Selasa, 29 Juni 2010

NDAWI

Mbuku Ndawi Mbanak yi, pekkaga’lek logonet, aa’nduk pekkoorak nogo yi o.

Mbuku Ndawi Mbanak yi, Ala Wone lambuk togon mbanak eegu-ando aret kwe, ndawi tiyanggwi wone inom, tamban eekwi wone inom, mbanak wonage. Wone yi, it aap wone mbangga nen iniki koonogo liiru mbanggwi iigak, ne ambik aret agagerak. It wone koonogo mbaneegwaarak yi nogo ti, ndawi tiyanggo logorak wone inom, tamban eeko logorak wone inom, abok aret wonggonogo punuk, it aakumi Iterali mendek Ala awi wurik me kuwak a’nuk, ndawi tiyanggwi, tamban eekwi, eeko nogogwaarak me, wone yi nogo waganogo Ala Wone liiru mbanak yi paga mambereegwaarak. Ala alut eeko logonet, ndawi tiyanggwi, tamban eekwi, yeenggwaaraawak nduk nggino yogwi, inarum logowak nduk yogwi, inagap ndaruwak nduk yogwi, inomaluk lek eerogo piyaawak nduk nggino yogwi, Ala ale’nggen inoba piyaawak nduk yogwi, it inalitak aaninggin inoba wonage nogo yeenggwaaraawak nduk, yogwi, aakumi abok inake tamban eekwi, eeko nogogwaarak nogo Ala Wone Ndawi Mbanak yi paga wonage o. Wone yi abok aret yogo nogogwaarak enggela’me aap ambit-ambi iniki aaninggin ndugu aago wonage nogo, ake wone inom, a’me lik togon yoraga nogo ake wone inom, Ala apuri abok inikime eeginake wone inom, liiru mbanak wonage o. Ndawi pugu yi, Yetut kunduk ari nagagerak me, at Yetut eeke nagagerak liiru mbanak wonage nogo, inom mbanak wonage o. Ndawi pugu mbanak yi, Ala apuri aa’nduk nen warit wundi wogogwaarak me, yogondak kunduk, wakwi wonogwe yi aret.

NDAWI MBANAK NDAWI PUGU KUWAK EERAK
AA’NDUK LIIRU MBANAK YI ARE
T (Pasal 1-41) -12

Aap maluk aap obeelom eerit nogo menggaarak wone
1
1 Aap ambi it aap maluk eeka nen yogwe nogo mugurok nage, It aap maluk mendek nen yogwe nogo konenikit mba’nuk inom ari nage, Ala wone meek eerogo pega nogo inom kwi’nage, Eekeelik kenok, Ale’nggen aret mbake menggerak o.

2 At aap ti nen Aliku ALA wone yugu nogo inikilom mbake, Ala wone ko’lu-kii’me inikime koonit nage, Eeke menggerak o.

3 Eyo niyo eneeri me yarak logonet, anggen yege eyom paga anggen yege, Engga mbuk ageelik ki wonage, Eeke menggi kwak, Aap ti, eeriyak mbake nogo A’me nggelok mban arit nage logogin o.
4 It aap maluk eeka ti togop lek o. O wiya nen wiiri anggen wonok nage menggi kwak It aap ti togop aret wonogwe o.

5 Togop me, it aap maluk eeka nogo aakumi inowak loongge menggim nen, “Nit ndogop nduk eekoorak o,” yinuk, yogwe, Ndi, aap obeelom mendek kuwak eeko menggam nen, “Aap maluk mendek ninom aruwi o,” yinuk, yorogwe, Eerugun lek o.

6 It aap iniki abe koonak nen eerit nogwe nogo, Aliku ALA nen enegen wogonake menggerak kwe, It aap maluk eeka nen eerit nogwe nogo, Lek eerogo piige menggim time -aret nogo menggaarak o.

2 ALA nen aap endagembogut mippereegerak wone
1:3 Yer. 17:8 2:1-2 Nap. 4:25-26
1 It yi aakumi ndi aakumi naninikanini agan nogo logonet, Maluk eerogo piinet nugwi, Aap inanebunu lombok we aanom warogo wone kote koonit nugwi, Eekwi ti, Nonggop nduk eeko agaarik o?
2 At Aliku ALA tebenogo pugwi, At Amburu Eerogo Mippereegerak nogo maluk eeppugwi, Eeruwok nduk, Aap inendagembogut yi o ndi o nen pipuk eekwi, Aakumi inoweewi nagawannagawan kuwak eeppunuk, Wone koonogo pugwi, Eekwi nogo ti, Nonggop nduk eeko agaarik o?
3 “Nineenggi mbuti keele kwak maappinanegaarak nogo mbanogo pugwi, Niniyok keele negen yilunogo pinanggaarak nogo piinogo pakwi, Eeruwok o,” Yinuk, yogwe kwe,

4 At wone lengganogo yorage menggim mbogut paga nen inagi’ndok kangge, Ala nen it miyuk-meya eerogo piige,
5 At anini nen mberirage, Eeke nagaarik, Inogut nggigik yuwak nduk, etenggen aagi paga yorage logonet,
6 “At endagembogut logorak leenogo pigirak nogo Nabuut leenak Tiyon nogo paga mippigirak o,” Yinuk, yegerak o.
7 An nendagembogut nogo nen Aliku ALA wone lengganeegerak nogo yokkira o. “At nen an yo’nege logonet, Yogondak kat an naput age, Ndi, an kat kogoba age, Eekoorak o.

8 Togop me, an yo’nege keenok, Yate kwak yi aakumi ndi aakumi unde logonok nduk, wokkege, Kamendek kwak o irip-irip time unde eeppagage, Eerigin me, 9 Mbim obate mbanak eenggime logonet, oone omaawi paga wone lengganogo yorage, Yi mendek ndi mendek nggabok paga ogobakkigirik telenogo pogo mengga kwak eerogo piige, Eerumunggun o,” Yinuk, yo’nereegerak o.

10 Togop aret me, Kit kinendagembogut yi wae! Kiniki warak a’nuk eekwi, Kit yi o ndi o unde nagawan-nagawan yi wae! Wone kurumbi yokkirogwe nogo liippugwi, Eeko logonip o.

11 Aliku ALA ayuk wuko logonet amugurok nogwe, Kinaganak wake logonet, kinale’nggen yogwe, Eeko logonip o.
12 At Aput anini mbet-mbet mi’nage menggerak me, Kit eerit nogwe kiigak, Anini nen lek eerogo pinagukwak, At iyok paga pirik-perek yi wogo logonip o. Yi aap ndi aap at abu’me wonogwe nogo, Inale’nggen aret mbako menggaarak o.

3 Ndawut mbagangge logonet, ndawi pereegerak wone
Aput Abatalom nen Ndawut wariyak eeke kenok, mbagangge logonet, ndawi pereegerak yi aret.
1 Nogoba Kaliku ALA wae. It nawim apit nen tebenogo paniyak eekwi, Pilak yogo logonet, nooriyak eekwi, 2 It apit nen nabok mbanggo logonet, “Ala nen agap ndarigin lek o,” yinuk, yogwe, Eeko agaarik o.

3 Togop eekwi kwe, Kaliku nogoba ALA wae. Tiyappanega kat aret me, nuut tiyappanege, Kat nggeemu kwak nobarogo panege, Eeru o.

4 Niniki puru ari logonet, Noone nggwok paga Kaliku ALA yokkege neenok, Kabuut leenak menggim paga nen Onggo yo’nege menggendak o.

5 An nogo yikit nduk winnage, ti’nuk, neenik age, Eeke neegak, Kaliku ALA nen niniki eyak wappanege menggendak o.
6 Togop me, Aakumi ineenggi linggininaburak meek aago Neeben peenok-peenok wanggeppaninuk wonogwe kwe, It paga nagabiti mbake lek o.

7 It ninom wim mbanak abok aret Ineegwak nenenogo nappiige, It maluk eeka ineyak langgunogo nappiige, Eeke menggendak me, Kaliku ALA wae. Kenegen an liippanege, Ndi, nogoba Ala wae. Kat nen an nagap ndake, Eeru o.

8 Kaliku ALA ninagap ndari wage menggendak me, Kale’nggen kapuri ninoba pinanege logot o.

4 Oonikiya tamban eereegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, ndawi pugu yi, nggitat eekwi iigak, tiyanggo logowak nduk, inowe wogoreegwaarak.

1 Kat abe koonak mban menggendak nogoba Ala wae. Niniki puru ari logonet, Noone nggwok paga yokkege neenok, onggo yo’nege, Aaninggin noba wonage kenok, teeluk eerogo panege, An tamban eeke nogo nabuwa nen karuk konengge, Eeru o.

2 Kit aap yi wae. Nendage tiyanak nogo maluk eerogo panugwi kiigak, Ne mande ari nagin o? Lek ariyak mendek kagak kiniki kunik eekwi, Pilit wone kagak kwaarit nugwi, Eekwi kiigak, Ne mande ari nagin o?
____________________________________________________________________
2:7 Nap. 13:33, Ibr. 1:5, 5:5 2:9 Wayu 2:26-27, 12:5, 19:15 Alom 2Tam. 15:13, 17:22

3 It aap Ala mugurok nogwe iinok, Aliku ALA nen leenogo pake menggerak me, Kineenu a’nip o. An nen Aliku ALA yoge neenok, aruk konenigin o.

4 Kinanini nen maluk eeriyak mage o. Kit nogo yogo monggo’nom windak logonet, Kinoone lek kinikime mban kwaakkologo logonip o.

5 Kiniki Aliku ALA oba panggombunuk logonet, Wone yugu ndak-ndak Ala ake warogo wogogo logonip o.
6 Aakumi ambik nen yogo logonet, “Abe eeriyak mendek ta nen kin paga yo’nirage logogin o,” Yogwe kwe, Kaliku nogoba ALA wae. Kat kabinak nogo nit paga eya eeppinanege logot o.
7 Gandum anggen inom, anggur amburu ngget toolak inom, Ambik age kenok, inale’nggen mbakwi nogo ti, Mbuuluk aret kwe, nale’nggen kaakit nduk, Kat nen eeppanege ti perak, nggwok lombok aret o.
8 Togop aret me, Kaliku ALA wae. Niniki ugun tayenak logokit nduk, Kat nen mban eeppanege menggendak me, Niniki ugun aret winna’nuk nogo yege logogin o.
4:4 Epet. 4:26
5 O weege paga tamban eereegerak wone
Aap Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, ndawi pugu yi, nggawiwak paga eekwi iigak, tiyanggo logowak nduk, inowe wogoreegwaarak.

1 Kaliku ALA wae. An noone yokkege yi, karuk konengge, Niniki wakko’net unggwage nogo liippanege, Eeke logot o.
2 An tamban eeke logonet, Nowe kendagembogut nogoba Ala nggino yokkege me, Yeenggwa nirenok nduk, noone nggwok yokkege yi, Karuk konenu o.

3 Kaliku ALA wae. Kuubondendok noone yokkege nogo Karuk konengge menggendak o. Kuubondendok nggino yokki’nuk, “Kat ari keyaakit o,” yinuk, Tokkeege minggirak o.

4 It aap maluk inikilom mbako mengga kwak kat nogoba Ala togop mbakeelik o. It maluk eeka nogo kinom wonageelik o.

5 Iniki wogoppaka nogo pegiyoorak keebi inombake, It maluk eeka abok aret keebi inombake,
6 It pilit pugungga nogo lek eerogo piige, Aap inamiya nengga inom, inambokan lagangga inom, Kaliku ALA nen inogole inombake, Eeke menggendak o.

7 Togop aret kwe, an perak, Nabuwa lombok nomba’nuk eeppanit wundi wage me, An nen kat kame unggwi nage, Kawi wurik alik leenak me nena na’na’nuk, Kayuk wuke logonet, nendobanggun yindumbunuk kalut eeke, Eerigin o.

8 Kaliku ALA wae. Ninom wim mbanak nen nookwi iyo, “Tu ndi paga nawak,” nomba’nuk, koonogo panege, Kat obeelom mban eeke menggendak ti paga wo’neren nage, Eeke logot o.

9 It inoone yogwe nogo abe ambi yogwe mbakulik o. Inikime obari maluk mendek mban yagabit aago wonage, Inale’lok ti, aakumi nggween taanak ambe paganak a aago menggi kwak wonogwe, Ndi, inoone pilit mban pugunit nugwi, Eeko menggaarak o.
10 Ala wae. It maluk eekwi ti, “Aaninggin mondok kinoba pinagagin o,” yinuk, yorage, Inikime kote eeriyak koonggwi paga Melak togon it aret yigeebu wuppatuwak nduk koongge, Ndi, kat koone, “Nineebi o,” yinuk, Maluk eerit nugwi me, mbo piige, Eeru o.

11-12 “At pinanogo logowak o,” yinuk, Kabu’me ari wogwe nogo inale’- nggen mbakwi, Inale’nggen nen ndawi kuli pega’- lek mondok wakwi, Eeko logowak o. Kaliku ALA wae. Aap iniki abe koonak nogo kale’- nggen inoba piige, Obeelom eerogo piinet nage ti paga Nggeemu kwak mulunogo piige, Eeke menggendak me, It kat kendage yuurak inikilom mbakwi nogo Inale’nggen mbako logowak nduk, Kabu’me piinok logot o.

6 “Nonggop eekkoloobok,” age kenok tamban eereegerak wone
Aap Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, ndawi pugu yi, nggitat eekwi iigak, ndawi engga teberogon yogo logowak nduk, inowe wogoreegwaarak. 5:9 Oro. 3:13 6:1 Nda. 38:1

1 Kaliku ALA wae. Kanini nombake logonet naruk wake, Kiniki aagi paga niniki koonogo panege, Eerugun o.
2 Kaliku ALA wae. Niniki lek ee’nabit unggwage me, nabuwa mbake, Ndi, Kaliku ALA wae. Nowako nenet unggwage me, obeelom eeppanege, Eeke logot o.
3 Kaliku ALA wae. Niniki wakko’net unggwage tit neegak, Ne mande ari namenggi o?

4-5 Kaliku ALA wae. It aakumi kambeegwaarak nen koba aberak wonogwe, Kambunuk nogo menggam wonogwe me nen kalut eekwi, Eekulik me, Nabuwa nen kiniki kunik ee’nabit wage menggendak me, Kole mbaganikit nduk eeppanege, nagap ndake, Eeru o.

6 Niniki wakko’net unggwage paga neebe ndeyak ee’nake, Oonikiya kuli nen an nogo yege minggim nale amburu niyo negen yenggenogo pege, Nanobak anep mbanak nale amburu paga miin eerogo pege, Eeke kagak, O aret weege agaarik o.

7 Niniki puru ari logonet, Le ari paga nenegen agap piirogo panege, Ninom wim mbanak wogwe iyo, nenegen wonage neegak, Nenegen yumaak eerogo panege, Eeke agaarik o. 8 Togop me, nale ari nogo Aliku ALA aruk konenggerak me, Kit maluk eeko monggotak yi, An wonage me nen mbaganinip o.

9 Aliku ALA nen nabuwa mbaruwak nduk, noone nggwok paga yoge nogo konengge, An tamban eeke nogo, at Aliku ALA liippanege, Eekerak me,

10 It ninom wim mbanak nogo inenggali age, “Nonggop aga,” yinuk, iniki ma’nage, Inenggali nen yungguninuk mbaganggwi, Eeruwak o.

7 Liippiinok inowak loongga ti Ala aret
ALA aruk konenuwak nduk, Ndawut nen aap Mbeniyamin mendek endage Kuti ndawi paga anep pereegerak.

1 Kaliku nogoba Ala wae. Neebe op logokit nduk, kabu’me ari wagi o. It aakumi mu’neren wogwe nogo abok aret ineenggime nen ndinnake, nagap ndake, Eeru o.

2 Eeke lek keenok, singa nibininake menggi kwak eeppanugwi, Ndi, it ambi nen nili yogwe lek kenok, nibik-nobak eerogo panugwi, Eerugun o.
3 Kaliku nogoba Ala wae. It yo’nugwi yi, Eekirak paga maluk noba wonage,
4 At nimbirak niniki ugun wonogwe nogo maluk eeppege, Alom lek kagak, at tebembaniyak eeke nogo, Amendek ambi kiraakkolage, Ee’netak en,
6:8 Mat. 7:23, Luk. 13:27
5 It ninom wim mbanak nen mu’neren pi’nabi wogwe, Iniyok konden aan lebe eerogo noorogo panugwi, An nendage tiyanak nogo Liirubu aa’ngga pogom eerogo panugwi, Ee’netak o.
6 Kaliku ALA wae. Kanini nen pilak ari, Ninom ogoorak inanini nombakwi nogo, Eeppiyoorak nduk, kena koonogo nagiige, Nawone mbanogo onggo ndakndak eeppiyoorak nduk, kat nogoba Ala mbet-mbet koongge, Eeru o.

7 Yi aakumi ndi aakumi abok aret Kat wonage me yendok-wandok kuwak ari woraawak o. Kuwak ari woramenggaarak wonogwe iigak, Kat wone lengganogo yorage menggenom tiyarogon nen wone lengganogo yorage,

8 Kaliku ALA yi aakumi ndi aakumi inowak loongge, Eeru o. Kaliku ALA wae. Kat mondok tiyanak menggendak me, “At obeelom aret eeke, iniki abe paga mu’neren wage, Eeke menggerak ilik, lek a?” yinuk, An kunduk nowak loonnabu o.

9 Kiniki abe koonak Ala wae. Aakumi inabut mbangge, Inikime lombok koonggwi nogo liippiige, Eeke menggendak me, Inanini nen maluk eeko menggaarak nogo lek eerogo piige, Ndi, it obeelom eeko menggaarak nogo iniki nu’lek eerogo piige, Eeru o.

10 An nanggeemu kwak ti, Ala aret me, It iniki koonak menggaarak nogo Inagap ndake menggerak o.

11 At Ala ti, a’me nggelok inowak loongge, Ko’lu-kii’me anini inoba piige, Eeke menggerak me, 12 It aakumi nen inomaluk mbo pugwi lek iinok, At nen awooluwak ngget nggabunogo pege, Eegin agale wurogo pege, Eerigin o.

13 Aakumi inoorikit nduk awooluwak koonogo pege, Awim kani eyak paga nggeenogo pege, Eekerak o.
14 It maluk eeriyak koonggo nagaatik, pilit mban pugunit nugu menggaarak nogo ti, Kwe ambi elege logongge nagaatik, abila a’nuk yagan warogo ndake menggi kwak aret o.

15 Aap ambi nen Aakumi inake nggween kabunogo pemenggerak kwe, Nggween kabunogo patemenggim nogome At aret yobok togon wangge menggerak.

16 Aakumi maluk eeppiyoorak koonemenggerak nogo yungguk togon at aret oba kwippake, Anini paga eeppiyoorak mbaremenggerak nogo melak togon yugum negen anobak paga kwi’nage, Eeke menggerak o.

17 Aliku ALA abe koonak mban eeke menggerak me, At, “Wa,” yoge, Aliku Mondok Tiyanak Menggerak ALA endage kunogo Ndawi tiyangge, Eeki o.

8 Ala ti iya, ndi, aakumi ti meek, wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me,
it aap Nggitit yogo nogogwa kwak yogo logowak nduk,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.
______________________________________________
7:9 Wayu 2:23 8:2 Mat. 21:16 8:4 Ayup 7:17-18, Nda. 144:3, Ibr. 2:6-8

1 Kaliku ninogoba ALA wae. Kat kendage o nggween paga yime abok aret Abu tiyanak mondok ndak warak wonage me, ia o! Mbogut irimbaga kunduk, Kendage tiyanak logowak nduk eerogo pege,
2 Elege awo ngget ndarak inom, Elege awo inelak nunggwi inom, Nen kendage tiyappagagwi paga It tebenogo pagarak kinom wim mbanak inom, Iniki mabin lumbunuk wonogwe inom, Inoone lek aruwak nduk koonogo piige, Eereegindak o.

3 Kat keenggi paga nen kat logowam mbogut ogobakkigike, Tut inom, laaluguragan inom, Inobaane’me lombok logowak nduk eerogo piige, Eereegindak nogo kage kenok,

4 Nit aakumi yi, taani me nduk abe’ninake, Ndi, aap inapuri nit yi, taani me nduk, liippinanege, Eeke mbake minggirak?

5 Kat Ala ndak-ndak negen nit ogobakkigi’ninake, Ninendagembogut tiyanak ninayuk warak logowok nduk, koonogo pinanege, Eereegindak o.

6-8 Kat yi mendek ndi mendek keenggi paga ogobakkigirogo pereegindak nogo Nit aakumi unde logowok nduk pege, Ndi, kambin-ndomba inom, lembu-tapi inom, Ndiimbu-nggwiya karume nugu menggaarak inom, Towe wiga agan nugu menggaarak inom, Yikwe yi nggwok laut inikime menggaarak inom, Yi nggwok laut nage menggim inikime wonogwe inom, Yi mendek ndi mendek abok aret Nit aakumi ninabu’me logowak nduk piige, Eereegindak o.

9 Kaliku ninogoba Ala wae. Kat kendage nggween paga yime abok aret Abu tiyanak mondok ndak warak wonage me, iya o!

9 Ala a’me nggelok eeke kenok, “Wa,” yogo logorak wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, ndawi endage, Aap Aput Kambeegerak, yogo nogogwa kwak yogo logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Kaliku ALA wae. Niniki abe paga lombok nen, “Wa,” yokkege, Yi mendek ndi mendek abok iya lombok eerit nage menggendak nogo mbininogo yorage, Eeke logogin o.

2 Kat Tiyanak Lombok Menggendak yi wae. Kat lombok keenok, nale’nggen mbake, Niniki ale’nggen kani omoonuk negen nggelok ari, Ndawi wake logonet kendage tiyappagage, Eeke logogin o.
3-4 Kat wone lengganogo yorage menggenom kwi’na’nuk, eekaatak nogo liirogon inowak loongge, Nawone inom, nobaalombok eeriyak inom, koonogo panege, Eekendak me, Nawim nowagam nen kole mbaganit nogwe, Kenegen keegak iniyogobit lik togon kambit nogwe, Eeko agaarik o.
5 Kat nen yi aakumi ndi aakumi mberirage, It maluk eeka nogo lek eerogo piige, Inendage mondok-mondok lek logowak nduk, kagaarogo piige, Eekendak o.

6 Ninom wim mbanak maluk inoba ariyak koonak nogo Muk aret inoba agaarak me, mondok aret logogin o. It wonogo menggam kota-kota abok aret eyo omanggen negen kinogo piigendak me, Inoba kunduk, aberak logogun mondok lek o.

7 Kat Kaliku ALA mondokmondok wone lengganogo yorage logomunggun o. Aakumi inowak loongge logowam koonogo pege,
_________________________________
8:6 1Kor. 15:27, Epe. 1:22, Ibr. 2:8
8 Aakumi nggween paga wonogwe nogo a’me nggelok inowak loongge, Yi aakumi ndi aakumi inawone ndak-ndak koonogo yorage, Eerumunggun o.

9 Kaliku ALA nen it tebenogo piinok wonogwe nogo nobaarogo piige, “Nonggop eeruwi?” yinuk, iniki piirik wonogwe iinok, kumaarogo piige, Eeke menggendak o.

10 It aakumi iniki Kaliku ALA koba panggombunuk mukkeren wogwe iinok, Kat mbo piigeelik me, Kendage inom, eeke menggendak inom, ineenu nogo nen Iniki koba panggombunuk aberak menggaarak o.

11-12 Togop me, kit aakumi yi wae. Aap inamiya wunabeegwaarak inamee’nggo wagangga Aliku ALA aret me, at nen aberinake, It tebenak wonogwe nogo nen, “Yeenggwa niret o,” yinuk, yogwe iinok, “Inobaalombok o,” yinuk, mbo piiga’lek aruk konengge, Eeke menggerak me, Aliku ALA wone lengganogo yorage menggim o Tiyon wonage nogo, Alut eeko logonet ndawi wakwi, Eerit nage menggerak nogo, yi aakumi ndi aakumi inenggela’- me yoranet nogwe, Eeko logonip o.

13-14 Ndi, Kaliku ALA wae. It an ineebi nombakwi nogo nen Andi-pandi eerogo panugwi yi, iyet o. An o Tiyon Aagalukwe kota tu unggwogo menggam logonet, Kat eeke kabok paganogo yorage, Nagap ndaremenggendak paga nale’nggen mbake, Eerikit nduk, Kambunuk tu unggwi nogo menggam pani wanggwi me, Nabuwa mbake, waganogo nippani wage, Eeru o.

15 It yi aakumi ndi aakumi nen Wam labu pugu kwak nggween kabunogo pereegwam it aret yobok togon wanggwi, Ndi, keele pereegwam it aret iniyok nggerenggologwe, Eekaarak o.

16 At Aliku ALA nen eekaatak a’me nggelok eeppiige menggerak kenok, Endage wigak yereegerak me, It maluk eeka nen keele pereegwaarak paga it aret nggerenggologo menggaarak o.

17 It aakumi maluk eeko menggaarak nogo ti, Kambunuk nogo menggam unggwi nogwe, Ndi, yi aakumi ndi aakumi Ala mari eerogo pugwi nogo kunduk, Tu time aret nogwe, Eeko menggaarak kwe,

18 It aap ineenggi lek nogo mondok kobak eerak wonogwe lek inoba aberinake, Ndi, it andi-pandi logonet, iniki lunik nogo mbeyok yaga’lek a’me nggelok eeppiige, Eerigin o.

19 Kaliku ALA wae. It aakumi iniki mbakwi mban eerit nookwak, non mbanogo piige, Ndi, kat nen yi aakumi ndi aakumi aaninggin inoba kwi’naruwak nduk koonogo piige, Eeru o.

20 Kaliku ALA wae. It aakumi ti, Inamineeri ne agan nawak nduk eeppiige, Yi aakumi ndi aakumi nen, “Nit yi we aakumi aret,” mbaruwak nduk eeppiige, Eeru o.

Pasal 10
1 Kaliku ALA wae. Aaninggin-paaninggin noba agaarak wonage kagak, Nonggop nduk kat ndaanda wonage, Nonggop nduk kenggaawak kumaappatinuk wonage, Eeke agandik?

2 It maluk eeka nen iniki wogoppako logonet, “Aap ineenggi lek ti, ndogop eeppiyaawok o,” Yinuk, kote koonogo punuk, Kwaarinabit namenggaarak kwe, It aret yilunggologwe,
3 “Niniki nengge nogo aret eerit nogo ogoorik o,” yinuk, wogoppakwi, It aap yi mendek ndi mendek mban kolaawok, mbarit nugwi nogo inendage tiyappiigwi, At Aliku ALA endage meek eerogo pugwi,
4 “An iya,” mbarit nogo logonet, Ala mugurok nogwe lek mbo pugwi, “Ala lek,” mba’nuk, ugun koonit nugwi, Eeko menggaarak kwe,

5 It eerit nugwi nogo abe mban arit nage, “Nit iya,” mbako logonet, kat wone lengganogo yo’nirage nogo, Abu kobak eeppunuk wonogwe, Inom ogoorak wonogwe nogo mbelappiigwi, Eeko menggaarak.

6 It nen yikkologo logonet, “Niniki lek-lek age, aaninggin ambi ninoba age, Eeke logogin mondok lek me, Niniki mondok ale’nggen mban mbako logogun o,” yinuk, yogo menggaarak.
7 Inikime maluk mban yagabit aago logonet, Aakumi pulunogo piigwi, Pilit wone yoranet nugwi, Aakumi inagabiti mbaruwak nduk yorogwe, Eeko menggaarak. Ndi, inoone maluk mban wundi wage logonet, maluk eeriyak mban koonogo pit nugwi, Aakumi ale-pale eerogo piyoorak mban yogwe, Eeko menggaarak.

8 Aap inagap ndakkoloorak meek mendek nogo it nen kok nggereninabuwok nduk, Aakumi inawoore’nggam eyoongga ku’mbanak me, Kumaa’na’nuk toriigwi, Time nen it maluk eeka’lek ugun wonogwe nogo inoori wundi wogwe, Eeko menggaarak.

9 Singa nen at noorak mendek wage kero, Iri’nggaame kumaarak tokkage menggi kwak It inagap ndakkoloorak meek mendek nogo piginabuwok nduk toriigwi, Wogwe iinok, inageele pugume nggelenak me, pigiren nogwe, Eeko menggaarak.

10-11 It nogo nen yikkologo logonet, “Ala abe’ninaka’lek mbo pinanege, Enegen kumaappatinuk wonage me, Enegen wo’ninaka’lek wonage, Eeke agaarik o,” yinuk, It piginakaatak nogo inuut tebenogo piigwi iinok, kweyak yogwe, It inomaawi ambik paga tebenogo piigwi me, ngginnogwe, Eeko menggaarak.

12 Togop eeko menggaarak me, Kaliku ALA wae. Pilak yu o. It aakumi inagap ndakkoloorak meek mendek yi, Kobak eerogo mbo piyoorak mage o. Ala wae. Kat yeenggwaaret o.

13 It maluk eeka nen kat Ala miyuk-meya eerogo pagagwi, “Ala nen, Nonggop nduk eekotak, yo’niraagin lek o,” yogwe, Eekwi ti, Nonggop nduk yogo agaarik?

14 Togop yogo menggaarak kwe, Ale-pale eerogo piigwi, Iniki andi eerogo piigwi, Eekwi nogo kat Ala kenegen iige, Onggo eeppiyoorak nduk, koonogo pege, Eeke menggendak o. Elege moono yeenggwaarage menggendak keenok, Aakumi inagap ndakkoloorak meek mendek nogo Kabu’me ari wogo menggaarak o.

15 It aap iniki worokot inom, maluk mban eeko menggaarak inom, Inomaawi lek eerogo piige, “Nit maluk eekwi Ala niige lek o,” mbakwi nogo Inomaluk ambi tabarak logokwak, Liirit-laarit yoranet unggwage, Eeru o.

16 Kat Kaliku ALA Mondok-mondok kendagembogut aret menggendak me, Yi aakumi ndi aakumi kanggween paga wonogwe nogo Lek eerogo piyaamunggun o.
10:7 Oro. 3:14
17-18 Kaliku ALA wae. It aap nggween paga mendek nen Aap iniki ma’naruwak nduk ambinom eeginako logokwak, It aakumi tebenak wonogwe iniki, “Ao,” mbakwi nogo, Kat liippiige, iniki eyak wappiige, Inale yogo logonet, yokkugwi nogo karuk konengge, Eeke logonet, It elege moono inom, it aap tebenak wonogwe inom, Inili eerogo piige menggendak o.
11 Aliku ALA oba panggombunuk logorak wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1-3 An nen Aliku ALA abu’me wonage me, Neebe op aret wonage neegak, Kit nen an yo’nogo logonet, “It aap maluk mendek nen Aap iniki koonak mendek inooriyak nduk, Ineegin agale wukwi, Inomaale ineegin agale paga luumbugwi, Namburogo nappuurak nduk o apit me ari unggwogwe, Eekwi ti, pegiyet o. Tiiru oolo yinik kinogo wumbugwi iinok, o miyak ari menggi kwak, eeriyak kenok, It aap iniki abe koonak mendek nogo nonggop arugun, mbaken? Meek me, towe wiganinuk puut paga ari nage menggi kwak, Kat kabuut paga time nak o,” yinuk, yo’nugwi ti, Nonggoti yo’nogo ogotik?

4 Aliku ALA nogo at awi wurik alik leenak menggim nogome wonage, Ndi, Aliku ALA ti, wone lengganogo yorage menggim mbogut paga kwi’ndak wonage, Eeke logonet, aakumi abok aret enegen wogonake, It eekwi nogo at enegen liippiige, Eeke menggerak.

5 Aliku ALA nen aap iniki abe koonak iinok, Inabut mbangge menggerak kwe, It aap maluk eeka inom, inanini paga eeppiyoorak inikilom mbaka inom, Eebi lombok inombake menggerak.
6 It aap maluk eeka ti, Mayu negen kani anggen inom, Kani kunik kwindagala aago inom, inoba kwippiige, Ndi, ineebe kani yoguk togon eerinaburak o wiya nappi wage, Eerigin o.

7 At Aliku ALA liirogon obeelom mban eeke, It a’me nggelok eekwi nogo inikilom mbake, Eeke menggerak me, It aap iniki koonak nogo nen At enete inigen kogo logogun o.

12 Maluk eeppugwi iinok, Ndawut nen tamban eereegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, engga teberogon yogo logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.
1 Kaliku ALA wae. It aap mukkeren nogwe nogo ineebe lek ogwe, It aap koone liirogon mugurok nogo menggaarak nogo Aakumi inenggela’me nen inenggaawak lek ogwe, Eekaarak me, kat nen aret yeenggwa niret o.

2 Aakumi abok aret it mbanmban pilit-pilit agan nugwi, Aakumi inambokan laganggo logonet, inoone amburu ndikndik agan nugwi, Eeko logonet,

3-4 “Nit ninoone agan nugwi mban abe o. Ninogoba nen, Ndogop yuurak mage o, yinuk, yo’niroorak ambi lek me, Yuurak mbakoorak mban agan nugu logogun o,” Yinuk, iniki wogoppatit nugwi, Inoone amburu ndik-ndik agan nugwi. Eekwi nogo Kaliku ALA nen inale’lok nggaruk togon nappiyet o.

5 Kaliku ALA nen ari logonet, “It aap meek mendek tebenogo piigwi, It ineenggi lek nen, Yogop eeppinanuwak lak, ao, yinuk, iniki wakkologwe, Eekwi iinok, An pilak ari logonet, Ndogop eeppinanuwak lak, ao, nombakwi nogo, Inagap ndarogo piyaagin,” yereegindak me,

6 Nggween nggabok worako menggam Mbuti perak leennaruwak nduk, ne 7 worappunuk, Abu obeelom age kogo mengga kwak, Kaliku ALA koone ari menggendak nogo Mbeyok ariilik, a’me lik togon aret age menggerak o.

7-8 It aap maluk eeka iniki worokot linik nugwi, Yi o ndi o maluk eeriyak mban tiyappit nugwi, Eekwi kwe, Kaliku ALA wae. Aap yogondak ninom wonogwe yi nen alik eeppinanukwak, Kat mondok-mondok ninarum logomunggun o.

13 Aap tebenak mendek nen tamban eereegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Kaliku ALA wae. An neebe komari eerogo mbo paninuk keegak, mondokmondok logomunggun ilik? An keege neyo, kenete kumaappatinuk wonage keegak, Ne mande age,

2 “Nonggop eeri?” yinuk, koonit mban unggwage, Ko’lu-kii’me niniki puru aago wonage, Eeke neegak, Ne mande ari nage, Ndi, ninom wim mbanak nen tebenogo panugwi iigak, Ne mande age, Eerigin o?
3-4 Kaliku nogoba Ala wae. Kenegen liippanege, Wone yokkege yi, karuk konembunuk, onggo yo’nege, Eeru o. Eya eerogo panega’lek keegak, kangge neenok, It ninom wim mbanak nen, “Abu aret tebenogo pogo o,” yinuk, yogwe, Ndi, an ngginnari nage neenok, Ninom ogoorak nen inale’nggen lombok mbakwi, Eekwi iyo, Nenegen eya eerogo panege logot o.
5 Kat nen mbo panegeelik kiniki kunik ee’nabit wundi wage paga Niniki panggombunuk wonage, Nagap ndareegindak me, niniki ale’nggen mbake, Eeke agarik o.

6 Kat obeelom eeppanit wundi wage paga Ndawi paga Kaliku ALA kanep pege agarik o.

14 Aakumi iniki yuundurak negen yogo menggaarak wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 It aap yuundurak iniki me nen, “Ala eebe lek aret,” mbako menggaarak. Aakumi ti, ineraambe abu maluk lombok logonet, Ogole warak mendek mban eerit nugu menggaarak. It ambiriluk ambi obeelom eekulik maluk mban aret eeko menggaarak.

2 At Aliku ALA mbogut paga nen Aakumi abok aret nggween paga wonogwe yi, Enegen wugiya wage logonet, “It ambi iniki warak a’nuk eerit nugwi, An mu’neren wogwe, Eekwi iyaamun ilik?”
3 Mbaketak kwe, lek aret iige menggerak o. It abok aret tu abe paga naga’lek Nomoninuk alik paga nogwe, It abok ndak-ndak ineraambe maluk lombok ogwe, Eeko logonet, It ambi obeelom eeriyak mbakwi, Ambiriluk ambi nen obeelom eeriyak mbake, Eekulik aret iige menggerak.
4 Aap mbi ne ambit lek eerogo nonggo mengga kwak, Aap maluk eeka nen An napuri inambeme yonggorinabit nugwi, “Kaliku ALA o,” yinuk, yoga’lek we nugwi, Eerit nugwi yi, “Nonggop eeko ogoorik o?” yinuk, liippaka’lek agaarik ya?

5 Aap iniki abe koonak Ala inenggela’me menggerak kwe, It aap maluk eeko menggaarak time wonogwe nogo, “At nen eeppinanege kero,” yinuk, Iniki mak aago wonogo agaarik o.

6 Kit maluk eerit nogo monggotak yi, It aap ineenggi lek tebenak mendek nogo Inaru non mbanogo piigo monggotak kwe, Ineebe op logowak nduk, Aliku ALA nen it piirogo menggerak.
7 It Iterali inagap ndariyak nduk, Puut Tiyon paga nen woraawak lak, ao! At Aliku ALA nen at apuri aa’nduk obeelom wonogogwa kwak, Obaane’me obeelom eerogo piige kenok, at Yakup paga wiganak nen inale’nggen mbakwi, Ndi, it Iterali mendek nen ndawi lubuk yogwe, Eeko logogun o.


15 AAP NONGGOP MENDEK KENOK ALA OWAGAM WOROORAK WONE
Ndawut nen ndawi yi aret pereegerak.

1 Kaliku ALA wae. Aap ta nen kawi wurik alik leenak me unggwi nage, Ta nen kat kabuut leenak menggenom nogome wonage, Eeke logogin mbaken? Lek o.

2 It maluk inoba lenggengga’lek kagak nugwi kenok, Wone yugu a’me liirogon eekwi kenok, Inikime nen wone abe wone mban yogwe kenok,

3 Inoone paga nen aap meek eerogo piinet nugulik kenok,Inoreewi maluk eeppiigulik kenok, Inom menggaarak inendage maluk eerogo piigulik kenok,

4 Aap maluk mban eerit noorak mbakwi nogo Ineebi inombako logonet kwe, Aap Ala inagabiti mbakwi nogo tiyappiigwi kenok, “Yogop eeppagagun o,” yinuk, Wone kumbuk mbanogo yoragaatak nogo Inamendek lek kwe, kagak eeppiigwi kenok,

5 “Ninawu porogo wonogotak nabennagaarak nogo Inom wo’niraanip o,” yorogolik kenok, Aap maluk eerulik kagak, “Abet aret eekerak,” yuwak nduk, Wu wogorogwe nogo waganggulik kenok, Aap ti mendek mban o time logogun o. It aap ti mendek mban eekwi iinok, Iniki mondok-mondok nu’lek aret logogun o.

16 ALA PAGA PANGGONAK LOGONET, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi yi aret pereegerak.

1 Ala wae. Neebe op logokit nduk, Kabu’me unggwi nage me, narum logot o.

2 An nen Kaliku ALA yokkege logonet, “Kat nogoba aret me, An abe mendek porogo minggirak nogo ti, Yi mendek ndi mendek lek o. Kat keebe mban aret porogo minggirak o,” Yinuk, yokkigirak o.

3 It kapuri alik leenak nggween yi paga wonogwe nogo It mban tiyanak mondok iya wonogwe, It eekwi paga nale’nggen alik negen eeppanugwi, Eeko agaarik o.
4 Kat keegak kugi mugurok nogwe paga iniki andi eerogo pako menggaarak me, Inagugi aanggo warogo amiya mburunogo nunggwi me, An ninom nengge, Nambe paga nen inagugi inendage kungge, Eekeelik o.

5 Kaliku ALA wae. Yate kwak mogonogo wo’nege, Togolowa’na amburu abe toolak kwak eeppanege, Eeke menggendak kat aret. An ee’naburak nogo abok aret Kat mban koongge menggendak.
6 Yate kwak mogonogo wo’nege logonet, Wakkagak paga wakkaanuk wo’negendak nogo ti, Abe mban aret wo’negendak o. Abet aret abe mban wo’negendak me, nale’nggen ambik mbake agarik o.

7 Kaliku ALA nen naruk wake menggendak me, An nen kendage tiyappagage, Oonikiya kunduk niniki nen koonogo mamunggolage, Eeke minggirak.

8 Kaliku ALA mondok-mondok Nenggaawak paga punuk nege minggirak. Kat Ala an nimbirak wonage menggendak me, An mondok nu’lek aret minggirak o.

9-10 Togop me, An niniki ale’nggen mbake, Noone paga kalut eeke, Eeke agarik o. An kanggo menggam naakit nduk mbo panege, Kaput Kikak Nakeelik Alik Leenak nogo kunduk, kambunuk pili age kagak teppege,Eerumunggun lek me, An kambigin kenok, neebe obeelom aret logogin o.

11 An neenik logokit nduk, “Tu yi,” yo’nege, Kat kenggaanom paga nale’- nggen nggwok lombok kaakit nduk, eeppanege, Ndi, kat keenggi abe paga wonage neegak, mondok-mondok nale’nggen mbariyak mendek eeppanege, Eeke logomunggun o.

17 MALUK EERULIK KWE, MUGUROK NOGOGWAARAK WONE
At Ndawut tamban eereegerak.

1 Kaliku ALA wae. Kat nen liirogon a’me nggelok eeppanege logonok nduk, Yokkege me, karuk konengge, Noone nggwok paga yokkege yi, liippanege, An pilit lek abet aret tamban paga yokkege me, karuk nggoongge, Eeke logot o.

2 It aakumi obeelom eekwi nogo Kat kenegen maloppiige menggendak me, An obeelom eeke ilik, maluk eeke a? Kat nen mban nawone mbanogo yo’niriyak op aret o.

3 “Noone paga nen maluk ambi eerigin lek o,” yinuk, wone nggaruk togon koonggirak me, Kat nen niniki kwaake, Oonikiya liippanit unggwage, An nabut liirogon mbangge, Eeremenggendak kwe, An maluk eekirak ambi lek aret kaamunggun o.

4 It aakumi eerit nogo menggaarak inawone o! It iniki worokot linik eerit nugwi iigak, An togop eeka’lek koone yo’nege menggendak ndak-ndak Niniki lombok arum wakkolage logonet,
5 Kat kiyok mugurok mban nage minggirak me, An niyok eraabin perak togon noolik o.
6 Ala wae. An yokkege neenok, Noone karuk konengge menggendak me, Noone nggwok paga yokkege agarik o. An yokkege yi, karuk nggoongge, An tamban eeke yi, karuk konengge, Eeru o.

7 Inom ogoorak nen it inoorukwak, Kabu’me ari unggwogwe iinok, Keenggi abe’nggan paga inagap ndaka kat yi, Aakumi kiniki kunik lombok aganake menggendak paga, “Wi!” kugwi nogo, Eeke keyaawak nduk, eeru o.

8-9 Kenegen awuluk kwak eerogo paninuk narum logot o. Ndi, it maluk eeka nen nooriyak eekwi, Nawim nen nenggaawak lek eerogo paniyak nduk an wangge’nakwi, Eekwi nogo nen pi’nakwi iyo, Ka’naabit abu’me kumaappaninuk logot o.

10 Inabuwa mbaka’lek it inake mban koonggo’net nugwi, Wogoppako logonet, wone agan nugwi, Eeko menggaarak.

11 An niyok mugurok woraanuk wangge’nakwi, Nggween paga mbo nggimbanuwok nduk inigen wo’nakwi, Eeko agaarik o.

12 Singa noorak mbaketak nogo naakit nduk, eyak nde ari wonage, Singa awooluk nen noorak mendek eyak nggerenggaakit nduk kumaarak pogonik wonage,Eeke menggi kwak, An togop eeppanugo agaarik o.

13 Togop me, Kaliku ALA wae. Kat pilak yu o. Pilak ari logomenggendik, Kinom perenggolage logonet tebenogo piige, Kat keegin tiyak ari logonet, Aap maluk eeka ineenggime nen an ndinnake, Eeru o.

14 Kaliku ALA wae. It aakumi nggween paga mendek nen Nggween paga mendek mban kuwak eeriyak mbakwi yi, Inenggela’me nen keenggi omaawi paga nagap ndaru o. Aaninggin inoba piyoorak koonogo piigendak nogo Ambi mbo puurak mage o. Ata, abok aret nggwik togon inoba piige, Inapuri kunduk, ineyate kwak inoba kwippiige, Ndi, ando ndiinik inombowologwe inoba kwippiige, Eeru o.

15 An perak, obeelom mban eeke minggirak me, Kenggaawak nenegen kage, Neenik a’nuk kenete nonggop menggendak nogo nenegen keege, Eeke logominggirik, Niniki abu ndonggo yigin o.

18 NDAWUT NEN, “ALA WA,” YOREEGERAK WONE
At Tawun inom, Ndawut awim abok aret inom, nogo nen Ndawut wariyak eekwi iinok, Aliku ALA nen agap ndakak mban eereegerak paga Aliku ALA aruk konengge logowak nduk, at ayeloman Ndawut ndawi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Kaliku ALA wae. Nomaawi eerogo panege menggendak kat aret me, An niniki kunik eekkake agarik o.

2 At Aliku ALA ti, an nayugum kwak, Nayugum pak wurogo pereegi kwak, An nagap ndaka, aret menggerak o. At nogoba Ala ti, Aakumi nen an nookwi iyo, Yugum lunik kwak abu’me pani unggwage, Nggeemu pogom mulunogo panit nege, Omaawi paga nagap ndarogo panege, Yugum pak wurogo pereegi kwak eerogo panit nege, Eeke menggerak o.

3 Nawim nen nookwi iyo, “Yeenggwa niru o,” Yinuk, noone omaawi paga Aliku ALA yoge neenok, Nagap ndarogo panege menggerak me, At endage tiyanak aret logowak o.

4 Kanggwi ageele paga pirikperek eerogo panege, Niyo wu’nuk nage logonet, Mu kale’ngga wonok nage menggi kwak An togop aret ee’nake,

5 Kambunuk nogo menggam ageele paga an maarogo panege, Kanggwi ti, keele pugu kwak me, Nenggaanok nggerok yi wage,

6 Eeppanit wage paga aaninggin noba wonage logonet, Aliku ALA noone nggwok paga yoge, “Nogoba Ala yeenggwa niru o,” yinuk, yoge, Eekirak paga, At awi wurik me logonet noone konengge, Le ari logonet, nggino yogirak nogo aruk konengge, Eekerak o.

7 Aliku ALA anini mi’nage mbaki, O nggween yi nogo, nuk-nuk eeke logonet ndipuk eeke,Puut-puut nogo, alom na’ndowa’ndo eeke, Eekerak o.

8 At ogobak me nen ka’luk wungge, Ambeme nen kani omoonuk yenan-menan agan wungge, Eebe paga nen kani kunik kwindagala eeke, Eeke logonet,

9 Mbogut oolo nggagambunuk wambi wage, Ndugwi yumaak enggela’me iyok wuppi wa’nuk wage,

10 Malayikat kwak kerub nen piyaninuk nage, Towe wiga agan nage menggi kwak, O wiya nen wigak togon at wonok nage,

11 O apit ti, at eebe nobaarogo pake, Awooliya negen yengget-wangget eerogo pake, O woraakit nduk, ki wandu aago enggela’me wonage,
12 Enaame eya ndelenak-welenak aago logonet, Ndugwi kilanogo wumbit wage, Mayu anggen wambit wage, O kimbik pindanogo nappit nage,

13 Aliku ALA mbogut paga nen oone ngguurubu kwak ari, At Tiyanak Lombok nen oone eerogo nappit nage,
14 Awim mbaganit nawak nduk, omaale namburogo nappege, Ineebe ma’naruwak nduk o kimbik nggwok kilanogo nappege, Eekerak o.

15 Aliku ALA nen aakumi mberirage, Anini aagi ogobak me nen wundi wage, Eeke kenok, Yi nggwok laut abena aluk-puut kin eeppege, Ndi, o yi, alom yarak kin eeppege, Eekerak o. 16 At tiyarogon logonet, eenggi pi’nabi wambi wage, Niyo alobok ambik nen ndonggonnaburak eeke me, Pilanogo nippani wage, Eekerak o.

17 Nawim inomaawi ambik me, ineenggime nen ndinnake, It ineebi nombakwi nogo, An nen tebenogo piyoorak meek me, At nen tebenogo piinok nagap ndake, 18 Aaninggin-paaninggin eerak wonage neegak, Nooruwok nduk eekwi me, Aliku ALA omaawi eerogo panege nagaarik,
19 O nggwok obeelom me, pani nage, Eekerak nogo ti, An at iniki kunik aret me, nagap ndakerak o.
20 An obeelom mban eeke neenok, Aliku ALA nen ndak-ndak obeelom eeppanege, An maluk eeka’lek wonage neenok, Onggo maluk eeppanega’lek wonage, Eekerak o.

21 Nogoba Ala mbo punuk maluk eerit naga’lek, Aliku ALA eerit nage mban mugurok nage, 22 Eeko logorak wone yereegerak nogo, mondok liippege, Wone lengganogo yo’niragagerak nogo, Nomonogo mbo pega’lek mondok porogo wonage, Eerit nage logonet,

23 An maluk eeka’lek neyaawak nduk eeke, An maluk eerit nookwak, narum wakkolage, Eeke minggirak me,
24 An obeelom eeke minggirak ndak-ndak At Aliku ALA onggo eeppanege,An maluk eeka’lek neegerak ndak-ndak, Onggo maluk eeppanega’lek wonage, Eekerak o.

25 Kaliku ALA wae. Wone yoragaatak nogo li’lak eekwi iinok, Kat nen yoraga’ndak nogo li’lak eerogo piige, “Maluk eekotak,” yorookwak, liirogon eekwi iinok, “Maluk eekendak,” yokkirukwak, liippunuk eeppiige,
26 It iniki kikak naka’lek wonogwe iinok, Kiniki kikak naka’lek keyaawak nduk eeppiige, It wi-wi aganakwi iinok perak, Kat nen melak togon wi-wi aganake,
27 Iniki tebeppakwi iinok, kat nen inagap ndake kwe, Iniki wogoppakwi iinok perak, Iniki tebeppatuwak nduk, kenegen wogoren nage, Eeke menggendak me,
28 Kaliku ALA wae. Nandi wuninik logowak nduk eerogo panege, An o apit paga wonage neenok, Kat nogoba Ala nen eya eerogo panege,

29 Yeenggwa nege keegak, Aap awuri ambi aago ninom nagabiti lek namburi nage, Kat nogoba Ala nimbirak me, Pak wurik obaga mbo wungge, Eeriyak op aret o.
30 Kat nogoba Ala perak, Eerit nage menggendak nogo ti, abu abe mban aret o. Kaliku ALA koone ti, Pilit lek abet mban ari menggendak o. Ineebe op logorak kabu’me wonogwe iinok, Keebe nggeemu kwak nobappiirogo menggendak o.

31 Kaliku ALA wonage keegak, Ala alik ambi ta wonage o? Yugum nu’lek menggi kwak, Kat ninogoba Ala aret wonage keegak, Alik ambi wonage mbakop? Lek aret me,
32 Kat Ala nen aret nomaawi eerogo panege, An obeelom mban eerit nage logokit nduk, Naru koonogo panege,
33 Rusa iyok nggilik-nggelok pit nege menggi kwak, An niyok togop aret eeppanege, Puut kirin paga mi’ndak logokit nduk, Nomaawi eerogo panege,

34 Wim op nambuke logokit nduk, yigin woorak mamunnege, Neegin linggira kwak, mbuti tembaga paga wurik kagak kwe, Neenggi yomok togon miirikit nduk eeppanege,
35 Nagap ndarak logokit nduk kanggeemu wo’nege, Keenggi abe’nggan paga panggonneren nage, Nendage nggwok aruwak nduk mippani wambi wage,
36 Nandelen koguk yukwak, naru nggwok yarogo panege, Eeke menggendak o.

37 Nawim muguren nage logonet, tebenogo piinet nage, Ineebe pup eerogo piiga’lek kenok, Niyokan waga’lek inoorit nage,
38 Ineebe aan lebenogo piigirak ti, An niyok pugu me wambit nagaarak me, It ambi nen mi’naga’lek aret wonagaarak o.
39 Nawim ninom namburiyak nduk, kat komaawi eerogo panege, Ninom ogoorak nogo nabu’me tebe yi woraawak nduk eeppiige,
40 Ineebi nombakwi nogo,Inamborowak kin-kin mbaganuwak nduk eeppiige, Eekendak paga, Ineebe abu lek eerogo piigirak o.

41 Inoone nggwok paga, “Ninagap ndari woraanip o,” Yagaarak kwe, inagap ndari wogwe, “Kaliku ALA o,” yokkegaarak kwe, Karuk konembunuk, onggo yorage, Eerulik o.
42 Wun o wiya nen Wonok nage menggi kwak eerogo piige, Purok tu paga wonage nogo Aap iniyok amok mbanogo pogo mengga kwak, Ineebe togop aret eerogo piinet nage, Eekirak o.
43 Aakumi nen an nooriyak wogwe me nagap ndake, Yi aakumi ndi aakumi inowe logorak unde eeppanege, Eeke keegak, Aakumi neenggo’lek mendek nabu’me ari wogwe,
44 Awo yorage neegak, konembunuk aret eekwi, It aap nggiru nogo, Inagabolo nirik-kirik agan neya wogwe,
45 Noone ari paga inomanggen tayok ari logonet, Inaganak wakak inawi pak wurik kagak kole wundi wogwe, Eeko menggaarak o.

46 Kaliku ALA mondok keenik menggendak o. Kat nayugum kwak me, kalut eeke, Kat nagap ndaka Ala aret me, kendage mondok tiyappege, Eeke agarik o.
47 It an nookwi nogo onggo inooke, It aakumi inanebunu lombok nabu’me piya wage,
48 Nawim ineenggime nen nagap ndarogo panege, Ineebi nombakwi nogo tebenogo piinok tiyappanege, It inogogun ambik ineenggime nen nagap ndake, Eekendak kat nogoba Ala aret o.
49 Togop me, Kaliku nogoba ALA wa. Yi aakumi ndi aakumi inenggela’- me logonet kalut eeke, Ndawi kanep pege logonet kendage tiyappagage, Eeke logogin o.
50 Nendagembogut mippaneegindak nogo Neegin tiyak yuwak nduk eeppanege, Amburu eerogo mippaneegindak nogo An Ndawut inom, napuri-nombowologwe inom, Ninabuwa nen eeppinanit wundi wage tit logomunggun o.

19 MBOGUT-NGGWEEN OGOBAKKIGIRIK PAGA ALA IYA TIT MBAKO MENGGAARAK
WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Mbogut nen, “Ala abu tiyanak menggerak o,” yinuk, ari, Ndi, o oolo we wonage yi nen, “At eenggi paga ogobakkigirogo paneegerak iya o,” yinuk, ari, Yogo menggaarak.
2 Ne yogondak nen ne ko’lu yoga’mban eeke, Oonikiya yogondak nen Oonikiya ko’lu eenu eeppega’- mban eeke, Eeko menggaarak.

3 It nogo ti, aakumi inoone yogo mengga kwak yogwe, Ndi, aakumi inoone konenggo mengga kwak konenggwi, Eekulik kwe,Inoone yogwe ti, konengga’lek ti lek abok kin lombok konenggo menggaarak.
4 It inoone o nggween paga yime abok aret wiganinuk nage, Inoone yagaatak nogo, O irip-irip ndak wa’narit nage, Eeke menggerak o. Kat Ala nen oonegen ake awooliya mbogut paga wurogo pege,

5 Aap akwe kolaakit nduk, Ago ogoorak me nen wundi wage kwak, Aap aa’nduk nggare agan unggwi nage paga Endage tiyanak nogo nen ambinom nggare agan naakit nduk ale’nggen mbake kwak,
6 Oonegen o irip ambi me nen wundi woraanuk, Nage menggim aret nage nagaatik, o irip ambi me unggwi nage me, Mo andi lek me ambime kumaa’- nari noorak lek aret o.

7 Kaliku ALA yereegindak liiru mbanak nogo ti, Nit aakumi eeppinaniyak ambi yobok yaga’lek mondok ndakndak eeppinaniyak mbanak wonage, Nit niniki kinik lek nogo, niniki kinik warak eerogo pinangge, Eeko logorak Kaliku ALA yaga’- ndak nogo, niniki ti paga panggonak logorak op me, Nineenggo’lek kenok, niniki warak eeppinanege, Eeke menggerak o.
8 Kaliku ALA nen eeko logorak wone yo’nirage nogo ti, A’me nggelok mban age menggerak me, Aakumi inale’nggen mbaruwak nduk eeppiige, Kaliku ALA kawone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Tabarak lek kin paga wonage me, Aakumi iniki eya eerogo piige, Eeke menggerak o.

9 Aap Kaliku ALA inagabiti mbakwi nogo ti, Kikak naka’lek abu obeelom aret me, Mondok-mondok aret logogin o. Alik eekwi niinok Kaliku ALA nen Onggo eeppinaniyak kawone yugu nogo ti, Ndak-ndak eeppinaniyak nduk wonage, A’me lik togon eeppinaniyak nduk wonage, Eeke menggerak.

10 Mbuti emas onggo iya kenok kwaarit nugwi, Abinak pindan-pindan eeke kenok iniki kunik eekwi, Eeko menggaarak ti, iya kwe, Kaliku ALA kawone yugu nogo perak, Mondok iya lombok aret agaarik o. Ndi, nggiin amburu ombat abe kogwe, Nggiin pugunik me nen amburu puk wanggak eeke nogo ombat tele kogwe, Eekwi ti iya negen kwe, Ti kunduk meek o. Kaliku ALA kawone yugu nogo ti, Ombat abu abe mondok alik lombok agaarik o.

11 Wone ari menggendak abok aret nen An kayeloman maluk eeke nogo neenu eeppanege me, Liirogon porogo wonage neenok, Onggo mondok nggwok aret kolaagin o.
12 Aap ta nen at tu abe kagak nomoninuk nage nogo eenu mbakop? An liippega’lek we ugun aret eerit nage nogo, Maluk neegendak kenok, nomaluk ti mbo nappege,

13 Ndi, “Maluk eerikit,” mba’nuk eeke neyo, kat unde wo’nake,Maluk nogo nen, “Maluk mban eeru o,” yo’nege kero, narum wonage, Eeke logot o. Togop eeke keenok, maluk ambi noba lenggenak kagak nage, Ndi, maluk nggwok ambi eeke, Eerigin lek Ugun aret logogin o.

14 Kaliku ALA wae. Nayugum kwak inom, nili yaga inom, kat aret me, Noone ari minggirak inom, Ninikime koonit nage minggirak inom, Obeelom aret neyaanok lak, Ao, kombake minggirak o.

20 EEGIN TIYAK YUWAK NDUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1“Nonggop eeri?” yinuk, Kiniki piirik wonage logonet, Aliku ALA yoge keenok, At nen wone onggo yokkege, At Yakup ogoba Ala endage kungge keenok mulunogo pagage, Eeruwak o.
2 At nen yeenggwa kiruwak nduk, Awi wurik alik leenak menggim nen nappiya wage, Puut Tiyon paga nen panggonggabi wage, Eeruwak o.

3 Kat nen at ake warogo wogoge nogo abok aret abeke, Ake warogo kani kungge ti, inikilom komba’nuk wagangge, Eeruwak o.
4 Kat eeriyak mbake nogo ndakndak eeppagage, “An yogop eerikit o,” mba’nuk, Koonogo pemenggendak nogo a’me aret nggelok ari, Eeruwak o.

5 Kat keegin tiyak ari kenok, Niniki ale’nggen nen keekok yogwe, “Ninogoba Ala eegin tiyak yigi o,” yinuk, Ndiimbu walok eeko mengga kwak eekwi, Eerugun me, “Aliku ALA nen eeppanuwak lak, ao,” yinuk, Yoge menggendak nogo abok aret ndak-ndak eeppagawak o.
6 At Aliku ALA nogo nen Amburu eerogo mippereegerak nogo agap ndake, Ndi, nggino yoge kenok, At leenogo pateegim mbogut paga nen onggo yoge, At eenggi abe’nggan omaawi paga agap ndake, Eeke menggerak neenu agi o.

7 It ando inanggweendo paga iniki panggombugwi, It ando inaguda paga iniki panggombugwi, Eeko menggaarak kwe, Nit perak, niniki Aliku ninogoba Ala oba panggonak ogoorik o. 8 It ti, inengga wandinik ninabu’- me tebenak wonogwe kwe, Nit perak, ninengga pilanak mondok mi’ndak nu’lek wonogo ogoorik o. 9 Kaliku ALA wae. Aap endagembogut yi, agap ndake, Ninoone nggwok paga yokkugwi niinok, onggo yo’nirage, Eeru o.

21 EEGIN TIYAK ARI KENOK, “WA,” YOREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1Kaliku ALA wae. Kat komaawi lombok wonage keenok, Aap endagembogut yi, ale’nggen mbake, At eegin tiyappegendak me, ale’- nggen alik negen kombake, Eeke agarik o.

2 At iniki uugwe mbakerak nogo aret eeppege,At nggino yokkegerak nogo mbo puulik ndak-ndak aret eeppege, Eekendak o.
3 Kat nen yi mendek ndi mendek Kalo logonogo wogoge logonet, eebe wagangge, Mbuti emas at mendek paga mban Nggare-nggare negen mendaarak At anobak paga yirippege,

4 “Neenik logorak eeppanu o,” Yinuk, yokkege kenok eeppege, “Neenik nggorek mondokmondok logokit nduk, Eeppanu o,” yinuk, nggino yokkege kenok eeppege, Eekendak o.
5 At eegin tiyappege nagandak paga endage mondok tiyak ari agaarik o. Ayuk warak lombok kogwe, Aakumi nen, “Wi!” yogwe, Eeko logowak nduk, mondok iya lombok eeppege, Eeke nagandak o.

6-7 Aap endagembogut yi, Iniki Kaliku ALA koba panggonak wonage me, Mondok-mondok ale’nggen oba pege, Kat kenggaanom paga iniki ale’- nggen mban kage logowak nduk eeppege, Eekendak o. Ndi, kat Mondok Tiyanak Menggendak nogo nen Kiniki kunik eeppit wagandak nogo Lek aga’lek kundugu aret wonage me, iniki nu’lek aret agaarik o.

8 Kinom wim mbanak abok aret Keenggi omaawi paga tebenogo piinet nage, It aap kat ineebi kombakwi nogo Keenggi abe paga pigogo piinet nage,
9 Ndi, keebe kin ari wage logonet, Kani kunggo menggam omoonuk wunuk ari menggi kwak Ineebe togop aret eerogo piige, Kani nen yi mendek ndi mendek nenet nage menggi kwak Kaliku ALA kanini nen ineebe lek eerogo piige, Keebe paga kani wunuk togon wungge logonet, ineebe nenet nage,

10 It paga wiganak o nggween paga wonogwe nogo lek eerogo piige, It aakumi inapuri inenggela’me inombowologwe nogo Inenggaawak lek eerogo piige, Eerumunggun o.
11-12 Inamborowak kin-kin mbaganuwak nduk, kat nen komaale mba’mbak irage keenok, Aaninggin koba pagawak nduk wone mbanogo pugwi, Kat maluk eeppagi woroorak koonogo pugwi, Eeremenggaarak kwe, Mbeyok yigin o.

13 Togop me, Kaliku ALA wae. Kat komaawi ambik menggendak me, Kendage tiyanak aret logowak o. Kat komaawi ambik me, nit ndawi wako logonet, Kat kalut eeko logogun o.

22 “Nonggop nduk mbo panege agandik?” Ala yoreegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, ndawi endage, “Rusa Kuubondendok Wundi Wagagerak o,” yogo nogogwa kwak, yogo logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Nogoba Ala o. Nogoba Ala o. Kat nonggop nduk teppanege, Nonggop nduk yeenggwa nega’- lek keebe nda wonage, Niniki andi logonet, noone yokkege kwe, Nonggop nduk konengga’lek keebe nda lombok wonage, Eeke agandik?

2 Nogoba Ala o. O liingge paga wone yokkigitak kwe, onggo yo’nega’lek wonage,Ndi, oonikiya kunduk tamban eekitak kwe, Niniki kwi’naga’lek tit wonage, Eeke agarik o. 3 Kat Kikak Nakeelik Alik Leenak wonage, It Iterali mendek kalut eekwi enggela’me wonage, Eeke menggendak o.

4 Nit ninombomini iniki kat koba panggombugwi, Panggombugwi iinok, wondet eerogo piige,
5 Inoone nggwok paga yokkugwi iinok, inagap ndarogo piige, Eeke nagagindak. Ndi, iniki koba panggonak wonogwe iinok, Inenggali ogo logolik mban.

6 Togop kwe, an perak, Aakumi abok nen miyuk-meya eerogo panugwi, It abok aret nen, “Ogole o,” yinuk, yo’nugwi, Eekwi me, An abe aap lek o. Puron kwak aret wonage kagi o.

7 It inigen wonggonogo an mban pe’neego logonet, Nagi’ndok kanggwi, “Aap yi, we kabot o,” yinuk, meek eerogo panugwi,
8 “At iniki Aliku ALA oba panggonak wonage me, Aliku ALA nen aret ili ari, Ndi, at iniki kunik wonage kenok, Agap ndarogo pege, Eeruwak o,” yinuk, yogwe, Eeko agaarik o.

9 Togop eekwi kwe, an nagalo inikime nen wumbani wage, Nagalo elak awo nengge logonet, Koba panggombagakit nduk eeppanege, Eereegindak o.
10 An nda’nagagirak eyom nen nok, yogondak kuli kat aret ndegennake, Nagalo inikime wonage neegak kunduk, Kat nogoba Ala aret wonage, Eeke menggendak me,

11 Noba aaninggin ariyak abu panggoni wage, Ndi, yeenggwa niriyak ambi lek aret wonage, Eeke kagak, An mbo paninuk nda logorak mage o.
12 Lembu ngguunok kwak Ninom wim mbanak apit nen wangge’nakwi, Tapi ngguunok inigen mbolokwi O Mbatan mendek kwak nen wanggeppaninuk wonogwe,

13 Singa anini warak nen kok eerogo nappiigak At noorak mbaketak nengge menggi kwak It nogo nen inambeme yonggo’- nabuwak nduk, inambe a aago wonogwe, Eeko agaarik o.
14 Niyo kiluk ari logonet lek age menggi kwak An nomaawi lek age, Nowak woro-woro nage, Tu’ngga amburu nggalo agan wangge menggi kwak, Niniki aan ndu agan wangge,

15 Niyoowak woloonak telo agan nage menggi kwak, Nomaawi lek ee’nabit unggwage, Namili piyanogo nalelaan paga nabeni lagangge, Togop eeke kagak Aakumi kanggaatak inowak paga mbo panege agandik o.
16 Yi nggeewo ndi nggeewo ineyak nde agan wangge’nakwi, Aap a’nggan wogonaka nen wanggeppaninuk wonogwe, Neenggi-niyok pulu warogo panugwi, Eekaarak me,

17 Nowak kin eerogo panegerak Neenggi lingginiyak op me,Aakumi inigen lo’nugwi, inigen pippak nugwi,
18 Nambogoyum abok aret tumbukkologwe, Nayum yirik minggirak kolaawok nduk, iri’ngga mbanogo wakkaanuk kologwe, Eeko agaarik o.

19 Togop me, Kaliku ALA wae. Kat perak, keebe ndaanda logogun o. Nomaawi eeppanega yi wae. Mbet-mbet yeenggwa niri omok o.
20 It inawooluwak paga nooriyak eekwi yi, Ineenggime nen nagap ndake, Neenik logorak ti, iya lombok me, Nggeewo eenggi paga nggerembunuk menggi kwak Eeppanugwi me, neebe ndinnake,

21 Singa ambeme nggerenak kwak wonage me, ndinogo panege, Tapi ngguunok eyak kwak polonogo panggerak wonage me, nggiginogo panege, Eeru o.
22 Kendage wiganogo noreewi wonogwe me yoranet nage, Kapuri kuwak aago inenggela’- me kendage tiyappege, Eerigin o.

23-24 At aap tebenogo pegaarak yagan wake nogo At Aliku ALA nen pekkoorak eebi ombake, “Ogole o,” yinuk, mbo pege, etenggen nobakkolage, Eekeelik, Oone nggwok paga, “Yeenggwa niru o,” Yoge kenok, aruk konengge menggerak me, Aliku ALA kinagabiti mbakwi yi, at tiyappugwi, Kit Yakup paga wiganak yi, at alut eekwi, Kit Iterali paga wiganak yi, at ayuk wukwi, Eeko logonip o.

25 Kat Ala eeke paga kapuri nggwok kuwak eerak inenggela’me nen kendage alut eeke, “An yogop eeke logogin o,” yinuk, Wone kumbuk mbaneegirak nogo, Inagabiti kombakwi inenggaanom paga ndak-ndak eeke, Eerigin o.

26 Aap ineenggi lek nogo inambi ndonggorogon nunggwi, It Kaliku ALA mukkeren nogo menggaarak nogo It aap ti mendek mondokmondok aret logogun me, kalut eekwi, Eeko logogun o.
27-28 Kaliku ALA yi o ndi o unde wonage, Yi aakumi ndi aakumi abok aret Wone lengganogo yorage, Eeke menggendak me, It aakumi o irip-irip menggaarak nogo Kaliku ALA koba abeppunuk, Melak togon kowagam wogwe, Yi aakumi ndi aakumi inanebunu lombok kat kabu’me tebe yi wa’nuk kayuk wukwi, Eeko logogun o.

29 It aap ineenggi warak o nggween paga wonogwe yi, Abok aret inambi ndonggorogon nenok kalut eekwi, It aakumi kambak mendek inom, It ineenik ambinom logorak meek mendek inom, Abok aret kabu’me tebe yi unggwogwe, Eeko logogun o.

30 It aakumi wigannarit wundi wogo logogun nogo nen Kalut eeko logonet kake eekwi, It peebi nda’narit wundi wogo logogun nogo nen Kat nogoba Ala kabok yogwe nogo konenggwi, Eeko logomenggaarik,
31 “Wone ti, at abu aret eekerak me, at Ala abu obeelom mban eeke menggerak o,” Yinuk, it aakumi awo nda’naga’- lek peebi nda’narugun nogo yorogo logogun o.

23“AN NDEGENNAKA ABE TI, ALIKU ALA ARET,” YEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi yi aret pereegerak.

1 Ndomba ndegeninako mengga kwak, An ndegennaka Kaliku ALA aret o. An namendek lek ambi lek, wonage mban aret o.
2 Iri’ngga mili wonage me wimbanege, Wo’neren niyo yenggenak abolok lek me pani nage, 3 Niniki lek age kenok, obaane’- me kwippanege, Kat kendage abe logowak nduk, Tu obeelom paga ni’neren nage, Eeke menggendak o.

4 An tu nggelo’me o apit paga nage neegak, Kat nimbirak nage me, “Maluk noba ariminggi ilik?” yinuk, Nagabiti mbakak nagin lek o. Kowaanggun inom, kandomba wogoninaka ya’nggage inom, Ti paga niniki eyak wappanege menggendak o.
5 It ninom wim mbanak inenggaanom paga nambimbiingga pipuk eerogo panege, Amburu nanobak paga kilirogo panege, Obeelom eeppanegak mban eeke paga nagiwa’na uum kilukilu eerogo panege, Eeke menggendak o.

6 Obeelom eeppanit nage, Nabuwa nen kiniki kunik ee’nabit nage, Abet aret eeke keegak, Kambi noorak kuli aret ari nagin o. Ndi, Kaliku ALA wonage menggenom nogome An mondok-mondok aret ye mbambatinuk logogin o.

24 AT ENDAGEMBOGUT ABU TIYANAK WOROORAK WONE
Ndawut nen ndawi yi aret pereegerak.

1-2 At Aliku ALA nen Niyo yenggenak abena kagak, Nggween ogumbaga ndoonogo pege, Niyo nage irimbaga nu’lek eerogo pege, Eereegerak me, Nggween inom, yi mendek ndi mendek nggween paga wonage abok aret inom, Aliku ALA unde wonage. O nggween yi inom, yi aakumi ndi aakumi nggween paga wonogwe abok aret inom, At mban unde wonage, Eeke menggerak o.
3 Aap ta nen Aliku ALA abuut paga lagi nage, Ta nen o abe alik leenak menggim mi’nari nage, Eeriyak op mbakop?
4 Lek o. Aap ineenggi paga maluk eekwi, Iniki maluk koonggwi, Ala kagak obaane’me kugi eekwi, “Kumbuk mbanggi o,” yinuk, pilit yogwe, Eekulik kenok, Aap ti mendek o time mi’nari noorak op aret o.

5 It aap ti, Aliku ALA nen ale’- nggen inoba piige, It inagap ndaka inogoba Ala nen, “Aap yi maluk eerulik o,” yinuk, yorage, Eerigin o.
6 Aap ti ndak-ndak ndarak nen Ala mugurok nogwe, Aap ti mendek Yakup ogoba Ala enete kaawok nduk, kwaarit nogwe, Eeko menggaarak o.

7 At Endagembogut abu tiyanak wonage nogoUnggwi woraawak nduk, Kit tungga yi, kinambe wigak togon paakkologwe, Kit tu kinitok monggotak yi, pilak togon laganggwi, Eeko logonip o.
8 At Endagembogut tiyanak lombok wonage ti ta o? Lek o! At mondok omaawi, iya tit eeke, At inom wim perenggolage logonet, mondok yigirogo piige, Eeke menggerak Aliku ALA nogo aret o.

9 At Endagembogut abu tiyanak wonage nogo Unggwi woraawak nduk, Kit tungga yi, kinambe wigak togon paakkologwe, Kit tu kinitok monggotak yi, pilak togon laganggwi, Eeko logonip o.
10 At Endagembogut abu tiyanak wonage ti ta o? Lek o. At Endagembogut abu tiyanak wonage ti, At Mondok Omaawi Menggerak Aliku ALA aret o.

25 OMALUK MBO PEGE, ARUM WONAGE, EERUWAK NDUK, TAMBAN
EEREEGERAK WONE
Ndawi yi, Ndawut nen aret pereegerak.

1 Kaliku ALA wae. An niniki kat paga koonit nage,
2 Nogoba Ala wae. Niniki kat koba panggombunuk wonage, Eeke agarik o. An nenggali eerogo panugwi, Nawim nen an tebenogo paninuk kunu waganggwi, Eekwi iyo, non mbanogo piyet o.

3 “At nen aret yeenggwa niraagin o,” yinuk, Iniki kat paga lunik wonogwe iinok, inenggali arugun lek kwe, Alom lek kagak aap maluk eeppiyoorak kote negen koonggwi iinok perak, Inenggali arugun o.
4 Kaliku ALA wae. Kat eeke menggendak neenu eeppangge, “An naru yi aret o,” yinuk, titi’nege, Eeru o.

5 Kat nogoba Ala nen nagap ndake keenok, Niniki kat paga mban lunik neegak, o kiip age, weege, eeke menggerak me, “Wone yi abe o,” yinuk, ari menggendak nogo Eeke logokit nduk, pi’neren nage, Liirogon mamunnake, Eeke logot o.
6 Kaliku ALA wae. O aa’nduk lombok nen mondok iya tit aakumi inabuwa mbake, Kiniki kunik eeginabit wundi wage, Eerit nage menggendak nogo abeke logot o.

7 An tawe logonet maluk eeke, Wone yugu taganogo pit nage, Eeke nagagirak nogo, Kiniki aberak logorak mage o. Ata, Kaliku ALA obeelom aret me, Aakumi kiniki kunik aganabit wundi wage menggendak ndak-ndak an noba abeke logot o.

8 Kaliku ALA kiniki obeelom koonak mban wonage me, It maluk eeko menggaarak nogo Tu abe paga nawak nduk, titik irage menggendak.
9 It aap iniki tebenak menggaarak nogo Tu obeelom paga wogoren nage, Kat kiniki mbake nogo mamunirage, Eeke menggendak.

10 Kat wone abuk nggaruk togon koonogo pege logonet, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yoragagindak nogo It aap liirogon woppunuk eekwi iinok, Kaliku ALA nen eeppiyoorak mbake nogo ti,Inabuwa nen kiniki kunik eeginabit nage logonet, Liirogon obeelom mban eeppiige menggendak aret o.
11 Kaliku ALA wae. An maluk mondok nggwok lombok eekirak me, Kendage obeelom logowak nduk, Nomaluk ti lek eerogo panu o.

12 Aap ta nen Kaliku ALA agabiti kombake menggerak? It aap inagabiti kombakwi iinok, It eeko logorak koonogo piigendak nogo liirogon mamunirage logomunggun o.
13 It aap ti, abe mendek mban kologo logonet, Iniki ale’nggen paga wonogwe, Ndi, it paga wiganak nen o nggween yi, ineyate kwak unde ogwe, Eeko logogun o.

14 Kaliku ALA nen wone kote koonogo pege ti, It aap inagabiti kombakwi nogo aret yorage, Kinom wone nggaruk togon koonogo piyareegindak nogo, aret ineenu eeppiige, Eeke menggendak.
15 Keele pugu kwak niyok yilinogo panugwi iinok, Kat Kaliku ALA nen mban Piinogo panege menggendak me, Kat nengga loolo paganuk agarik o.

16 Nalik mbo panegaarak wonage, Tebenogo panegaarak wonage, Eerak me, Kena koonogo pe’neege, Nabuwa nen obeelom eeppanege, Eeru o.
17 Niniki mondok aaninggin ee’nabit unggwagak mban eeke paga niniki andi negen ee’nake yi, Teeluk eerogo panu o.

18 An ee’nakwi paga yagan wake, Tebenak logonet niniki andi negen wonage, Eeke yi, Pe’neege logomenggendik, nomaluk lek eerogo panu o.
19 It nawim nogo ineebe ambik aret ogwe, Ineebi lombok nombakwi, Eekwi yi, pegiyet o. 20 Neebe op logorak kabu’me aret minggirak me, Nenggali arukwak kat nen narum wake, an nagap ndake, Eeru o.

21 Kat paga niniki lunik minggirak me, An pilit ariilik abet mban ari, Koonak mban eerit nage, Eeke minggirak ti paga nen wo’neren nawak o.
22 Ala wae. It aakumi Iterali nogo Aaninggin-paaninggin abok aret Inoba kwi’nagaarak wonogwe yi, Wondet eerogo piyet o.

26 Aap iniki abe nen tamban eereegerak wone
Ndawi yi, Ndawut nen aret pereegerak.

1 Kaliku ALA wae. An maluk noba lenggenggulik kagak nege, Niniki yungguppegak eekeelik Kaliku ALA koba panggombege, Eeke minggirak me, “Aap yi abe aret kagi,” nombaru o.
2-3 Kaliku ALA wae. Kat aakumi inabuwa mba’nuk, Kiniki kunik aganabit nage nogo An nenggaawak paga wonage, Kat ari menggendak ti, abet aret me, aret eerit nage, Eeke minggirak mbake kwe, Kat nen aret nabut mbangge, Niniki wakkagak eeke, Ninikime koongge minggirak inom, Nobaabut eeke minggirak inom, liippanege, Eeru o.

4 It aap inambokan lagangga ninom kwi’nage, Iniki mbere ninom wone koongge,
5 Maluk eeka kuwak eekwi me ninom kuwak eeke, It maluk eeka ninom nege, Eeriyak neebi lombok mbake minggirak o.

6 Kaliku ALA wae. An maluk eekeelik neyaawak nduk neenggi kooppunuk, Kake kani kunggo menggam yendok-wandok nege logonet,
7 Ndawi, “Wa!” yogwe mendek Noone nggwok paga warit nege, Kat iya tit eeke menggendak abok aret mbininit nege, Eeke minggirak o.

8 Kaliku ALA wae. Kawi wurik kat menggenom inom, kendage tiyanak lombok menggenom inom, Niniki kunik minggirak o.
9-10 It aap maluk eeka nen, Aap inamiya nengga nen, Aakumi maluk eeppiyoorak kote koonogo punuk, eerit nugwi, Ndi, koonogo pegaatak eeruwak nduk, ineenggi abe’nggan paga kiraarogo wogorogwe, Eeko menggaarak nogo ti, Inooke logonet, an ninom nooriyak mage o.

11 An koonak mban eerit nege me, Nabuwa mba’nuk wondet eerogo panu o.
12 An niyok o kobappaga yappunuk mi’ndak wonage me, Kapuri apit kuwak aago wonogwe inenggela’me Kaliku ALA kalut eeke logogin o.

27 ALIKU ALA ENDAGE TIYAPPEREEGERAK WONE
Ndawi yi, Ndawut nen aret pereegerak.

1 At Aliku ALA ti, Eya eerogo panega, nagap ndaka, at aret wonage me, Aap ta paga nagabiti mbake, Neenik logokit nduk, nomaawi eeppanega ti, Aliku ALA aret me, Ta paga naganak wake, Eeriyak mbakop? Lek aret o.
2 It aap maluk eeka nen namiya nawok nduk wogwe, Nawim mendek inom, ninom ogoorak inom, Nen nooriyak nduk wogwe, Eeremenggaarak kwe, Iniyok lik togon yigeebu wambit nogo logogun o.

3 It aap ineegin warak apit aago nen nooruwok nduk wangge’- nakwi iigak kwe, Nagabiti nen niniki ma’nage, It ninom wim eeriyak nduk wogwe iigak kwe, Niniki lek arigin lek kwippunuk aret wonage, Eeke logogin o.

4 Wone ambit ambi Kaliku ALA yokkiriyak mbake, Ambiriluk ambi an eeke logorak uugwe mbake, Eeke nogo yi aret. Keraambe abu obeelom lombok menggendak nogo liippagage, Kat kawi wurik me logorak ninikilom mbake, Eeke logokit nduk, An Kaliku ALA kawi wurik me wonage neegak, Mondok kambi noorak kuli ari nawak o.

5 Aaninggin ambi noba ari wage kenok kawooliya wurik me paninuk wonage, Kat kawi wurik me kumaappaninuk wonage, Neebe yugum lunik paga pani lagangge, Eerumunggun o.
6 Ti eerogo panege keenok, Nawim wangge’nabemenggaarak nogo, Nabu’me iigak nuut pilak ari, Kawi wurik me kake warogo wokkege logonet, Nale’nggen nen kuum-keek ari, Karuk konenenok nduk, ndawi wake, Ndawi paga kanep tenok-mbenok ari, Eerigin o.

7 Kaliku ALA wae. Noone nggwok paga yokkege neenok konengge, Nabuwa mbake logonet onggo yo’nege, Eerumunggun o.
8 Kat nen ari logonet, “Nenete neyaanok nduk kwaa’- nabi mok o,” Yo’nege keenok, an niniki nen, “Aliku ALA enete kaakit nduk kwaari na o,” Yinuk, kwaakkabit wage me,

9 Pe’neyoorak keebi nomba’nuk kenete kumaakkolage, Kanini nen an kayeloman mbo panege, Eerugun o. Kat nen yeenggwa nege menggendak me, Nagap ndaka nogoba Ala wae. Yogondak an teppanege, mbo paninuk mbagangge, Eerugun o.

10 An nagalo-nogoba nen teppanemenggaarak kwe, Kaliku ALA mbo panumunggun lek wo’nabumunggun aret o.
11 Togop me, Kaliku ALA wae. It tebenogo paniyak eekwi ineebe ambik wonogwe me, Tu kat eerit nage nogo titi’nege, Tu koonak paga pi’neren nage, Eeru o.

12 It aap apit aret mi’nogo nagaarik, pilit-pilit, “Togop eekendak o,” yinuk, yo’nugwi, Iniki aagi paga, “Ndogop eeppagagun o,” yinuk, yo’nugwi, Eekwi me, It eeppaniyak uugwe mbakwi nogo Ineenggime paniyak mage o.
13 O nggween paga aakumi ineenik wonogo menggam yime At Aliku ALA nen Aakumi obeelom eeppiinet nage menggerak nogo An togon togop ee’nabigin abet aret mbake agarik o.
14 Togop aret me, Kit nogo Aliku ALA tokkogwe, Kinogogumbuk eekkologwe, Kiniki nu’lek eeppatinuk wonogwe, Eeko logomonggotik, At Aliku ALA tokkogo logonip o.

28 “NANGGEEMU KWAK TI, ALA ARET,” YEREEGERAK WONE
Ndawi yi, Ndawut nen aret pereegerak.

1 Kaliku ALA wae. Kat nayugum kwak aret me, Noone nggwok yokkege agarik o. Noone yokkege yi, Karuk logu negen eeppunuk wonage keenok, Aakumi kambunuk nogo menggam unggwi nogwe kwak, An nage neyo, yokkege neegak, Onggo yo’nega’lek koone lek puk logorak mage o.

2 “Yeenggwa niru o,” yinuk, noone nggwok yokkege, Mage Lombok Menggim pa’nggwe neenggi nappege, “Nabuwa mbaru o,” yinuk, tamban eeke, Eeke neegak, Karuk konengge logot o.
3 It maluk eeka inom, maluk eerit nugu menggaarak inom, Wogoren nage logonet, Ninom wo’neren nage ti mage o. It aap ti, iniki obeelom mbaruwak nduk, Inoreewi inom wone abe yogwe kwe, iniki perak, Aakumi maluk eeppiyoorak mba’nuk, agan nugu menggaarak.

4 It maluk eerit nogwe nogo inom, Inobaabut nggolawe nen eerit nugwi nogo inom, Onggo eeppiige, Yi maluk ndi maluk eerit nugwi nogo onggo eeppiige, Eekaarak ndak-ndak aaninggin inoba piige, Eeru o.
5 Kaliku ALA ogobakkigirogo pereegindak inom, Kat eerit nage nagagindak inom, “Abu iya o,” yinuk, tiyappega’lek me, Kat nen maluk inoba kwippiinok, Peebi obeelom eerogo piyaamunggun lek o.

6 An nen Kaliku ALA nggino yokkigirak nogo ndak-ndak noone konenggendak me, Kat kendage tiyanak aret logowak o.
7 Nomaawi inom, nanggeemu kwak inom, Kaliku ALA kat aret o. Niniki koba panggonak wonage neenok, Yeenggwa nege menggendak me, Niniki ale’nggen alik negen ee’nake, “Wa!” lombok yokkege, Eeke logonet, Ndawi wake agarik o.

8 Kapuri inomaawi eeppiige menggendak ti, Kaliku ALA aret o. Ndi, aap amburu kilirogo mippereegindak nogo Agap ndarak logowak nduk, Yugum pak wurogo pereegi kwak kat mban aret o.
9 Kapuri yi, inagap ndarogo piige, Yate kwak kale’nggen inoba piige, Ndomba ndegeninaka kwak, kat aret age, Inarum logonet, mondokmondok ndegeninake, Eeke logomunggun o.

29 O WIYA ENGGELA’ME ALIKU ALA OONE YEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi yi aret pereegerak o.

1 Kit kinayuk warak monggotak yi wae. At Aliku ALA alut eekwi, At abu tiyanak omaawi lombok menggerak me wogoppugwi, Eeko logonip o.

2 Aliku ALA endage abu iya me, tiyappugwi, At kikak nakeelik alik leenak mondok iya lombok menggerak me, Ayuk wuko logonet alut eekwi, Eeko logonip o.
3 Aliku ALA oone niyo irimbaga nen ari, Ala abu tiyanak lombok menggerak nogo, Oone ngguurubu pogom ari, Aliku ALA oone yi nggwok yenggenak laut nogo Ogombaga ngguurubu kwak eerogo nappit nage, Eeke menggerak.

4 At Aliku ALA oone mondok omaawi lombok ari, Oone mondok iya me, “Wi!” yogwe iigak ari,
5 Aliku ALA oone paga eyo nggabina yigirogo wurake, Eyo nggabina Libanon mendek kalenogo nappit nage, Eeke menggerak o.

6 Tapi aagalogwe ku’mbo wanggak nogo mengga kwak Puut Libanon togop aret ku’mbo wanggak nage, Lembu nggwiya wali mbo wanggak nogo mengga kwak, Puut Tiriyon togop aret agan nage, Eeko menggaarak.
7 O yabok kilanogo nappit nage menggi kwak, Aliku ALA oone togop aret eerogo nappit nage,

8 Aliku ALA oone paga nen O karume nuk-nuk eerogo pege, O Kareti karume ndipuk eerogo pit nage,
9 At Aliku ALA oone ari paga Rusa aagalogwe peranogo wuppiige, At oone ari paga eyonggaame abok aret puluk ko eerogo pege, Eeke menggerak o.At awi wurik me, aakumi kunduk abok aret inalitak lombok ayuk wuko logonet, Inoone nggwok paga endage tiyappogo menggaarak o.

10 Niyo wu’nuk wage paga Aliku ALA ogombaga kwi’na’nuk wone lengganogo yoranet wage, At endagembogut mondokmondok logonet, wone lengganogo yorage, Eeke logogin o. 11 Aliku ALA nen at apuri omaawi eeppiige, Iniki ugun tayenak logowak nduk, Aliku ALA ale’nggen inoba piige, Eeke menggerak o.

30 AGAP NDAREEGERAK KENOK, “WA,” YOREEGERAK WONE
Ala awi wuppunuk, inale’nggen nen tu paako logonet, ndawi wako logowak nduk, Ndawut nen ndawi yi aret pereegerak o.

1 Kaliku ALA wae. It aap ninom wim mbanak nen nooppunuk, “Keyik a! Op wako,” yogwe iyo, nagap ndarogo panege, An abu tebenak wonage me, tiyappanege, Eekendak me, Kat kalut eeke agarik o.
2 Kaliku nogoba Ala o. “Yeenggwa niru o,” yinuk, noone nggwok paga yokkigirak me, Neebe obeelom eerogo panege,
3 Kaliku ALA o. Kambunuk nogo menggam nen nippani wage, Kanggaatak nggween taambiigo menggam inenggela’me time wonage me, neenik eerogo panege, Eekendak o.

4 Kit Ala apuri ake leenak monggotak yi wae. Aliku ALA anep pogo logonet ndawi wakwi, At endage abu abe alik leenak me, tiyappugwi, Eeko logonip o.

5 Ne ambit mban at anini ninombake menggerak kwe, Ale’nggen nen obeelom eeppinanege ti perak, Eeppinanegak mban eeke kagak Kambi noorak kuli ari nagin o. Oonikiya le mban yogwe iigak O weerikit nduk eeke menggerak kwe, O weege kenok perak, inale’- nggen mbako menggaarak.

6 An obeelom mban wonage logonet, “Niniki mondok-mondok nu’lek logogin o,” Yinuk, ari nagagirak o.
7 Kaliku ALA wae. Nabuwa nen obeelom eeppanege paga Puut nu’lek menggi kwak eerogo panegendak kwe, Kenete kumaappatinuk wonagandak paga perak, “Nonggop nduk wonaga,” yinuk, nagabiti mbakirak o.
8 Kaliku ALA o. Noone nggwok paga yokkege, “Nabuwa mbaru o,” yinuk, tamban eeke, Eeke logonet,

9 Namiya kilirogo panemenggaarak lek age, Kanggaatak nggween taambiigo menggam unggwi nage, Eeke neenok, Ti paga nano eekkoloorak nduk eeppaniyak mbaken? Liirubu nen kalut eeke, “Ala liirogon mban eeke menggerak o,” yinuk, kabok paganit nage, Eeriyak op mbaken? Lek aret me,
10 Kaliku ALA wae. An yokkege nogo karuk konembunuk nabuwa mbake, Ndi, Kaliku ALA o. An yeenggwa niri wage, Eeru o.

11 Kat nen nale mbanogo paninuk Nale’nggen nen ndawi lubuk yikit nduk eerogo panege, Nayum nibinik maluk mendek yirik nogo nggoorogo paninuk, Nale’nggen mbarikit nduk, yum abe kwak yippanege, Eekendak me,
12 Noone puk logogin lek o. Niniki paga nen kanep pege logonet, ndawi wake, Ndi, Kaliku nogoba Ala wae. An mondok-mondok, “Wa!” mban yokkege, Eeke logogin o.

31 ALA EENGGIME WONOGWE ME, INIKI TAYENAK LOGORAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1Kaliku ALA wae. An neebe op logokit nduk, Kabu’me ari unggwagarak wonage me, nenggali arukwak teppanege mage o. Kat abu liirogon abe mban eeke menggendak me, An nagap ndarogo panu o.
2 An yokkege neenok, karuk liirogon nggoongge, Mbet-mbet aret yeenggwa niri wage, Puut lunik abu’me mengga kwak An neebe op logorak togop aret eerogo panege, An nagap ndarak logokit nduk, Yugum pak wurogo pereegi pogom eerogo panege, Eeru o.

3 An nayugum kwak, yugum pak wurogo pereegi kwak, Kat keebe aret o. Kat kendage abe menggendak me, tu ni’neege, pi’neren nage, Eeru o.
4 Neebe op logorak keebe aret me, Towe pigaawok nduk yum tugunogo pogo mengga kwak, Time nggelok yi nage neyo, Tu nomonogo nappanege logot o.

5 Kaliku ALA yaga’ndak nogo Ndak-ndak aret eeke menggendak me, Kat nen aret wondet eerogo panenok nduk, Niniki kat unde logonok nduk, wokkigi o.
6 Kugi nen ambi eeppiyoorak lek We aanom warogo kagak eeko menggaarak aap ti, “Neebi,” inombake minggirak o. Niniki Kaliku ALA koba panggonak aret agarik o.

7 Kat nen andi-pandi eerogo panugwi nogo neege, Ee’nakwi paga yagan wake nogo liippanege, Eekendak me, An niniki ale’nggen mbake, Kiniki kunik ee’nake kenok, Nale’nggen nen ndawi wake, Eerigin o.
8 Kat nen neebe waganogo Ninom wim mbanak ineenggime panulik O tini nggwok obeelom me niyok yarogo panegendak o.

9 Kaliku ALA wae. An aaninggin lombok noba kwi’- nagaarak paga Nale ari logonet, nenegen andi eerogo pake, Neebe-niniki mondok andi negen ee’nabit unggwage, Eeke me, Nabuwa mbake logot o.
10 Niniki wakko’net unggwage logonet, Neebe kambuurak aret ee’nake, “Yi ee’nabit unggwage, ao,” mbake neegak, Neenik logorak eyom aret lek ari nage, Maluk eekirak paga nomaawi lek ee’nabit unggwage, Nowa’na nenet unggwage, Eeke agaarik o.

11 An ee’nakwi paga nawim nen meek eerogo panugwi,An neenok ninom minggirak nen nogole yogwe, Noreewi ninom kunik kunduk, inogut nage, Ndi, tu paga nage me, inigen neenok kole mbaganggwi,
12 Aakumi kanggwi iinok, inoba aberak lek mengga kwak, An noba abe’naka’lek kobak eerogo panugwi, Niyoowak yigirik mbo pugwi kwak, An togop aret mbo panugwi, Eeko agaarik o.

13 It aakumi ambik nen nabok agan nugwi, Nenaagan-nambokan eerit nugwi paga naganak waruwak nduk, agan nugwi, Maluk eeppanuwok nduk, Iniki ambit eeppunuk, wone mbanggwi, Nooruwak nduk wone koonogo pugwi, Eeko agaarik o.
14 Togop aret kwe, Kaliku ALA wae. An perak, niniki koba panggombege, “An nogoba ti, Ala aret o,” yinuk, ari, Eeke agarik o.

15 An ee’naburak koonak nogo ti, Kat keenggime wonage agaarik o. Nawim ineenggime nen ndinnake, It mu’neren wogwe nogo mugogo nappiige, Eeru o.
16 Kat kenggaawak abinak wonage ti, An kayeloman neebe paga eya eerogo panege, Kiniki kunik lombok ee’nake menggendak me, nagap ndake, Eeru o.

17 Kaliku ALA wae. Noone nggwok paga yokkege me, An nenggali arukwak mbo paniyak mage o. Aap maluk eeka perak, inenggali ogwe, Kambunuk nogo menggam nanuk inabolok lek wonogwe, Eeruwak nduk, eeppiyet o.
18 It aap ti, iniki wogoppakwi, Aap abe kagak, “Abe lek o,” yinuk, meek eerogo piigwi, Eerit nugu logonet, We ugun pilit-pilit agan nugwi nogo inoone lek eerogo piyet o.

19 Kat mondok obeelom logonet, It aap kayuk wukwi inake pipuk eerogo piige, Aakumi inigen iigak, Ineebe op logowok nduk kowagam nogwe nogo eeppiige, Eeke menggendak nogo ti, Mondok iya nggwok lombok eeppiige menggendak o.

20 Aap maluk eeko menggaarak nen eeppiyoorak kote koonit nugwi nogo eeppiyookwak, It ineebe op logowak nduk, kenggaawak paga piige, Aakumi inoone agan nugwi paga inom yawi pukwak, Kat wonage menggenom kumaappiige, Eeke menggendak o.

21-22 An pi’nabuwok nduk, O kota pak wurik punggagak eekwi iinok, Nagabiti mbake logonet, “Kat aret kenegen wo’nake mbake kwe, Mbo panege keegi o,” yinuk, yokkege, Le ari logonet, “Nabuwa nen yeenggwa niru o,” yinuk, yokkege, Eekirak nogo konembunuk, Mondok iya tit kiniki kunik eeginabit wundi wage nogo An aret eeppanegendak me, Kaliku ALA kalut eeke agarik o.

23 Togop me, Ala apuri ake leenak monggotak yi wae. At Aliku ALA kiniki kunik eeko logonip o. It aap at oone li’luk eeka nogoAt Aliku ALA enegen wogonake menggerak kwe, It iniki wogoppatit nugwi iinok perak, Eekaatak abu ndak-ndak onggo eeppiige menggerak o.

24 Togop me, “Aliku ALA nen eeppinanuwak lak, ao,” yinuk, Kiniki lunik wonogwe kit aap abok yi wae. Kinomaawi eekkologwe, Kiniki nu’lek eeppatinuk wonogwe, Eeko logonip o.

32 INOMALUK PAGANGGWI IINOK, LEK EEROGO PUURAK WONE
Ndawi yi, Ndawut nen aret pereegerak.

1 It aap wone yugu taganggwi iinok ti, Maluk aret me, inomaluk ti mari eerogo piige, “Kinomaluk lek o,” yinuk, taborogo piige, Eeginabeegerak nogo Inale’nggen mbako logowak o.
2 It aap inomaluk mbo pereegwaarak nogo Aliku ALA nen eenggi lingginggeelik kenok, Iniki mbere lek ambit eeppunuk wonogwe iige kenok, Inale’nggen aret mbako logowak o.

3 “Maluk ti neebi o,” yinuk, mbo pega’lek, “Nela nen kumaappatinuk wonagarak me,” yinuk, O kubondendok nen nok kiyoma kuli niniki koonit nage neegak, Nowa’na nenet unggwage nagaarak o.
4 Liingge-kii’me keenggi noba tebembaninuk wonage paga Mo andi nen inomaawi lek eerogo piige menggi kwak Nomaawi lek eerogo panegerak o.

5 Togop aret ee’nakerak me, Maluk eekirak nogo yokkege, Nomaluk kiraappunuk wonaga’- lek kin paga pege, “An nen Kaliku ALA koone tagambunuk, Maluk eekirak nogo paganogo yokkirikit o,” Yinuk, paganogo yokkege, Eeke mbaki, Kat nen nomaluk lek eerogo panggendak o.

6 Togop me, nit yokkugwi niinok, Ninoone koneniyak nanonggwan wonage me, It aakumi kat koone liippugwi nogo Abok aret kat yokkogo logowak o. Togop eekwi iinok, Niyo nggwok wuketak wik agan lagi wage logonet, It lebeninabigin lek o.

7 An kumaa’nage minggim kat keebe aret o. Aaninggin noba age kero, kat unde wo’nake, “Ala nen kagap ndakerak o,” yinuk, Neebe yendok-wandok ndawi warit nogo logowak nduk, Eerogo piige, Eeke logomunggun o.

8 Aliku ALA nen ari logonet, “An wone mamunggake, tu noorak titikkege, Wone karuk wake, nenegen wokkake, Eeke logogin o,” Yinuk, yegerak me,
9 Kuda ilik, kuda kwak bagal a, Iniki lek me, “Mok,” yoragaatak kwe, Inowagam wogwe lek kenok, Inanobak keele maarogo piinok, Mbutigeele inambeme mambiinok, Wogoren nogo mengga kwak eeriyak mage o.

10 It aap maluk eeko menggaarak nogo ti,Andi-pandi inoba ari wagak mban eeke menggerak kwe, Aliku ALA oba panggombunuk wonogwe iinok perak, At nen iniki kunik aganabit nage menggerak o.
11 Togop me, aap kiniki abe mendek yi wae. Aliku ALA nen eekkinake paga Ale’nggen mbako logonet, keekok yogwe, Kit abok kiniki abu koonak monggotak yi wae. Kiniki ale’nggen nen ndawi lubuk yogwe, Eeko logonip o.

33 ITERALI INOGOBA ALA TIYAPPOGO LOGONET, NDAWI AREEGWAARAK
WONE

1 Kit aap kiniki abe monggotak yi wae. It aap iniki koonak nen At alut eeko logorak op me, Aliku ALA eekkinake paga Kinale’nggen nen ndawi wako logonip o.

2 Wako logonet, nggitat paga Aliku ALA tiyappugwi, Aruk konenuwak nduk, nggitat agale 10 aago paga eekwi iigak ndawi wakwi,
3 Ale’nggen kaawak nen ndawi iyaalok pugu nogo wakwi, Kinoone amburu paga nggitat eeko logonet, kinale’nggen nen keekok piyanggogwe, Eeko logonip o.

4 At Aliku ALA nen ari menggerak wone ti, Pilit lek yegetak ndak-ndak eeke menggerak o. At yi eekak ndi eekak eeke menggerak ti, A’me liirogon aret eeke menggerak.

5 It aap abe mban eekwi, wone yugu li’lak eekwi, Eeko menggaarak nogo ti, Aliku ALA nen inikilom mbake menggerak me, At iniki kunik eeginabit nage menggerak nogo ti, O nggween paga yime abok aret Mondok ndak warak wonage o.

6 At Aliku ALA oone ari kagak, Mbogut-nggween aret age, At ambe aagi wungge kagak, Laaluguragan ninggirogo piinet nage,
7 Yi nggwok yenggenak laut nogo Togolowa’na negen yenggenogo pege, Ndi, laut nogo yenggenak logowak nduk, O’luwam nggween nenaarogo punuk, yenggenogo pege, Eereegerak o.

8-9 Aliku ALA oone ari kagak, abok aret age, “Yogop a’nip o,” ari kagak, Abok aret nu’lek arit wage, Eereegerak me, It nggween paga yime wonogwe abok aret At Aliku ALA inagabiti mbakwi, Yi aakumi ndi aakumi yi o ndi o wonogwe nogo Abok aret at ayuk wukwi, Eeko logowak o.
10 Yi aakumi ndi aakumi eeriyak koonogo pegaatak nogo At nen lek eerogo pege, It aakumi inanebunu lombok nen, “Ndogop eeruwok,” mbakwi nogo At nen non mbanogo piige, Eeke menggerak kwe,
11 Aliku ALA nen eeriyak koonggetak nogo perak, Mondok-mondok nu’lek wonage me, Eeppiyoorak iniki koonogo pegetak nogo Eeppiinet wage kagak nda’narit wundi wogo menggaarak.

12 It aakumi inanebunu ambi nen, “Aliku ALA ti, nit ninogoba Ala aret o,” yinuk, yogwe,“Neyate kwak logowak o,” yinuk, Aap anebunu ambi at leenogo pateegerak wonogwe, Eekwi nogo Inale’nggen aret mbako logowak o.

13 Aliku ALA mbogut paga nen enegen wugiya wage, It aap nggween paga mendek abok aret enegen iige,
14 At wonage menggim wonage logonet, aakumi nggween paga wonogwe abok aret liippiige, Eeke menggerak o.
15 It abok aret iniki ena koonogo piige, Inalitak lombok eeko menggaarak nogo liippiige, Eeke menggerak.
16 Aap endagembogut ambi nen Awuri apit aago paga agap ndakkolage, Aap yigin unde ambi nen At wakaa’ngget paga ili eekko’- nok mbagangge, Eekulik o.
17 “Ninaguda wonage me, nineegin tiyak yigin o,” yinuk, Inaguda paga iniki panggombunuk wonogwe ti, we aanom warogo aret mbako menggaarak. Kuda nogo ti, inomaawi ambik aret kwe, ti paga inagap ndakkoloorak meek o.

18-19 Togop aret kwe, It aap Aliku ALA inagabiti mbakwi nogo Iniki kunik mban eeginake menggerak me, “Nit kunduk iniki kunik ee’nabigin o,” yinuk, Iniki at paga lunik wonogwe ti, It kanggwi iyo, inagap ndake, Mbi noogelo wonogwe kwe, Ineebe op logowak nduk eeppiige, Eerikit nduk, Aliku ALA nen enegen wogonake menggerak o.

20 At Aliku ALA nen aret yeenggwa nirage, Nit ninanggeemu kwak wonage, Eeke menggerak me, Niniki at paga lunik logonet tokkogwe,
21 Ndi, at endage abu abe alik leenak wonage me, Nit at oba panggombunuk ninale’nggen aret mbakwi, Eeko ogoorik o.

22 Kaliku ALA wae. Nit kat paga mban niniki lunik wonogwe me, It kiniki kunik mban eeginabit wundi wage menggendak nogo kwak, nit togon togop aret ee’ninake logot o.

34 OBEELOM EEPPIIGE KENOK, “WA,” YOREEGERAK WONE
Abimelek nen Ndawut yelok kookwak Ndawut kumili negen a’nuk yori wage mbareegi, Abimelek nen, “Mbaganu o,” yoreegerak nage logonet, ndawi pereegerak yi o.

1 An yi eyom ndi eyom abok aret Aliku ALA endage tiyappege, At alut eeriyak mban ee’nake,
2 At Aliku ALA eeppanege paga An niniki ale’nggen mbake, Eeke minggirak o. Kit aakumi tebenak wonogwe nogo, Kinaruk konembunuk kinale’- nggen mbakwi,
3 “Aliku ALA iya!” yinuk, ninom alut eekwi, Kit an ninom at endage tiyappugwi, Eeko logowok o.

4 An nen Aliku ALA yoge neenok onggo yo’nege, Nagabiti mbake neenok, nagabiti lek eerogo panege, Eekerak o.
5 It aakumi iniki at paga lunik menggaarak nogo Inenggali nen inetenggen puru aago wonogolik o.I’ndok nggi yogwe wonogo menggaarak.
6 At aap tebenak wonage nogo nen Aliku ALA yoge kenok, Aliku ALA nen at oone konengge, Aaninggin oba wonage nogo teeluk eerogo pege, Eereegerak o.

7 It Aliku ALA inagabiti mbako menggaarak ti, Aliku ALA ayonggo malayikat nen Awooliya yendok-wandok wuppiinok, inarum wonage, It inagap ndake, Eeke menggerak o.
8 Aliku ALA mondok obeelom aret menggerak kineenu arubagip nduk, ombat wakkaanip o. Ineebe op logowok nduk, abu’- me ari unggwogwe nogo Inale’nggen aret mbako logogun o. 9 It aakumi Ala inagabiti mbako menggaarak nogo Inamendek ambi lek ti lek, abok aret wonage me, Kit at apuri ake leenak monggotak yi, At Aliku ALA kinagabiti mbako logonip o.
10 It singa nogo inambi abu nen Ineebe mbuuluk eeginabit unggwage menggerak kwe, It Aliku ALA mugurok nogo menggaarak perak, Inamendek obeelom ambi lek ti lek abok aret wonage menggerak.
11 Kit an napuri yi wae. At Aliku ALA kinagabiti mbako logobagip nduk An mamunggiraagin me, an nowagam wogwe, Kit kinaruk liirogon aret konenggwi, Eeko logonip o.
12 Kit kineenik logorak kinikilom mbakwi, “Nit obeelom aret wonogwe me, Li a’nuk kambuurak op aret,” mbakwi, Eekwi ti, Taamini nen togop mbako ogotik?
13 Togop aret mbakwi kiinok, Kinoone maluk mendek kinambe paga wunabi wogwe, Wone pilit kinamili irip paga wonok nugwi, Eekwi kiyo, Tum liirogon wakwi,

14 Ndi, maluk mendek mbo punuk, Obeelom mendek kenok mban eerit nugwi, “Nonggop agago niniki ambit lambunik logorak,” koonggwi, Abu koombunuk ti aret kinomaawirogon mugurok nogwe, Eeko logonip o.
15 Aap iniki abe koonak menggaarak nogo Aliku ALA enegen wogoren nege, Iniki puru yogo logonet yogwi iinok, at aruk liirogon konengge, Eeke menggerak kwe,

16 Aap maluk eeko menggaarak perak, Aakumi o nggween paga nen inoba aberak logokwak, Aliku ALA enggaawak omaawi paga Lek eerogo piige menggerak o.
17 It aap iniki abe koonak nogo nen inoone nggwok paga at yogwi iinok, Aliku ALA nen aruk konengge, Aaninggin inoba wonage nogo teeluk eerogo piige, Eeke menggerak o.

18 Aakumi iniki wakkologwe wonogwe iinok, Aliku ALA inom koorok aret wonage, Iniki aan mbele aago wonogwe iinok, at pilanogo piige, Eeke menggerak o.
19 It aakumi iniki abe koonak nogo Aaninggin-paaninggin ambik inoba aremenggerak kwe, Aliku ALA nen aaninggin nogo tayenogo piige,
20 Inowak kalok ari kero, abok aret ndegeninake, Eeke menggerak me, Inowak ambiriluk ambi kalok yigin mondok lek o.

21 It maluk eeka nogo inomaluk ti’nen inoorogo piige, It aap iniki abe koonak ineebi inombakwi nogo Inobaalombok nen aaninggin inoba kwippakwi, Eeko menggaarak o.
22 At Aliku ALA nen, At ayeloman mini nogo wondet eerogo piige, Ndi, ineebe op logowok nduk abu’me ari unggwogwe nogo Aaninggin inoba kwippiiga’lek teppiige, Eeke menggerak o.

35 WAKWI IYO, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawi yi, Ndawut nen aret pereegerak.

1 Kaliku ALA wae. It aap an tebenogo panuwok nduk wogwe yi, Kat nen it aret tebenogo piige, Ninom wim eeruwok nduk wogwe yi, Kinom aret wim eeke, Eeru o.
2 Kat kanggeemu kolage, karin yikkolage, Eeppunuk, Pilak ari logomenggendik, An yeenggwa niri mok o.

3 “Kagap ndariyak an neebe aret agarik o,” Yinuk, ninikime yo’nege, Nawim nen mu’neren wogwe nogo Kawooluwak waganogo inaame nggwe yinogo mippege, Eeru o.
4 It an nooriyak mu’neren wogwe nogo inenggali ogwe, “Ineegin tebek yegerak kayik a!” yinuk, yogwe, Eeruwak o. Nendage maluk eerogo panuwok nduk wone mbanit nugwi nogo Iniki kobak a’nuk iniyokan yungguninuk nawak o.

5 Aliku ALA ayonggo malayikat nen mugogo nappiige kagak, Wiya nen iri’ngga ameneno wonok nage menggi kwak, Togop aret aruwak o.
6 Aliku ALA ayonggo malayikat nen muguren nage kagak, Tu it nogwe nogo apit age, eraabin age, Eeruwak o.

7 Towe yiluk yuwak nduk yum tugunogo pit nogwe, Wam yobok togon wambuwak nduk labu pugwi, Eeko mengga kwak, An pi’nabuwok nduk, Alom lek kagak togop eeppanegaarak me,
8 Aberak lek me aaninggin inoba kwi’nage, An nake yum tugunogo pit nagaarak nogo paga It aret yerek-perek eeginake, Ndi, nake nggween kabunogo pegaarak nogo, It aret yobok togon wambunuk ineebe lek eerogo pakwi, Eeruwak o.

9 Ti ogwe iinok, “Aliku ALA nen eekerak o,” yinuk, nale’nggen mbake, “At nen aret nagap ndakerak o,” mba’nuk, Niniki ale’nggen wunuk ari, Eerigin o.
10 It aakumi inomaawi ambik nen Inomaawi lek tebenak wonogwe nogo inooriyak eekwi me, Kaliku ALA nen inagap ndake, Aap ineenggi lek tebenak wonogwe nogoInamendek ndinggwi me, mugogo nappiige, Eeke menggendak me, Neebe-niniki abok aret nen, “Kaliku ALA wae. Kat kokwak ambi ta wonage? Lek aret o,” Yinuk, yoge logogin o.

11 It aap inogogun worokot nen we piliret, “Ndogop eeke kogoorak o,” yuwok nduk, wogo nagaatik, Wone an neenggo’lek mendek neegwa’me waganggwi, “Yogop eekendak ndogop eekendak,” yo’nugwi,
12 An obeelom eeppiinet nage minggirak nogo Onggo negen it nen maluk eeppanugwi, Eekwi paga Niniki abu aaninggin ndugu agan nage agarik o.

13 It nogo andi warak wonogwe iinok, Yum nibinik maluk mendek yippunuk niniki wakkolage, Nambe mage negen logonet inake tamban eeke, Eekirak o. Inake tamban eekirak nogo onggo yo’nega’lek yungguk togon noba ari wage kenok,
14 Noreeluk kwak, nawuluk kwak, “Andi eekerak o,” Yinuk, niniki puru agan nage minggi kwak agan nege, Aap ambi agalo kangge kenok, Iniki puru aago menggi kwak Niniki puru aago logonet nanep kumbunuk le ari, Eekirak kwe,

15 Aaninggin noba kwi’nage neego nagaatik, “Kayik a,” yinuk, inale’nggen nen kuwak eeri wogwe, An ugun wonage neegak, It aap an tebenogo paniyak nogo nen, “Ndogop eekendak o,” yo’niruwok nduk, An nowagam kuwak ari wogwe, Miyuk-meya eerogo panegak mban eekwi,
16 Aap maluk mendek eeko mengga kwak meek eerogo panugwi, An neenok, inanini nen ineyak nggilik maakwi, Eekaarak o.

17 Kaliku ALA wae. Kenegen neegendak kwe, Puk mban keegak, ne mande arigin o. It aap an maluk eerogo panugwi yi, It ineenggime nen nagap ndake, Singa kwak ineyak nggerembaninuk wonogwe me, Inambeme nen ndinogo wo’nake, Eeru o.

18 Ti eeke keenok, aakumi apit kuwak aago inenggaanom paga, “Wa!” yokkege, Aakumi abok kuwak eerak inenggela’me kendage tiyappege, Eerigin o.
19 Alom lek kagak, it ninom wim mbanak nen, “Op togon eeppogo a!” yinuk, iniki wogoppakwi, Alom lek kagak ineebi nombakwi nogo nen Maluk eeppanuwak nduk, inogobak tinggin yogwe, Eekwi iyo, Non mbanogo piyet o.

20 It aap ti, aakumi inom iniki ambit lambunik logowok nduk, Agan nugwi lek o. Ata, it aakumi iname ugun wonogo menggaarak kwe, “Ndogop eekotak o,” yinuk, Inoone pilit lombok agan nugwi,
21 Inigen loolo eerogo pe’neego logonet, “Kat maluk eekendak ninigen abe nen keegoorak me, Kayik a!”Yinuk, mbelappanogo logonet, “Ha! Ha!” yo’nugwi, Eeko agaarik o.
22 Kaliku ALA wae. Ee’nabit nugwi nogo muk iigendak me, Koone lek puk wonage, Nogoba Ala wae. Kat keebe ndaanda wonage, Eeriyak mage o.
23 Kat pilak ari logonet nawone mbanogo panege, Kat nogoba Ala aret me, naana’le mbangge, Eeru o.

24-25 Kaliku nogoba Ala wae. Kat aakumi inawone abe mban mbangge menggendak me, It aap nogo nen, “Op togon eeppogo a!” yinuk yogwe, “Kayik a! Nit niniki mbakoorak nogo A’me nggelok yigi,” mbakwi, “Ninambeme abu yonggologo pogo o,” yinuk, yogwe, Eekwi iyo, Kat nawone liirogon mbanogo panege logot o.

26 Aaninggin noba age neenok, “Op aret eeppogo a!” yinuk, iniki wogoppakwi nogo Inenggali ogwe, iniki kobak ogwe, Eeruwak o. Aaninggin noba kwi’nagaarak wonage neenok, It aap inale’nggen mbakwi nogo Yum yikkologo mengga kwak, inenggali eekkologwe, Inendage maluk eekkologwe, Eeruwak o.

27 Aakumi nen, “Aap yi maluk eerulik abe, Yuwak lak, ao,” Mbakwi nogo Kaliku ALA togop ari keenok, Inale’nggen nen keekok piyanggogwe, “At ayeloman obeelom logowak nduk, Inikilom mbake Aliku ALA nogo Endage tiyappogo logowok o,” yinuk, Mondok-mondok aret yogwe, Eeko logowak o.
28 Ndi, an perak, “Aliku ALA nen obeelom mban eeppiige menggerak o,” yinuk, ari, Ko’lu-kii’me kendage tiyappege, Eeke logokit o.

36 AAP MALUK MENDEK EEKO MENGGAARAK WONE
Aliku ALA ayeloman Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 It maluk eeka nen maluk eerit nugwi nogo o. Ninikime lombok menggerak nogo Ambi yuurak mbakirak me, mbininogo yi o. It aap maluk eeka nogo ti, Ala inagabiti mbakwi ambi mondok lek aret o.
2 It nen, “Nit aap abu iya o,” yinuk, Wogoppatit nugu menggaarak me, Eerit nogo logonet, “Yi maluk aret eeke kagi,” mbakwi, “Maluk eeke minggirak neebi o,” yinuk, mbo pugwi, Eekulik aret o.
3 Inambeme nen wungge nogo ti, Abe lek maluk mban aret wungge, Ndi, inoone agan nugwi ti, Pilit wone mban agan nugwi, Eeko menggaarak. Iniki warak nen eekwi, Obeelom ambi eeriyak mbakwi, Eekulik aret o.

4 It nogo yogo menggam logonet kunduk Maluk eeriyak mban koonggwi, It eerit nugwi nogo ti, Obeelom lek maluk mban aret eerit nugwi, Maluk eeriyak eerinake nogoMbo puurak mbaka’lek aret eekwi, Eeko menggaarak o.
5 Kaliku ALA wae. Aakumi kiniki kunik eeginake menggendak ti, Mbogut paga kuli aret wonage, Eeppiyoorak mbake’ndak li’lak eeke menggendak ti, Ndugwi paga kuli aret wonage, Eeke menggerak.

6 Kat abu obeelom mban menggendak ti, Puut-puut abu tiyanak kwak wonage, Eekaatak a’me nggelok eeppiige menggendak ti, Yi nggwok yenggenak laut alobok ambik kwak wonage, Eeke menggerak. Aakumi inom, wam inanebunu abok aret inom, Kaliku ALA nen ndegeninake menggendak o.
7 Aakumi kiniki kunik eeginake menggendak nogo ti, Abu iya lombok wonage me, Inendage warak inom, warak lek inom, abok aret Towe aagalogwe a’naabit abu’- me piinok menggi kwak, Ineebe op logowok nduk, Kat kabu’me unggunuk wonogo menggaarak o.
8 Kat kame yi mendek ndi mendek abe mban wonage me, It ndonggorogon nawak nduk wogorage, Kaniyo mili eneeri wungge menggenom kinikilom mbake nogo it nawak nduk toologo wogorage, Eeke menggendak o.
9 Ineenik aganaka alom kat aret o. Kat o eya kwak menggendak me, Pekkeegwi niinok, eya ee’ninake menggendak o.

10 It kinom kunik nogo kiniki kunik eeginake, Iniki abe koonak nogo obeelom mban eeppiige, Eeke logot o.
11 It aap iniki wogoppatit nugu menggaarak nen Iniyok aan lebenogo panugwi, It aap maluk eeka nen Ineenggi omaawi paga an mugogo wumbanugwi, Eeriyak mage o.

12 Aakumi maluk eeko menggaarak nogo Nggween paga ngginnagaarak yi kenegen pegiyet o. It mbo nappiigaarak wonogwe me, Pilak togon mi’nariyak meek aret o.

37 MALUK EEKA OBEELOM EEKA IRIP PAGA EEPPIYOORAK WONE
Ndawi yi, Ndawut nen aret pereegerak.

1-2 Mbaa’mbuk ndoonak tebat arit nage, Iri’ngga-kale’ngga mbet-mbet mbuk age, Eeke menggi kwak, Aap maluk eeka ti, togop aret aganake menggerak me, It maluk eerit nugwi paga kinanini age, It wone taganogo punuk eekwi ti, “An eerikit lak it mban eekwi yi ao!” Yinuk, kineebi inombakwi, Eerugup o.

3 Kiniki Aliku ALA oba panggombunuk obeelom mban eekwi, Ndomba inikilom paga iri’ngga mili nenet nugwi kwak, Kit togop aret o nggween yi paga wonogo logonet, Abe wone mban mugurok nogwe,
4 Aliku ALA eeppinagage paga kinale’nggen mbakwi, Eekwi kiinok, Kit kiniki uugwe mbakwi nogo, At nen eeppinagage kaamunggup o.

5 Kit eeriyak koonggwi nogo Abok aret waganogo Aliku ALA wogogwi,Kiniki at paga panggombunuk wonogwe, Eekwi kiinok, At nen eeppinagage kaamunggup o.
6 O ket yanggo aago weege menggi kwak, kit abe mban eekwi kin eeppinagage, O liingge teretak eerogo pege menggi kwak, Kinawone mbanogo punuk, “Kit maluk eerulik abe o,” yinuk, yokkirage, Eeke logogin o.

7 Togop aret me, Aakumi nen eekkoloorak mbakwi nogo aret eekkologwe, Ndi, aap inambokan laganiyak koombunuk, Inambokan aret laganggwi, Eekwi iinok, Kinanini age ti mage o. Ata, kiniki aan aganggenggwi lek puk aret wonage, “Aliku ALA nen eeppinanigin o,” yinuk, tokkogwe, Eeko logonip o.

8-9 It aap maluk eeka inenggaawak lek ogwe, “Aliku ALA nen mban eeke kaawok o,” yinuk, at tokkogwe nogo o yi yate kwak unde ogwe, Eerugun me, Kit kinanini age nogo mbo pugwi, Kiniki aagi mi’nage nogo teppugwi, Eeko logonip o. Kinanini ti paga maluk aret eeriyak me, Kinanini mbako logorak ti mage o.

10 It aap maluk eeko menggaarak nogo ti, Inenggaawak lek ariyak abu panggonak wonage me, It wonogo menggam kwaarinabit namonggotak kwe, Ineebe wonogwe lek aret iyaamunggup o.
11 Togop eerugun kwe, It aap iniki tebenak menggaarak nogo perak, Nggween yi, yate kwak aret kolaagun me, Obeelom eeppiige kagak, iniki ugun logonet, Inale’nggen alik negen mbako logogun o.
12 It aap maluk mendek nen it iniki abe koonak nogo Maluk eeppiyoorak wone koonogo pugwi, Inanini inombako logonet, ineyak nggilik maakwi, Eeko menggaarak kwe,
13 At Aliku ALA nen Aap maluk eeka inenggaawak lek ariyak eyom abu panggoni wage at eenu wonage me, Inagi’ndok kangge menggerak o.

14 It aap aaninggin inoba wonogwe inom, ineenggi lek menggaarak nogo inom, tebenogo piigwi, It iniki koonak nogo inoorogo piigwi, Eeruwok nduk, It aap maluk eeka nen Inawooluwak nggiginogo waganggwi, It ineegin agale wukwi, Eeko menggaarak kwe,

15 It inawooluwak paga nen Yungguk togon it aret wakkologwe, Ndi, ineegin nogo kalenogo pakwi, Eerugun o.
16-17 It maluk mendek inomaawi lek aremenggerak kwe, It aap iniki abe koonak nogo Aliku ALA nen panggombiige menggerak me, Aap maluk mendek inageerok ambik aret wonage kwe, Ti iya lek o. It aap iniki abe koonak nogo inamendek mbuuluk aret kwe, Abu iya aret wonage o.
18 It aap maluk inoba lenggenggulik nogo “Ne ndi paga eeppiyoorak,” abok aret Aliku ALA eenu menggerak me, Ineyate kwak wogoroorak nogo ti, Mondok-mondok aret logogin o.

19 Aaninggin mendek inoba ari wage kenok, inenggali ogwe, Mbi noogelo aremenggerak kwe, Inambi lek age, Eerigin lek Ndonggorogon aret nonggo logogun o.
20 It aap maluk eeka perak, inenggaawak lek ogwe, Aliku ALA awim ti, Yabume iri’ngga-kale’ngga abe kwit agan lagangge nagaatik, Mbuk age menggi kwak, it togop aret lek ogwe, Ka’luk lek age menggi kwak ineebe lek ogwe, Eerugun o.

21 It aap maluk mendek nen, “Kamendek luulu waganggi o,” yorogo nagaatik, Iyokan wogorogolik mbo pugwi, Ndi, it aap iniki abe koonak nen perak, Inabuwa nen iniki ndoobu paga wogorogwe, Eeko menggaarak o.
22 It aap Aliku ALA ale’nggen inoba piige nogo O yi, yate negen unde eekkolaagun kwe, It aap pulunogo piige nogo perak, Inenggaawak lek aret arugun o.

23 It tu nogo logorak Aliku ALA nen koonogo piige, Ndi, it eerit nogo logorak nogo at inikilom mbake, Eeke menggerak o.
24 It iniyogobit liniraagin kwe, Aliku ALA panggoniren nege me, Yigeebu wambugun lek o. 25 An aa’nduk neebe tawe wonagagirak nen nok, yogondak abu nanggok ari wagarak me, It iniki abe koonak nogo munogo piigetak nugwi, Inombowologwe nen inambe nggino yoranet nugwi, Eekwi ambi an iige logolik aret o.

26 Iniki abe koonak ti, iniki ndoobu logonet, Inawu luulu wogorogwe nogo, “Oba lunogo wo’niroorak o,” yoraga’lek, “We aret porogo logonip o,” yinuk, yorogwe Iige minggirak me, inombowologwe paga Aakumi obeelom eeppiiga aret arugun o.
27 Kit maluk eekwi nogo mbo punuk, Obeelom mban eeko logonip o. Ti eekwi kiinok, O yime mondok-mondok aret logomunggup o.

28 At Aliku ALA nen Aap a’me nggelok eeka nogo iniki kunik eeginake, Aap at oone liirogon eerit nugwi nogo Mbo piinok mbaganigin lek inom wonage, Eeke logogin o, Togop me, at mondok-mondok inaani aret ndegeninabit wundi wage logogin kwe, It aap maluk eeka inombowologwe kenok perak, Inenggaawak lek eerogo piige logogin o.

29 It aap iniki abe koonak nogo O yi, yate negen unde eekkologo logomenggaarik, Ye mbambatinuk, mondokmondok aret logogun o.
30 Aap iniki warak nen yogo mengga kwak It iniki abe koonak nen inoone togop aret yogwe, Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak kenok mban agan nugwi, Eeko menggaarak.

31 Ala wone yugu Muta liiru mbaneegerak nogo Inikime porogo wonogwe kenok, Tu nogo logonet, eraabin tuk togon yigeebu wambugun lek o.
32 It aap maluk mendek nen Aap iniki abe koonak wogwe iyo enaakwi, “Alom ngge paga yilumbunuk inooruwi o?” yogwe, Eeko menggaarak kwe,

33 Aliku ALA nen aap iniki obeelom nogo inawim ineenggime wonogwe iinok teppiige, Inowak looniyak wogoren wogo nagaatik, “Maluk eekotak o,” yorogwe iigak, mbo piige, Eerigin lek o.
34 At Aliku ALA tokkogwe, “Tu yi paga nawak,” mbake nogo mugurok nogwe, Eeko logonip o. Ti eekwi kiinok, o yi, yate negen Unde eekkolaabagip nduk tiyappinagage, Kit kinigen kiigak, it aap maluk eeka nogo lek eerogo piige, Eerigin o.

35 Eyo anggen wangge me, taati nen mbilambunuk, Kwit agan lagangge nagaatik, mbuk age menggi kwak, Aap maluk eeka inogogun worokot ambi togop aret wonagaatik,
36 Enggaawak lek agaarak kage nagarik, Kwaarit eekirak kwe, eebe kwaakkoolik o.

37 It aap mage mili mbangga nogo Inapuri ambik wigannarit wundi wogo menggaarak me, It aap maluk inoba lenggenggulik nogo liippiigwi, It aap iniki koonak nogo maloppiigwi, Eeko logonip o.
38 It aap maluk eeko menggaarak nogo perak, Ineebe lek eerogo piyaagin aret me, It aap maluk mendek ti, inapuri wigannarugun lek Inenggaawak lek aret logogun o.

39 Aap iniki abe koonak nogo inagap ndarogo piige, Aaninggin inoba kwi’nage kero, Yugum pak wurogo pereegi kwak eerogo piinok wonage, Eeke menggerak nogo ti, Aliku ALA aret o. 40 It aap nogo ti, Aliku ALA nen Yeenggwaarage logonet wondet eerogo piige, Ineebe op logowok nduk, Aliku ALA abu’me menggaarak me, Aap maluk mendek ineenggime nen ndinogo inagap ndarogo piige, Eeke menggerak o.

38 AANINGGIN OBA AGE MBAREEGI, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen, “Aliku ALA abe’nake logowak o,” yinuk,
ake warogo wogoge logonet, ndawi pereegerak yi aret o.

1 Kaliku ALA wae. Kanini paga mbe’nege, Kiniki aagi mi’nage logonet, Niniki koonnaruwak nduk eeppanege, Eeriyak mage o.
2 Komaale paga neebe ndanuk togon nooke, Kat keenggi omaawi paga Aaninggin iya negen noba kwippani wambi wage, Eekendak o.

3 Kanini nombake paga neebe apit andi ee’nake, An neebe obeelom lek Nomaluk paga nowa’na abok aret nenet unggwage, Eeke agarik o.
4 “Maluk nonggop eeki?” yinuk, Koonit unggwage paga niniki ndugu agan wangge,Yi mendek ndi mendek aaninggin me, Piyakkoorak meek kogwe nogo kwak ee’nake,

5 Aap wi eeko mengga kwak eekirak me, Nawin nanggore’ne wungge paga Nobari ndi wurogo pege minggi kwak eeke,
6 Andi nen namborowak yomo agan wangge paga Nena nggween paga wandunik mban nege, Niniki mondok puru aago nege neegak, o kiip ari nage,
7 Namborowak andi tele agan unggwage, Neebe abu meek ee’nabit unggwage,
8 An neebe abok aret nomaawi lek eerogo panege, Neebe aan lebe eerogo panege, Ninikime yaga’mbit lombo ee’nabit unggwage me, Niniki oone ari, Eeke agarik o.

9 Ala wae. Niniki uugwe mbarit unggwage nogo, kat nen kin aret neege, Niniki wakko’net unggwage yi, Kat nen yelok neege, Eeke agandik o.

10 Niniki ponok-ponok ee’nake, Nomaawi lek ee’nabit unggwage, Nenegen ogut eerogo panege, Eeke agaarik o.
11 Andi-pandi noba kwi’nagaarak paga noreewi inom, ninom minggirak inom, Nogole nen nomo’neegak nugwi, Nowe-nawot togon tayorogon nen pe’neegwi, Eekwi iigak,

12 It nenggaawak lek eerogo paniyak mbakwi nen Keele pogo mengga kwak ee’nakwi, It maluk eeppaniyak mbakwi nogo nen, “Nonggop eerogo lek eeppuwok o,” yinuk, yogwe, O kubondendok nen nok oonikiya ari wage kagak, Nambokan laganuwok nduk, kote wone koonogo pugwi, Eeko agaarik o.

13 Aap aruk logu kwak naruk konengga’lek wonage, Aap iniki apit kwak noone yaga’- lek wonage, Eeke agarik o.
14 An yi nogo, Aap inoone yogwe kwe, konengga’lek wonogwe, Inoone yoragaatak kwe, Onggo ambi yoraga’lek puk wonogwe, Eeko mengga kwak aret agarik o.

15-16 “An eraabin tuk togon yigeebu wangge neenok, It nogo nen, Kayik a! yinuk, inale’nggen mbakwi, Op togon wanggi, yinuk, wogoppakwi, Eekwi iyo, Non mbanogo piyet o,” yinuk, yokkigirak me, Kaliku ALA wae. An kat paga niniki lunik wonage, Kat nogoba Ala wae. Kat nen onggo yo’nenok nduk tokkeege, Eeke logogin o.

17 Niyogobit lik togon yigeebu wambuurak ee’nake, Niniki andi negen ee’nake nogo Lek aga’lek kundugu tit wonage, Eeke agarik o.
18 An nomaluk nogo pagangge, “Maluk nonggop eeki?” yinuk, Niniki koonit unggwage, Eeke agarik o.

19 It ninom wim mbanak nogo Inamiya wonage me, inomaawi ambik wonogwe, Alom lek kagak ineebi nombakwi nogo, ineebe ambik wonogwe,
20 An obeelom eeppiige onggo maluk mban eeppanugwi,Obeelom eeriyak mugurok nage neenok, Inawim negen eerogo panugwi, Eeko agaarik o.

21 Kaliku ALA wae. Kat mbo paninuk nage, Kat nogoba Ala wae. Keebe ndaanda wonage, Eeriyak mage o.
22 Kat nagap ndaka nogoba aret me, Mbet-mbet aret yeenggwa niri mok o.

39 ANDI KENOK, MALUK PAGANEEGERAK WONE
Ndawut nen aap ndawi tiyangga Yerutun ake ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 An nen mbake logonet, “Noone agan nage paga maluk arukwak, Eeke minggirak nogo liippake, It maluk eeka nowagam wa’nuk wonogwe iigak, Tapi inambe keele maakwi kwak, An nambe arum wakkolage, Eerikit,” mbakirak kwe,
2 Noone yaga’lek puk wonage, Wone obeelom kunduk ambi yaga’lek wonage, Eeke logonet kwe, Niniki andi nogo, abunuk nggwok lombok ee’nabit unggwage,

3 Noone yuurak kani omoonuk negen ee’nake, Ninikime koonit nage neegak, Kani eyak ndi wuke menggi kwak ee’nake, Eeke nagaatik, Noone yoge logonet,
4 “Kaliku ALA wae. An kambuurak age yoboni wage nogo yo’nege, Nda’nagagirak neegak, ne mande ari nage nogo yo’nege, An mondok mendek lek luulu wonage nogo abe’nake, Eeke logot o.
5 An ne mande negen logorak ari nage nogo ti, Neenggi ambi wakkaanuk ambi wakkage nogo kwak Abu kuwagaluk eerogo panege, An nda’nagagirak neegak nggorek mbake kwe, Kat nen lek negen aret neege, Eeke menggendak me, Nit aakumi nineenik nggorek logorak mbakwi kwe, Ninambe aagi ne ambit wungge kwak Aret wonogo monggoorak.

6 Aakumi inagalu’mak ne ambit lek age menggi kwak It aakumi togop aret nugwi, Iniki taganak nugwi kwe, we aanom warogo kagak nugwi, Inamendek kuwak eerogo patit nugwi nogo Ta unde eekkolamenggi? mbaka’- lek ineenggo’lek logonet, kambit nogwe, Eeko menggaarak.

7 Togop aret eeko menggaarak kwe, Ala wae. An perak, ta tokkage logogin o? Lek o! Kat paga niniki lunik aret agarik o.
8 Aakumi nen, Aap yi, wi yuundurak mendek o, Yinuk, meek eerogo panggwi iyo, Wone yugu tagambunuk, maluk eekirak nogo Abok aret lek eerogo panu o.
9 Kat nen aret nena koonogo panegendak me, An noone kiyuk wunaka’lek puk aret agarik o. 10 Kat nen nooke nogo tayoppanu o. Keenggi omaawi paga nggwik nooke me, Niniki awi li’lek ee’nake agarik o.

11 Aakumi maluk eekwi iinok mberirage, Iniki koonogo piige, Yininuwo nen yi mendek ndi mendek nenet nage kwak, It inamendek iniki kundugu wonogwe nogoKat nen lek eerogo pege, Eeke menggendak o. It aakumi ineenik logorak nogo ti, Inambe aagi ne ambit wumbugwi kwak aret wonogwe o.

12 Kaliku ALA wae. An nogo Aap nggiru kwak kat nimbirak luulu wonage, Aap nggiru kwak nombomini nugu nogogwaarak nogo pogom nege, Eeke me, An nale ari nogo Karuk konengga’lek mbo panege ti mage o. Ata, an tamban eeke nogo karuk konengge, Yeenggwa niru o, yinuk, Noone nggwok paga yokkege nogo liippanege, Eeru o.

13 Nenggaawak ambi neyoorak lek Awo mbuuluk naakit nduk aret wonage me, Niniki ale’nggen ne ambiriluk kaakit nen Kena mbuuluk logu yu o,” yinuk, yoreegirak o.

40 “WA,” YOGE, TAMBAN EEKE, EEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1“At Aliku ALA nen yeenggwa niruwak o,” yinuk, Niniki yungguppunuk tokkagarak me, at ena logu yinuk pe’neege, Noone nggwok paga yogirak nogo konengge, Eekerak o.
2 Eeke nagaarik, aakumi lek ogo menggam mbuun ambe purok ambik me yobonak wonage me, At nen piyanogo nippani wage, Niyok waganogo yugum paga yappanege, Niyok yabegak naakit nduk panggonnake, Eekerak o.

3 Ndawi ngget mendek yikit nduk nambe eraabin eeppanege, Ndawi ninogoba Ala endage tiyappugwi mendek yo’nege, Eekerak me, It aakumi ambik aret inigen kogwe, inagabiti mbakwi, Eeko logomenggaarik, Iniki Aliku ALA oba panggombugun o.
4 Aap ambi it aap, “Nit iya,” mbakwi nogo paga iniki panggombege, Aakumi inoone pilit agan nugwi nogo paga iniki panggombege, Eekeelik Aliku ALA oba panggombege kenok, At ale’nggen aret mbake logogin o.
5 Kaliku nogoba Ala wae. Kat yi eekak ndi eekak eerubok mendek ambik aret eerit nage nagagindak o. Ti eeke nagagindak kwak ambi lek aret o. Ninake aret eerikit mba’nuk eeke nagagindak me, Eerogo pit wundi wage nagagindak nogo Mbininogo yokkiriyak meek aret o. Mbininogo yuurak op kwe, Ambik aret me yuurak meek aret o.

6 Kat kake warogo wokkugwi inom, yi mendek ndi mendek kake pugwi inom, Kat keebi mbake logonet kwe, Koone konengge logokit nduk, An naruk paarogo panegendak o. Kake warogo kani kunggwi inom, Ninomaluk lek aruwak nduk, Kake warogo wokkugwi inom, “Nonggop nduk nake puulik o,” yinuk, Yo’niraamunggun lek kwe,

7-8 An nen ari logonet, “Ai, nogoba Ala. An eeriyak nombareegindak Mbuku pirik-perek paga liiru mbanak wonage nogoAn neebe nen aret eerikit nduk agarik o. Kat nen wone lengganogo pereegindak nogo An ninikime wonage me, Abet aret eerikit nduk, wagi o,” Yinuk, yereegirak o.
9 Kaliku ALA wae. Kapuri nggwok kuwak eerak inenggela’me logonet, Kat obeelom mban eeppiige menggendak wone nogo Noone puk logorak ee’naka’lek Yoroorak mban ee’nake menggerak kat keenu aret o.

10 Kat obeelom mban eeke menggendak nogo Ninikime kumaappatinuk wonage, Aakumi kiniki kunik aganake menggendak inom, Wone abe aakumi eeppiyoorak wone inom, Kapuri nggwok kuwak eerak konenggwi iyo, patogo wonage, Eekeelik o. Ata, kat li’lak eeke menggendak wone inom, Inagap ndake menggendak wone inom, Yorage minggirak o.

11 Kaliku ALA wae. Kat nen nabuwa mbaka’lek mbo paniyak mage o. Ata, kiniki kunik ee’nake, Obeelom eerogo panege, Eeke logonet, Narum mondok aret logomunggun o.
12 Aaninggin-paaninggin mondok iya neenggi lingginiyak meek nogo mendek Noba ninggirik wonage, Nomaluk noba luurik-maarak aago wonage me, Nanobak pila yinuk pe’nariyak meek ee’nake, Eeke agarik o. Neeruwak neenggi lingginiyak op negen kwe, Aaninggin noba wonage nogo perak, Lingginiyak meek aret me, meek tit ee’nake o.

13 Togop me, Kaliku ALA wae. Kale’nggen nombake logonet, nagap ndariyak koongge, Kaliku ALA o. Mbet-mbet yeenggwa niri wage, Eeru o.
14 It aakumi an nooriyak koonggwi nogo inenggali ogwe, Iniki kobak a’nuk ma’nogwe, Eeruwak o. Ndi, it maluk eeppaniyak mbakwi nogo inenggali a’nuk yungguninuk nogwe,

15 It aap, “Kayik a! Ha! Ha!” yo’nugwi nogo nen “Ninenggali aga o,” yinuk, mbaganggwi, Eeruwak o.
16 It aakumi kat mukkeren nogwe nogo perak, Inale’nggen mbakwi, Kat eeke paga inale’nggen kani kunik negen wonogwe, “Ninagap ndakerak o,” yinuk, Iniki kunik eekkologwe nogo nen, “Aliku ALA tiyanak mban logowak o,” Yinuk, mondok-mondok yogwe, Eeko logowak o.
17 An nogo abu tebenak nege, Aakumi ineenggi lek pogom wonage, Eeke neegak kwe, Kat nogoba nen liippanege logot o. Kat nen yeenggwa nege, wondet eerogo panege, Eeke menggendak me, Nogoba Ala wae. Mbo paninuk elaambirik logorak mage o.



41 “ANDI LEK EEROGO PANU O,” YINUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1Aap ambi nen Aakumi lebenak mendek enegen wogonake kenok,Ale’nggen mbake logogin o. Aaninggin oba age eyom paga At Aliku ALA nen agap ndarigin o.
2 Aliku ALA nen aap ti, Eebe obeelom logowak nduk, arum wonage, Ili eerogo pege, O yime wonage kagak, ale’nggen mban oba pege, Eeke logonet, At awim nen maluk eeppuwak nduk, ineenggime pigin lek o.

3 At andi nen windak wonage kenok, Aliku ALA nen yeenggwaage, Andi nen nogo yege menggim wonage nogo Obeelom eerogo mippege, Eerigin o.
4 An nen yoge logonet, “Kaliku ALA wae. An nabuwa mbake, An nen maluk lombok eeppagagirak me, Andi lek eerogo paninuk, obeelom eeppanege, Eeru o,” Yinuk, yoreegirak.
5 It ninom wim mbanak nen Ineebi lombok nomba’nuk yogo logonet, “At endage lek logowak nduk mbet kambiyok!” Yinuk, yogo agaarik o.

6 It ambi nen an pe’neya wogo nagaatik, Inikime nen, “At wone ngge yemenggerak paga Endage maluk eerogo puwok,” mbako logonet, We inambe paga abet ari mbaruwak nduk, yo’nogo nagaatik, Wundi nanuk tu paga nogo logonet, Nabok wiganogo pit nogo menggaarak o.
7 Ineebi lombok nombako menggaarak nogo Abok nen, “Wologwe! Yogop eeppuwok o,” yinuk, Yagap wone paga yogwe, Maluk eeppaniyak kote wone koonogo pugwi, Eeko logonet,
8 “Wologwe! Andi abu alik mendek eekerak me, At windak menggim nen mi’nariyak mondok meek aret agaarik o,” Yinuk, yogo agaarik o.

9 An nore niniki kunik abet aret mbake, Nimbirak mbi nengge, Eeke minggirak nogo nen kunduk, Nimbirak logorak, “Neebi o,” yinuk, mbo panegerak o.
10 Togop aret eeppanugwi iigak kwe, Kaliku ALA perak, nabuwa mbake, It an maluk eeppanugwi nogo ti, Onggo eeppiyaakit nduk andi lek eerogo panege, Eeru o.

11 It ninom wim mbanak nen Tebenogo paniyak mbakwi nogo Non mbanogo piigendak ti paga An kinikilom nombake menggendak ti, neenu agi o.
12 An abet aret maluk eekeelik Obeelom mban eeke neenok, Niniki eyak wappanege, An kenggaanom paga mondokmondok logokit nduk Wo’neren pani wage, Eekendak o.
13 Togop aret me, Iterali inogoba Kaliku ALA nogo o! O aa’nduk nen, yogondak nen nok, peebi nen Mondok-mondok kendage tiyanak aret logowak o. Abet aret yagi o. Abet aret yagi o.

NDAWI PUGU KUWAK EERAK AMBI MBAMBUNUK,
AMBOKAN MBANAK YI ARET (Pasal 42-72)

42“ALA NEENU ARIKIT LAK, AO,” MBAREEGERAK WONE
Aap Kora apuri nen ndawi ambi mamunirogogwaarak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 At rusa nen, “Tat wake logonet niyome unggwi naakit lak, ao,” Mbake menggi kwak, An niniki togop aret, “Kat Ala, ao,” yinuk, mbake minggirak.
2 Niyo abu ee’ninake menggi kwak, Kat mondok-mondok keenik menggendak Ala, “Ao,” lombok kombake minggirak me, “Kat wonage me mandenom keya woroorak?” mbake agarik o.
3 Kubondendok nen nok oonikiya ari nage kagak, It aap nen, “Kogoba Ala nggeeme wonage o?” Yo’nugwi tit iigak, Liingge oonikiya nambi-mbiingga nengge pogom Nale amburu mban wangge agaarik o.
4 Aa’nduk lombok aakumi ambik inale’nggen paga Ala awi wurik me kuwak eeri nogwe me, An naa’nduk a’nuk ninom nage logonet, Ninale’nggen paga keekok yogwe, “Wa!” yogo logonet ndawi wakwi, Eeko nogogurak nogo Abeppunuk niniki abu puru agan nage agaarik o.
5 Niniki yoge logonet, “Niniki yi wae. Kat nonggop nduk puru ari, Nonggop nduk, Ai, lombok mbake, Eeke agandik? Nagap ndaka nogoba Ala endage tiyappege logogin me, Niniki yi, at paga panggonak logot o,” yinuk, yoge agarik o.

6 An niniki mondok puru aago wonage logonet, Puut-puut Keromon enggela’me puut Mitat nen, Yoraran ndirok nen, Ala eerit nage nagagerak nogo abeke minggirak o.
7 Yi taakut wurabit wagagindak oone wo-wo ari ti, Niyo kole yenggenak ambi inikime nen Niyo kole yenggenak ambi inikime yoge, Yi nggwok kilaarak-mogonik eerogo wunabit nage menggendak nogo, An aret tebenogo panit wage, Eeke agaarik o.

8 O liingge wonage kagak Aliku ALA nabuwa nen iniki kunik ee’nake, Neenik alom ti, Ala aret me, Oonikiya Ala yoge neenok, ndawi wake logokit nduk eeppanege, Eeke menggerak.
9 An nen at nayugum kwak Ala yoge logonet, “Kat nen mari eerogo panege, Nawim nen tebenogo panugwi iinok, niniki puru aago wonage neegak mbo panege, Nonggop nduk eeke agandik?” Yinuk, yoge agarik o.

10 Wooluwak paga ndanuk togon Inookaatak kanggo mengga kwak, It ninom wim mbanak nen O kubondendok nen nok oonikiya Meek lombok eerogo panogo logonet, “Kat kogoba Ala nogo eebe ngge o?” Yinuk, yo’nogo menggaarak.
11 Niniki yoge logonet, “Niniki yi wae. Kat nonggop nduk puru ari, Nonggop nduk, Ai, mbake, Eeke agandik?Nagap ndaka nogoba Ala endage tiyappege logogin me, Niniki yi, at paga panggonak logot o,” Yinuk, yoge agarik o.

Pasal 43
1 Ala wae. Naana’le liirogon mbangge, Aakumi koone liirogon mugurok nogolik mendek nen inoone maluk noba panugwi iinok, Kat nawone amburu mbangge, Aap maluk mendek aakumi inambokan lagangga nogo Ineenggime nen nagap ndake, Eeru o.
2 Yugum pak wurogo pereegi kwak Kabu’me ari unggwaga kat Ala aret me, Nonggop nduk mbo panege, Nawim nen tebenogo panegak mban eekwi iinok, Niniki puru aago wonage tit neegak, Nonggop nduk teppanege, Eekendak o?

3 Kat aakumi eya eeppiige menggendak inom, Li’lak mban eeke menggendak wone inom, nen Tu ni’neege, Kat wonage menggenom kabuut alik leenak menggim pani wage, Eeke logowak nduk, Nappani mok o.
4 Ala wae. Kat nogoba Ala aret me, nappani wage keenok, niniki ale’nggen ee’nake, Nale’nggen kani negen wununogo panege, Eeke menggendak kat Ala nogo an kowagam nage, Kake warogo wakkogo menggam ari nage, Eeke logominggirik, Nggitat eeke logonet, “Wa!” lombok yokkirigin o.
5 Niniki yoge logonet, “Niniki yi wae. Kat nonggop nduk puru ari, Nonggop nduk, Ai, mbake, Eeke agandik? Nagap ndaka nogoba Ala endage tiyappege logogin me, Niniki yi, at paga panggonak logot o,” Yinuk, yoreegirak o.

44 AAP TEBENAK NEN, “LIIPPINANU O,” ALA YOREEGWAARAK WONE
Aap Kora apuri nen ndawi ambi mamunirogogwaarak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1Ala wae. Aa’nduk lombok ninombomini wonogwe eyom paga kat eerit wagagindak It nen mbininogo yo’nirogogwaarak nogo Nit ninaruk abe nen koneneegurak o.
2 Kat keenggi omaawi lombok paga Aakumi inanebunu abok aret mugogo wumbiinok, It ninombomini inakom kwippiige, It aakumi inanebunu lombok aan lebenogo piinok, Ninombomini wiganggo logowak nduk eerogo piige, Eereegindak nogo o.

3 It aakumi yi, kiniki kunik eeginabeegindak me, Yate kwak nggween kologogwaarak nogo ti, Inawooluwak ayuk paga kologwe, Ineenggi omaawi paga ineegin tiyak ari, Eerulik o. Ata, kat keenggi omaawi abe paga inom, Ketenggen eya aago wonage nogo paga inom, Ineegin tiyak yuwak nduk, eeppiyareegindak o.
4 Kat nogoba Ala kendagembogut aret o. Yakup ombowologwe ineegin tiyak yuwak nduk, Wone lengganogo yorage nagagindak o.

5 Kat komaawi ninoba pinanege keegak,Ninawim mugogo mappiigwi, Kendage kumbunuk, it ninooriyak eekwi nogo Niniyok konden yigirogo piigwi, Eeko monggoorak o.
6 An neegin-nomaale ti paga panggombunuk eeke, Nawooluwak ti paga nen Nawim tebenogo piige minggirak mbake, Eekeelik o.

7 Kat perak, Ninawim tebenogo piinok nineegin tiyappinanege, It aap ineebi ninombako menggaarak nogo Inenggali aruwak nduk eeppiige, Eeke menggendak o.
8 Kat Ala eeke paga Kubondendok nen nok oonikiya ari nage kagak, Nit wogoppagagwi, kendage mondok-mondok alut eekwi, Eeko logogun o.

9 Togop aret kwe, Kat nen nit mbo pinanege, Ninenggali aruwak nduk eeppinanege, Nawuri wim eeka ninom wundi nogwe niigak, Kat ambinom ninom naga’lek puk age, Eeke agandik o.
10 Ninawim inayuk nen kole mbaganuwok nduk, Eeppinanegendak paga mbaganggwi niigak, Ineebi ninombaka nen ninamendek kugun waganggaarak o.

11 Ndomba waruwok nduk wonok nogo mengga kwak, Nineebe ninawim ineenggime piige, Yi aakumi ndi aakumi inenggela’- me yumbunogo mbo pinanit nage,
12 Nit kapuri we onggo lek aakumi inambik wogorage, Eekendak me, Kat ambi nabenggolagambok oolo terak puk aret agan o.

13 It aap ninom koorok wonogwe nen, “It yi maluk aret iigo o,” Ninombaruwak nduk eeppiige, It ninaagan-ninambokan wonogwe nen Meek eerogo pinanogo logonet, “Ha!” yo’niruwak nduk eeppiige, Eekendak o.
14 Yi aakumi ndi aakumi inenggela’me mbo pinanegendak wonogwe niigak, “It nogo yi aret nugu agaarik a!” Yinuk, yo’nirogo logowak nduk, Eerogo pinanegendak paga It aakumi inanebunu lombok nen, “It yi meek aret iigo o,” yinuk, Ninagi’ndok kanggo agaarik o.

15-16 It ninom wim mbanak nen yogo logonet, “Eeppinanggerak onggo at eeppuurak nanonggwan aga o,” Yinuk, an meek eerogo panugwi, “Kayik a! Op togon eerogo pagaga,” yinuk, yo’nugwi, Eekwi paga O kubondendok nen nok oonikiya ari nage kagak, Maluk noba lenggenak mban wonage neenok, Meek eerogo panugwi me, Nenggali nen yum nenete nobakko’nok mban nege agarik o.

17 Nit kat koba mari eerogo pagagwi, Ninom wone nggaruk togon koonogo pereegindak nogo Taganogo mbo pugwi, Eeka’lek niigak kwe, Aaninggin ti abok aret nit ninoba kwi’nagak mban eeke nagaarak o.
18 Kat mbo paganuk mbaganiyak ee’ninake, Tu kat yo’nirage nogo mbo punuk, tu alik paga nogwe, Eeka’lek kwe,

19 Kat nen aan lebenogo pinanege, Mba’ngge nugu menggam kwak eerogo pinanege, Nogoyum lenggenggo mengga kwak,O yumaak lombok eerogo pinanege, Eekendak o.
20 Nit nen kat ninogoba Ala kendage mari eerogo pugwi, Kat kobaane’me kugi nen ambi eeppinanuwak nduk, Nggino yogwi, Eeko logonetak en,

21 Kat aakumi inikime kote koonggwi nogo Abok liippinanege menggendak me, Kat keenu aret logonetak nogo lek a?
22 Nit kapuri ogogurak paga Kubondendok nen nok oonikiya ari nage kagak, “Ninooremengga ilik?” mbarit nugu monggoorak. Ndomba wariyak wonok nogo mengga kwak, “Togop aret eeppiyaawok,” ninombako menggaarak.

23 Togop aret me, nogoba o. Kat nonggop nduk nogo yege agandik? Mi’naru o. Kat mondok-mondok mbo pinanege ti mage. Pilak yu o.
24 Nit aaninggin-paaninggin ninoba age, Aakumi tebenogo pinanugwi, Eekwi iigak, Kat nonggop nduk mari eerogo pinanege, Kenggaawak kumaappatinuk wonage, Eeke agandik?
25 Aaninggin ninoba agaarak paga Nineebe nggween paga nggimbinanege, Nineebe nggween inom kunogo pinanege, Eeke me,
26 Kat ninabuwa nen kiniki kunik mban ee’ninabit wundi wage menggendak me, Pilak ari logonet, Yeenggwa nirage, ninagap ndake, Eeru o.

45 AAP AKWE LAMBUMBUGWI ME, NDAWI WAREEGWAARAK WONE
Aap akwe lambumbugwi me, ndawi wareegwaarak. Aap Kora paga wiganak nen ndawi pereegwaarak yi aret me, ndawi endage, “Waambi Anggen,” yogo nogogwa kwak, yogo logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ndawi pereegirak aap endagembogut ake tiyaniyak eeke neegak, Wone abe mendek yikit nduk, Niniki nen nggaganogo yo’nege, Aap liiru mbaniyak abu eenu me, Wone abe liiru mbangge menggi kwak, Wone abe mban nambe paga panege, Eeke agaarik o.

2 Aap ando obeelom negen iigak, Kalik perak, abu obeelom lombok wonage, Koone abu abe yanggorogon mban ari, Eeke menggendak me, Ala ale’nggen koba pagareegerak Mondok-mondok aret wonage agaarik o.
3 Aap wakaa’ngget yi wae. Kawooluwak keenggime li’luk eeppunuk wonage, Kobaanggi-kobaangge li’luk eekko’nok Kayuk warak lombok wundi nage, Eeke logot o.

4 Aakumi abet kenok mban yogwe, Iniki tebenak logonet, a’me nggelok mban eerit nogwe, Eeko logowak nduk, Kendage abu tiyanak aakumi, “Wi,” kugwi iigak, Kaguda paga kwi’na’nuk, keegin tiyak yuwak nduk wundi nage, Aakumi inamineeri ne agan nage kagak, keenggi abe omaawi paga eerit nage, Eeke logot o.

5 Kendagembogut komaale engget nggabenak paga Kinom wim mbanak iniki polok togon inooke keenok,Yi aakumi ndi aakumi abok aret Kabu’me kaganak paga pirik-perek yi wogo logogun o.
6 Nogoba Ala wae. Koone lengganogo yorage menggenom ti, Mondok-mondok aret logogin o. It kabu’me menggaarak inawone mondok koonak mban mbangge menggendak ti, Mbim obate mbanak ti kwak aret me, Kat in wakkagak agan nogo logogun o.

7 It obeelom eekwi iinok ti, kinikilom mbake, Ndi, maluk eekwi iinok ti, keebi lombok mbake, Eeke menggendak me, At Ala ti, kat kogoba Ala aret me, Iniki ale’nggen kombake logonet, Amburu kilirogo pagareegerak paga Koreewi tebenak iigak, inirimbaga tiyappagaregerak o.
8 Kayum yirike menggendak nogo ti, Eyo yibinggami inom, ni inom, nggoo’nggop inom, Nogo paga obari abu abe eerogo pugu wonage, Kawi o nggwok abe wurik nogo ti, Wam kole gajah eyak paga amuni mbanogo pugu wonage, Eerak kagak, Nggitat paga ndawi wakwi iinok, Kiniki ale’nggen mbake menggendak o.

9 It kumi kake eekwi kiniki kunik aganake inenggela’me Aap inendagembogut inapurilogwe inom aret wonogwe, Ndi, keenggi abe’nggan kakwe kwe nggwok nogo Ayum mbuti emas o Opit mendek paga ogobakkigirik yirik mi’ndak wonage, Eeko agaarik o.
10-11 Togop me, kat kolaga yi wae. Karuk o! Wone an yokkege yi, liippege, karuk konengge, Eeke logot o. Kat abu kigirikwe keenok, aap endagembogut ti, Iniki kat paga perenggerak wonage me, “Nogoba at aret o,” yinuk, Kat mendek inom, kogoba inom menggaarak inom, Mbo piinok, at abu’me tebe yi namunggun o.

12 Ti eeke keenok, o Tirut Aagalukwe nen kat kake wokkiri wagak eekwi, Aap ineenggi warak mendek nen, “Enegen niyawak o,” yinuk, kat eeppagi wogwe, Eeko logogun o.
13 Aap endagembogut ambi apuluk oba mbu’mbap eeppunuk Ko ambi ogoorak me tokkage wonage, Ayum mbuti emas paga yabukndabuk eerak yikkolage, Ee’nuk,

4 Ayum enete yabenggek-ndabenggek aago yirik kat kendagembogut wonage me, Wonok woroorak nduk eekwi, Oreewi komologwe tawe at ambokan wogwe, Eerit kat kendagembogut kowagam wogo logonet,
15 Inale’nggen nen noone-koone agan Kawi o nggwok abe wurik me Kowagam unggwi wogo agaarik o.

16 Nogoba kendagembogut wae. Kapuri ndaganabemenggendak nogo Yi o ndi o abok aret it unde logowak nduk Nagawan eerogo piige keenok, Kombomini inobaane’me aret arugun o.
17 Kombowologwe nda’narit wundi wogo logonet,Kendage ki eerit wundi wogo logowak nduk eeppiyaagin me, It yi aakumi ndi aakumi abok aret nen Kat mondok-mondok, “Wa!” yokkirit wundi wogo logogun o.

46 ALA NINOM MENGGERAK WONE
Aap Kora paga wiganak nen ndawi
pereegwaarak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1Nineebe op logowok nduk Abu’me pinaninuk wonage, omaawi eeppinanege, Aaninggin ninoba age kenok yeenggwa nirage, Eeke menggerak ti, Ala aret o.
2-3 Togop aret me, Nggween alom na’ndo-wa’ndo eeke, Puut-puut langgu-langgu yi nggwok yenggenak laut inikime wangge, Yi nggwok laut kilaarak-mogonik eeke logonet, Aa’nggolagak eerogo nippit wage, oone pu ari, Eeke paga Puut-puut abok aret ndipuk agan nage, Eeremenggerak kwe, Nit perak, ninagabiti mbarugun lek o.

4 Niyo ambi elaganggen alitikalitak wage nen At Tiyanak Lombok Menggerak Ala agota alik leenak menggim wonogwe nogo Iniki ale’nggen eerogo piige menggerak o.
5 At Ala o kota time aret menggerak me, Kota ti, pup eerogo pugun lek o. O weerikit nduk eeke kagak, maluk eeppi wogwe iyo, Ala nen o ti, ili eeppunuk logogin o.

6 Yi aakumi ndi aakumi abok aret Inagabiti nen noone-koone agan nogwe, Aap inendagembogut inabu’me piinok menggam iniki a’nggan wo’nogwe, Eerugun o. Ndi, Ala oone nggwok ari kenok, O nggween yi, yigirik-noonom nagin o.
7 At Omaawi Lombok Menggerak Aliku ALA ninom wonage, At Yakup ogoba Ala pak wurik kwak nobappinanogo wonage, Eeke agaarik o.

8 Aliku ALA eeke menggerak liippi wogwe, O nggween paga lek eerogo puurak eeke yi, pekka wogwe, Eeko logonip o.
9 O nggween irip-irip abok aret Wim nambukwi lek eerogo pege, Ineegin kalenogo piige, Inawooluwak engget tugunogo piige, Wim eeka inanggweendo kani kungge, Eeke menggerak o.

10 Togop me, at Ala nen ari logonet, “An Ala aret kineenu arubagip nduk, Kinabulok lek puk logonip o. Yi aakumi ndi aakumi inenggela’- me nendage tiyak ari, O nggween paga yime nendage nggwok age, Eerigin o,” Yinuk, yereegerak o.
11 At Omaawi Lombok Menggerak Aliku ALA ninom wonage, At Yakup ogoba Ala pak wurik kwak nobappinanogo wonage, Eeke agaarik o.

47 ALA ALIK ARET TIYANAK MENGGERAK WONE
Aap Kora paga wiganak nen ndawi pereegwaarak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Kit yi aakumi ndi aakumi wae. Kiniki ale’nggen nen kineenggi telak eekwi, “Ala iya o,” yinuk, kinale’nggen nen keekok yogwe, Eeko logonip o.
2 It aakumi nggween paga mendek abok aret Inowe endagembogut abu nggwok Tiyanak Lombok Menggerak Aliku ALA ti, mondok iya me, Aakumi abok aret, “Ia!” yinuk, Inagabolo ne agan nage menggerak o.

3 Yi aakumi ndi aakumi ninabu’- me piya wage, Aakumi nggween paga nit ninoone mban konenggo logowak nduk, eerogo piige, Eereegerak o.
4 Ala iniki kunik eereegerak aap Yakup nen Nggween nineyate kwak kologogurak iya mbareegerak nogo ti, At Ala nen aret nit ninake leenogo pereegerak o.

5 Inale’nggen nen keekok yogwe, Oone nggwok eeka trompet nogo oone pu eekwi, Eekwi iigak, Wone lengganogo yorage menggim Aliku ALA kwi’nari laganeegerak o.
6 Togop me, ndawi waruwok o. Ala ake ndawi waruwok o. Ndawi tiyanuwok o. Ninowe endagembogut ake ndawi tiyanuwok o.

7 Ala ti, it aakumi o nggween paga wonogwe abok aret Inowe endagembogut at aret wonage me, At anep pugu ndawi waruwok o.
8 At Ala wone lengganogo yorage menggim alik leenak nogo paga kwi’ndak logonet, Yi aakumi ndi aakumi wone lengganogo yorage agaarik o.

9 Aap nggween paga inoweewi inendagembogut abok aret Inowe endagembogut at aret me, Aap Abarakam ogoba Ala apuri kuwak eeri wogwe iigak, It yi o ndi o unde menggaarak Nagawan-nagawan inom abok aret Kuwak eeppunuk, At mban endage mondok iya tiyappogo agaarik o.

48 O Tiyon ti, Ala agota aret o.
Aap Kora paga wiganak nen ndawi yi aret pereegwaarak o.

1 Aliku ALA abuut alik leenak menggim ninogoba Ala agota paga wonage nogo, Mondok iya aret me, at tiyappogo logorak ti, op aret o.
2 Ninogoba Ala abuut ti, abu tiyarogon wonage me, Kigirikwe lombok wonage agaarik o. Abe kigirikwe lombok wonage kenok, It aakumi nggween paga abok aret puut ti nogo Iniki ale’nggen mbako menggaarak o. Puut alik leenak Tiyon o omarip paga pa’nggwe wonage nogo ti, Aap endagembogut mondok iya lombok agota aret o.

3 Aap inowe endagembogut awi o nggwok abe eegu pak enegen kunik me wurik wonage nogome Ala wonage, Kota ti, pak wurik kwak, at eebe aret wonage, Eeke agaarik o.
4 Kota ti, tebenggolaawok nduk, Aap inoweewi inendagembogut inawuri inom lambumbunuk, Ambugwi aret wogo nogogwaarik,

5-6 Kumi elege enegen paganak andi nen inaganak nugirage menggi kwak, Kota ti, inigen kenok inogut nage, inaganak nugirage, Inomanggen tayok yinuk, Inamineeri ne agan nage kagak mbaganggwi, Eereegwaarak o.
7 Oonegen lagi wage menggim pa’nggwe nen O wiya wage logonet, yi yiiro ndi yiiro o Taritit wonage nogoTelenogo mappege menggi kwak, At nen togop aret eerinabeegerak o.

8 Ninaruk konenggo nogogurak nogo ndak-ndak, At Omaawi Lombok Menggerak Aliku ALA agota logonet, Ninogoba Ala agota nogome logonet, Ninigen abe nen kogwe nogo ti, Ala nen agota ti, Mondok-mondok ili eerogo pege menggerak.
9 Ala wae. Kiniki kunik lombok ee’ninabit wundi wage menggendak nogo Nit kat kawi wurik me logonet, Ninikime mbininit nogo monggoorak o.

10 Ala wae. Kendage yi o ndi o wiganinuk nagagi kwak, Kabok konembunuk, kendage tiyappagawi nogo ti, O irip-irip abok aret wiganinuk nage, Keenggi abe omaawi paga A’me nggelok eeppiige menggendak nogo Yi awi ndi awi ineenu arit nage, Eeke agaarik o.
11 Eekaatak onggo ndak-ndak eeppiige paga Puut Tiyon nen ale’nggen mbake, O Yekura yi yaga’lelo ndi yaga’lelo Inale’nggen nen ndawi lubuk yogwe, Eeko agaarik o.

12-13 Togop me, it peebi nda’nariyak nogo Mbininogo yorogo logobagip nduk, O Tiyon yengget-wangget eeko logonet, puut ti, kinigen wonet wanggekwi, Nggayo logorak o nggorek wurik kineenggi lingginggwi, O pak wurik liippit nogwe, Aap endagembogut awi o nggwok abe eegu pak enegen kunik me wurik wonage nogo Maloppit nogwe, Eeko logonip o.
14 Puut yi paga menggerak Ala nogo ti, Mondok-mondok ninogoba Ala aret me, At nen ndegenninabit wundi wage tit kagak, Kambi noorak kuli aret ari woraagin o.


49 AANOM WAROGO INALE’NGGEN MBAKO MENGGAARAK WONE
Aap Kora paga wiganak nen ndawi pereegwaarak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1-2 Kit yi aakumi ndi aakumi abok kinaruk konenggwi, Kinendage lek kinendage warak inom, Kineenggi lek kineenggi warak inom, Kit nggween paga wonogwe yi abok liirogon konenggwi, Eeko logonip o.
3 Aap iniki warak logonet, Wone ari menggerak mendek an nen ari, Wone yelok koorak mendek ninikime nen, “Yu o,” yinuk, yo’nege kenok ari,

4 Woneelom ambi naruk paga pege kenok ari, Nggitat eeke logonet, wone eegu laarogo yokkirage, Eerigin nogo yi o.
5-6 An maluk eeppaniyak eyom ari wage kenok, It aap maluk eeka nen ineenggi warak paga iniki panggombugwi, “Nineenggi warak me,” yinuk, wogoppatit nugwi, Eekwi nogo nen Inoone yanggok-yanggok agan wangge’nakwi iinok, An nonggop togon nagabiti mbariyak? Lek aret o.

7-9 Aap ambi kambunuk nogo menggam noorak lek Eenik mondok logorak onggo puurak nogo ti,Oreewi nen puurak abu meek mondok iya aret me, It aap ineenggi warak ti nen Inoreeluk ambi kambuurak eeke me, Eenik logorak ake wu pugwi, Wake kero onggo wu ambi Ala wogogwi, Eeriyak meek aret o.

10 It aap iniki warak nogo inom, Iniki wi inom, yuundurak nogo inom, Ndak-ndak aret kanggwi iigak, Inamendek yumbunogo pemenggaarak nogo Aap alik nen unde ogwe iigo monggoorak nogo o.
11 It mbako logonet, “Ninombo wologwe nda’narit wundi wogo logonet, Ninendage mondok ki eeko logowok o,” yinuk, Inendage toonak kwak, Inanggween endage ndak-ndak toonogo pemenggaarak kwe, It kanggwi mambiigo menggam ti, iname aret age, It taambiigo menggam ti, inawi alom aret age, Eerigin o.

12 Aakumi ti, ineenggi warak logonet, obeelom mban wonogolik o. Ata, ndiimbu-nggwiya negaataknegaatak Inowak ngginingge menggi kwak aret ogo menggaarak o.
13 It aap ti mendek iniki ti mban lunik logonet, mugurok nogwe inom, “Op aret yogo agaarik o,” yinuk, inoone konenggo menggaarak inom, Togop ndak-ndak aret arugun o.

14 It aap ti, ndomba kanggo mengga kwak, Kambunuk nogo menggam noorak koonak wonage, Kambunuk nogo menggam nen ndomba ndegeninaka kwak, Wogoren nok nggween taambiyawam piya nage, Eerigin kwe, O kubondendok age kenok perak, Aap iniki koonak nogo nen Wone lengganogo yorogo logogun o. Inawi abe kigirikwe wurogo pemenggaarak nogo O nda wonage kagak inagabolo nogo ti, Nggween taambiyawam time aret pili arigin o.
15 Togop eerugun kwe, Kambunuk nogo menggam nen wo’neren pani nookwak, Ala nen wondet eerogo paninuk, Ndinneren at owagam pani nagin o.

16 Togop me, aap ineenggi warak ogwe, Inawi abu kigirikwe wurik kenok, “Wi!” ugwi, Eekwi iinok, Iya inombarugup o.
17 It kambunuk nogo logonet, Inamendek inom ko’nok nogwe, Inamendek abe kenok, “Wi!” yogwe nogo wonok kambunuk nogo menggam nogwe, Eekulik o.
18 Ineenik wonogo logonet, “An abu obeelom mban agarik,” mba’nuk, Iniki ale’nggen mbakwi, “Aap yi, eenggi warak lombok me, Wi!” yogwe, Eeko logomenggaarak kwe,
19 Kanggo logomenggaarik, Inombomini aa’nduk ndak-ndak ndarak nogo Kambunuk nogogwam wonogwe me, inom lambuni nogo logomenggaarik, O eya inigen kaga’lek o apit aago me, time mondok-mondok aret logogun o.
20 Aap wone liippega’lek we ineenggi warak logonet Obeelom mban wonogwe nogo ti, Ndiimbu-nggwiya negaataknegaatak Inowak ngginingge menggi kwak aret menggaarak o.

50 Iniki ambit eeppunuk, Ala alut eeko logorak wone
Aap Atap nen ndawi yi aret pereegerak o.

1 At Omaawi Lombok Menggerak Aliku Ala oone ari, Oonegen lagi wage menggim nen nok, o kilu yi nage menggim kuli It nggween paga yime menggaarak nogo wiirage,
2 Puut Tiyon abu kigirikwe lombok paga nen Ala abinak pindanogo nappit wage, Eeke agaarik o.
3 Ninogoba Ala woraagin me, we woraagin lek o. Wage kagak, kani aa’nduk a’nuk, Yi mendek ndi mendek nenet wage, At enaagan-ambokan o wiya nabuninuk wage, Eerigin o.

4 Wage logomenggerik, Mbogut paga nggween paga wonogwe nogo inigen iigak, Aakumi at apuri inowak loonikit nduk, Mbogut nggween nogo yorage logonet,
5 “An ninom wone abuk nggaruk togon koonogo pereegurak mondok aberak logowok nduk, Nake warogo wo’nireegwaarak Napuri leenogo piyareegirak nogo, wogoren piya wogo logonip o,” yinuk,

6 Yorage mbaremenggi, Mbogut nen oone nggwok paga ari logonet, “Aakumi inowak loongga ti, Ala lombok aret me, Apuri a’me nggelok mban inowak loonigin o,” Yinuk, kuum eerogo nappit nage agaarik o.
7 At Ala nen ari logonet, “Kit an napuri yi wae. An Ala aret me, Wone yokkirage yi, kinaruk koneninip o. Kit Iterali yi wae. An kinogoba Ala aret me, Kinaruk konenggwi kiigak Kit eekwi kiigirak nogo yokkiraagin o.

8 Kinaanggo warogo wo’nugwi, Nenggaanom paga nake warogo kani kunggwi, Eekak mban eekwi paga mbekkirage lek o.
9-10 Ndiimbu-nggwiya eyonggaame wonogwe inom, Kinaanggumi lembu-tapi yi puut ndi puut paga iri’ngga nenet nugwi inom, Ti an mban unde minggirak me, Kinerapi ngguunok inanggenogona piigwi inom, Kinagambin ineyagat wurik me piigwi inom, An uugwe nen waagin lek o.

11 Towe eyonggaame menggaarak abok aret iige, Karume nugu menggaarak kunduk neenggime wonogwe, Eeke minggirak o.
12 O nggween inom, Yi mendek ndi mendek ogobakkigirik nggween paga wonage abok aret inom, Ti an unde aret me, An mbi abu nen nggino yokkiroorak lek aret o.

13 Tapi ngguunok enggaanggum nengge, Kambin ngguunok amiya toologo nengge, Eeke minggirak mbakop? Lek aret me,
14 Wa! yo’nogo logonet nake warogo wo’nugwi, An yogop eeke logogin o, yinuk, Kumbuk mbanogo an Mondok Tiyanak Minggirak yo’nogo monggotak nogo, A’me lik togon eekwi, Ti mban eeko logonip o.

15 Eekwi me, maluk eeppinagarak eyom panggoni wage kenok, Ninagap ndaru o, yinuk, nggino yo’nugwi kiinok, An nen kinagap ndake neenok, Kit an nendage tiyappanggo logomunggup o,” Yinuk, yoraagin o.Ti yorage kagak kwe, aap maluk mendek nogo yorage logonet,
16 “Kit maluk eeka yi, eeko logorak wone yugu mbininggwi, Wone abuk nggaruk togon koonogo pereegirak nogo We kinambe paga mban yogwe, Eeko monggotak nogo ti, Nonggop eeriyak nduk eeko ogotik?
17 An nen kinaruk wake nogo kineebi mbakwi, Wone yokkirage nogo taganogo pugwi, Eeko monggotak o.

18 Aap kiraakwi kinigen iinok, kinom eerit nugwi, Kumi ugun wurinaka kinom kunggologwe,
19 Kit kinambe arum waka’lek Wone maluk mendek mban agan nugwi, Kinamili nggeroppega’lek pilit wone agan nugwi,

20 Kinoreewi kinom wonogo logonet, kinoreeluk abok mbanggwi, Kinagalo ambiret nen ndakkinabeegerak kwe, Kinawuri meek eerogo piigwi,
21 Kit ti eerit nugwi kiigak, An onggo eeppinagaga’lek puk aret wonage neegak, At ninom ndak-ndak aret, nombako monggotak kwe, Eerit nogwe nogo paga an nen mbekkirage, Yi aret eekotak o, yinuk, lok togon yokkirage, Eerigin o.

22 Togop aret me, Kit noba mari eerogo panugo monggotak yi, It ambi nen kinagap ndaka’lek kagak, An nen nibinik-ndelenak eerogo pinagage neyo, Wone kiniki liippogo logorak nogo yi o.
23 It aap an, Wa, yo’nogo logonet, Warogo wo’nugwi paga nendage tiyappanugo logogun o. Ndi, it inaru koonogo pakwi iinok ti, Inagap ndariyak wone nogo An nen ineenu eeppiige logogin o,” yinuk, yorage logogin o.

51 OMALUK LEK EEROGO PUWAK NDUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
At Ndawut nen kwe Mbatiyeba maluk eeppereegerak paga Ala yoge kagak yoraga Natan nogo nen enggali wari wage mbareegi, Ndawut iniki wakkolage logonet, ndawi yi aret pereegerak o.

1Nogoba Ala wae. Aakumi inabuwa lombok mbarit wundi wage menggendak ndak-ndak an nabuwa mbake, Aakumi kiniki kunik aganake menggendak me, Wone yugu taganogo punuk maluk eekirak yi, Lek eerogo panege,
2 Nomaluk abok aret koorogo panege, Maluk noba lenggennagaarak yi, mbeenogo panege, Eeru o.
3 Koone taganogo punuk maluk eekirak nogo liippake, An nomaluk nogo aberak mban wonage, Eeke agarik o.
4 Kat aret maluk eeppagage, Aap alik lek kat lombok maluk eeppagage, Maluk eeriyak keebi mbake menggendak nogo kagak aret eeke, Eekirak me, Eekirak onggo eeppaniyak nogo ti op aret mbake, Ndi, nowak loonogo punuk, Aaninggin noba paniyak mbake nogo ti, a’me nggelok aret eeppanumunggun kombake, Eeke agarik o.

5 Nagalo inikime logonnage logonet maluk lenggenak wonage, Maluk alom ninikime kagak aret nda’nage, Eereegirak kagi o.
6 Aap iniki ambit mban wonogwe iinok, Kat kinikilom mbake menggendak me, Niniki warak lombok logokit nduk, Liirogon mamunnege logot o.

7 Wumukot amburu paga noba koorogo panege keenok, Niniki abu koorak aret age, Ndi, yi paga koorogo panege keenok, Ndugu-ndugu kwak niniki yanggwi lombok age, Eeruwak nduk, eeppanu o.
8 Niniki ale’nggen ee’nake, keyage wake, Eerikit nduk koone ari naruk konengge, Nowak yigirogo panggendak nogo Omaawi eerogo punuk, an ndawi lubuk ari, Eerikit nduk, eeppanu o.
9 Nomaluk pekkagak eeke ti mage o. Ata, maluk eekirak abok aret lek eerogo panu o.
10 Ala wae. Niniki kikak naka’lek eerogo panege, Niniki nu’lek logokit nduk, Niniki ngget mendek eerogo panege, Eeru o.

11 Pekkoorak neebi o, yinuk, an mbo panege, Aberiniki wo’nereegindak nimbirak wonage nogo ndinggolage, Eeriyak mage o.
12 Nagap ndarogo paneegindak paga Nale’nggen mbake lek agaarak nogo obaane’me eeppanege, Kat eeriyak mbake nogo Niniki nen, Eerikit, mba’nuk, eerit nage logokit nduk, eeppanege, Eeru o.

13 Ti eeke keenok, kat eeriyak mbake nogo It kat koone taganggwi mamunirage neenok, It maluk eeko menggaarak nogo mbo punuk, yungguninuk kowagam woraagun o.
14 Ala wae. Kat nogoba Ala nagap ndaka aret me, Aap amiya neenggi paga wonage nogo Lek eerogo panu o. Lek eerogo panege keenok, Kat obeelom eeke menggendak wone nogo Nale’nggen paga yoranet nege logogin o.

15 Nogoba wae. Noone yuurak meek agaarak nogo teeluk eerogo panu o. Teeluk eerogo panege keenok, Kendage tiyanak nogo paganogo yoranet nege logogin o.
16 Ndomba warogo wo’niriyak Uugwe mbake keenok wokkege, Kake warogo kani kuniyak kinikilom mbake keenok, Warogo kake kani kungge, Eeriyak kwe, lek me meek o.

17 Kake warogo wokkugwi kwak nogo ti, Aap ambi nen, “An maluk aret eeki o,” yinuk, Iniki wakkolage ti aret o. Aap ambi iniki wakkolage logonet tebeppake nogo ti, Kat Ala nen, “Aap yi, we aret eeke o,” yinuk, Yumunggun lek o.
18 Eeriyak op mbake keenok, o Tiyon obeelom eerogo pege, Kota Yerutalem yugum pak wurogo pit nage, Eeru o.

19 Ti eeke keenok, Aakumi iniki abe paga warogo wokkugwi, Kat kake warogo kani kunggwi, Kake punuk, apit aret kani kunggwi,Eekwi iinok, Kinikilom mbarumunggun o. Ndi, kinikilom mbake keenok, Aakumi nen tapi ngguunok warogo punuk, Kake kani kunggo menggam nogome Kani kunggwi tit logogun o.

52 AAP MALUK MENDEK MALUK ONGGO EEPPIYOORAK WONE
Aap Erom mendek endage Ndowek nogo nen Tawun owagam woraanuk, yoge logonet, “At Ndawut nogo aap Akimelek ame nagaarak wonage o,” yoreegerak nogo Ndawut aruk konembunuk, ndawi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1“An aap iya,” mba’nuk nege yi, kat maluk eeke nagandik, Nonggop nduk wogoppatit nege agandik? It aap Ala inabuwa mbake nogo maluk eeppiige nagandik, O kubondendok nen nok kiyoma ari nage kagak, Nonggop nduk wogoppit nege agandik?
2 Kat aap pilit pugungga yi wae! Kamili nogo ti, Aap inamboro mbangga engget ambik kwak logonet, Aakumi maluk eeppiyoorak wone mban mbanit nege,
3 Obeelom eeriyak mendek mbo punuk, Maluk eeriyak mendek mban kiniki kunik eekko’net nege, Wone abet mban yukwak pilit wone mban yuurak kiniki kundugu logonet agan nege,

4 Kat aap pilit iyagalo aret me, Aakumi iniki wakkolaawak nduk Eeppiyoorak wone mban kinikilom mbake, Eeke menggendak pilit-pilit iyagalo yi, Wi!
5 Togop eerit nege menggendak me, Ala nen kat mondok lek eerogo pagage, Kawooliyana nen pippaganuk, nigogo wumbagage, Eyo alom kinogo nappogo mengga kwak, O nggween paga aakumi wonogwe inenggela’me nen Kat togop aret eerogo pagage, Eerigin mbake logot o!
6 Ti eekkake nogo It aap iniki abe koonak mendek nen Inigen keego logomenggaarik, Inagabiti mbakwi, kagi’ndok kanggwi, Eeppunuk, yogo logonet,
7 “Ala nen narum logowak o, yinuk, abu’me unggwaga’lek Amendek ambik wonage nogo paga iniki panggombege, Aakumi tebenogo piinet nage kenok Endage tiyak yegerak paga iniki panggombunuk wonage, Eekerak paga eeppege aap yi, kaanip o,” Yinuk, yogo logogun o.
8 Togop yugun kwe, an perak, Eyo tayitun mili kwit agan lagangge menggi kwak Ala awi wurik me logonet, togop aret agarik o. Ala iniki kunik ee’nabit wundi wage menggerak nogo paga Niniki mondok-mondok panggonak aret logogin o.
9 Ala eerit nage paga endage mondok-mondok tiyappege, At endage abu obeelom aret me, Eeppaniyak yegerak nogo an tokkage, Ndi, at apuri ake leenak inenggaanom paga Mondok, “Wa!” lombok yoge, Eeke logogin o.

53 AAKUMI INIKI YUUNDURAK NEGEN YOGO MENGGAARAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 It aap yuundurak iniki me nen, “Ala eebe lek aret,” mbako menggaarak.It aakumi ineraambe abu maluk lombok logonet, Ogole warak mendek mban eerit nugu menggaarak. It ambiriluk ambi obeelom eekulik maluk mban aret eeko menggaarak.
2 At Ala mbogut paga nen Aakumi inapuri nggween paga wonogwe yi, Enegen wugiya wage logonet, “It ambi iniki warak a’nuk eerit nugwi, It ambi an mu’neren wogwe, Eekwi iyaamun ilik?”

3 Mbaketak kwe, lek aret o. It abok aret tu abe paga naga’lek Nomoninuk alik paga nogwe, It abok ambugwi aret ineraambe maluk lombok ogwe, Eeko logonet, It ambi obeelom eeriyak mbakwi, Ambiriluk ambi nen obeelom eeriyak mbake, Eekulik aret wonogwe iige menggerak.
4 Aap mbi ne ambit lek eerogo nonggo mengga kwak It aap maluk eeka nen an napuri inambeme yonggorinabit nugwi, “Nogoba Ala o,” yinuk, yoga’lek we nugwi, Eerit nugwi yi, “Nonggop eeko ogoorik o?” yinuk, Liippaka’lek agaarik ya?

5 It aap Ala apuri inooriyak eekwi nogo Ala nen mbo piige mbaremenggi, It Ala apuri nen tebenogo piinet nugwi iigak, Ala nen inowak nggininogo nappit namenggerak inigen kaagun kwe, It maluk eeka nogo nen Ala apuri inagabiti aganaburak mendek eeppiiga’lek iigak, Ala apuri ti, nonggop nduk it paga inagabiti nen inamineeri ne agan nage agaarik o?

6 It Iterali inagap ndariyak nduk, Puut Tiyon paga nen woraawak lak, ao! At Ala nen at apuri aa’nduk obeelom wonogogwa kwak, Obaane’me obeelom eerogo piige kenok, At Yakup paga wiganak nen inale’nggen mbakwi, Ndi, it Iterali mendek nen ndawi lubuk yogwe, Eeko logogun o.




54 AWIM NEN WAKWI IYO, TAMBAN EEREEGERAK WONE
It aap Tipi mendek wogo nogogwaarik, “At Ndawut nogo niname kumaarak agaarik o,” yinuk, Tawun yoreegwaarak Ndawut konengge nagagerik, ndawi pereegerak yi aret me, nggitat eekwi iigak, ndawi wako logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ala wae. Kendage tiyanak menggendak me, nagap ndake, Komaawi lombok menggendak me, naana’le mbanogo panege, Eeru o.
2 Ala wae. An tamban eeke yi, karuk konengge, Noone lombok yokkege yi, liippege, Eeru o.
3 Aap inambik nen pilak yogo logonet, nookwi, Aap kayuk wuka’lek inogogun worokot nen nenggaawak lek eerogo paniyak nduk eekwi, Eekwi me,
4 An yeenggwa nega ti, kat Ala aret o. An ti, nogoba kat panggok aret o.

5 Togop aret me, it maluk eeppaniyak koonggwi nogo Melak togon inoba kwippiige, Kat abe li’lak mban eeke menggendak me, It ineebe lek eerogo piige, Eeru o.
6-7 Aaninggin-paaninggin noba wonage nogo abok aret noba tayenogo nappit nage,Nawim tebenak wonogwe iyaakit nduk eeppiige, Eekendak me, Nale’nggen paga we aret kake ambi warogo wokkege, Kaliku ALA kendage abu obeelom aret me, keyage wakkake, Eerigin o.

55 AT IMBIRAK OGOORAK AKE TAMBAN EEREEGERAK WONE
Aap Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it nggitat eekugak,
ndawi wako logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1Ala wae. An tamban eeke, nggino yokkege, eeke yi, Karuk konengga’lek negen eeppunuk logorak mage o. Ata, karuk konengge,
2-3 Karuk liirogon konembunuk, onggo yo’nege, Eeru o. It ninom wim mbanak inoone yogwe, It maluk eeka inigen lo nirit unggwogwe, Eekwi nogo nen aaningginpaaninggin noba panugwi, Ineebi nomba’nuk inanini nen maluk eeppanugwi, Eekwi iinok, “Nonggop eekkola?” yinuk, Niniki piirik-paarik ee’nake agaarik o.

4 Niniki aaninggin ndugu agan nage, Kambuurak nagabiti nen namineeri ne agan nage,
5 Niniki ma’nage logonet, naganak wake, Nagabiti ee’nabit unggwage logonet, neeri-nagabolo kangge, Eeke agaarik o.

6 Togop ee’nake kenok, an nen ari logonet, “Towe kurona wiganinuk nege menggi kwak, An na’naabit warak eeppunuk, Wiganinuk o abolok lek menggim nage,
7 O nda karume time ari nanuk, Time mondok aret ye mbambatinuk wonage,
8 O wiya omaawi lombok warit wage logonet, Wo’neren nookwak, neebe op logowam mbet-mbet kwaarit nage, Eerikit lak, Ao, mbake agarik o.”

9-11 Nogoba wae. O kota paga aap inanini nen maluk eeppiinet nogwe, Ndugwi pit nogwe, O liingge-oonikiya kota pak wurik obaga wanggerit nugu logonet, ugun-ugun eerit nogwe, O kota oolome inanini nen naalopkaalop eerogo piinet nugwi, It o kota time wone koonak nogo Yale-pale eerogo pit nogwe, Wone mbanggo menggam nen yaga-taga eerogo pugwi, Wi-wi aganabit nogwe, Eekwi iigirak me, Kat nogoba nen it maluk eeka ti, Iniki kobak eerogo piige, Inoone yuurak naalop-kaalop eerogo piige, Eeru o.

12 It an nawim nen inoone yi-wu eerogo panugwi iinok, Niniki yanggo yinuk puk age, Ineebi nombaka nen tiyappako logonet, Meek eerogo panugwi iinok, Inigen neegwi iyo, kumaa’nage, Eeriyak op kwe,
13-14 Kat nore nimbirak ndak-ndak Niniki ambit kunik me, nimbirak perenak nugwi, Ala awi wurik me aakumi inale’- nggen mbarit nogwe, Inenggela’me ninom wonogwe, Eeko monggoorak Kat nen aret eeppanege keenok, An puk logorak meek ee’nake o.

15 Togop me, an nawim nogoInikime maluk eeriyak mban koonggwi, It menggam kunduk maluk mban eerit nugwi, Eeko menggaarak me, Abera’lek kagak kanggwi, Kambunuk nogo menggam ineenik ngge-ngge wambi nogwe, Eeruwak o.

16 Togop eerugun kwe, an perak, “Yeenggwa niru o,” yinuk, Ala yoge neenok, Aliku ALA nen nagap ndake,
17 Kubondendok inom, liingge inom, oonikiya inom, “Ee’naburak,” neebi mbake nogo Noone nggwok paga at yoge neenok, aruk konengge, Eeppunuk,
18 It an nawim ineebe ambik aago Tebenogo panuwok nduk noba kwi’nari wogwe me, Nagabolo mbangga’lek kagak nagap ndake menggerak o.

19 It aap ti, iniki yunggup-melak eekwi, Ala inagabiti mbakwi, Eekulik me, “Togop eeppiyet o,” yinuk, At wone lengganogo yorage menggim mondok-mondok menggerak nogo yoge neenok, At nen it tebenogo piige logogin aret o.
20 At nimbirak kunik wonagagirak nogo nen oreewi nit aret ninooke, Inom wone abuk nggaruk togon koonogo pereegerak nogo Aret lalenogo pege,

21 Wam amburu anen pera aago menggi kwak, oone amburu ndik-ndik agan wage, Eeke menggerak kwe, Ogogumbuk anini ambik menggerak o. Inagabolo abe aruwak nduk, amburu eeko mengga kwak, Iniki nomonikit nduk oone yanggorogon agan wage kwe, At ari ti, Wooluwak engget mbup nggabenak kwak aret menggerak.

22 Aap iniki abe koonak iniki leklek aruwak nduk, Aliku ALA nen mbo piigeelik me, “Nonggop ee’ninabigin o?” yinuk, Kiniki piirik wonogwe nogo Abok aret waganogo at mban wogo’nuk logonip o. Togop eekwi kiinok, Aliku ALA nen unde wokkinake logogin o.

23 Togop aret me, Ala wae. It aap maluk eeka nogo Lek ogo menggam mbuun ambena kabelogo wuppiige, It aap inoone pilit yaga inom, inamiya nengga inom, It ndarak eyom awo ari naga’lek iigak, kambuwak nduk eeppiige, Eerumunggun kwe, An perak, kat nen an eeppanenok nduk, Niniki koba panggombunuk aret agarik o.

56 INIKI AANINGGIN KENOK, ALA OBA PANGGOMBUURAK WONE
At Ndawut o Nggat wonage me, it aap Pilitin mendek nen pigaganggo mbareegwa, ndawi endage, Towe Kurona Teno Logonak me Wonage, yogo nogogwa kwak, yogo logowak nduk, pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ala wae. Nawim nen nooruwak nduk, nggobok nirit nugwi, Pi’nabuwok nduk, ko’lu-kii’me Nappanggak-wappanggak nugwi, Eekwi yi, nabuwa mbaru o.
2 It miyuk-meya eerogo panugwi nogo nen Kubondendok nen nok, oonikiya ari nage kagak, Mu’neren-ma’neren nugwi, It aap iniki wogoppakwi nogo nen Noorogo panuwok nduk, wakkanet nugwi, Eeko agaarik o.

3 An nagabiti ee’nabit unggwage kenok,Niniki kat koba panggombagage minggirak o.
4 Kat Ala koone yo’nege menggendak nogo tiyappege, Kat Ala niniki koba panggombagage, Niniki koba panggonak wonage me, nagabiti mbarigin lek niniki kwi’ndak wonage, Eeke minggirak me, It aakumi nggween paga mendek nen An nano eeppaniyak mbaken? Lek aret o.
5 Kubondendok nen nok oonikiya ari nage kagak An ari minggirak kagak alik agan nugwi, Maluk eeppanuwok nduk kuwak eeppunuk, Kote wone mban mbanggwi, Eeko menggaarak.
6 Nenggaawak mbet-mbet lek eerogo panuwok nduk, Wone kote koonogo pugwi, “Nonggop ari kaamun?” yinuk, molok nirit nugwi, An nage neegak, inigen wo’neren nogwe, Eeko menggaarak.
7 Togop eeko menggaarak me, Ala wae. It aap ti, maluk eerit nugwi paga Inagap ndakkoloorak op mbaken? Lek me, kanini paga it yi aakumi ndi aakumi inenggaawak lek eerogo piyet o.

8 An mbaganit o ambime agak nege neegak Kat keenggi linggingge, Nale amburu wangge nogo kayiwa’na toologo pege, Eekendak nogo abok aret Liiru mbanogo pegendak nogo lek a? Liiru mbanak aret wonage me,
9 Noone paga, “Yeenggwa niru o,” yokkege neenok, Nawim nogo kole mbaganit nogwe paga Kat Ala nimbirak wonage neenu arigin o.
10 An koone tiyappege minggirak kat Ala paga, An kat ari tiyappege minggirak Kaliku ALA paga, Niniki panggombigirak wonage o.

11 Niniki kat Ala koba panggonak wonage paga An nagabiti mbarigin lek niniki kwi’ndak wonage me, It aakumi nggween paga mendek nen an nano eeppaniyak mbaken? Lek aret o!
12-13 Ala wae. Kenegen keegak aakumi ineenik wonogo menggam an eerit nage logokit nduk, Noorukwak nagap ndarogo panege, Niyogobit mbannege kero pi’nake, Eeke keenok, “Ndogop wokkirigin o,” yinuk, Kumbuk mbaneegirak nogo muk eekendak me, Kumbuk mbaneegirak nogo ndak-ndak aruwak nduk, “Wa,” yokkege logonet, kake warogo wokkirigin o.

57 ALA NEN YEENGGWAAREEGERAK WONE
Tawun nen Ndawut wake kero, kole ndoome unggwi nagagerak ndawi pereegerak yi aret me, ndawi endage, Pup Eerogo Puurak Mage, yogo nogogwa kwak, yogo logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1Ala wae. Neebe op logokit nduk, Kabu’me unggwi wagarak wonage me, Nabuwa mbake, narigi mbake, Eeru o. O wiya nen namburogo nappiige menggi kwak, An eeppaniyak eeke yi, lek ari noorak eeke kagak, Towe a’naabit paga tebembiinok menggi kwak,An tebembaninuk logonok nduk kowagam wagi o.

2 Kat Tiyanak Lombok Menggendak Ala nogo Noone nggwok paga yokkege, Eeppaniyak koonak nogo ndakndak aret Eeppanege menggendak me, kat Ala nggino yokkege, Eeke agarik o.
3 Kat Ala nabuwa nen kiniki kunik ee’nake, Yaga’ndak ndak-ndak li’luk eeppanege, Eeke menggendak me, It nggobok nirit nugwi nogo tebenogo piinok, An nagap ndaruwak nduk, Kat mbogut paga logonet, Kayonggo nappiya wage menggendak o.

4 Aakumi nen an nooruwok nduk eekwi ti, Singa aakumi nibininaburak kwak wonogwe, Ineyak ti, maale-wooluwak kwak wonogwe, Inamili ti, paloowi engget ambik kwak wonogwe, Eerak logonet, An wanggeppaninuk wonogo agaarik o.

5 Togop me, Ala wae. Kendage ti, mbogut irimbaga mondok tiyak ari, Kendage tiyanak o nggween paga abok aret ndak wa’narit nage, Eeruwak o.
6 An aaninggin noba luuwi agan nage me, Towe yiluk yuwak nduk, Yum tugunogo pit nogo mengga kwak, An yiluk yikit nduk eerogo panugwi, Tu paga nage me yobok togon wambikit nduk Wam labu pogo mengga kwak eerogo pit nogwe, Eekaarak kwe, Melak togon it aret yobok togon wambit nagaarak o.

7 Ala wae. An niniki abu nu’lek wonage, Niniki abu kwi’ndak lombok wonage, Eeke me, An ndawi tiyangge, kendage tiyappagage, Eerikit mbakirak me,
8 Niniki yi wae. Kabolok yu o. Nggitat inom, nggawiwak inom, yi wae. Kinoone yinip o. An o weeruwak nduk eerogo pikit mbakirak me, Mi’na’nuk kinoone yinip o.

9-10 Nogoba wae. Ninabuwa nen kiniki kunik ee’ninake menggendak nogo O mbogut kuli ari lagangge, Wone yo’nirage menggendak li’luk eeppinanit wage nogo Ndugwi paga aret ndak wa’nage, Eeke menggerak me, Yi aakumi ndi aakumi inenggela’- me nen kendage tiyappege, Ndi, aakumi inanebunu lombok inenggela’me nen Ndawi paga kanep pege, Eerigin o.
11 Togop me, Ala wae. Kendage ti, mbogut irimbaga mondok tiyak ari, Ndi, kendage tiyanak nogo o nggween paga abok aret ndak wa’narit nage, Eeruwak o.

58 MALUK EEKWI ONGGO EEPPIYAAWAK NDUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, ndawi endage, Pup Eerogo Puurak Mage,
yogo nogogwa kwak, yogo logowak nduk, it tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Kit o unde monggotak nagawan- nagawan yi wae. Kit wone a’me liirogon mbanggwi mbakop?Aakumi eekaatak ndak-ndak inowak loonggwi mbakop?
2 Lek aret o. Yiluk-yiluk inowak loonuwok nduk, koonggwi, Eekaatak liirogon koonggwi lek Kinoone omaawi paga, “Eekendak o,” yinuk, Aakumi o yime maluk eeppiinet nogwe, Eeko ogotik o.
3 Kit aap maluk mendek yi, Nda’nogwe kuli nen aret tu abe paga nogwe lek Tu alik me nomoninuk nogwe, Kinagalomini inikime nen nda’- nogo nogogotik, Wone abe yaga’lek pilit mban pugunit nugwi, Eeko monggotak me,
4-5 Kinoone yogwe ti, Waalo aakumi inooka inameyo kwak wonogwe, Waalo aap yanggoninake menggerak abu eenu nen Waalo muuru yanggonuwak nduk Oone yanggok-yanggok yoge nogo konengge kwe, Aruk logu negen eeppunuk menggi kwak aret wonogwe, Eeko ogotik o.

6 Togop me, kat Ala wae. It aap ti, Togop kwak aret me, ineyak langgunogo piige, Kaliku ALA wae. It singa kwak aret me, ineyak nggiginogo piige, Eeru o.
7 It nogo ti, niyo nage nagaatik, Pili ari nage menggi kwak lek ogwe, Maale inookwi iinok, ngget lek me Put togon wangge menggi kwak wonogwe,
8 Togobanggen nage kagak mo andi nen Amburu tigi-tigi wangge logonet Kanggwi kwak aret kanggwi, Kwe aagaluk inikime nen warak nda’nagaatak me, O eya enegen kage lek menggi kwak ogwe, Eeruwak o.

9 Kani alok mendek kumbunuk, Togolowak kwippegaatak awo aganggen aga’lek kagak Abera’lek me o wiya nen kani ki inom, mbuk inom, kunik nogo Iyaarak-mbiyaarak eerogo nappege menggi kwak It aap maluk eekaarak inom, eeriyak koonggwi inom, Togop aret eerugun o.
10 Aap iniki abe koonak nogo nen Maluk eeppiigaarak onggo eeppiige nogo inigen iigwi, It aap maluk mendek inamiya paga iniyok kookkologwe, Eeko logonet, Inale’nggen mbako logogun o.
11 Ti eekwi nogo aakumi nen inigen iinok, Yogo logonet, “It aap iniki abe koonak nogo Ala nen onggo wogorage, O nggween paga eekaatak ndakndak inowak loongge, Eeke menggerak abet aret kogo o,” Yinuk, yogo logogun o.

59 ARUM LOGOWAK NDUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE TAWUN NEN NDAWUT WARIKIT NDUK, AWI
inigen waganggwi a nawak nen awuri nappiyareegerak kenok, ndawi pereegerak yi aret me, ndawi endage, Pup Eerogo Puurak Mage, yogo nogogwa kwak, yogo logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ala wae. Nawim ineenggime nen nagap ndarogo panege, Nooruwok nduk mi’nagaarak nogo noori worookwak, Pak negen wurogo panege,
2 It maluk eeka ineenggime nen ndinogo panege, It aap inamiya nengga nen nookwi iyo nili ari, Eeru o.
3 Kaliku ALA wae. An kat koone tagangge, maluk eeke, Eeka’lek neegak, Maluk eeppanuwok nduk it aap inogogun ambik iniki ambit eeppunuk, wone kote mbanggwi, Neebe lek eerogo panuwok nduk, Ambe nggagambunuk wonogwe, Eekwi yi, iyet o.

4 An maluk eeka’lek neegak kwe, It nen mban nooriyak pipuk eerit nugwi me, It maluk eeppaniyak eekwi yi, liippiige, Ndi, pilak yinuk, yeenggo nege, Eeru o.
5 Iterali inogoba Kaliku Ala Komaawi Lombok Menggendak kat aret me, Yi aakumi ndi aakumi abok aret Maluk eekwi onggo it inoba piyaanok nduk, pilak yu o. It maluk eeriyak koonggwi nggaganagalo yi kunduk, Inabuwa mba’nuk teppiyoorak mage o.

6 O ambe ndonggo agan nage kagak, Iniyokan wogo nagaatik, o kota wanggerit nugu logonet, Nggeewo nggoboologu agan nugu mengga kwak, Agan nugu menggaarak o.
7 It nen yogo logonet, “Nit yogwe yi, ta nen koneniyak? Lek me,” yinuk, Wone ugun-ugun kilirogo pit nugwi, Wooluwak paga inooko mengga kwak, Inoone paga nen inoorit nugwi, Eekwi yi, iyet o.

8 Togop aret agan nugwi kwe, Kaliku ALA nen inagi’ndok kangge, Yi aakumi ndi aakumi abok ti, meek eerogo piige, Eeke menggendak o.
9-10 Nomaawi eeppanega yi wae. Kat nogoba Ala nabuwa lombok mbake, Ala wae. Kat nayugum pak wurik kwak wonage, Eeke menggendak me, An kat paga panggonak wonage agarik o. Tu ni’neren nage, It meek eerogo panugwi nogo kat eeppiige nenegen iinok, “Kayik a! Op togon eeppiigi,” yikit nduk eeppiige, Eerumunggun o.

11 Togop eerumunggun kwe, Kat ninanggeemu kwak ninogoba wae! Kat eeke nogo aakumi an mendek inami arukwak, It ineebe inoorogo piyoorak mage o. Ata, it mak aago nugu logowak nduk, Komaawi paga mak eerogo piige, tebenogo piige, Eeru o.
12 Iniki wogoppako logonet, Inambe paga maluk mban porogo wonogwe, Inoone paga maluk mban agan nugwi, Eekwi nogo paga Keele pugu negen yilunggolaawak nduk eeppiige, Aakumi pulunogo piinet nugwi, Inoone pilit pugunit nugwi, Eekwi paga-

13 Kanini inoba kwippiige, Inenggaawak kin wonogwe iyo, Kanini nen mondok lek eerogo piige, Eeru o. Ti eeke keenok, kat Ala nen aret it Yakup paga wiganak nogo, Wone lengganogo yorage menggendak o nggween paga irip-irip abok aret ineenu arugun o.
14 O ambe ndonggo agan nage kagak, Iniyokan wogo nagaatik o kota wanggerit nugu logonet,Nggeewo nggoboologu agan nugu mengga kwak, Agan nugu menggaarak o.

15 It inambi kwaarit yi awi ndi awi nugwi, Kwaappunuk nenggaatak kwe, inanoma’le aga’lek kenok, Nggeewo ku agan nogo mengga kwak agan nugwi, Eeko menggaarak o.
16 Togop aret kwe, maluk noba ari wage kenok, Kat keebe paga kumaarogo panege, Pak wurik kwak, keebe aret mulunogo panege, Eeke menggendak me, Komaawi nogo ndawi paga kanep pege, Nabuwa lombok mbake menggendak nogo Kubondendok nen ndaame paga kanep pege, Eerigin o.

17 Nomaawi eeppanega yi, wae. Kat nogoba Ala nabuwa lombok mbake, Ala wae. Kat nayugum pak wurik kwak wonage, Eeke menggendak me, Kalut eeke logonet, ndawi wake agarik o.

60 EEGIN TIYAK YUWAK NDUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen it aap Aram-Metopotamiya mendek inom, Aram-Toba mendek inom, inom wim eeke, ndi, at Yowap nogo ame woraakit nduk eeke logonet, o Mayu Ogop Kobappaga time aap Erom mendek ineebe dua belas ribu inoorogo piige, eereegwaarak nogo ndawi paga inanep pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ala wae. Keebi ninomba’nuk mbo pinanege, Ninobak wurik ndengganogo pege, Kanini ninoba pinanege, Eekendak kwe, Aa’nduk obeelom wonogogu kwak Yogondak togop aret eeppinanu o.
2 O nggween yi ndipuk eeke, nggaganogo pit nage, Eekendak paga Nggween nuk-nuk ari me, Nggween nggaganak yi, kagaarogo pit nage logot o.

3 Nit kat kapuri nogo Aaninggin mondok iya lombok kaawok nduk eeppinanege, Anggur amburu omaawi mendek neenok, Inambuluk piige menggi kwak, Nit togop aret eerogo pinanege, Eekendak o.
4 Togop eekendak kwe, maale namburemenggaarak paga Inagabiti kombako menggaarak nogo ma’nogwe iinok, Kuwak eeri woraawak nduk, Ndiimbu walok eeka negen wogoragandak o.

5 Nit aap kiniki kunik ee’ninake menggendak nogo Ninagap ndarak logowok nduk, “Yeenggwa niret,” yokkugwi yi, karuk konembunuk, Kat keenggi abe’nggan paga ninagap ndaru o.
6 Kat Ala kawi alik leenak menggenom nen ari logonet, “Nale’nggen paga nggween Tikem ogoorogo tumbukkirage, O Tukot Kobappaga time kuli wakkagak mbanogo wokkirage, Eerigin o.

7 O Nggileyat inom, Manate inom, ti an unde aret o. Nabetagi mbuti negen ti, it Eparayim mendek aret. Nambim obate mbanak negen ti, it Yekura mendek aret.
8 O Mowap ti, an niyok kookak aret age, O Erom at unde eekkoligi, mbaruwak nduk, Niyogogut nggoorogo nappege,It Pilitin wonogo menggam tebenogo punuk, Neegin tiyak yigi o, yinuk, kuumkeek ari, Eeke agarik o,” Yinuk, yereegindak o.

9 Aap ta nen an wo’neren o Erom pani nage, Ta nen wo’neren o kota pak wurik me mambani nage, Eerigin o?
10 Kat Ala nen aret eeriyak kwe, mbo pinanege, Nawuri wim eeka ninom wundi nogwe me, kat ninom wundi naga’lek puk age, Eeke menggendak nogo o!
11 Togop aret me, Aakumi nen ninagap ndariyak ti, meek aret me, Ninom wim eeriyak nogo kat ninom aret eeko logowok o.

12 Kat Ala ninom aret eekwi kenok, Ninomaawi mondok iya lombok tiyak ari kagak, Ninawim ti, kalik nen aret kiyogobit namunggun o.

61 AAP ENDAGEMBOGUT AKE TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, nggitat paga eekugak ndawi wako logowak nduk, it tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1Ala wae. An tamban eeke yi, karuk konengge, Niniki puru ari logonet yokkege yi, liippanege, Eeru o.
2 O irip me nen noone nggwok paga yokkege, Niniki lek ee’nabit unggwage kagak yokkege, Eeke me, Yugum nu’lek tiyarogon wonage nogo paga Nalik lagarak meek me, Kat nen aret wo’neren pani lagu o.

3 Neebe op logokit nduk, kabu’- me paninuk wonage, Ninom wim mbanak nen noori wogwe iyo, Nobak wurik kwak keebe aret wonage, Eekendak o.
4-5 Ala wae. An eeke logorak Wone kumbuk mbaneegirak nogo karuk konengge, It aap kendage yogwe iinok, kayuk wuko menggaarak nen Keyate wogorage menggendak nogo an ninom wo’nege, Eekendak me, An kat kawooliyana mondokmondok wonage, Towe a’naabit abu’na tebenak mengga kwak, An kabu’me tebenak wonage, Eerikit lak, “Ao”, mbake agarik o.
6 An nendagembogut nda’nagagirak ambinom tayoppege, Napuri-nombowologwe nda’narit wundi nogwe iigak, Yi tahun ndi tahun ari nawak nduk koonogo pege,
7 Kenegen keegak wone mondokmondok lengganogo yoranet wundi wage logokit nduk eeppanege, Neebe op logokit nduk, kiniki kunik ee’nake, Wone yo’nereegindak nogo li’luk eerogo panege, Eeke logot o.
8 Ti eeke keenok, Kendage tiyappagage logonet, ndawi wake, Eeke logorak wone kumbuk mbaneegirak nogo Ko’lu-kii’me a’me nggelok aret eerit nage, Mondok-mondok eeke logogin o.

62 “ALA NIMBIRAK WONAGE ME, NU’LEK LOGOGIN,” WONE
Ndawut nen ndawi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe Yerutun wogoreegwaarak.

1 Nagap ndaka ti, Ala aret me, At nen mban eeppaniyakniniki lunik logonet, Niniki ugun tayenak aret agarik o.
2 Nayugum nu’lek menggi kwak inom, nagap ndaka inom, pak wurik kwak inom, Ti, Ala mban aret me, Niniki mondok kwi’ndak nu’lek aret agarik o.
3 Aap ambi oba kwi’narumonggotak mugurok nugwi kiigak, Ne mande ari nagin o? An neebe yi, O kobat langgo agan nage kwak, Yugum yagat langgu-langgu wangge menggi kwak, Wonage neegak, Kit abok nen an lek eerogo paniyak eekwi kiigi o.

4 “At amunggat oba tiyanak wonage nogo Lek eerogo puwok,” mba’nuk agan nugwi, Pilit puguniyak kinikilom mbakwi, Eeko logonet, Kit kinambe paga nen Aakumi kinale’nggen inoba piinet nogo logonet kwe, Kinikime nen kugi pulunogo piinet nugwi kiigi o.
5 Togop aret me, niniki yi wae. Ala nen mban eeppaniyak mba’- nuk lunik logonet, Oba panggombunuk, ugun tayenak logot o.

6 Nayugum nu’lek menggi kwak inom, Nagap ndaka inom, pak wurik kwak inom, Ti, Ala mban aret me, Niniki mondok kwi’ndak nu’lek aret agarik o.
7 At Ala nen mban nagap ndake, At nen mban nendage tiyappanege, Eeke menggerak o. Nayugum omaawi mendek nu’lek menggi kwak, Neebe op logorak abu’me ari unggwaga kwak, ti Ala aret.

8 Kit aakumi kinanebunu lombok yi wae. Nineebe op logorak abu’me ari unggwaga ti, Ala aret me, Neetik-neetak Ala paga panggonak wonogwe, Kiniki mbako monggotak nogo abok aret at enggaanom paganogo pugwi, Eeko logonip o.

9 Inendage lek ndarak inoba panggonak wonogwe ti, We aanom warogo aret kagak eekwi, “Aap inendage warak ndarak inoba panggombinip o,” Yinuk, yogwe nogo ti, Abe ariyak lek pilit kagak panggombuurak yogwe, Eeko menggaarak me, “Op inoba panggombuurak ngge o?” yinuk, wakkaanuk, Aap inambe aagi ne ambit wungge menggi kwak, Imbirak ndak-ndak wonogwe iyaamunggup o.

10 Aakumi inamendek nomonogo kologwe paga Kiniki panggonak wonogwe, Inamendek ndinggologwe paga kiniki wogoppakwi, Eeko logorak mage o. Kinamendek ambik age kenok, Kiniki ti paga panggonak logorak mage o.

11 At Ala wone ne ambit ari kagak, An nen wone mbere ari konenggirak nogo ti, Ambi, “Ala wae. Kat mondok komaawi aret wonage,”
12 Ndi ambi, Nogoba wae. “Kat aakumi inabuwa lombok mbarit nage, Eeke menggendak,” Konenggirak me, Aakumi eekaatak ndak-ndak aretOnggo eeppiige logomunggun abet mbake agarik o.

63 “ALA KAAKIT LAK, AO,” MBAREEGERAK WONE
Ndawut nogo o Yekura karume logonet, ndawi yi aret pereegerak.

1 Ala wae. Kat an nogoba Ala aret o. Iri’ngga laganggeelik nggween mbuk paga logonet, Niyo abu wen-wen eeginake menggi kwak, Kat keebe lombok keyaakit lak, “Ao,” kombake, An lombok nen nimbirak lambunikit lak, “Ao,” mbake, Eeke logonet, Kwaakkabit nege agarik o.
2 Kawi alik leenak wurik me wonage me nenegen keege, Komaawi ambik kendage abu tiyanak liippagage, Eekirak o.

3 Neenik wonage ti, iya negen aret kwe, Nabuwa nen kiniki kunik ee’nabit wundi wage ti, Mondok iya lombok me, Noone paga tiyappagage logogin o.
4 An kambuurak kuli ari nage kagak, tiyappagit nage, Neenggi nippege logonet, “Nogoba Ala o,” yinuk, nggino yokkege, Eeke logogin o.

5 Mbi ombat abe larak ndonggok togon nunggwi kwak, Kat togop aret eeppanege keenok, Niniki ale’nggen nen noone paga Ndawi wake logonet, tiyappagage logogin o.
6 Oonikiya at ambi tum wakak eekwi iigak, An nogo yege minggim winnage nagatik, koba abeke, Ninikime nen kat kabok mbininit nage, Eeke minggirak o.

7 Kat yeenggwa nege menggendak me, Towe a’naabit abu’na mengga kwak, an kabu’me logonet, Niniki ale’nggen paga ndawi wake agarik o.
8 An kat paga panggonak wonage neenok, Keenggi abe’nggan paga eyak wappaninuk menggendak o.
9 It an nooriyak koonggwi nogo inenggaawak lek ogwe, Nggween abu’na kiiniki paga wambi nogwe, Eerugun o.

10 Wim ineenggime piyamenggendak wooluwak paga inookwi iinok, Mba’ngge inambi-inambiingga aret arugun o.
11 Togop arugun kwe, nendagembogut an perak, Kat nogoba Ala paga niniki ale’- nggen mbake logogin o. It aap pilit pugungga nogo inoone lek arugun kwe, “Nogoba Ala owak o,” yinuk, Kumbuk mbanggo menggaarak nogo perak, Inoone wogok yigin o.

64 IT AAP MALUK MENDEK ONGGO EEPPIYOORAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ala wae. An eeppanege neebi mbake logonet, Wone yokkege yi, karuk konengge, Nawim nen noori wogwe iinok, Nagabiti lombok mbake me, narum wonage, Eeke logot o.
2 It aap inogogun ambik nen Nooriyak iniki ambit eeppunuk wogwe me, kumaarogo panege, It maluk eeka nen noone-koone agan maluk eeppanit wogwe me, nomoppanege,Eeru o.

3 Inamili ti, wooluwak engget nggabunogo pugwi kwak me, It inoone paga nen nooruwak nduk koonogo pugwi, Maale irip paga wi perenak mba’- mbak irogo mengga kwak, Inoone andiigwi paga nooruwak nduk li’luk eekwi,
4 An maluk eeka’lek ugun nage neegak, Kumaarak logonet maale paga noorogo wumbugwi, An ugun wonage neegak, Inagabiti mbaka’lek yini-panip noorogo wumbanugwi, Eeko agaarik o.
5 Maluk eeriyak koonggo logonet piyok ari kero, At ambi nen at ambi omaawi eeppegak eekwi, It nen yogo logonet, “Nit aap yilunogo puurak wone koonggwi yi, Ta nen eenu age mbakop? Lek aret me, Kote eeppiinet nogo logowok o,” yinuk, yogwe,
6 Iniki ambit eeppunuk, Aap wi-wi aganaburak koonogo pogo logonet kwe, “Nit wone mondok iya abe lombok eeppiyoorak koonogo pogoorak o,” yinuk, yogwe, Eeko menggaarak. Aap iniki mbakwi inom, inikime lubuk koonogo pugwi inom, Ti mondok iya lombok koonggo menggaarak me, Wi!

7 Togop eerit nogwe iigak kwe, Ala omaale paga inoorogo piige, Abera’lek me inawinde-inobaande eerogo piige,
8 Aap maluk eeppiyoorak inoone paga koonogo pegaarak nogo, Yungguk togon it aret inoba kwippiige, It aret ineebe lek eerogo patuwak nduk eeppiige, Eeke kenok, Aakumi nen inigen iigo logomenggaarik, “Ia!” yinuk, pi wako logogun o.

9 Yi aap ndi aap abok aret Ala nen eeppiyamenggerak iigo logomenggaarik, inagabiti mbakwi, “Ala nen yogop eeppiigerak kogo o,” yinuk, wone wonok aakumi yoranet nogwe, Ala eeke menggerak nogo iniki koonit nugwi, Eeko logogun o.
10 Togop eeko logogun kwe, It aap iniki obeelom nogo nen Aliku ALA eeke menggerak paga inale’nggen mbakwi, Ineebe op logowok nduk, abu’- me kwi’nari unggwogwe, It aap iniki koonak abok aret Ala endage tiyappugwi, Eeko logowak o.

65 ALE’NGGEN INOBA PIIGE KENOK, “WA,” YOREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi pereegerak ambi yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ala wae. Nit o Tiyon kat kalut eeri nogwe, Ndi, eeko logorak kumbuk mbaneegurak nogo, A’me lik togon eekwi, Eeruwok nduk, koonggwi yi, Kat kake aret me, op aret koonggo o.
2 Nit tamban eekwi karuk konengge menggendak me, Yi aap ndi aap abok aret kowagam kuwak ari woraagun o.
3 Maluk eeko nogoorak paga Aaninggin lombok ninoba kwi’- ndak wonage nogo Nit piyaniyak meek me, kat nen waganogo mbo nappegendak o.
4 It aap kat nen leenogo piige, Kinom logonok nduk kawoore’- nggam piya wage, Eeke menggendak kenok, Inale’nggen wonogo mengga kwak,Nit kat kawi wurik me unggunuk wonogwe niigak, Obeelom mban eerogo pinanege ti paga niniki abu kwi’nage, Nit kat kawi alik leenak wurik me Unggunuk wonogo logonet, ale’- nggen lombok ee’ninake, Eeke agaarik o.

5 Ninagap ndaka Ala wae. “Yeenggwa niret o,” yinuk, Yokkugwi onggo inagabiti mbariyak mendek eeppiige, A’me nggelok mban eeppiinet nage, Eeke menggendak o. Aakumi nggween irip-irip wonogwe inom, Yi nggwok laut irip pit nagagim wonogwe inom, Abok aret iniki lunik wonogwe kat yi,
6 Komaawi ambik kin keyaawak nduk, Puut-puut kwippit nanuk mondok nu’lek logowak nen Omaawi eerogo pit nage,
7 Niyo nggwok yenggenak laut oone wo ari, Kilaarak-mogonik eerogo nippit wage, Eeke nogo abolok lek eerogo pege, Aakumi noone-koone agan nogwe ti, inoone mbanogo piige, Eereegindak o.

8 O irip-irip wonogwe abok aret eerubok eeke menggendak inigen kenok, “Ia!” yinuk, inagabiti mbakwi, Oonegen lagi wage menggim alom me nen nok, irip me Oonegen kilu yi nage menggim wonogwe abok aret kat eeke inigen kogo logomenggaarik, Inale’nggen nen keekok yogwe, Eeko menggaarak o.

9 O nggween yi, kat unde wake logonet, mayu wuppit wage, Nggween mili lubunogo pit nage, Eeke menggendak paga Anggen ka’let age menggerak o. It aakumi inambi-inombato ambik nonggo logowak nduk, Kat koonogo piige menggendak me, Yi niyo ndi niyo nage nogo porok ari kero, niyo mban logowak nduk, mayu wambi wage,
10 Yomban wogome niyo yenggenogo pege, Nggween wen waganogo nippugu nogo yigirogo pit nage, Mayu aringgik-aringgek eerogo wurabit wage logonet, Wen wogo nogo yawenogo pege, Awi yarak abe kwit agan lagangge, Eeruwak nduk, eeppege menggendak o.

11 Kat nen o ena koonogo pinanege logonet, Kiyok pit namenggenom nggween mili agaatak me, Yi mendek ndi mendek yarak mili kwit agan lagangge, Anggen ambik lombok kalo logonogo wo’nirage,
12 O karume kambin-ndomba iri’- ngga nenet nogo menggam Niyo amburu paga iri’ngga mili kwit agan laganuwak nduk, Eeppege me, puurom-alu’me nen inale’nggen yogwe,

13 O karume kambin-ndomba ineebe ambik me, Iri’ngga enete lek eerogo punuk nenet nugwi, O kobappaga gandum mban yarak me, engga nen nggween enete lek eerogo pege, Eerak logonet, Karu nen inale’nggen yogwe, Kobappaga nen ndawi wakwi, Eeko agaarik o.

66 YEENGGWAARAGAGERAK KENOK, “WA,” YOREEGERAK WONE
Ndawi pugu yi, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Kit aakumi nggween paga wonogwe abok aret yi wae.Ala ale’nggen mbaruwak nduk, Kit kinale’nggen nen keekok yogwe,
2 At endage abu tiyanak me, ndawi paga anep pugwi, Endage tiyappit nogo logonet, alut eekwi, Ee’nip o.
3 Kinogoba Ala yogo logonet, “Kat iya tit eerit nage paga ninamineeri ne agan nage, Komaawi ambik lombok menggendak paga Kawim inagabiti nen yipik agan kabu’me ari wogwe,
4 Nit aakumi o nggween paga wonogwe abok ninendobanggun yindumbunuk, Kat kabu’me tebe yi unggwogwe, Eeppunuk logonet, Ndawi paga kanep pugwi, Kendage tiyanak me, ndawi paga wogoppagagwi, Eeruwok o,” Yinuk, yogo logonip o.

5 At Ala eerit nagagerak nogo liippi wogwe, Aakumi inenggela’me inagabiti warak mendek eeppiyareegerak nogo maloppugwi, Ee’nip o.
6 At nen niyo nggwok yenggenak laut nogo mogonogo punuk, Nggween kin eeppege mbareegi, Niyo nggwok nage nogo paga Ninombomini wunda wogogwaarak me, Ninale’nggen mbako logowok o.

7 At omaawi ambik logonet, Wone mondok-mondok lengganogo yo’nirage, Yi aakumi ndi aakumi enegen wogonake, Eeke menggerak me, It aap at eeke ineebi mbaka nogo nen, “At tebembuwok,” mbarugwaarik o.
8 Kit yi aakumi ndi aakumi yi wae. Nit ninogoba Ala tiyappugwi, Aakumi konenggo logowak nduk, Kinoone nggwok paga at alut eekwi, Eeko logonip o.
9 Nineebe obeelom logowok nduk ninarum wonage, Niniyok perak togon yigeebu wambukwak pi’ninake, Eeke nagagerak o.

10 Ala wae. Kat nen ninabut mbanogo pinanege, Mbuti perak abinak aruwak nduk, Kani worako mengga kwak eerogo pinanege,
11 Keele pugu me yilunogo pinani nage, Aaninggin nggwok ninoba pinanege,
12 It nit ninom ogoorak nen Iniyok aan lebenogo pinanit nawak nduk mbo pinanege, Kani kunik kagak, niyo wurik kagak, mbo pinanege, Eereegindak kwe, Nineebe op logowok nduk, o yi mendek ndi mendek Obeelom mban menggim pinani wagagindak o.

13 Togop aret eereegindak me, Warogo kani kuniyak mendek an nen wonok Kat kawi wurik me unggwi wage, “Yogop eeke logogin o,” yinuk, Wone kumbuk mbangge logonet, yokkereegirak nogo A’me lik togon eeke, Eerigin o.

14 Aaninggin noba ari wage mbareegi, “Yeenggwa nege kenok, ndogop wokkirigin o,” Yinuk, noone abuk nggaruk togon yokkege, “Nogoba Ala owak o,” yinuk kumbuk mbangge, Eereegirak nogo A’me lik yuwak nduk,
15 tapi amok tigiluk warogo kake wokkege,Ka’luk mbogut paga lagi nawak nduk, ndomba ngguunok inoorogo kani kungge, Tapi ngguunok inom, kambin inom, kake warogo wokkege, Eerigin o.

16 Kit Ala kinagabiti mbako monggotak yi wae. Ala nen eeppanit wage kagarak nogo Mbininogo yokkirage neegak, Kinaruk liirogon konenggo logobagip nduk, woraanip o.
17 “Yeenggwa niru o,” yinuk, noone nggwok paga yoge, Yoge logonet, at endage tiyappege, Eereegirak o.
18 An maluk eeriyak ninikime koongge logonet, Nogoba Ala yo’netak en, at aruk konenenetak lek kwe,

19-20 An tamban eekirak nogo mbo pege, Nabuwa nen iniki kunik ee’nake nogo tayoppege, Eerulik o. Ata, an yoreegirak nogo abet aret aruk konengge, Tamban eereegirak nogo aret liippege, Eereegerak me, Ala endage tiyappege agarik o.


67 WOGORAGE PAGA ALA, “WA,” YOREEGERAK WONE
Ndawi pugu yi, nggitat eekugak ndawi wako logowak nduk,
it tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1-2 Aakumi yi o ndi o wonogwe nogo kat Ala eerit nage menggendak nogo ineenu ogwe, Aakumi inagap ndake menggendak nogo, yi aakumi ndi aakumi abok aret liippugwi, Eeruwak nduk, Kat ninabuwa nen obeelom eeppinanege, Kale’nggen ninoba pinanege, Kenete eya lombok logonet, pe’niige, Eeke logot o.

3 Ala wae. Yi aakumi ndi aakumi nen, “Wa!” lombok yokkugwi, Aakumi inanebunu lombok abok nen kalut eekwi, Eeko logowak o.
4 Aakumi inanebunu lombok wone lengganogo yorage, A’me nggelok mban eeppiige, Aakumi nggween paga wonogwe nogo abok aret Liirogon ndegeninake, Eeke menggendak ti paga Yi aakumi ndi aakumi abok aret inale’nggen mbakwi, Iniki ale’nggen nen ndawi wakwi, Eeko logowak o.

5 Ala wae. Nit yi aakumi ndi aakumi nen, “Wa!” lombok yokkugwi, Aakumi ninanebunu lombok abok nen kat tiyappagagwi, Eeko logowok o.
6 Ti eekwi niinok, Ninanggween paga yi mendek ndi mendek yarumonggoorak Anggen abe yigogo pinanege, Ndi, kat Ala ti, nit ninogoba Ala aret me, Kat kale’nggen ninoba pinanege, Eeke logomunggun o.
7 Kale’nggen ninoba pinanege keenok, aakumi o nggween irip-irip wonogwe abok aret kayuk wuko logogun o.

68 INEEGIN TIYAPPIYAREEGERAK PAGA NDAWI PEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ala pilak ari kenok at awim nogo ma’nogwe, Inom ogoorak muguren nage kenok kole mbaganggwi, Eeko logowak o.
2 O wiya nen ka’luk wonok lek age menggi kwak, At Ala nen it togop aret eeppiige kenok ineebe lek ogwe, Teemok kani aganggen nen amburu wungge logonet,Lek age menggi kwak, it aap maluk eeka nogo, At Ala enegen kagak togop aret lek ogwe, Eeko logowak o.

3 Togop aret eeko logogun kwe, It aap iniki abe koonak perak, iniki ale’nggen ogwe, Ala enggaanom paga kwirabikkwirabok yogwe, Inale’nggen mondok alik negen nggelok ari kenok, keekok piyanggogwe, Eeko logowak o.
4 At Ala aruk konenuwak nduk ndawi wakwi, Ndawi paga anep tenok-mbenok yogwe, At ndugwi paga nega nogo endage wogoppugwi, Eeko logonip o. At endage ti, Aliku ALA aret me, Enggaanom paga kinale’nggen nen kwirabik-kwirabok yogo logonip o.

5 At Ala alik leenak menggim nogome logonet, Elege mono inogoba age, kumi togwe inawone mbangge, Eeke menggerak o.
6 It inoreewi lek inalik tayorogon menggaarak nogo Aakumi inenggela’me logowak nduk piya wage, It aap keele maarak nogo inale’- nggen mbarit wundi woraawak nduk, Wondet eerogo piige, Eeke menggerak kwe, It aap Ala ineebi mbaka nogo perak, Inawi iri’ngga wunggeelik nggween mbuk paga piige menggerak o.

7 Ala wae. Kapuri wundi wogwe iinok, Kat kaa’nduk a’nuk wage, Aakumi lek me karume kapuri wogoren wage, Eeke keegak,
8 Puut Tinayi paga eeke kat Ala nogo kenggaanom paga, Aakumi Iterali inogoba kat Ala kenggaanom paga, O nggween ndipuk eeke, Mbogut paga nen mayu lubu-lubu wurabit wage, Eereegerak o.

9 Ala wae. O mayu mondok wuppi wagak eeke, Keyate nggween wo’niragagindak abu mbuk agaarak nogo, Obaane’me amburu warak eerogo pege,
10 Kapuri inaanggumi inom o time logorak piya nage, Kat abu obeelom aret me, Aakumi inamendek lek iinok, inamendek wogorage, Eereegindak o.

11 Ninogoba nen, “An noone yi, wonok nanip o,” ari kenok, Kumi ambi aago ineebe ambik lombok nen wone ti yoranet nogwe,
12 Aap inendagembogut inom, ineegin warak inom, mbetmbet aret kole mbaganggwi, Eekwi iinok, It kumi iname wonogwe nen Inamendek yumbunogo punuk mbaganeegwaarak nogo tumbukkologogwaarak.

13 It ando inandomba inawi wurik me kumaarak inagabiti mbakak wonogwe iigak, It an napuri Iterali ando nogo Towe puume ogut eerak a’naabit paga mbuti perak nabenak kwak, Eeruwak paga mbuti emas pindan-pindan aago kwak, Eerak wonogo logonet eereegwaarak.
14 At Omaawi Lombok Menggerak nen Aap inendagembogut o time mak eerogo piyareegerak Kambit nogogwaarak inowak nggininik nogo ti,Puut Talomon paga nen ndugundugu wambi wage logonet, Nggween enete lek eerogo pege menggi kwak Aret ogogwaarak o.

15 Puut Mbatan ti, abu tiyanak iya aret me, Puut Mbatan elaganggen ndarogo nappit nagagerak Ambik aret wonage o.
16 Kit puut-puut elaganggen yi wae. Ala wone lengganogo yorage logowam leenogo pake, Aliku ALA nen mondok-mondok logorak koonogo pake, Eereegerak puut ti kenok, kit nen yogo logonet, “Nit puut ti kokwak logowok lak, Ao,” yinuk, Pekkogo logonet, kineebi mbakwi ti, nonggop nduk o?

17 At Ala anggweendo wim eeka nogo ambik aakumi ineenggi lingginiyak abu meek aago, Mondok iya lombok me liippuurak meek aago, At enaagan-ambokan wogwe iigak, Nogoba Ala puut Tinayi nen At alik leenak menggim nogome unggwi wagagerak o.
18 Kaliku nogoba Ala wae. Kat agi tiyarogon lagi nage logonet, It aakumi keele maarogo piirogo wonogwe nogo, Apit aret ndiniren lagi nage mbareegin, Aakumi nen inamendek onggo lek we aret wokkugwi, It aap kat koone ineebi mbaka nogo kunduk, Inamendek wokkugwi, Eereegwaarak me, It ti, kinom aret logomunggun o.

19 Aaninggin-paaninggin ninoba age nogo, At ninagap ndaka ninogoba Ala nen ko’lu-kii’me wagangge menggerak me, Endage tiyappogo logowok o.
20 Ninogoba Ala ti, Nit ninagap ndaka Ala aret me, An nooremenggaarak kangge neyo, Aliku Itok Menggerak ALA nen An neebe nili ari logogin o.

21 At Ala nen at inom wim mbanak nogo Inanobak aan lebenogo piige, It aap maluk mban eerit nogo menggaarak Ineeruwak awi wurik nogo, Inanobak taganak-mbaganak eerogo piige, Eerigin, mbako logonip o.
22-23 Nogoba Ala nen ari logonet, “It kinawim inamiya paga kiniyok kookkologwe kiigak, Kinanggeewo nen inamili penak nunggo logowak nduk, An kinawim o Mbatiyan nen iniyokan wogoren wage, Yi nggwok laut kiiniki paga nen Iniyokan wogoren lagi wage, Eerigin,” yereegerak o.

24 Ala wae. It kawim tebenogo piinok, Mbigin-mbigin eerogo piinok wogoren wage nogo ninigen nakkeegwi, Kendagembogut ninogoba Ala wae. Mbigin-mbigin eerogo piinok, Kalut eeko menggam alik leenak nogome Wogoren unggwi nage keegwi, Eekwi niigak,
25 It ndawi tiyangga inaa’nduk ogwe, Nggitat paga eeka inom, nggawiwak paga eeka inom, it inambokan ogwe, Ndi, komologwe tawe oone lobale eerit inom ogwe, Eeppunuk Ndawi wareegwaarak nogo yi o.

26 “Ala apuri kuwak aago inenggela’me nen at endage tiyappugwi,Kit Iterali ombowologwe wiganak yi, Aliku ALA alut eekwi, Eeko logonip o.
27 Mbeniyamin paga ineebe mbuuluk wiganak nogo inaa’- nduk ogwe, Ndi, aap Yekura paga wiganak Nagawan-nagawan kombogonak inambokan nogwe, Aap inengga warak nagawannagawan Tebulon paga wiganak inom, Natali paga wiganak inom, Age mbanit inambokan nogwe, Eekwi iigo o,” yinuk, Ndawi wareegwaarak ti aret.

28 Ala wae. Komaawi keyaawok nduk, kawuri wiirage, Ala wae. Kat kawuri kinom eerit nogogutak nogo ndak-ndak eekwi kiyaawok nduk, kin eeppiya wage, Eeru o.
29 Kawi abe wurik o kota Yerutalem wonage me, It aap inendagembogut nen kake pugu wonok wokkiri wogo logogun o.

30 Tapi pogom wam kole niyo aa’nggi paga Mbereewa’na nugu mengga kwak ninawim nogo inaruk wake, Tapi aagalogwe inenggela’me tapi ngguunok kombogonak nugwi kwak Yi aakumi ndi aakumi inomaawi lombok menggaarak nogo, Tebenogo piinok, mbuti perak wonok Wokkiri wogo logowak nduk, koone omaawi paga yorage, It wim namburiyak mban inikilom mbaka nogo mappiige, Eeru o.

31 Aap inendage warak o Metit nen mbuti tembaga paga Yi mendek ndi mendek ogobakkigirik wonok wogwe, It o Kuti mendek nen, “Ninarum wonage onggo o,” yinuk, Mbet-mbet kat Ala kiri wogwe, Eerugun o.

32-33 O nggween paga yime yi aakumi ndi aakumi inabu’me pinaganuk menggaarak kit aakumi yi wae. At mbogut itok menggerak irimbaga nege-wege, Ngguurubu kwak oone omaawi ari, Eeke menggerak Ala konenuwak nduk ndawi wakwi, Kinogoba Ala endage tiyappogo logonet, ndawi paga alut eekwi, Eeko logonip o.

34 At mondok iya, “Wi,” ugwi iigak Iterali inarum wonage, Omaawi lombok paga mbogut eerogo pit nage, Eeke ti paga “At Ala mondok omaawi lombok menggerak kogo o,” Yinuk, agan nogo logonip o.
35 Ala wae. O abu alik leenak menggenom nogome nen kayuk warak lombok wundi wage, Iterali inogoba kat Ala nen kapuri omaawi eeppiige, Inayuk warak logowak nduk eerogo piige, Eeke menggendak me, Ninagabiti nen, “Iya!” kombako ogoorik o. Kendage mondok-mondok tiyappogo logowok o.

69 AANINGGIN OBA AGE KENOK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, ndawi endage,
Waambi Anggen, yogo nogogwa kwak, yogo logowak nduk,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ala wae. Niyo neebe paga taannabit nenggaanok kuli ari lagi wage me nagap ndaru o.
2 Niyok ngga puubok nen purok alobok ambik me, yobok togon wangge,Niyo alobok nen neebe yubunnaburak eeke, Yi wu’nuk wage logonet aan lebennake, Eeke agaarik o.
3 Togop ee’nake kenok, yeenggwa niruwak nduk, an noone nggwok mban ari neegak, Neebe ndeyak eerogo panege, Namili mbuk eerogo panege, Yeenggwa nirenok nduk, nogoba Ala pekkeegak mban eeke neegak, Nenegen andi eerogo panege, Eeke agaarik o.

4 An neeruwak ambik wonage yi kwak lek It ineebe ambik lombok nen An eekirak lek kagak ineebi nombakwi, Alom lek kagak ninom wim mbanak ineebe ambik nen Nenggaawak lek eerogo paniyak eekwi, Inamendek woolik neegak inoone omaawi paga, “Ninamendek obaane’me awi ya’niyet o,” yo’nugwi, Eeko agaarik o.

5 Togop aret me, Ala wae. An wi negen maluk eerit nege nogo kat keenu age, Maluk eeke minggirak niniki wakkolage nogo, Kumaarak wonage lek kenegen kage, Eeke agandik o.
6 Komaawi Lombok Menggendak nogoba Kaliku ALA wae. It aakumi iniki kat paga luunik wonogwe nogo, an eeke paga inendage maluk age, Iterali inogoba Ala yi wae. It aap kat mukkeren wogwe nogo An neebe paga inenggali ogwe, Eerugwaarik o.

7 An kat koone yaga aret me, Aap nen meek eeppanugwi iinok, noone lek puk age, An nenggali wappanugwi iinok nena wutik wonage,
8 Nowe-nawot nen, “Aap alik mendek,” nombakwi, Nit ninagalo ambit aret kwe, “Kat kwe alik aagaluk o,” yinuk, yo’nugwi, Eeko agaarik o.
9 Togop aret kwe, kawi wurik nogo op logowak nduk, Niniki aganggen kerek togon eerit nage paga Niniki lek ee’nake kagak, Kat meek eerogo pagagwi nogo an noba aret age menggerak.

10 Mbi nengga’lek nambe mage negen logonet le ari neenok, Aakumi nen miyuk-meya eerogo panugwi,
11 Niniki wakkolage logonet, Yum nibinik maluk mendek yikkolage neenok, Aakumi nen, “Ha!” yinuk, nagi’- ndok kanggwi,
12 It wone mbangga tu unggwogo menggam kwi’ndak logonet, An nabok nggarik-nggarek yogwe, Aap amburu kumili aganaka nunggo logonet, Ndawi paga an nanep tenokmbenok yogwe, Eeko agaarik o.

13 Togop aret kwe, Kaliku ALA wae. Ndi eyom paga at oone konembunuk obeelom eeppigin, Nombareegindak nogo a’me lik ari kenok, Eeppanenok nduk, tamban mban eeke agarik o. Ala wae. It aakumi inabuwa lombok mbake, Ndi, yoraga’ndak liirogon eeppiinet nage, Eeke menggendak me, Noone yokkege yi, konembunuk, nagap ndaru o.
14 An purok alobok me wonage me, wumbani wage,Ambinom yobok togon wangge neyo pi’nake, Ineebi nombako menggaarak ineenggime nen ndinnake, Niyo alobok ambik me nen pilanogo wumbani wage, Eeru o.

15 Niyo nggwok wu’nuk wage logonet aan lebennake, Niyo alobok kiiniki paga an ndonggonnake, Lek ogo menggam mbuun ambe nen yonggo’nake, Eeke kero, nagap ndaru o. 16 Kaliku ALA wae. Aakumi kiniki kunik lombok aganake logonet, Obeelom eeppiinet wundi wage menggendak me, Noone yokkege nogo karuk konembunuk onggo yo’nege, Nabuwa nen kena koonogo pe’neege, Eeru o.

17 An niniki abu lek ee’nake kagak, Kayeloman an keege neyo, Kenggaawak kumaappatinuk logorak mage o. Ata, mbet-mbet aret wone onggo yo’nege,
18 Neya wage logomenggendik, nagap ndake, Nawim ineenggime nen wondet eerogo panege, Eeru o.
19 An nendage maluk eerogo pugwi, Miyuk-meya eerogo panugwi, nenggali wappanugwi, Eeko menggaarak nogo liippiige, Nawim nen ee’nabit nugwi nogo kenegen iige, Eeke menggendak o.

20 Meek mban eerogo panugwi ti paga nen niniki wakkolage, Niniki abu lek ee’nake, Eeke kenok, Nabuwa nombaruwak nduk toorinakitak kwe, Nabuwa mbaka’lek aret wonogwe, Niniki eyak wappani woraawak lak, “Ao,” mbakitak kwe, Niniki eyak wappani waga’lek aret wonogwe, Eeko logonet,
21 Wam ambiki ale ambik kwak An nambi paga labunogo pugwi, Yi abu wonage neenok, anggur amburu ale mendek toologo wo’nugwi, Eeko nogogwaarak o.

22 Togop aret me, it kuwak eeppunuk Mbi noorak pipuk eeremenggaarak nogo ti, Towe wariyak keele pugu kwak age, It inom iniki kunik nogo, pagi wariyak ta’na malenak kwak age,
23 Yi mendek ndi mendek kaga’- lek logowak nduk, inigen ogut age, Inamborowak tibik-tibik nugu logowak nduk, Inamborowak yomok ari, Eeruwak o.
24 Kat kanini inoba kwippiige, Kanini kani kunik negen inoba kwippiinet nage, Eeru o.

25 Iname nobok lek aret wonogwe, Inawooliya wurik me aakumi yinggak-unggwagak eeka’lek wonogwe, Eerak logowak o.
26 It aap kat nen aaninggin inoba kwippiige nogo, it ti nen abunuk piyak-payak eerogo piigwi, It aap kat nen andi-pandi kaawak nduk, eerogo piige nogo it ti nen inabok mbanit nugwi, Eeko menggaarak me,
27 Inagap ndarak logowak nduk obeelom eeppiyoorak mage o.Ata, it maluk eekwi ti nogo Irip paga onggo mondok nggwik togon eeppiyaanok nduk, Maluk ambinom eerit nawak nen teppiyet o.

28 Aap iniki abe koonak inendage liiru mbanak nogo Inom liiru mbanogo puurak mage o. Ata, ineenik logorak inendage mbuku paga Liiru mbanak wonage nogo kagaarogo piyet o.
29 Ala wae. An perak, tebenogo panugwi paga andi lombok ee’nake, Niniki aaninggin ndugu aago wonage, Eeke me, Kat nen nagap ndarogo aaninggin noba wonage nogo Teeluk eerogo panumunggun o.

30-31 Lembu warogo wokkugwi, Tapi ngguunok eyak warak iyogobit poorak warogo wokkugwi, Eekwi ti, Kinikilom mbuuluk mbake menggendak kwe, An nen ndawi wake logonet, kendage tiyappege, “Wa!” yokkege logonet, kalut eeke, eeke ti paga perak, Kinikilom nggwok lombok mbake menggendak o.

32-33 It aap tebenak wonogwe nogo nen inoone yokkugwi iinok, Kaliku ALA konengge, Kapuri keele maarak kat mbo piigeelik inabuwa mbake, Eeke menggendak me, It aap tebenak menggaarak nen An andi logonet, kendage tiyappege, Kogo logomenggaarik inale’- nggen aret mbakwi, It aap kat mukkeren nogo menggaarak abok aret inale’- nggen logonet eerit nugwi, Eeko logogun o.

34 Mbogut-nggween nen kat kalut eekwi, Niyo nggwok yenggenak laut inikime nogome Nugut-tiyak agan nugu menggaarak abok aret inom nen kendage mban tiyappugwi, Eeko logowak o.
35 At Ala nen o Tiyon ili eerogo pege, Yekura menggam kota-kota abok aret obaane’me wurogo pege, Eerigin o. Eeke kenok, at apuri o ti, ye mbambatinuk wonogwe,
36 At Ala ayeloman mini paga wiganak o ti, ineyate kwak kologwe, It aap at Ala iniki kunik eeko menggaarak nogo o time aret wonogwe, Eeko logogun o.

70 YEENGGWAARUWAK NDUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen, “Aliku ALA abe’nake logowak o,”
yinuk, ake warogo wogoge logonet, ndawi pereegerak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ala wae. An nagap ndari wage, Kaliku ALA wae. Mbet-mbet yeenggwa niri wage, Eeru o. 2 It aap an nooriyak eekwi nogo Inenggali ogwe, iniki kobak a’nuk ma’nogwe, Eeruwak o. Ndi, it maluk eeppaniyak mbakwi nogo kunduk, Inenggali a’nuk yungguninuk nogwe,
3 It aap, “Kayik a! Ha! Ha!” Yo’nugwi nogo nen inenggali mbakak inakom niruk kole nogwe, Eeruwak o.

4 It kat mukkeren nogwe perak, inale’nggen mbakwi, Kat eeke paga inale’nggen kani kunik negen wonogwe, “Ninagap ndakerak o,” yinuk, Iniki kunik eekkologwe nogo nen,“Ala tiyanak mban logowak,” mondok-mondok yogwe, Eeko logowak o.
5 Ala yi wae. An nogo aap ineenggi lek kwak abu tebenak aret wonage me, Mbet-mbet neya mok o. Kaliku ALA wae. Kat nen yeenggwa nege, wondet eerogo panege, Eeke menggendak me, Mbo paninuk elaambirik logorak mage o.


71 ANGGOK LOGONET, TAMBAN EEREEGERAK WONE

1 Kaliku ALA wae. Neebe op logorak kabu’me kwi’nari unggwagarak me, Nenggali aruwak nduk mbo paniyak ti mage o.
2 Kat abe koonak mban eeke menggendak me, Yeenggwa nege, mbaganikit nduk koonogo panege, Noone yokkege yi, karuk liirogon konembunuk nagap ndake, Eeru o.

3 Neebe op logokit nduk unggwi nagak nayugum mulunik kwak kat aret me, nobarogo panege, Nayugum lunik kwak, nayugum pak wurogo pereegi kwak, Kat aret me, nagap ndaruwak nduk, Wone lengganogo wumbege, Eeru o.
4 Nogoba Ala wae. It maluk eeka ineenggime nen ndinogo wumbanege, Aap iniki maluk inogogumbuk ineenggime nen ndinnake, Eeru o.

5 Kaliku Kitok Menggendak ALA wae. An wulaga tawe paga nen nok, yogondak kuli niniki kat paga lunik wonage, Kat paga niniki panggombunuk wonage, Eeke agarik o.
6 Kat nen aret nagalo inikime nen wumbani wagagindak me, Nda’nagagirak nen nok, yogondak kuli niniki koba panggonak wonage agarik o. Togop me, an ko’lu-kii’me tiyappagage minggirak o.

7 An op logorak narum waka komaawi lombok kat aret me, Aakumi ambik in wakkagak an aret agarik o.
8 Kubondendok nen nok, oonikiya ari nage kagak, Kalut eeriyak mban nambe paga lunik wonage, Kat mondok iya logonet eeke menggendak nogo Noone puk aga’lek mbininogo yoranet nage, Eeke minggirak o.

9 Nanggok ari wage neenok, mbo panege, Nomaawi lek ee’nabit unggwage kenok, Kenegen lambek eerogo panege, Eeriyak ti mage o.
10 Ninom wim mbanak nen nabok mbanit nogwe, It an nooriyak mbakwi nogo Ambit me kuwak eeppunuk yogo logonet,
11 “Ala nen at muk mbo pegerak me, Mugurok nogo logomonggoorik, pigaganggwi niinok, Aap ambi nen at agap ndarugun lek aret,” yogwe, Eeko agaarik o.

12 Togop aret yogwe me, Ala wae. An mbo paninuk nda noorak ti mage o. Nogoba Ala wae. Kat mbet-mbet aret yeenggwa niri mok o.
13 Yeenggwa niri wage keenok, It an nabok mbanit nogwe nogo Inenggali mbakak kambit nawak o. It an nooriyak mbakwi nogo inendage lek ogwe,Inenggali mban inoba ninggirik wonage, Eerak logowak o.

14 Togop eerugun kwe, an perak, Niniki mondok kat paga lunik wonage, Kalut eerit mban nage,
15 Kubondendok nen nok, oonikiya ari nage kagak, “At abe koonak mban eerit nage menggerak o,” yinuk, agan nage, Aakumi inagap ndarogo piyoorak kuli pegendak nogo, Neenggo’lek kwe, yoranet nage, Eeke logogin o.
16 Kaliku Kitok Menggendak ALA wae. Komaawi eeppanege keegak, eerit nage, Kalik mban abe koonak eerit nage menggendak me, Kiniki abe koonak menggendak nogo yoranet nage, Eeke logogin o.

17 Nogoba Ala wae. Wulaga tawe nen nok, yogondak kuli kat mamunnake menggendak me, An kunduk, aa’nduk nen nok, yogondak kuli kat iya tit eeke menggendak nogo, Mbininogo yoranet nage agarik o.
18 Togop aret me, Ala wae. Kat komaawi logonet iya eeke menggendak nogo, It yogondak ndarak yi, yorage, It peebi nda’narugun kunduk mbininogo yorage, Eeka’lek neegak, Nanggok ari nage, neeruwak kenen mbangge, Eeke neenok kat nen mbo paniyak ti mage o.

19 Ala wae. Kat abe koonak mban eeke menggendak nogo Mbogut kuli ari laganggerak wonage o. Yi eekak ndi eekak iya lombok eeke nagandak Kat Ala kokwak ambi ta agaarik o? Lek aret o!
20 An andi-pandi kaakit nduk, Aaninggin mondok alik negen noba kwippanege, Ale-pale eerogo panege, Eeke nagandak kwe, An aa’nduk wonagagirak kwak eerogo panege, Nggween kiiniki paga ari nagarak nogo pilanogo mippani wage,

21 Nayuk lek agaarak nogo nayuk warak eerogo panege, Kenegen lambek neegendak nogo Kena koonogo pe’neego logonet niniki eyak wappanege, Eerumunggun o.
22 Nogoba Ala wae. Kat li’lak mban eeppanit wundi wage menggendak me, An nggitat mbuuluk eeke logonet, “Wa!” yokkege, Kat Kikak Nakeelik Alik Leenak Iterali inogoba yi wae. Nggitat kole eeke logonet ndawi paga kendage tiyappege, Eeke logogin o.

23 Nagap ndarogo paneegindak an nogo nen Ndawi paga kalut eeke logonet, Niniki ale’nggen lombok nen kuum-keek ari logogin o.
24 Ndi, it an maluk eerogo paniyak mbakwi nogo, inenggali ogwe, Iniki kobak a’nuk nogwe, Eekaarak me, Kubondendok nen nok, oonikiya ari nage kagak, Kat abe koonak mban eeke menggendak nogo Paganogo yoranet nege logogin o.




72 AAP ENDAGEMBOGUT AKE TAMBAN EEREEGERAK WONE
Aap Talomo nen ndawi yi aret pereegerak.
1Ala wae. Kat a’me nggelok eeke logonet, Aakumi inowak loongge menggendak nogo, Aap endagembogut mamunege,Kat kiniki abe koonak logonet eerit nage nogo, Aap endagembogut aput lunege, Eeru o.
2 Ti eeke keenok, Iniki abe koonak logonet kapuri inowak loongge, Iniki a’me nggelengga logonet, Kapuri tebenogo piinok wonogwe nogo inawone li’lak mbangge, Eerigin o.

3 Ti eeke kenok, puut-puut tiyanak paga Yi mendek ndi mendek wonage mban me, Kologo logonet, iniki ugun tayenak wonogwe, It puut-puut teberogon paga wonogwe nogo nen Abe koonak mban eerit nogwe, Eeko logogun o.
4 It aakumi inenggela’me tebenak wonogwe nogo, Aap endagembogut nen inawone liirogon mban mbangge, Ineenggi lek inapuri nogo yeenggwaarage, Eeke logogin kwe, It aap tebenogo piiga nogo perak, Aan lebenogo piige logogin o.

5 Oonegen eya lek aga’lek wonage kagak, Tut lek aga’lek wonage kagak, Aakumi puk aga’lek ndaganabit nogwe iigak, At endagembogut mondokmondok aret logogin o.
6 O mayu iri’ngga paga wambit wage, Mayu wambit wage logonet nggween yawenogo pege, Eeke menggi kwak, At togop aret wonage logogin o.

7 At wone lengganogo yorage kagak, It aap iniki abe koonak nogo wiganit wundi wogwe, Tut lek aga’lek wonage kagak Mbi ndonggok togon nunggo logonet, Iniki ugun tayenak wonogwe, Eeko logogun o.
8 At endagembogut ti, Yi niyo ndi niyo nggwok yenggenak nogo, mbambegak wone lengganogo yoranet nege, Niyo Eparat kuli nen nok o iripirip kuli unde wonage, Eeke logogin o.
9 It aakumi ya ye mbanggak nega nogo woraanuk, At abu’me tebe yinuk, ayuk wukwi, At awim nogo nen iyok paga pirik-perek yi wogwe,
10 It aap o Taritit inoweewi inendagembogut inom, It aakumi niyo ogobak mbanogo pit nagagerak nogo paga menggaarak inom, nen Inarum wonage onggo at wogori wogwe, Aakumi o Tiyeba mendek inom, Teba mendek inom, Inoweewi inendagembogut nen yi mendek ndi mendek onggo lek we aret iri wogwe,
11 Aap inendagembogut abok aret woraanuk, At abu’me tebe yinuk, ayuk wukwi, Yi aakumi ndi aakumi abok aret at ayeloman ogwe, Eeko logogun o.

12 It aap ineenggi lek tebenak wonogwe nogo nen, “Yeenggwa niret o,” yogwi iinok, yeenggwaarage, It tebenak wonogwe nogo, yeenggwaaroorak lek iinok, yeenggwaarage,
13 It eekkoloorak meek inom, aap ineenggi lek inom, inabuwa mbake, It aap tebenak wonogwe nogo inagap ndake, Eeke logogin o.

14 It tebembiirogo logonet maluk eeppiigwi,Inogogumbuk nen inoorit nugwi, Eekwi iinok, “It aakumi ti, iya lombok me,” Yinuk, ineenggime nen ndininake, Eeke logogin o.
15 Aap endagembogut ti, mondok-mondok logowak o! Mbuti emas o Teba nen at wogori wogwe, Yi aakumi ndi aakumi at ake tamban eekwi, Inale’nggen nen at oba pugwi iigak o ambik me ari nage, Eeke logowak o.

16 O at unde menggim gandum mban yagabit aago wonage, Puut-puut paga yarak yoguk-yagak lagangge, Nggween o Libanon paga yarak nogo, anggen li aago yugu menggi kwak wonage, Iri’ngga mili-mili kwit agan lagangge menggi kwak, Gandum yarak togop aret kwit agan lagangge, Eeke logowak o.

17 At endage mondok-mondok ki aret wonage, Oonegen eya lek aga’lek wonage kagak, endage wiganinuk nage, Eeke logowak o. At eeppiinet nage paga Yi aakumi ndi aakumi abok nen inale’nggen kaagun me, “Kat kale’nggen at oba pege logot o,” yinuk, Ala yogo logogun o.
18 Iterali inogoba Aliku Ala alik en Yi eeke ndi eeke abu iya lombok eeke menggerak me, At mondok tiyappugwi,
19 At endage mondok-mondok tiyanak aret wonage me, At wogoppugwi, Eeko logowok o. O nggween paga yime abok aret At endage mban ndak warak logowak o. Abet aret yagi o. Abet aret yagi o.
20 At Itayi aput Ndawut nen ndawi wake logonet, agan wagagerak nogo ti aret o.

NDAWI PUGU KUWAK EERAK MBERE MBAMBUNUK,
AMBOKAN MBANAK YI ARET -7732 (Pasal 73-89)

73 ALA A’ME NGGELOK EEKE MENGGERAK WONE
Aap Atap nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Ala nen at apuri Iterali nogo Iniki kikak naka’lek wonogwe iinok, Abet aret obeelom eeppiige menggerak o.
2-3 Togop aret kwe, an perak, It maluk eeka ineenggi warak lombok ogwe nenegen iige, Iniki wogoppaka nen ineenggi warak eekkologwe ti, An togon eerikit lak, it mban eekkologwe yi, Neebi, lombok inombake, Eeke mbaki, Niyok eraabin tuk togon wambuurak ee’nake, An ngginnariyak negen ee’nake, Eekerak o.

4 It aap ti, ineebe andi ambi eeginaka’lek obeelom inomaawi mban wonogwe,
5 Aaninggin-paaninggin aakumi inoba age nogo, it inoba aga’- lek we teeluk aret nogwe, Aakumi andi-pandi aganake nogo It eeginaka’lek wonogwe, Eeko menggaarak me,
6 Iinggen inenggaanok me yippunuk nugu mengga kwak, Iniki wogoppatit nugwi nogo kin iigwi, Aap inayum yirippunuk, nugu mengga kwak, Inogogumbuk logonet eerit nugwi, Eeko menggaarak o.

7 Iniki omaawi wonogwe me,Maluk eeriyak mban mugurokmagarok nugwi, “Maluk abu aret eeko o,” mbaka’- lek eeriyak mban iniki koonogo pit nugwi, Eeko logonet,
8 Aakumi obeelom eekwi iinok miyuk-meya eerogo piigwi, Aakumi iniki wakkolaawak nduk, agan nugwi, Iniki wogoppako logonet, Aakumi tebenogo piyoorak nduk agan nugwi,
9 It inoone paga nen At mbogut paga menggerak nogo meek eerogo pugwi, Inamili irip paga it o nggween paga wonogwe nogo inabok mbanit nugwi, Eeko menggaarak o.

10 Ti agan nugwi iinok, It Ala apuri nen yungguninuk it aap ti, muguren wogwe, Niyo ugun nunggwi kwak, Inoone liippega’lek ugun-ugun waganggwi, Eeko logonet,
11 “Ala ti, nonggop eerogo eenu age, At Tiyanak Lombok Menggerak nen Nit nonggop eerogo liippinanege, Eeriyak mbakop? Meek o,” Yinuk, yogo menggaarak.

12 It aap maluk eeka ti, togop aret logonet, Inamendek ambinom mban kuwak eerogo pako nagaatik, Inale’nggen mbakak wonogo menggaarak o.
13 An niniki kikak naka’lek eekkolage, An maluk eerulik nombaruwak nduk neenggi kooke, Eekirak nogo ti, We aanom warogo aret eekirak kagi o.
14 O kubondendok nen nok oonikiya ari nage kagak, andi-pandi ee’nake, O kubondendok ari wage kenok, Eekirak onggo aaninggin noba kwi’nagak eeke, Eeke menggerak o.
15 “It yogwe ti, an togop aret yigin o,” yinuk, yenetak en, Ala apuri yogondak ndarak ti, meek eerogo piyanetak o.

16 Wone ti, abok aret liippikit nduk eekirak mendek, Aaninggin ambik me, liippuurak meek aret ee’nakerak o.
17 Togop ee’nakerak kwe, Ala awi alik leenak menggim unggwi nanuk wonage logonet, It maluk eeka nen eerit nogwe iinok, Irip paga eeppiyoorak koonak nogo liippigirak o.
18 Nogoba Ala wae. It aakumi ti, Eraabin perak togon wambuwak nduk eerogo piige, Ineebe nggarenak-pugunik eerogo piyaawak nduk yigeebu wuppiige, Eerumunggun me,
19 It ineebe ne ambit liingge aret lek ogwe, Inagabiti nen inamineeri ne agan nage kagak, inenggaawak lek aret ogwe, Eerugun me, iya!

20 Nogo yogo logonet inabi abet ndendon kagaatak kwe, Ineenik a’nuk, kobak age menggi kwak, Nogoba wae. Kat mi’nage logomenggendik, “It aap yi, abe lek o,” yinuk, Ne ambit lek eerogo piyaamunggun o.
21 An niniki andi lombok ee’nake, “Eeppanega’lek ao,” yinuk, Luwaap ngguurik negen malonnirit nege, Eerak negen logonet,
22 Aap wi iniki apit mengga kwak liippega’lek wonage,Kenggaanom paga wam inobaabut mengga kwak wonage, Eekirak o.

23 Togop aret eekirak kwe, Kat mbo panega’lek nimbirak wonage, Neenggi abe’nggan pi’nake,
24 Tu abe paga naakit nduk, naruk wake, Eeke logomenggendik, Kat tiyanak menggenom nimbirak logokit nduk, wo’nabumunggun.
25 O mbogut paga time an yeenggwa niriyak Aap alik ambi wonage mbaken? Lek aret o. Kat kalik nen aret yeenggwa nege menggendak o. Kalik aret yeenggwa nege menggendak me, O nggween paga yime aap ambi yeenggwa nege logorak an mondok mbaka’lek aret agarik o.

26 An neebe inom, niniki inom, abu ndeyak ee’nabit unggwage kwe, Nayugum lunik kwak an niniki Ala kat paga panggonak wonage, Neyate kwak kat paga niniki mondok lunik wonage, Eeke agarik o.
27 It aap kat mbo paganuk mbaganggwi nogo, Ineebe lek eerogo piige, It aap kat liirogon mukkeren naga’lek nogo, Abok aret inenggaawak lek eerogo piige, Eerumunggun o.
28 Togop aret eerumunggun kwe, an perak, Kat Ala nimbirak kunik logorak op aret mbake agarik o. Neebe op logorak nogo ti, Kaliku Kitok Menggendak kat ALA aret kombakirak me, Kat eerit nage menggendak nogo yoranet nage logogin o.

74 WONDET EEROGO PIYAAWAK NDUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Aap Atap nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Ala wae. Kat nonggop nduk mondok-mondok mbo pinanege, Kandomba kwak ndegenninake menggendak nit aret niigak, Nonggop nduk kanini ninoba pinanegak mban eeke, Eeke agandik?
2 O maan aa’nduk togon it aakumi Kat kapuri lombok logowak nduk leenogo piige, Keyate kwak kat mendek logowak nduk, wondet eerogo piige, Eereegindak nogo abeke, Ndi, kat wonagaginom puut Tiyon nogo abeke, Eeru o.

3 O yigirik-noonom eerogo pegak mban eekwi nogo Kenegen pekkenet nage, Ninawim nen kat kawi alik leenak menggim Yi mendek ndi mendek telenakmbelenak eerogo pegak mban eekwi nogo liippit nage, Eeru o.

4 Kat ninom lambunggo monggom Kinom wim mbanak nen kuumkeek yogwe, Ineegin tiyak yegerak ninombaruwak nduk, Ineenu agak ndiimbu eeruwak walok eekwi,
5 Ye mbuti waganogo eyo nappegak- wappegak muurit nogo mengga kwak eeko logonet,
6 Yi mendek ndi mendek ineenggi amburu ayo waganogo pugu nogo, Inaye mbuti paga, inayeemet paga, Nggarenak-pugunik eerogo nappit nogwe,

7 Kat kawi alik leenak menggim kani mbelanogo pugwi, Kat kendage ki menggenom nogome ogole warak logowak nduk, eerogo pugwi,
8 It iniki mbako logonet, “It abok aret mondok tebenogo piyaawok o,” yinuk, yogwe, Kat kalut eeko menggam o yime abok aret kani mbelanogo pit nogwe, Eekaarak o.

9 Ti eekwi iigak aret kwe, Nit nineenu agak ninigen kogwe, Aap Ala yorage kagak yo’niraga nen, “Yogop o,” yinuk, yo’nirogwe konenggwi, Eeka’lek niigak, Ne mande ari nagin nogo nit abok nineenggo’lek ogoorik o.
10 Togop aret me, Ala wae. Kat kawim nen meek eerogo pagit unggwogwe, Kinom ogoorak nen kendage miyuk-meya eerogo pagagwi, Eekwi iigak Ne mande ari nagin o?

11 Keenggi abe’nggan awiikko’- nok laganggendak nonggop nduk wonage agandik o? Keenggi kayum enoona porogo wonage nogo, Nggiginogo aakumi ti, pup eerogo piinet nage logot ubi!
12 Togop aret kwe, Ala wae. O aa’nduk nen nowe kendagembogut kat aret wonage, O nggween paga yime kat nen aret ninagap ndake,

13 Komaawi paga kat nen aret niyo oolo mogonogo nggween kin eeppege, Waalo kole inanini warak niyo paga menggaarak nogo Kat nen aret inanobak tela eerogo piige,
14 Waalo kole Lewiyatan yi inikime menggerak nogo Kat nen aret anobak ambik nogo aan lebenogo pege, Eebe aret waganogo yi ta’ngge ndi ta’ngge o karume wonogo menggaarak nogo nawak nduk, Kat nen aret wogorage,

15 Niyo nggwok wage, niyo eneeri wundi wage, Eeruwak nduk, Kat nen aret ena koonogo pit nage, Niyo nggwok nage mban menggerak nogo Kat nen aret poronogo pege,
16 O liingge inom, oonikiya inom, kat nen mban wakkage, Oonegen tut imbirak inobaane’- me lombok logowak nduk, Kat nen aret koonogo pege,

17 Kat nen aret o nggween yi, “Irip ti kuli o,” yinuk, koonogo pege, Ndi, o kibi logorak inom, o mayu wage logorak inom, Abok aret kat nen mban koonogo pege, Eereegindak o.
18 Togop me, Kaliku ALA wae. It kinom wim mbanak nen meek eerogo pagagwi nogo maloppiige, It aakumi iniki kobak nogo nen Inanini kombakwi nogo liippiige, Eeru o.

19 Kat karowe enegen waanggo puume nogo, Waganogo nggwiya wogorage, Kapuri tebenogo piigaarak wonogwe nogo, Mondok-mondok kobak eerogo piige, Eeriyak mage o. 20 O nggween paga yime it aap inogogumbuk nen Aakumi maluk eeppiyaawok nduk kumaarak logonet, Wone kote koonogo pit nogwe me, Kat ninom wone abuk nggaruk togon koonogo pereegurak nogo abeke logot o.

21 Aakumi tebenak wonogwe nogo inenggali mbakak Iniyokan woraawak nduk eeppiyoorak mage o.Ata, it aap meek mendek inom, tebenak wonogwe inom, Kendage tiyappit woraawak nduk eeppiyet o.

22-23 Ala wae. It kinom wim mbanak nen inoone agan nugwi nogo, Maloppiiga’lek wonage, It kinom ogoorak nen kat tebembagarak nduk, Eeko logonet, inoone nggwok ari lagangge nogo, Liippega’lek wonage, Eeriyak mage o. Ata, pilak ari logomenggendik kawone amburu mbanggolage, It aap iniki kobak mendek nen Kubondendok nen nok, oonikiya ari nage kagak, Miyuk-meya eerogo pagagwi nogo liippiige, Eeru o.

75 AAP INOWAK LOONGGA MONDOK IYA TI, ALA ARET.
aap atap nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, ndawi endage, pup eerogo puurak mage, yogo nogogwa kwak, yogo logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1Ala wae. Nit, “Wa!” lombok yokkugwi, Keebe nda lek ninom wonage me, “Wa,” yokkugwi, Eeko logonet, Kat iya tit eerit nage menggendak nogo, nit nen wone mbininogo yoranet nogo monggoorak o.
2 Kat Ala nen ari logonet, “Ne ndi eyom paga aakumi inowak looniyak o, yinuk, An nen aret koonogo punuk, An nen aret a’me nggelok mban inowak loongge logogin o.

3 Nggween nuk-nuk eeke logonet, Aakumi inom nuk-nuk eeginake kenok, An nen aret nggween alom yarak nogo pipporogo minggirak me,
4 It aap wogoppaka nogo yorage logonet, Kiniki ambinom wogoppatiyak mage o, yorage, Ndi, it aap maluk eeka nogo yorage logonet, Ninomaawi ambik o, yinuk, wogoppakwi,

5 Ninomaawi mondok iya o, yinuk, tiyappatit nugwi, Nit iya o, yinuk, keegi-woogi aago nugwi, Eeriyak mage o, yorage, Eeke minggirak o,” Yinuk, ari menggendak.
6 Inowak looni woroorak endage tiyanak lombok ti, Oonegen lagi wage menggim pa’nggwe nen, O kilu yi nage menggim pa’nggwe nen, O karume agi-ogu nen, Woraagin lek o.

7 Ata, at Ala nen aret aakumi inowak looni woraagin o. Inowak loongge logonet, It ambi tebeppiige, it ambi tiyappiige, eerigin o.
8 Niyo toolak kwak, Aliku ALA anini nogo, Togolowa’na toolak at eenggime porogo wonage, Anggur amburu eyak-nggweyak obari abe eeka inom nenggelak- kenggelak eerogo toolak kwak wonage me, At nen kilirogo nappi wage kenok, It aap maluk eeka nggween paga wonogwe nogo abok aret Amburu ti, mondok porok togon nonggo logogun o.

9 Ndi, an perak, Yakup ogoba Ala eeke menggerak mondok yoranet nage, At, “Wa!” yinuk, ndawi paga endage tiyappit nage, Eeke logogin o.
10 It aap maluk mendek inomaawi nogo, at Ala nen lek eerogo piige logonet kwe, It aap iniki abe koonak nogo perak, inomaawi ambik eeppiige logogin o.

76 AAKUMI INANEBUNU LOMBOK INOWAK LOONGGA TI, ALA ARET.
Aap Atap ndawi ambi pereegerak yi aret me, it nggitat eekugak wako logowak nduk, ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 It o Yekura wonogwe nogo nen Ala ineenu wonogwe, It o Iterali wonogwe nogo nen at endage tiyappugwi, Eeko menggaarak o.
2 At awooliya wurik ti, kota Talem wonage, Ndi, at wonage menggim ti, puut Tiyon wonage, Eeke menggerak o.
3 Time nen wim eeka maale pinda agan naga inom, Nggeemu inom, wooluwak inom, kalenogo pit nagagerak o.

4 Ala wae. Kat kabinak mondok alik negen kwindagala aago wage, Puut-puut o maan nen itok menggerak mondok iya kwe, Kat perak, mondok iya lombok kombakwi iigak wage, Eereegindak o.
5 Aap wim wakaa’ngget kwe, inamendek kugun wagangge, Nogo nggaruk lek yogo mengga kwak eerogo piige, It aap kalu-kalu abok aret inomaawi lek eerogo piige, Eereegindak o.
6 Yakup ogoba Ala wae. Kat mberiragagindak paga Inaguda inom, inanggweendo wogoren nega inom, Inagabolok lek agagerak o.

7 It aakumi abok aret kat keenok, Inamineeri ne agan nage menggerak me, Kat kanini inoba piige keegak, Aap ta nen ko wappunuk logogin mbaken? Lek aret o.
8-9 Ala wae. It aakumi nggween paga tebenak wonogwe nogo, Abok aret inagap ndarikit nduk, mi’nage nagagindik, Mbogut paga nen, “Maluk eekotak onggo an yogop aret eeppinagagin o,” yinuk, yorage nogo, It nggween paga wonogwe inaruk konembunuk, inagabiti nen inoone lek aret agagerak o.

10 Kat kanini aakumi inoba piige nogo, Aakumi inigen kenok, kendage tiyappugwi iigak, Kanini ando nogo ti, kagabee’le kwak yikkolage menggendak o.
11 “An yogop eeke logokit o,” yinuk, Aliku kinogoba Ala endage kumbunuk, Kumbuk mbanumonggotak nogo ndak-ndak aret eekwi, It aakumi kinaagan-ambokan koorok wonogwe nogo, Abok aret at ayuk wukwi ake pugu nogo wogori wogwe, Eeko logowak o.

12 At Aliku ALA nen It aakumi inoweewi nagawannagawan nogo inendage lek eerogo piige, Aap inendagembogut o nggween paga wonogwe yi, Inamineeri ne agan nawak nduk eeppiige, Eeke menggerak o.

77 INIKI AANINGGIN IINOK, ALA NEN EYAK WAPPIIGE WONE
Aap Atap nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe Yerutun tiyangge logowak nduk, wogoreegwaarak.

1 At Ala nen yeenggwa niruwak nduk, tamban eeke, Aruk konenuwak nduk, noone nggwok paga yoge,
2 Aaninggin noba ari wage eyom paga nogoba Ala kwaake, Oonikiya paga neenggi tanep aga’lek nippunuk wonage, Eeke neegak kwe, Niniki kwi’naga’lek nggilu ari mban wonage,
3 Ala oba abe’nage kenok, niniki oone ari,Ninikime koonit nage neegak, Nomaawi lek ee’nabit unggwage, Eekerak o.

4 Ala nen nenegen kubuniyak meek eerogo panggerak me, Niniki piirik mban wonage logonet, noone yuurak meek ee’nake,
5 O aa’nduk lombok eerit wagagerak nogo, niniki koonit nage, Yi tahun ndi tahun paga eerit wagagerak nogo niniki aberit nage,
6 Oonikiya paga ndawi tiyanit nage, Ninikime nen mban mbininit nage, Niniki nen kwaarit nage, Eeppunuk, ari logonet,
7 “At ninogoba Ala nogo nen Nit mondok-mondok mbo pinanigin ilik? Peebi ambinom ninabuwa nen obeelom eeppinanigin ilik?

8 Iniki kunik ee’ninabit wundi wage menggerak nogo, Mondok lek agaarak kwa? Eeppinaniyak abuk nggaruk togon koonogo pereegerak ti, Mbeyok yereegerak ilik, nok eeppinanit nage logogin a?
9 At Ala ninabuwa lombok mbake menggerak nogo, Kobak agaarak ilik? Ninabuwa mbaka’lek anini nen mondok mbo pinanigin kwa?”
10 Yinuk, mbake nagarik, niniki wakkolage logonet, “At Tiyanak Lombok Menggerak eenggi abe’nggan paga eerit wage kagak, Yi tahun ndi tahun eerit wagagerak nogo Lek agaarak kwa?” mbareegirak mendek,

11 Aliku ALA nen eerit wagagerak nogo niniki aberit nage, O maan aa’nduk lombok eerubok mendek eerit wagagerak nogo ninikime aberit nage,

12 At eerit wage menggerak abok aret ninikime mbiningge, Aa’nduk iya tit eerit wagagerak ninikime nen maloppit nage, Eekirak o.
13 Eeke nagarik, nogoba Ala yoge logonet, “Ala wae. Kat eeke menggendak nogo ti, Abu obeelom mban eeke menggendak o. Kat ninogoba Ala mondok iya menggendak kwak Alik ambi wonage abu lek aret o.

14 Kat Ala kalik mban iya tit eeke menggendak o. Aakumi inanebunu lombok inenggela’me Kat komaawi keyaawak nduk eeppiige,
15 Keenggi omaawi paga kapuri Yakup paga wiganak inom, Yutup paga wiganak inom, wondet eerogo piige, Eereegindak o.

16 Ala wae. Niyo nen enegen kat keege, Niyo enegen kat keenok, kilaarak- mogonik eeke, Yi kole laut inikime kilanogo nippit wage,
17 Ndugwi nen mayu wuppit wage, Mbogut paga ngguurubu eeke, Kat nappege menggendak o kimbik nogo nggaganogo nappit nage, Eereegerak o.

18 Ndi, o wiya nombok-kombok warit wage, Kangguurubu eerogo nappit nage, Kimbik pindanogo nappegendak nogo paga o nggween yi eya eerogo pege, O nggween yi nuk-nuk eeke logonet, na’ndo-wa’ndo eeke, Eereegindak o.
19 Kat wagak karu ti, niyo nggwok laut aret o. Yi kole yenggenak laut kiiniki paga kiyok pit wagagindak kwe,Kiyok a’lip nogo aakumi inigen kaga’lek aret wonogogwaarak o.
20 Aap ndomba ndegeninaka nen Andomba wogoren nage menggi kwak, Kat nen Muta Karun imbirak yorage keegak, Kapuri wogoren wogogwaarak o,” Yinuk, yoreegirak o.

78 ALA AT APURI INOM EERIT WOGOGWAARAK MAMUNGGOLOORAK WONE
At Atap nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Kit nowe-nawot yi wae. An wone mamunggiraagin yi, Waabagip nduk, kinaruk konenggwi, Noone yokkiraagin yi, liippugwi, Eeko logonip o.
2 An nen wone eegu laarak wone yokkirage, O maan aa’nduk nen eerit wogogwaarak alom wone mamunggirage,
3 Ninombomini nen mbininogo yo’nirogwe iigak, Ninaruk konenggwi, nineenu ogwe, Eereegurak woneelom nogo mbininggirage, Eerigin o.

4 Aakumi pi wakwi iigak, Aliku ALA nen eerit wagagerak wone inom, At omaawi paga eeke nagagerak wone inom, Tam warak eerit wagagerak wone inom, Nit kumaappunuk logorak lek o. Ata, it inombowologwe nit ninapuri mbininogo yorogwe, Ndi, it peebi nda’narugun nogo yorogwe, Eeko logogun o.
5-6 At Aliku ALA nen It Yakup mendek eeko logorak wone lengganogo wumbege, “Yogop eeko logonu o, ndogop eeko logonu o,” yinuk, It Iterali mendek yorage, Eeke nagagerik, Ninombomini yorage logonet, “Kinombowologwe nda’naga’lek nda’narugun nogo, ineenu ogwe, Ti’nuk, it inapuri yorogwe, Eeko logowak nduk, Wone yi, kinapuri liirogon mamunirogo logonip o,” yinuk, Wone lengganogo yoragagerak.

7-8 Wone lengganogo yoragagerak nogo ti, Inombomini ti eyom paga ndarak abok aret inogogumbuk inanobak yugum pogom iniki mbere logonet, Ala wone yorage nogo iniki liippega’lek ugun-ugun eerit nugu nogogwaarak nogo kwak lek, Inapuri-inombowologwe nen iniki Ala oba panggombugwi, Ala eerit wagagerak nogo kobak aga’lek abekwi, Wone, “Yogop ee’nu, ndogop ee’nu,” yugu nogo liirogon porogo wonogwe, Eeko logowak nduk, Wone lengganogo yoragagerak.

9 It aap wim eeka Eparayim mendek ineegin-inomaale abu li’luk eerak porogo wonogwe kwe, Wim eekwi iigak, iniyokan yungguninuk mbaganeegwaarak.
10 Ala nen Iterali inom wone abuk nggaruk togon Koonogo pereegerak nogo, it porogo logolik teppugwi, Eeko logorak wone yugu nogo, “Eeriyak nineebi o,” yinuk, mbo pugwi,
11 Eerit wagagerak nogo inomari eerogo pugwi, Iya tit eeke inigen kogogwaarak nogo kobak eerogo pugwi, Eereegwaarak.

12 O Metit inom, o Towan kobappaga inom,Ninombomini inigen iigak, Ala nen eerubok mendek eeke logonet,
13 Yi kole yenggenak laut mogonogo yugum yagat wurik kwak abo mbanak nu’lek kagak, Ineebe niyo paga wumbiya wage,
14 O liingge kenok, ndugwi eya paga wogoren wage, Ndi, oonikiya age kenok, ndi eya paga wogoren wage,

15 Niyo ndonggok togon nawak nduk, O karume yugum lunik nggaganogo punuk, yi nggwok yenggenak laut negen kilanogo wumbi wage,
16 Yugum me nen niyo eneeri wunabi wage, Niyo nggwok nage menggi kwak eerogo nappi wage, Eereegerak.
17 Ti eerit wage kagak kwe, It nen Ala maluk mban eeppit wogwe, O karume at Tiyanak Lombok Menggerak nen yorage nogo eeriyak ineebi mbakwi,

18 Iniki koombunuk, Ala abut mbanggo logonet, “Niniki uugwe mbakwi ndakndak mbi wo’niret o,” yinuk, Inoone omaawi paga Ala yogwi,
19 Ala meek eerogo pogo logonet, “Ala nen o karume yime ninambi noorak wo’niroorak ndak ya?

20 Yawi paga yugum wake kenok, Niyo yugum me nen kilak togon wundi wage, Yi niyo ndi niyo nagabit nage, Eereegerak kwe, Nit ninambi noorak wo’nirage, Nit at apuri enggaanggum noorak pipuk eerogo pinanege, Eeriyak op ya?” yinuk, yogwe, Eereegwaarak.

21 Ti yogwi nogo Aliku ALA aruk konengge nagagerik, Anini ambik age, Anini kani kunik negen it Yakup mendek inoba piige, Anini alik negen it Iterali mendek inoba kwippiige, Eereegerak.
22 It nogo iniki Ala abet mbaka’- lek wonogwe, “At nen aret ninagap nda’niren wundi nagin o,” yinuk, Oba panggombega’lek wonogwe, Eekwi iigak kwe,

23 At nen wone lengganogo ndugwi yorage, Mbogut tu paarogo pege, Eeke nagagerik,
24 It mbi mana nawak nduk, Mayu kumulinggen negen wuppiinet wage, Mbogut paga nen gandum wugira wage, Eeke mbareegi,
25 Aakumi aret kwe, Mbi malayikat nonggo menggaarak mendek nunggwi, Inambi nggwik eerogo wugira wagagerak me, Ndonggok togon nenet wogwe, Eereegwaarak.

26 Oonegen lagi wage menggim pa’nggwe mbogut paga nen Wiya nabuninuk woraawak nduk teppege, At omaawi lombok paga wiya o ame pa’nggwe nen nappi wage,
27 O mayu wage menggi kwak, Enggaanggum liirubu kale’ngga negen wugira wage, Mbini niyo aa’nggi paga menggi kwak, ina’naabit warak towe nogo mayu negen wuppiya wage,
28 Inawooliya oore’nggam wanggwi, Inawooliya wurik yendok-wandok wanggwi, Eeruwak nduk koongge, Eereegerak o.

29 It iniki uugwe mbakwi ndakndak wogoragagerakNenggak mban eeko logonet ndonggoppiyareegerak kwe, 30 Kagak, it noorak mbakaatak nogo, Ambinom nenggak mban eereegwaarak paga taganak inambeme ngget-ngget aago iigak,
31 At Ala anini mi’nage logonet, Aap wakaa’ngget inenggela’me wonogwe nogo inoorogo piige, It Iterali inapuri awo tawe wonogwe nogo lek eerogo piige, Eereegerak.

32 Togop eeginake kagak kwe, it maluk kunik aret eekwi, Eerubok mendek eerit wage kwe, abet mbaka’lek wonogwe, Eeko nogogwaarak me,
33 Inambe aagi ne ambit lek age menggi kwak, It nda’nogogwam kuli ari naga’- lek Koorok panggo pi wage, Inamineeri ne agan nage kagak, It nda’nogogwam ari nawak nduk eerogo piige, Eereegerak.

34 At Ala nen inooke kenok, it nen at mugurok nogwe, Yungguk togon pelen-pelen at mugurok nogwe,
35 “Ala ti, ninayugum nu’lek menggi kwak aret o. At Tiyanak Lombok Menggerak Ala ti, Wondet eerogo pinanega aret o,” yinuk, abekwi, Eeko logonet kwe,
36 Iniki laakot logonet, Inoone paga nen mban, “Kat iya o,” yogwi, Inoone pilit-pilit at yogwi,

37 Iniki mbere logonet, at mugurok nogwe, Ala inom wone nggaruk togon koonogo pereegerak nogo liippega’lek ugun-ugun eerit nugwi, Eereegwaarak.
38-39 Togop eekwi iigak kwe, At Ala nen inabuwa mbake, It maluk eeko nogogwaarak paga inoorulik inomaluk nogo mari eerogo piige, “O wiya warit nage nagaatik, Yungguninuk warit wageelik kwak, Aakumi ti, kanggo menggaarak mendek aret o,” yinuk, Abeke nagagerik, anini wuk togon inoba piyoorak mbaketak kwe, Iniki yanggo yinuk puk age, At anini age nogo perak togon eeppiiga’lek tebenogo punuk wonage, Eeke nagagerak o.

40 O karume nen kulinik-kalinik Ala nen yorage nogo, “Eeriyak nineebi o,” yinuk, yogwi, O anggu paga nen Ala iniki wakkolaawak, mba’nuk eeppugwi,
41 Ko’lu-kii’me Ala abut mbanuwok nduk wakkagak eekwi, At Kikak Nakeelik Alik Leenak Iterali inogoba nogo Iniki andi eerogo pugwi,
42 At omaawi paga eeke nagagerak nogo mari eerogo pugwi, It tebembiinok wonogwe me, Wondet eerogo piyareegerak eyom nogo kobak aret wonogwe,

43 O Metit paga ineenu ariyak mendek iya tit eeke, O Towan kobappaga time eerubok mendek eeke, Eereegerak kogogwaarak nogo mari ogwe, Eereegwaarak.
44 Inaniyo nage abok aret amiya eerogo pit nage, Niyo mbuulogwe nage nogo noorak meek eerogo pege,
45 Ti’neebon nen ineebe nawak nduk nappiya wage, Inomanggen tayok yuwak nduk Ogolem inenggela’me nappiya wage,
46 Ineyabu yarak yibila nen nawak nduk nappiya wage, Anggen yugu wurin mbanogo nawak nen nappiya wage,
47 Inageyo anggur yarak nogo Mayu kumulinggen paga yigirogo puwak nduk wuppi wage, Inageyo wuli nogo mbuk aruwak nduk, mayu anggen engga paga ndoonogo pit wage,

48 Mayu anggen nen inaanggumi lembu-tapi inooruwak nduk nappi wage, O kimbik pindanogo inaanggumi kambin-ndomba inoba kwippiige,
49 Ala anini kani kunik negen age, Iniki aagi wo ari, anini wungge, Ineebi lombok inombake, eeke nogo, Aap inooka malayikat ineebe ambi aago nen wonok It aakumi inoba kwippiyaawak nduk, nappiya wage,

50 At Ala iniki yanggo yinuk puk arulik anini kani omoonuk negen inoba kwippiige, Inabuwa nen inili yaga’lek kugilengga inoba iyak wurogo piige, Eeke logonet,
51 Aakumi o Metit mendek inapuri manggu ndarak inooke, Aap Kam mendek inawooliyana aap inamburu abe paga Manggu ndarak nogo inooke, Eereegerak kwe,

52 Aap ndomba ndegeniren nege menggi kwak, at apuri ndegeniren wundi wage, Ndomba wogoren nage menggi kwak, o karume wogoren wage,
53 At apuri inagabiti aga’lek kuurik me aret Ndegeniren wunda wage kagak, It inawim muguren wogogwaarak nogo, Niyo kole yenggenak laut inikime ndonggonogo piige, Eereegerak.

54 Eeke nagagerik, At apuri wogoren at anggween abu abe leenogo pereegim ambe paga piya wage, O puut nggelok-nggobok me, Eenggi abe’nggan paga tebenggolagagim nogome piige,
55 At aa’nduk a’nuk wage logonet, Yi aakumi ndi aakumi mugogo wumbiige, It aakumi inanggween ti, kuli mbanogo ineyate kwak It Iterali inanebunu lombok wogorage, Inanggween ti paga inawi wuppatinuk logowak nduk yorage, Eereegerak.

56 Togop eereegerak kwe, Ala abut mbanuwok nduk wakkagak mban eekwi, At Tiyanak Lombok Menggerak nen yorage ineebi mbakwi, Aberak logorak wone yoragagerak nogo pipporogo wonaga’- lek mbo pugwi,
57 Inombomini iniki mbere logonet, wone liippega’lek Ugun-ugun eerit nogogwa kwak ndak-ndak eekwi, Yigin amborowak kalok wurik me nambukaatak kwe, Ta’mbilak wuk ari menggi kwak it togop eerak wonogwe,

58 Ala anini mbake kagak, Puut-puut paga warogo wogorogo logorak ogobakkigikwi, “Inogoba nalik aret neegak eekwi yi, neebi o,” Mbake kagak inagugiwak ogobakkigirogo punuk alut eekwi, Eeko nogogwaarak.
59 Ti eekwi nogo Ala enegen iige nagagerik, anini mi’nage, It aakumi Iterali nogo abu mbo piige,

60 At wonage menggim o Tilo nogo mbo punuk mbagangge,Aakumi inenggela’me at awooliya wurik nogo teppege,
61 Ala omaawi ineenu agak At oone yugu yonggolak aloobut mbanak nogo, Ndininuk nawak nduk mbo pege, At endage abu tiyanak ineenu agak aloobut mbanak nogo, Inawim ineenggime piige,

62 At apuri nogo wooluwak nen nawak nduk teppiige, Eyate kwak at apuri nogo anini inoba kwippiige,
63 Inapuri tawe nogo kani nen nawak nduk teppiige, Inapuri komologwe nogo aap lek me, inogonggelomini kolaga’- lek logowak nduk eeppiige,
64 It aap Ala unde nogo inooruwak nduk mbo piige, Inakuwi togwe piyamenggaarak nogo inale yaga’lek logowak nduk, eeppiige, Eereegerak.

65 Eeke nagagerik, Aakumi nogo yogo nagaatik, mi’nogo mengga kwak, Inogoba Ala mi’nage, Aap anggur amburu neenok iniki lek agaatak wonagaatik pilak yogo mengga kwak, inogoba Ala pilak ari, Eeke nagagerik,
66 At awim nogo inakom niruk mbaganuwak nduk, muguren nage, It mondok-mondok inenggali mbakak nugu logowak nduk eeppiige,
67 It Yutup mendek inawooliya wurik nogo mbo piige, Anebunu Eparayim mendek miirinaka’lek nimippiige, Eereegerak.

68 Eeke logonet kwe, Anebunu Yekura mendek perak, miikkolage, Puut Tiyon iniki kunik eereegerak nogo leenogo pake,
69 At logowam abu abe tiyarogon wuke, Nggween alom yarogo pereegerak mondok menggi kwak, at awi togop aret nu’lek wurogo pege, Eereegerak.

70-71 Eeke nagagerik, at apuri Yakup mendek, At eyate kwak Iterali mendek, Aap ndomba ndegeninaka kwak, ndegeninake logowak nduk, At ayeloman aap Ndawut leenogo pege, Kambin-ndomba inenggela’me nen wagangge, Andomba ndegeninake menggim nen wonok pi wage, Eeke mbareegi,
72 Ndawut iniki mondok abe koonak logonet, ndegeninake, Unde wogonaburak obam lombok logonet wogoren nage, Eeke nagagerak o.

79 ITERALI MALUK EEPPIIGWI IYO, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Aap Atap nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Ala wae. Keyate kanggween wo’niragaginom nogome Aakumi inanebunu lombok nen tebenggola unggwogwe, Kawi wurik abu abe alik leenak nogo maluk eerogo pugwi, O Yerutalem yigirik-noonom eerogo pugwi,
2 It kayeloman mini ineebe inoorak nogo Towe wiganinuk nugwi inambi aruwak nduk wogorogwe, It kapuri kake leenak ineebe inoorak nogo Nggwiya inambi negen nawak nduk mbo piigwi,
3 It aakumi inamiya niyo kwak, O Yerutalem yendok-wandok kilirogo pit nogwe, Eekaarak me, Ineebe inoorak nogo nggween taambiyoorak lek me,We tene aago wonogo agaarik o.

4 Togop aago wonogwe iinok, Aakumi ninom korotok wonogwe nen ninagi’ndok kanggwi, Ninaagan-ambokan menggaarak nen, “Op eeppiiga,” yinuk, Miyuk-meya eerogo pinanugwi, Eeko agaarik o.
5 Nit togop aago niigak, ne mande ari nagin o? Kanini mondok-mondok ninoba kwippinanegak eeke logomunggun ilik, lek a? Nit mbo paganuk alik mugurok nogwe niinok, Keebi lombok ninomba’nuk kanini kani omoonuk negen Ninoba kwippinanegak eeke keegak ne mande ari nagin o?

6-7 Yi aakumi ndi aakumi nen kat liippagagwi, Yi aap ndi aap inabu’me piinok menggaarak nen, “Ninogoba Ala aret o,” yinuk, kendage tiyappugwi, Eekulik nogo nen Nit Yakup paga wiganak inambeme yonggo’ninakwi, Nit wonogo monggom o wogo logowak nduk, ninawi kani mbilak-mbalak eerogo pugwi, Eekaarak me, Kat kanini it aap ti, inoba kwippiyet o.

8 Nit ninombomini maluk eeko nogogwaarak onggo nit ninoba kwippinaniyak ti mage o. Ata, nit niniki abu lek-lek ee’ninake me, Ninabuwa mba’nuk mbet-mbet aret ninomaawi eeppinani woraamunggun o.
9 Kat ninagap ndaka Ala wae. Kendage abu tiyanak wonage me, yeenggwa nira wage, Kendage tebek yukwak, Wondet eerogo pinanege logomenggendik, Ninomaluk lek eerogo pinanege, Eeru o.

10 It yi aakumi ndi aakumi alik mendek nen Ninabok mbininggo logonet, “It aakumi ti, inogoba Ala nggeeme wonage o?” Yinuk, yogwe ti, nonggop nduk yogo agaarik o? Nit kayeloman mini ninookwi iinok, Ninane’me wagangge it aakumi ti, ineenu aruwak nduk, Nit ninigen niigak, ninookaarak onggo eeppiiyet o.

11 It aap keele maarak logonet, Iniki nggilu yogwe wonogwe nogo liippiige, It kambuwak nduk koonogo pugu nogo, Kat keenggi omaawi paga inagap ndake menggendak ndakndak inili ari, Eeke logot o.
12 Nogoba o. It aakumi ninaaganambokan wonogwe yi, Kat meek eerogo pagagaarak onggo ne 7 kuli melak togon inoba kwippiyet o.

13 Togop eeke keenok, Kandomba ndegenninake nit kapuri yi nen, mondokmondok, “Wa,” yokkugwi, Kabok mbininogo kendage tiyappagagwi nogo, Ninapuri nda’narit wundi nogwe iinok, mbininogo yoranet nogwe, Eeko logogun o.

80 ITERALI INAGAP NDARUWAK NDUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Atap nen eeke nagagerak ndawi pereegerak yi aret me, ndawi endage, Waambi Anggen, yogo nogogwa kwak yogo logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1-2 Kat Iterali ndegeninaka. Ninoone yokkugwi yi, karuk liirogon konengge, It Yutup paga wiganak ndomba negen ndegeninaka,Kerub aru-ogwe kagak oolo kwi’- ndak wonage yi wae. It Eparayim inom, Mbeniyamin inom, Manate inom, Kat kabinak inoba pindanogo piige, Komaawi a’nuk, pilak ari logomenggendik, ninagap ndari wage, Eeru o.

3 Ala wae. Nit aa’nduk wonogogukwak eerogo pinani wage, Ninagap ndarak logowok nduk, Kena koonogo pe’niige logonet, Keya ninoba pindanogo pinanege, Eeru o.
4 Komaawi Lombok Menggendak Kaliku ALA wae. Nit kapuri tamban eekwi niinok, Ka’luk lagangge menggi kwak, Kanini aagi wungge keegak, ne mande ari nagin o?

5 Ninambi wo’nirookwak Niniki wakkologo logorak mban eeppinanege, Ninaniyo wo’nirookwak ninale amburu mban Togolowa’na yagabit eerogo pogo logorak eerogo pinanege, Eekendak me,
6 It ninaagan-ambokan wonogwe nogo nit wonogwe paga wonewone yogwe, It ninom wim mbanak nen ninagi’ndok kanggwi, Eeko agaarik o.

7 Komaawi Lombok Menggendak Ala wae. Nit aa’nduk wonogogukwak eerogo pinani wage, Ninagap ndarak logowok nduk, Kena koonogo pe’niige logonet, Keya ninoba pindanogo pinanege, Eeru o.
8 Eyo anggur awi o Metit nen wonok wage nagagindik, It yi aakumi ndi aakumi kat nen mugogo wumbiinok, Eyo awi ti yarogo pege,
9 Nggween amok mbanogo punuk yareegindak me, Eyo awi ti, omanggen kiiniki paga aret wurake, Eno’mbak o yi paga ndak warogo pege,
10 Agalu’mak paga puut-puut nobarogo pege, Eyo nggabina yerek-nggorek kwe, At eno’mbak paga nobarogo pege,
11 Eno’mbak wiganogo yi laut kuli ari nage, Agarip ndarit niyo Eparat kuli ari nage, Eereegerak o.

12 Ti eereegindak aret kwe, It yi aap ndi aap tu ti paga nogo logonet, Anggen yugu mbanggak nawak nduk, Nonggop nduk eyagat wurik minogo pereegindak o?
13 Minogo pereegindak paga nggwiya eyonggaame nen Inogobak pilanogo pi unggwi wogwe, Towe-pagi karume mendek nen Anggen mbanogo na unggwi wogwe, Eeko agaarik o.
14-15 Togop aret me, Komaawi Lombok Menggendak Ala wae. Kena aa’nduk menggendak ndakndak kena koonogo na’niya wage, Mbogut paga nen kenegen wu’niya wage, Eeru o. Keenggi abe’nggan paga eyo awi yake, Kat kaput kwak eyo eno’mbak wiganogo pit nage, Eekkolagagindak yi, Liirogon ndegengge logot o.

16 Eyo yareegindak nogo muurogo punuk kani kunggwi, Kenete aagi eeppunuk mberiragagindak pagaIt kat kapuri inenggaawak lek eerogo piigwi, Eekwi me,
17 At kat keenggi abe’nggan paga mi’ndak wonage nogo, Aap aret nda’nagagerak leenogo mippateegindak nogo, Eebe op logowak nduk arum logot o.

18 Ninarum wonage keenok, nit kat mbo pagagun lek o. Nit aa’nduk wonogogu kwak eerogo pinanege keenok, Nit nen kat kendage kunogo yokkogo logogun o.
19 Togop eeko logogun me, Komaawi Lombok Menggendak Kaliku ALA wae. Nit aa’nduk wonogogukwak eerogo pinani wage, Ninagap ndarak logowok nduk, Kena koonogo pe’niige logonet, Keya ninoba pindanogo pinanege, Eeru o.

81 LAAGO LAKO LOGONET, NDAWI WAREEGWAARAK WONE
Aap Atap nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it aap Nggat ndawi wako mengga kwak wako logowak nduk, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Ninomaawi eeppinanega Ala aruk konenuwak nduk, Kinale’nggen nen ndawi wakwi, Yakup ogoba Ala liippuwak nduk, Kinale’nggen nen keekok yogwe,
2 Ndawi tiyanggwi iigak, oone lobale eekwi, Nggitat nggwok oone aberogon eekwi, Nggitat mbuuluk paga eekwi, Eeko logonip o.

3 Tut awo ngget penengge paga, Tut abu penengge kenok, ninale’- nggen nen laago lariyak koonak nogo paga, Ndomba eyak paga oone pu eeko logonip o.
4 Ti eeko logorak koonak nogo ti, It Iterali eeko logowak nduk, wone lengganogo yorage, Yakup ogoba Ala nen, “Yogop eeko logonip o,” yorage,

5 Ndi, inoone nit nineenggo’lek menggam o Metit nogo Ala nen tebenogo piyaakit nduk wage kenok, It Yutup paga wiganak mendek eeko logorak wone lengganogo pege, Eereegerak nogo ti aret.
6 At nen ari logonet, “Aaninggin kinuumbaga wonage nogo an muk wagangge, Muun yarak kineenggime nen woppunuk, Kinuumbaga piyanggo monggotak nogo an mbo pege,

7 Aaninggin kinoba age paga, “Ninagap ndaru o,” yinuk, Yo’nugwi kiinok, kinagap ndake, O ngguurubu eeke enggela’me kumaarak logonet, Wone onggo yokkirage, Niyo Meriba eneeri wungge me nen kinabut mbangge, Eereegirak o.

8 Togop me, kit an napuri Iterali mendek yi wae. Kurumbi yokkirage yi, liippugwi, Iterali mendek yi wae. Noone koneniyak mbakwi kenok, kinaruk konenggwi, Eeko logonip o.
9 Kit kinenggela’me nen an mu’niren wogwe nobaane’me alik ambi mugurok nogwe, An nalut eekwi nobaane’me Aap nggiru inagugi ayuk wuko logonet alut eekwi, Eeriyak mondok mage o.
10 O Metit nen wokkiren wundi wagagirak Naliku kinogoba Ala an aret o. An aret me, towe oo’nu inambe a aago wonogwe me, Inagalo kumunuk mbanogo inambeme piya wage menggi kwak,An togop aret eeppinagage logorak mbakirak kwe,
11 Kit an napuri noone kinaruk konenggwi, Kit Iterali an noone liirogon waganggwi, Eeriyak, Nineebi o, Yinuk, yogo mbareegup,

12 Kinanobak yugum pogom wonogwe me, Kinombaalombok o, yinuk, mbo pinagareegirak o.
13 Kit an napuri noone liirogon konenggwi, Kit Iterali an nen yokkirage ndakndak eerit nogwe, Eeko logonetak en,
14 An nen mbet-mbet kinawim nogo tebenogo piige, Ndi, neenggi omaawi paga kit eeppinagagwi nogo melak togon it kinom ogoorak nogo eeppiige, Eeke logonetak o.

15 It aakumi Naliku ALA ineebi nombakwi nogo Yipik agan nabu’me kwi’nari wogo logonetak me, Aaninggin inoba piyaminggirak mondok-mondok inoba wonage kagak,
16 Kit an napuri nogo perak, Gandum abe mendek namunggup nduk wokkirage, Yugum enoona nen nggiin amburu ndonggok togon namunggup nduk wokkirage, Ee’ne, mbakirak kwe, Lek me, Ao, mbake agarik o,” Yinuk, yoragagerak.

82 ENDAGEMBOGUT ABU TIYANAK NOGO TI, ALA ARET.
Aap Atap nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 O mbogut paga Ala awuri inom eeka nogo, Aakumi inanebunu lombok inagugi inom kuwak eeppunuk wonogwe me, Wone mbanikit nduk, Ala inenggela’me mi’nage, Inawone amburu mbanogo inowak loongge, Eerikit nduk, Yorage logonet,
2 “Aakumi yiluk-yiluk inowak loonggwi iigak, Inaana’le mbanggwi, It maluk eeka inom ari nanuk, inom wone koonggwi, Eekwi kiigak, Ne mande ari nagin o.

3 It aap eekkoloorak meek inom, elege moono inom, Inawone liirogon koonogo pugwi, It aap tebenak wonogwe inom, ineenggi lek inom, Eeppiyoorak op aret me, eeppiigwi,
4 It aap inomaawi lek lebenak mendek inom, ineenggi lek inom, wondet eerogo piigwi, It aap maluk eeka ineenggime nen ndininakwi, Eeko logonip o.

5 Yi wone ndi wone liippega’lek kineenggo’lek wonogwe, Kit o apit paga nugwi, Obeelom eeriyak koongga’lek O yi naalop-kaalop eerogo piinet nogwe, Eeko ogotik o.
6 An nen yokkirage logonet, Kit an Ala pogom wonogwe, kit abok ti, An Tiyanak Lombok Minggirak napuri aret wonogwe, Eeko ogotik o, Yinuk, yokkiragarak kwe,

7 Aakumi nggween paga kanggo mengga kwak aret kanggwi, Aap nggwok inendage lek ogo mengga kwak, Kit kinendage lek ogwe, Eekkolaawok nduk eeko ogotik o,” Yinuk, yoragagerak.
8 Togop me, Ala wae. Yi aakumi ndi aakumi abok aretKeyate kwak kat mban unde menggendak me, Pilak ari logomenggendik, It aakumi nggween paga wonogwe yi, Inawone liirogon mbanogo inowak loonu o.

83 INAWIM TEBENOGO PIYAAWAK NDUK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Aap Atap nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Ala wae. Koone yaga’lek wonage, Ala wae. Keenggi awiirak koone lek puk wonage, Eeriyak ti mage o.
2 It kinom wim mbanak nogo noone-koone yogwe, Ineebi kombakwi nen kat ari keenok inuut nimik yogwe,
3 Kapuri inom wim eeriyak wone kote koonogo pit nugwi, Kapuri kiniki kunik menggendak nogo, “Nonggop eeppiyaawok o,” yinuk, wone mbanggwi, Eeko logonet,

4 “It aakumi Iterali inendage ki logukwak, lek eerogo piigwi, Iterali mendek inoba aberak logukwak lek eerogo piigwi, Eeruwok o,” yinuk,
5-6 iniki abu ambit eeppunuk wone koonogo pugwi, Eeko agaarik o. It inawooliya wuppunuk wonaga Erom mendek inom, Itimayen mendek inom, Mowap mendek inom, Kagat paga wiganak mendek inom,

7 Nggeban mendek inom, Amon mendek inom Amalek mendek inom, Pilitin mendek inom, It o Tirut menggaarak inom, it abok aret nen, Kat Ala tebembagawok nduk eekwi me,
8 It Atiyut mendek kunduk, aakumi Lot mendek ineenggi-iniyok aruwak nduk, it inom a’nuk, Wone koonogo pugwi yi, iyet o.

9-10 Togop eekwi me, Kat nen it aakumi Miriyan mendek eeppiige, O Endot mendek inooppiinok ineebe nggween lubunuwak nduk, Mbo piyareegwaarak aap Titera Yabin imbirak niyo Kiton paga eerogo piige, Eereegindak kwak, It aap ti togop aret eeppiyet o.

11-12 Aap Orep Teep imbirak eeppiyareegin kwak, It aap ti inoweewi inengga warak togop aret eeppiige, “Ala andomba ndegeninake menggim Nit unde eeppatinuk logowok o,” yereegwaarak Aap Teba Talumuna imbirak eeppiyareegin kwak, It aap ti, inoweewi nagawan-nagawan nogo togop aret eeppiige, Eeru o.

13 Nogoba Ala wae. O wiya nen liirubu wonok nage menggi kwak, Wiiri anggen wiya nen wonok nage menggi kwak, It aap ti, togop aret eerogo piige,
14 Eyoongga nggwok takkani pup eerogo nengge kwak, Kani omoonuk nage logonet puutpuut paga eyo-kale wunuk nenet nage menggi kwak Togop aret eerogo piige,

15 Kat kawiya oonebu agan it aap ti muguren nage, Kawiya paga inambuluk yunikpunik eerogo piinet nage, Eeke logot o.
16 Kaliku ALA wae. It aap ti nen, “Ala ngge o?” Yinuk, kwaakkabit woraawak nduk, inenggali lombok eerogo piyet o.

17 It inenggali mbakak nugwi, Mondok-mondok inogut nagak mban agan nugwi,Miyuk-meya eerogo piigwi tit iigak kambit nogwe, Eeruwak nduk, teppiyet o.
18 Kat kendage ti, Kaliku ALA aret ineenu ogwe, Ndi, o nggween paga yime abok aret kat kalik Tiyanak Lombok Menggendak liippagagwi, Eeruwak nduk, eeppiyet o.



84 ALA AWI WURIK ME LOGORAK, “AO,” MBAREEGERAK WONE
Aap Kora apuri nen ndawi ambi pereegwaarak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Komaawi Lombok Menggendak Kaliku ALA wae. Kat wonage menggenom yi, Mondok iya abu kigirikwe agaarik o.
2 Kaliku ALA kawoore’nggam logokit lak, “Ao,” mbake, Niniki mondok nenet unggwage, Ineenik aganaka kat Ala aret me, Nimbirak lambunikit nduk, Niniki inom, neebe inom, uugwe lombok mbarit unggwage, Eeke agarik o.

3 Nowe kendagembogut Komaawi Lombok Menggendak Kaliku nogoba Ala wae. Towe yiluwe nen, “An yime aret logokit o,” yinuk, Kawi wurik me awi mbambunuk wonage, Ndi, kake warogo wokkogo menggam eraanu towe wuni’nuk inaagalogwe ndarogo piyoorak awi mbambunuk wonage, Eekwi iinok, An kunduk togop aret logokit lak, “Ao,” mbake agarik o. 4 It aap ko’lu-kii’me kawi wurik me mban wonogwe, Ko’lu-kii’me kendage alut eekwi, Eekwi nogo Inale’nggen aret menggaarak o.

5 “Ala nen aret ninomaawi eeppinanege logowak o,” Yinuk, iniki kat paga panggonak wonogwe, O abe alik leenak menggim nogome noorak iniki lunik lombok wonogwe, Eekwi iinok, Inale’nggen aret menggaarak o.
6 Ndi, o kibi wonagaatik mayu iyaalok wage paga Iri’ngga-kale’ngga ki eerogo pit nage menggim endage, Le Yogo Menggam Kobappaga, nogo logomenggaarik, O time niyo eneeri warak eerogo pit nugwi,
7 Nogo logonet, inomaawi aritarit O Tiyon kat Ala kenggaanom paga ari unggwogwe, Eeko menggaarak o.

8 Komaawi Lombok Menggendak Kaliku Ala wae. An tamban eeke yi, karuk konengge, Yakup ogoba Ala wae. Noone yokkege yi, liirogon aret konengge,
9 Ala wae. Nit ninanggeemu kwak kat aret me, Aap kat amburu kilirogo mippereegindak nogo abuwa nen pekkage, Eeru o.

10 An name ne seribu paga logorak ti, ninikilom aret kwe, Kawi wurik me ne ambit paga logorak ti perak, Niniki kundugu lombok aret o. It aap maluk eeka iname logonet, Neebe obeelom logorak ti, op aret kwe, Kat nogoba kawi wurik me Tungga’nggi paga arum logorak ti perak, Iya lombok me, an time logorak mbake agarik o.

11 Oonegen kwak obeelom eerogo pinanege, Nggeemu kwak mulunogo pinanege,Eeke menggendak Kaliku Ala aret o. Kaliku ALA ninabuwa nen obeelom eerogo pinanege, Ninendage tiyappinanege, Eeke menggendak me, Aap inoba maluk lenggenak lek abe mban eekwi iinok, Yi mendek ndi mendek obeelom eeppiige nogo Ambi ili ari lek nggwik togon eeppiige menggendak o.
12 Togop aret me, Komaawi Lombok Menggendak Kaliku ALA wae. It aap iniki koba panggombunuk menggaarak nogo inale’nggen aret wonogo logogun o.

85 INEEBE OBEELOM LOGOWAK NDUK, TAMBAN EEREEGWAARAK WONE
Aap Kora apuri nen ndawi ambi pereegwaarak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Kaliku ALA wae. Kat kanggween nogo ili eerogo pege, Yakup paga wiganak aa’nduk wonogogwa kwak Obeelom eerogo piige,
2 Kapuri maluk eeko nogogwaarak nogo mari eerogo mbo pege, Inomaluk taborogo piige, 3 Mberirage nagagindak nogo mberiraga’lek teppiige, Kanini kani kunik negen inoba piige nagagindak nogo tebenogo pege, Eekendak o.

4 Nit ninagap ndaka Ala wae. Nit aa’nduk wonogogu kwak eerogo pinanege, Nit eekwi paga keebi ninombake nogo mbo pege, Eeru o.
5 Kanini mondok-mondok ninoba pinanege, Ninapuri nda’narit wundi woraagun nogo Kanini inoba piinet nage, Eeke logorak op a?

6 Kat eeppinanemenggendak paga Kapuri ninale’nggen kombako logowok nduk, Aa’nduk wonogogu kwak obeelom eeppinaniyak lek mbaken?
7 Kaliku ALA wae. Kat nen ninabuwa mban mbarit wundi wage nogo Nit nineenu aruwok nduk eeppinanege, Ninagap ndarak logowok nduk eeppinanege, Eeru o.

8 At Aliku ALA nen, “An napuri nake leenak menggaarak nogo, Iniki ugun tayenak logowak nduk eeppiyaagin koonogo pigirak me, Iniki lek logonet, eerit nogo nogogwam iniyokan yungguninuk maluk eerit nagwaarik o,” Yinuk, an yo’nege nogo naruk konengge agarik o.
9 Nit ninanggween yi paga At endage abu tiyanak logowak nduk, It aap Ala inagabiti mbako menggaarak nogo Inagap ndariyak panggo yi wage mbake agarik o.

10 At abuwa nen iniki kunik ee’ninake, Yo’niragaatak nogo li’luk eeppinanege, Eeriyak nogo imbirak lambuk ari, Iniki abe koonak logorak inom, Iniki ugun tayenak logorak inom, Keyage linggik-kambuk yogwe, Eeko agaarik o.
11 Abe liirogon eeka nogo ti, O nggween paga yime nen mbilangge, Abe koonak a’me nggelok mban eeka nogo ti, mbogut paga nen enegen wu’nari wage, Eeke agaarik o.

12 Aliku ALA nen obeelom eerogo pinanigin me,Nit ninanggween paga anggen obeelom mban yi’nage logogin o. 13 Waga’lek kagak, Ala woraawak nduk, Aa’nduk kiniki obeelom logonet, A’me nggelok mban eerit namonggotak paga at aru pipuk eerogo pogo logomunggup o.

86 AT NDAWUT NEN TAMBAN EEREEGERAK.

1 Kaliku ALA wae. An neenggi lek ambi eekkoloorak meek me, Wone yokkege yi, karuk konengge, Karuk konengge logomenggendik, onggo yo’nege, Eeru o.
2 An nen kat koone liirogon eerit nage me, narum wonage, Nogoba Ala kat aret me, Niniki koba panggonak an kayeloman yi, nagap ndake, Eeru o.

3 Nogoba o. Kubondendok nen oonikiya ari nage kagak, An nggino yokkege minggirak me, nabuwa mbake,
4 Nogoba o. Yeenggwa nirenok nduk, Niniki kat paga lunik wonage me, Kayeloman an niniki ale’nggen kaakit nduk eeppanege,
5 Nogoba o. Kat Ala abu obeelom aret wonage, Aakumi inomaluk aberak wonageelik mari eerogo piige, Aakumi abok aret inoone nggwok paga yokkugwi iinok, Inabuwa lombok mbarit nage logonet inoone konengge, Eeke menggendak o.

6 Kaliku ALA wae. An tamban eeke yi, karuk konengge, Nabuwa mbarenok nduk, Noone nggwok paga yokkege yi, liippanege, Eeru o.
7 An yokkege neenok, yeenggwa nege menggendak me, Maluk noba age kenok, noone nggwok paga yokkirigin o.
8 Nogoba o. Yi kugi ndi kugi inenggela’me kat Ala kokwak ambi wonage lek aret o. Kat eerit nage kwak, it ambi nen eeka’lek aret o.

9-10 Nogoba o. Kat Ala kalik aret wonage, Abu nggwok lombok wonage, eerubok mendek eeke, Eeke menggendak me, Yi aakumi ndi aakumi ogobakkigirogo piyareegindak nogo Abok aret wogo logomenggaarik, Kat kabu’me tebe yinuk, kalut eekwi, Kat kendage kunogo tiyappagit nugwi, Eeko logogun o.
11 Nogoba o. An eerit nage logonet, Kat abet mban ari menggendak wone an ndak-ndak eerit nage logokit nduk, Kat eerit nage nogo an mamunnege, Nogoba o, yinuk, kayuk wuke logokit nen niniki mbere lek ambiret eerogo panege, Eeru o.

12-13 Nogoba Ala wae. Kat an nabuwa nggwok lombok nombake, Kambunuk nogo menggam kiiniki paga nen an pilanogo nippani wage, Eereegindak me, Niniki abe paga lombok nen, “Wa!” yokkege, Kat kendage mondok-mondok tiyappagage, Eeke logogin o.
14 Ala wae. Aakumi iniki wogoppakwi nogo nen Pilak yinuk an nookwi,Aakumi a’nggan wogonaka nogo nen Kayuk wuka’lek an kok pi’naburak eekwi, Eekwi me,
15 Nogoba o. Kat aakumi inabuwa mbake, Kiniki yanggo yinuk eeppiige, Kiniki aan aganggenggwi lek kwi’ndak wonage, Aakumi kiniki kunik aganakak mban eeke, Yoraga’ndak nogo li’luk eeppiige, Eeke menggendak o.

16 Togop aret me, Kena logurogon an pe’neege logonet nabuwa mbake, An kayeloman yi, komaawi eeppanege, Kwe kayeloman aagaluk aap ndarak an nogo nagap ndake, Eeru o.
17 Kaliku ALA wae. Kat nen yeenggwa nege, niniki eyak wappanege, Eeke menggendak me, It ineebi nombaka nen inigen kenok, Inenggali aruwak nduk, Kat nabuwa mbake neenu agak ambi eeppanu o.

87 ALA AGOTA YERUTALEM TIYAPPEREEGERAK WONE
It aap Kora apuri nen ndawi ambi yi aret pereegwaarak.

1 At Ala nen puut abu abe alik leenak nogo paga “Nawi alom ti paga logokit o,” yinuk, O nambit-mbit wurogo patit nage,
2 Aliku Ala nen it Yakup mendek wonogo menggam inikilom mbake kwe, Kota Tiyon tu unggwogo menggam perak, Iniki kundugu lombok mbake menggerak o.

3 Togop me, Ala Agota yi wae. Kat menggendak mbininggo logonet, “Wi!” yinuk, pi wakkako menggaarak.
4 “Ala ti, nit ninogoba aret o,” yinuk, Yogo menggaarak inenggela’me o Metit inom, Mbaben inom, endage kungge, It Pilitin menggam inom, Tirut Kuti imbirak inom, endage kungge, Eeke logonet, “It abok yi, inawi alom o kota Tiyon aret o,” Yinuk, yigin o.

5 Ndi, it aakumi nen kunduk yogo logonet, “At yi, o Tiyon nda’nage, At ti kunduk, o Tiyon mban nda’- nage, Eereegwaarak o,” yinuk yogwe, Ndi, “At Tiyanak Lombok Menggerak nen O ti nu’lek eerogo pigin o,” yinuk, yogwe, Eeko logogun o.

6 At Aliku ALA nen Aakumi inanebunu lombok inendage liiru mbangge logonet, “Aap ti, o Tiyon aret nda’nagagerak o,” yinuk, Endage liiru mbangge,
7 Aakumi apit aret kwirabikkwirabok yogo logonet, “Ninawi alom kota Tiyon aret o,” yinuk, Ndawi paga o ti anep pogo logonet, Yiraakut negen inali-inale yogwe, Eeko logogun o.
88 ANDI IYA KENOK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Aap Etaraki mendek endage Keman nen ndawi yi nggagangge kagak it aap Kora apuri engga pereegwaarak nogo yi aret me, it aap ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Nagap ndaka Kaliku ALA yi wae. Yeenggwa nirenok nduk, liinggeoonikiya kulinik aret noone nggwok paga yokkege agarik o.
2-3 An niniki aaninggin ndugu aago wonage, Neebe kambunuk nogo menggam ambe paga ari nage, Eeke me, An tamban eeke yi, karuk me ari unggwage kagak, Noone nggwok paga yokkege yi, liirogon konengge logot o.

4 Aakumi mbuun ambena wanggwi nogo, “Ninom wangge,” nombakwi, “An namiya lek agaarak kambuurak aret,” nombakwi,
5 “It kambeegwaarak ninom wonage,” nombakwi, Eeko agaarik o. Aap inoorak kambak nggween taanak wonogwe kwak, Aakumi inoba abeka’lek mbo piige menggendak kwak, Aap kat kinom kunik lek me, eenggi mbanak wonogwe kwak, An togop aret wonage agarik o.

6 Kat nen an neebe waganogo Mbuun ambe kiiniki paga lombok mbo wuppanege, Nggween kiiniki paga o apit aago lombok me wuppanege,
7 Mo andi kwak kanini lombok noba kwippanege, Niyo kilaarak-mogonik eerogo Lebeninake menggi kwak, eerogo panege,
8 Aap an ninom kunik nogo ogoo’naruwak nduk eeppiige, An nogole nombako logowak nduk, eeppiige, Eerogo panggendak wonage agarik o. An keele maarak negen wonage me, Wundi noorak meek aret logonet,

9 Andi-pandi nen le ari paga Nenegen agap piirik wonage agaarik o. Togop aret me, Kaliku ALA wae. O kubondendok nen o kiyoma ari nage kagak, Noone nggwok paga yokkege, Neenggi kat Ala wonage me nippunuk wonage, Eeke agarik o.
10 It kambeegwaarak inigen kaawak nduk, Eerubok mendek eeke menggendak ya? It kambeegwaarak ineenik a’nuk, “Wa!” yokkogo menggaarak ya?

11 Aakumi kambunuk nogo menggam nogome nen Kat aakumi inabuwa mbake menggendak nogo mbininggwi, Aakumi lek eerogo piigo menggam nen Yoraga’ndak li’luk eeppiige menggendak nogo yogwe,
12 O apit aago nogome Kat eerubok mendek eeke nogo ineenu ogwe, O kobak ogo menggam nogome Abe koonak mban eeke menggendak nogo ineenu ogwe, Eeko menggaarak mbaken? Lek aret o!

13 Togop ti kwe, Kaliku ALA wae. Yeenggwa nirenok nduk, noone nggwok paga yokkege, O kubondendok tamban paga karuk paga pege, Eeke minggirak kwe,
14 Kaliku ALA wae. Nonggop nduk an mbo panege, Nonggop nduk an neenok, Kat kenggaawak kumaappatinuk wonage, Eeke agandik?

15 An ti, wulaga mbuuluk paga nen Aaninggin-paaninggin noba age, An kambuurak mban ee’nake, Eerit wagagerak o. Namineeri ne agan nawak nduk eeppanege nogo kage, An niniki abu lek ee’nake, Eerit wundi wagagerak o.
16 Kanini kani eyak negen noba kwi’nage, Namineeri ne agan nawak nduk,Kat eeppanege paga neebe lek eerogo negen panege,
17 Niyo wurik nage menggi kwak, Kanini nenaagan-nambokan wanggerak wonage kagak, Kubondendok nen nok oonikiya ari nage, Nagabiti aruwak nduk eeppanege nogo, enaarak lombok wonage, Eekak eeke agaarik o.
18 An noreewi inom, ninom niniki kunik lombok inom, Tayorogon piya nage keegak, O apit nogo nore negen nimbirak kunik aret agaarik o.

89 ALA NEN NDAWUT ABUWA MBAN MBARIT NAGE NAGAGERAK WONE
Aap Etaraki mendek endage Etan nen ndawi yi aret pereegerak.

1 Kaliku ALA ninabuwa nen Kiniki kunik ee’ninabit wage menggendak nogo, Ndawi paga mondok-mondok tiyangge, Yo’niraga’ndak li’luk eeppinanege menggendak nogo, Ninapuri-ninombowologwe nda’- narit wundi wogwe nogo, Noone paga yoranet nage, Eeke logogin o. 2 Kat aakumi inabuwa nen kiniki kunik aganake nogo, lek ageelik mondok-mondok aret aganake, Yo’niraga’ndak li’luk eeppinanege nogo, mbogut nu’lek menggi kwak eeppinanege, Eeke menggendak nogo An yorage logogin o.

3-4 Kat nen ari logonet, “Aap an nen leenogo pereegirak nogo, Wone nimbirak abuk nggaruk togon koonogo pege, Ndi, an nayeloman Ndawut nogo yoge logonet, Kat kobaane’me kombowologwe nda’narit wundi wogwe, Kat wone lengganogo yorage menggenom mondok-mondok nu’lek wonage, Eeke logowak nduk koonogo pigin o, yoge, Eereegirak o,” Yinuk, yereegindak.
5 Kaliku ALA wae. Kat iya tit eeke menggendak nogo, it mbogut nen, “Wi!” yinuk, pi wakkakwi, It kapuri alik leenak kuwak aago inenggela’me Kat liirogon eeppiinet nage menggendak nogo, Kendage tiyappagagwi, Eeko menggaarak o.
6 It mbogut abu’me o oolo ya’i menggaarak nogo, Kaliku ALA kimbirak ndak-ndak ambi ta wonage mbaken? It mbogut paga wonogo menggaarak kunduk, Kaliku ALA kinom ndak-ndak ambi ta wonage mbaken?

7 It kapuri alik leenak kuwak aago nen kat kayuk ambik wukwi, Kenaagan-ambokan wonogwe nogo nen iya kombakwi kwe, Kat keenok, “Mondok iya,” yinuk, Inagabiti lombok kombakwi, Eeko menggaarak o.
8 Komaawi Lombok Menggendak Kaliku Ala wae. Kat ndak-ndak ambi ta wonage? Kaliku ALA wae. Kat mondok iya me, Yoraga’ndak li’luk eeppiiga aret wonage, Eeke menggendak o.
9 Yi laut ngguk-lagap eerogo wumbi wage nogo, Kat aret unde wonage, Niyo kole yenggenak kilaarakmogonik eeke nogo, Kat nen abolok lek eerogo pege, Eeke menggendak o.
10 Aap inooke menggi kwak,Waalo kole endage Arakap nogo aan lebenogo punuk wake, Keenggi omaawi paga kawim nogo mugogo mappiige, Eereegindak o.
11 Mbogut inom, nggween inom, kat aret unde wake, O nggween yi alom kwippege, Yi mendek ndi mendek nggween paga wonage yi, Abok aret wakkage, Eereegindak o.
12 O omarip paga pa’nggwe inom, o ame pa’nggwe inom, ti, Kat nen aret wakkagagindak me, Kendage kunggwi iinok, puut Tabot inom, Keromon inom, Inale’nggen nen ndawi wako menggaarak o.

13 Kat kobaak omaawi ambik aret wonage, Keenggi kunduk omaawi alik negen wonage, Keenggi abe’nggan nggorek lombok wonage, Eerak aret agaarik o.
14 Obeelom eeppiinet nage, a’me nggelok eeke, Eeke menggendak nogo Kat wone lengganogo yorage menggenom ti paga panggonak kagak, Aakumi inabuwa nen iniki kunik aganake, Yoraga’ndak li’luk eeppiinet nage, Eeke menggendak kabok nogo Aa’nduk wiganinuk nage kagak ambo’me wage menggendak o.

15 Kaliku ALA wae. It aakumi kalut eeko logonet, Inale’nggen nen ndawi lubuk yogwe, Kenggaawak abinak paga eerit nugwi, Eekwi nogo Inale’nggen aret logogun o.
16 Inale’nggen nen kanep tenokmbenok yogwe iigak, Kubondendok nen nok oonikiya ari nage, Kat abe koonak mban eeke menggendak nogo, Mbininggwi iigak iniki eya ogwe, Eeko menggaarak o.

17 Aap inomaawi paga inendage tiyak yogwe ti, kat eeppiige menggendak paga aret o. Ndi, nit ninomaawi ambik monggoorak nogo ti, Kat ninabuwa mbake menggendak paga age menggerak o.
18 Ninanggeemu kwak mulunogo pinanega ti, Kat Kaliku ALA aret o. Ninowe endagembogut nogo ti, Kikak Nakeelik Alik Leenak Iterali inogoba kat aret o.

19 Ne ambi paga kat Ala nen It aap inabinggaanggo paga yorage, It kat koone liirogon yoraga nogo yorage, Eeke logonet, Yoragagindak nogo yi o. “Aap wim eeka wakaa’ngget ambi omaawi eeppege, Aakumi inenggela’me nen aap tawe ambi endage tiyanak logowak nduk miirogo pege,
20 An nayeloman Ndawut aret kwaarogo punuk, Amburu an unde minggirak nogo oba kilirogo mippege, Eereegirak me,
21 An neenggi omaawi paga at pipporogo wonage, Nobaak nggorek paga eyak wapporogo wonage, Eeke logogin me,

22 At inom wim mbanak ambi nen, “An karum wonage onggo wo’niri mok o,” yinuk, yogwi, It aap maluk mendek ambi nen at tebenogo pugwi, Eeko logogun mondok lek aret o.
23 Enegen kagak inom ogoorugun nogo aan lebenogo piige, It aap at ineebi ombarugun nogo inoorogo piige,
24 At eeppuurak yoriminggirak nogo liirogon aret eeppege, At abuwa mba’nuk, eeppege, Eeke logogin me, An nendage kunogo punuk eerit nage kagak At endage nggwok aret arigin o.
25 At eenggi paga yi kole yenggenak unde logowak nduk eeppege, Ndi, eenggi abe’nggan paga yi niyo ndi niyo nage nogo unde logowak nduk eeppege, Eerigin o.
26 At oone nggwok paga an yo’nege logonet, “Nogoba Ala nayugum lunik kwak Nagap ndaka kat aret o,” yinuk, yo’nirigin o.

27 An naput manggu ndarak negen eerogo pege, O nggween paga yime aap inendagembogut tebenak iigak, At endage mondok tiyappege,
28 An at abuwa nen niniki kunik eeke nogo, lek aga’lek mondok-mondok wonage, Wone nimbirak nggaruk togon koonogo pereegirak nogo Mbeyok yaga’lek a’me aret eeppege,

29 At obaane’me ombowologwe nda’narit nawak nduk eeppege, Mbogut lek ageelik wonage menggi kwak, At wone lengganogo yorage menggim mondok logowak nduk eerogo pege, Eerigin o.
30 Togop eerigin kwe, at apuriombowologwe nogo nen Noone yugu liiru mbanak nogo munogo mbo pugwi, Eeko logorak wone koonogo pereegirak nogo Mugurok nogwe lek tayoppugwi,

31 Wone lengganogo yoragagirak nogo lalenogo pugwi, Wone, Yogop ee’nu ndogop ee’nu, yoragagirak nogo Eeka’lek mbo pugwi, Eekwi iinok perak,
32 Noone taganemenggaarak onggo yawi paga inooke, Inomaluk onggo ya’mbiran nggora eerogo piige, Eerigin o.
33 Togop eerigin kwe, At abuwa mbake minggirak nogo mbo pege, Wone yoriminggirak nogo li’luk eeppega’lek tayoppege, Eerigin mondok lek aret o.
34 Wone at nimbirak koonogo pigirak lalenogo pege, Noone paga, Yogop eeppagagin o, yogirak nogo Eeppega’lek alik yoge, Eerigin lek o.

35-37 At Ndawut obaane’me Ombowologwe mondok-mondok ndaganabit wundi nage, Oonegen lek aga’lek wonage menggi kwak, Wone lengganogo yorage menggim mondok aret wonage, Ndugwi enggela’me nen enegen liirogon wogonaka tut nogo Lek aga’lek awo wonage kagak At wone lengganogo yorage menggim mondok nu’lek wonage, Eerigin o, yinuk, An kikak nakeelik nalik leenak nendage kumbatinuk, Ndawut pilit pugunogo yorigin lek abet aret eerigin, Wone kumbuk mbaneegirak ti aret me, Ambinom yigin lek o,” yinuk, Yereegindak nogo ti aret o.

38 Togop aret yereegindak kwe, Kat nen aap amburu kilirogo mippereegindak nogo mbo pege, Keebi ombake nagandik, kenegen lambek kage, Kanini lombok ombake,
39 Kayeloman kimbirak wone koonogo pereegindak nogo, “Lek aret aga o,” yinuk, ari, Enggare-nggare yippereegindak nogo nggoorogo, liirubu paga mbo pege,

40 At agota paga pak wurik nogo langgunogo pege, Kumaa’nari nagak yugum pak wurogo pereegim nogo yigiriknoonom eerogo pege, Eekendak o.
41 Togop eerak wonage kenok, it aakumi abok nen Tu ti paga nogo logonet, amendek ko’nok nogwe, Aakumi at enaagan-ambokan wonogwe nogo nen, “Yi eerogo pegerak, kayik a!” Yinuk, agi’ndok kambit nogwe, Eeko agaarik o.

42 At inom ogoorak wonogwe nogo inendage tiyak yuwak nduk inomaawi eerogo piige, At inom wim mbanak nogo nen Inale’nggen mbako logowak nduk eeppiige,
43 At awooluwak engget tugunogo pege, At wim eeke kagak, inom aga’lek mbo pege,
44 Obaanggi-obaangge li’luk ee’nuk nege kagak Aakumi, “Wi!” yinuk, pi wakwi nogo Oba nggorok togon eerogo pege, At wone lengganogo yorage menggim tiyanak wonage nogo Nggween paga tebenogo pege,

45 At tawe nggorek logukwak Nda’nagagerak koorok panggonogo pi wage, Enggali mban eebe paga luurik logowak nduk eeppege, Eekendak o.
46 Kaliku ALA wae. Kat kumaarak mban wonage keegak, ne mande ari nagin o? Kanini kani kunik negen eerogo pinanege keegak, Ne mande arigin o?
47 An neenik wonage ti, Ne ambit liingge lek age nogo abeke logot o. Yi aap ndi aap abok aret We aanom warogo ogobakkigirogo piyareegindak me, ia!

48 Aap ta nen kanggeelik eenik mban wonage, Ndi, aap ta nen aakumi kambunuk nogo menggam nen agap ndakkolage, Eeriyak mbakop? Lek aret o!
49 Nogoba o. Yoraga’ndak ndak-ndak eeppiige menggendak nogo aa’nduk Ndawut eeppege logonet, “An mondok kabuwa mbake logogin o,” Yinuk, kumbuk mbaneegindak nogo nonggop aga o?

50 Nogoba o. Aakumi nen an kayeloman nonggop negen miyuk-meya eerogo panggaarak nogo liippiige, Aakumi inanebunu lombok nen, “Kayik a!” yinuk, Nonggoti eerogo nagi’ndok kanggwi iigak, Noone onggo yaga’lek lambek wonagarak nogo maloppanege,
51 Ndi, Kaliku ALA wae. It ninom wim mbanak nen meek eerogo panugwi nogo ti, Kat amburu eerogo mippaneegindak yi awi ndi awi niyok pit nage neegak, Eeppanegaarak nogo abeke, Eeke logot o.
52 Kaliku ALA kendage Mondok-mondok tiyanak aret logowak o. Abet aret yagi o. Abet aret yagi o.

NDAWI PUGU KUWAK EERAK 3 MBAMBUNUK, AMBOKAN MBANAK YI ARET
(Pasal 90-106)

90 INEEBE OP LOGOWAK NDUK, ABU’ME UNGGWAGA TI ALA ARET
Ala wone liirogon eeka Muta nen tamban eereegerak.

1 Nogoba o. Ninombomini nda’narit wundi wogwe,Ninombowologwe nda’narit wundi nogwe, Eekwi iigak, Nineebe op logorak kabu’me unggwaga kat aret o.
2 Puut-puut alom awo kwippega’- lek logonet, O nggween yi, awo wakkaga’lek logonet, Mbogut-nggween awo wakkaga’- lek logonet, O aa’nduk nen nok, age yobok kuli kitok mondok-mondok menggendak kat Ala aret o.

3-4 Tahun seribu eerit wage nogo ti, o ne ambit weege kwak kage, Ne ambit oonikiya paga tum wako mengga kwak kage, Eeke menggendak me, Kat nen aakumi inagabolo nogo Iniyokan nggween ari nawak nduk yorage logonet, “Aakumi inapuri yi wae. Kiniyokan liirubu ari nanip o,” Yinuk, yorage menggendak o.

5 It aakumi ugun nogo yugwi iigak, iniki nggerok togon wonok nage menggendak o. It aakumi ti, O kubondendok iri’ngga anggup larak kwak wonogwe,
6 Iri’ngga nogo o kubondendok anggup lake nagaatik, O kiyoma teebat a’nuk mbuk age menggi kwak wonogwe, Eeko menggaarak o.

7 Kanini lombok ninoba pinanege paga nineebe lek ogwe, Kat nen mbe’nirage paga ninogut nggigik togon wungge, Eeke menggerak o.
8 Nit maluk eekwi nogo kenegen niige, Ninomaluk nobarak wonage nogo, kabinak paga kin eeppege, Eeke menggendak o.
9 Kat kanini ninoba pinanege paga Nda’nogogurak eyom nogo kuwagaluk eerogo pinani wage, “Ai-ao,” yogwe niigak, Nda’nogogurak yi tahun ndi tahun lek ari nage, Eeke agaarik o.

10 Nit ndarak nineenik niigak tahun eeriyak ti, Tahun 70 aret kwe, Ninomaawi ee’ninake kenok perak, Ndarak niigak tahun 80 aret age menggerak o. Ti ee’ninake paga ninale’nggen mbarumonggoorak kwe, Aaninggin-paaninggin ninoba kwi’nage, Anggon-panggon ee’ninabit unggwage, Eeke kagak, Nda’nogogurak mbet-mbet lek ari nanuk, Nineenggi-niniyok lek aret, lek ogo monggoorak.

11 Kanini mondok iya lombok menggendak nogo, Aap ta nen eenu age, Kat kanini mondok iya eeppiige ndak-ndak it aakumi inagabiti kombakwi me, Ta nen aganak nuk ega’lek lambek puk wonage, Eerigin mbaken? Lek aret o!
12 Niniki warak eekkolaawok nen nda’nogogurak nogo Nineenggi liirogon lingginiyak nduk mamunnirage logot o.

13 Kaliku ALA wae. Ninabuwa mbaka’lek mbo pinaninuk keegak, Ne mande ari nagin o? Nit kayeloman mini yi, ninabuwa mbaru obak!
14 Nit nda’nogogum eyom ari naga’lek kagak Niniki ale’nggen yogwe, ndawi lubuk yogwe, Eeko logowok nduk, Ninabuwa nen kiniki kunik ee’ninake nogo paga ko’lu-kii’mekubondendok ndonggok togon eeppinanegak mban eeke logot o.
15 Andi-pandi eerogo pinanege keegak, Yi nogo ndi nogo yit nogwe, Aaninggin-paaninggin ninoba pinanege keegak, Yi tahun ndi tahun eerit nogwe, Eeko nogoorak ndak-ndak Ninale’nggen mbako logowok nduk, eeppinanege logot o.

16 Kat eeke menggendak nogo Kayeloman mini nineenu aruwok nduk, kin eerogo pege, Kendage abu tiyanak, “Wi!” kugwi nogo Ninapurilogwe kunduk inigen keyaawak nduk eeppiige, Eeru o.
17 Ninogoba Ala o. Kale’nggen ninoba pinanege, Nineenggi paga eerit nugwi nogo omaawi eerogo pege, Nineenggi paga eerit nugwi nogo lek age kero, nu’lek eerogo pege, Eeke logot o.
91 NOBAPPINANEGA TI ALA ARET

1Aap ambi eebe op logokit nduk, at Tiyanak Lombok abu’me wonage kenok, At Omaawi Lombok Menggerak angguna’me logogin o.
2 An nen Aliku ALA yoge logonet, “An neebe op logowam inom, Pak wurogo pereegim inom, ti, Niniki koba panggonak nogoba Ala kat aret o,” Yinuk, ari logogin o.

3 Towe nggerok yuwak nduk keele pugume kat kenggaanok nggerok ari, Kugilengga iyak wuremenggerak paga keebe kangge, Eeke keyo, At abet aret kagap ndake,
4 Towe a’naabit abu’na aagalogwe tebembiinok menggi kwak At eenggi paga nobakkake, Keebe op logonok nduk, at abu’- me pagage, At yokkiremenggerak ndak-ndak li’luk eeppagage, Eeke ti, at aret me, Kanggeemu kwak, karin kwak at aret o.

5 Togop aret me, Oonikiya paga kamineeri ne agan nawak nduk eekkake, Kinom ogoorak ambi nen omaale wundep wukkake,
6 Nogo iniki mbere eeke paga kugilengga ndi wu’nage, O liingge-liingge andi At ambi oba agak eeke mendek kat koba ari wage, Eeke kenok, Kat kagabiti mbarumunggun lek aret o.

7 Keeben abeenok aap ineebe seribu kanggwi, Keenggi abe’nggan aap ineebe sepuluh ribu kanggwi, Eerumenggaarak kwe, It inoba a’nuk kambemenggaarak nogo ti, Kat koba ari woraagin lek o.
8 Ata, aganakwi nogo kenegen mban liippiige, It aap maluk mendek onggo eeppiige nogo Kat kenegen mban kage, Eerumunggun o.

9 An neebe op logorak ti, “Aliku ALA aret o,” yinuk, ari, Ndi, an logorak nogo ti, At Tiyanak Lombok Menggerak abu’me aret wonage mbake, Eeke keenok,
10 Maluk mendek ambi koba ari wage, Kugilengga kawooliya paga ndi wu’nage, Eerigin lek o.
11 Kat yi eekak ndi eekak eerit nege keegak, It malayikat nen karum logowak nduk, Ala nen wone lengganogo yoramenggerakWogo logomenggaarik,

12 Yugum paga kowak kalok yi wangge keyo, Ineenggi ndoonak paga inaani wambi namunggun o.
13 Togop eerumunggun me, Singa inom, waalo muuru inom, tebenogo piigak nage, Singa anini ambik inom, waalo aakumi inooka inom, Kiyok aan lebenogo piinet nage, Eeke logomunggun o.
14 At Aliku ALA nen ari logonet, “At aap ti, iniki kunik ee’nake me, agap ndake, Ala ti, an nogoba aret o, yinuk, ari me, arum wonage,

15 Yeenggwa niru o, yo’nege kenok, yeenggwaage, Maluk eeppugwi iinok, ili ari, Aap ineenggime nen ndinogo wumbege, At endage tiyappege, Eeke logogin o. 16 Iniki ndonggo yuwak nduk, At ndarak kagak eenik nggorek logorak eeppege, Kagap ndaka nogo ti, an aret, eenu eeppege, Eeke logogin o,” Yinuk, yereegerak.

92 A’ME NGGELOK INOWAK LOONGGA TI, ALA ARET
Nogo 6 yippunuk, ko’lu yonggonggologwe paga tiyanggo
logowak nduk, ndawi yi aret pereegwaarak.

1 Kat Tiyanak Lombok Menggendak yi wae. Kaliku ninogoba ALA, “Wa,” yokkugwi, Kendage tiyappagago logonet ndawi wakwi, Eeko logorak ti op aret o.
2-3 Nggitat agale 10 aago paga inom, Nggitat oone abe eeka paga inom, Eeko logonet, Lek aga’lek kiniki kunik mban ee’ninake nogo Kubondendok paga yorogwe, Yoraga’ndak li’luk eeppiige nogo Oonikiya paga nen yorogwe, Eeko logorak ti kunduk op aret o.

4 Kaliku ALA wae. Eerit nage menggendak paga niniki ale’nggen mbake, Keenggi paga nen eeke menggendak paga Nale’nggen nen ndawi lubuk ari, Eeke agarik o.
5 Kaliku ALA wae. Kat eerit nage menggendak nogo ti, nggwok lombok wonage, Ndi, kiniki koonogo pege menggendak nogo ti, Tabarak lombok wonage, Eeke menggendak me, iya o!

6 It aap iniki apit nogo nen ineenu ogwe, It aap iniki lek wi negen nen liippugwi, Eeka’lek nogo yi o.
7 Iri’ngga awi mbilangge menggi kwak, Aap maluk mendek nogo togop aret awi mbilanit nugwi, It maluk eeko menggaarak abok nen Maluk wone mban wiganit nugwi, Eeko menggaarak kwe, Ineebe lek eerogo piyamenggerak mondok aret logogin o.

8 Kaliku ALA wae. Kat perak, Mondok-mondok tiyanak lombok menggendak o.
9 Kaliku ALA wae. Kat kinom wim mbanak nogo, Kat kawim nogo abet aret lek eerogo piige, It aap maluk eeka abok aret mak eerogo nappiige, Eerumunggun o.
10 Ndi, an perak, Lembu nggwiya eyak pilanak menggi kwak, an nomaawi togop aret eerogo panege,Amburu ngget toolak paga noba kilirogo panege, Eereegindak o.

11 It ineebi nombakwi tebenogo piige nogo an nenegen abe nen iige, Ninom ogoorak aap maluk mendek mbaganggo logonet, Inoone agan nogwe nogo naruk konengge, Eekirak o.
12 Eyo nggabu engga mili lagangge menggi kwak, Eyo nggabina Libanon mendek mili kwit agan lagangge menggi kwak, It aap iniki abe koonak nogo togop aret logogun o.

13 It aap ti, Kaliku ALA kawi wurik me Eyo awi yarak mbilangge menggi kwak wonogwe, Kat ninogoba Ala kawoore’nggam Eyo yarak kwit agan lagangge kwak, wonogwe,
14 Aap inanggok ari nogwe iigak, Eyo anggen yege menggi kwak, anggen abe yugwi, Eyo mbuk aga’lek ki menggi kwak, it togop aret wonogwe, Eeko logonet,
15 “At Aliku ALA ti, iniki abe koonak mban wonage, Ninayugum lunik kwak wonage, Eeke menggerak me, Inikime maluk wonage abu lek aret o,” yinuk, yogo logogun o.

93 ENDAGEMBOGUT ITOK MENGGERAK TI, ALIKU ALA ARET

1 At Aliku ALA ti, endagembogut aret o. Aap inendage tiyanak inayum yikwi iinok, “Wi!” irogo mengga kwak, At endage abu tiyanak me, “Wi,” ugo menggaarak o. Aap wakaa’ngget eegin-omaale li’luk aago kwak, At omaawi togop aret wonage menggerak o. At o nggween mondok nu’lek eerogo pereegerak wonage agaarik o.
2 At wone lengganogo yorage menggim nogo O maan aa’nduk nen mondok wonagagerak. At eebe kunduk, itok mondok menggerak aret o.
3 Kaliku ALA wae. Niyo nggwok ugun-ugun wonagagerak nogo, Niyo nggwok oone lek wonagagerak nogo oonebu ari, Niyo kole yenggenak laut nogo Kilaarak-mogonik eerogo nappit nage, Eeke agaarik o.

4 Niyo kole wonagagerak nogo oone wo ari, Niyo laut kilaarak-mogonik eeke logonet, oonebu ari, Eeke nogo ti, iya aret kwe, Kaliku ALA abu tiyanak logonet, koone ari perak, Abu nggwok, mondok iya tit agaarik o.
5 Kaliku ALA wae. Eeko logorak kawone yugu ti, mondok nu’lek wonage, Kawi wurik ti, abu abe alik leenak wonage, Eerak kagak, O ambik me ari nage logogin o.

94 AAKUMI ABOK INOWAK LOONGGA TI, ALA ARET

1 Kaliku ALA wae. Maluk eekwi onggo eeppiiga kat Ala aret o. Maluk eekwi onggo eeppiiga Ala wae. Kin paga ari mok o.
2 It nggween paga menggaarak inowak loongga yi wae. Pilak yu o. Pilak ari logomenggendik, It aap iniki wogoppako menggaarak nogo Eekwi onggo ndak-ndak eeppiyet o.
3 Kaliku ALA wae. It maluk eeka nogo Onggo eeppiiga’lek keegak ne mande ari nage, It aap maluk mendek nogo Inale’nggen mbakwi iigak, ne mande ari nage, Eerigin o?
4 Iniki wogoppako logonet, “Nit mban iya o,” yinuk, agan nugwi, It maluk eeka ti, “Nit eekwi mban iya,” yogwe,
5 Kaliku ALA wae. It kapuri nogo piyak-payak eerogo piigwi, Keyate kwak kapuri leenogo piyareegindak nogo tebenogo piigwi, Eeko menggaarak.

6-7 “Aliku ALA enegen niige, Yakup ogoba Ala nen nit liippinanege, Eeka’lek aret agaarik o,” Yinuk, yogo logonet, Kumi togwe inom, aap nggiru inom wonogwe inom, Inenggaawak lek eerogo piigwi, Elege moono nogo inoorogo piigwi, Eeko menggaarak.

8 Kiniki yuundurak aakumi inenggela’me monggotak yi wae. Kit kiniki liippugwi, Kit aap kiniki lek wi negen yi wae. Mandenom nen kiniki warak ogwe, Eerumunggup o?
9 At ninaruk ogobakkigirogo pinaneegerak nogo nen Nit yogwe nogo aruk konengga’- lek wonage, Nit ninigen ogobakkigirogo pinaneegerak nogo nen Nit eekwi nogo enegen niiga’lek wonage,
10 At yi aakumi ndi aakumi inaruk wake menggerak nen Maluk onggo eeppiiga’lek wonage, At mamuniraga nogo nen eenggo’lek wonage, Eeke menggerak mba’nuk yogo ogotik ya? Lek o!
11 At Aliku ALA nen Aakumi eeriyak koonggwi nogo eenu age, It koonggwi ti, we aanom warogo aret koonggwi iige, Eeke menggerak o.

12 Kaliku ALA wae. It aap inaruk wake, Koone yugu liiru mbanak nogo liirogon mamuninake, Eeppiige menggendak nogo Inale’nggen aret mbako menggaarak o.
13-14 Kaliku ALA nen kapuri mbo piige, Keyate kwak kapuri leenogo piyareegindak nogo Kenegen lambembiinok mbagangge, Eerumunggun lek me, It aap inaruk wake paga inale’- nggen mbakwi nogo ti, Yi eyom ndi eyom aaninggin inoba ari wage kagak, Iniki ugun tayenak logowak nduk, Eeppiyamenggendak wonogwe iigak aap maluk mendek Inake nggween kabunogo piyoorak kuli ari nagin o.

15 Eekaatak a’me nggelok inowak loonggo logorak ena koonogo pemenggendak me, It aap iniki koonak menggaarak nogo nen Wone ti, liirogon aret porogo logogun o.
16 Ta nen it aap maluk mendek inoone taganogo piinok, an naana’le mbangge, Aap ta nen nimbirak a’nuk, it aap maluk eeka inoone lek eerogo piinok, nawone mbangge, Eerigin mbakop? Lek me,
17 At Aliku ALA nen an yeenggwa nenetak lek en Aakumi kambunuk inoone lek ogo menggam nanetak o.

18 An nen ari logonet, “Kaliku ALA wae. An eraabin tuk togon wangge agarik o,” ari neenok, Nabuwa nen pi’nake nagandik, nu’lek eerogo panege,
19 Niniki piirik-paarik lombok ee’nake kenok, Nale’nggen kaakit nduk, eyak wappanege, Eekendak o.
20 It aap wone yiluk-yiluk lengganogo yoraga nen Eeko logorak lek kagak eeko logowak nduk, Yorogwe paga aakumi iniki aaninggin ogwe nogo Kinom ariyak op mbaken?

21 It aap ti, kuwak eeppunuk, Iniki abe koonak nogo inooriyak nduk wone koonggwi, Maluk eeka’lek ugun iigak, “Maluk eekotak o,” yinuk, inoorit nugwi, Eeko menggaarak kwe,
22 Kaliku ALA ti, Nagap ndarak logorak yugum pak wurik kwak wonage, Kat nogoba Ala ti, Neebe op logorak yugum lunik kwak wonage, Eeke menggendak me,

23 Kat nen it aap ti, inomaluk onggo ndak-ndak eeppiige, It maluk eekwi paga ineebe lek eerogo piige, Kaliku ninogoba Ala nen ineebe pup eerogo piige, Eerumunggun o.

95 ALA AYUK WUKO LOGONET, OONE KONENGGO LOGORAK WONE

1 At Aliku ALA aruk konenuwak nduk, Niniki ale’nggen nen ndawi wakwi, Yugum lunik kwak ninagap ndaka liippinanuwak nduk, kuum-keek yogwe,
2 At owagam nanuk, “Wa!” yogwi, Ninale’nggen paga ndawi wako logonet at alut eekwi, Eeko logowok o.

3 Aliku ti, mondok nggwok Ala aret wonage, Aakumi inagugi abok aret inirimbaga at endagembogut abu tiyanak aret wonage,
4 Nggween kiiniki paga wonogwe nogo eenggime wonage, Puut kirin paga wonogwe nogo at mban unde wonage,

5 Niyo nggwok yenggenak laut nogo ti, At aret wakkagagerak me, at aret unde wonage, Ndi, nggween kunduk, at eenggi paga ogobakkigirogo pereegerak me, at nen koonogo pege, Eeke menggerak o.
6-7 Ninogoba Ala at aret o. Ndi, nit ti, aakumi at mendek aret me, At nen ndegenninake kagak wonogwe, Ndomba wogoren nogo mengga kwak, Wo’niren nege kagak wonogwe, Eeko monggoorak me, Ninendobanggun yindumbunuk at alut eekwi, Ogobakkigirogo pinaneegerak at Aliku ALA abu’me tebe yi unggwogwe, Eeruwok o.

8-9 Kinombomini karume wogo logonet, Ala nen eerit wage inigen kogo nogogwaarak kwe, Inogogumbuk a’nuk, O Meriba inom, Mata inom, wonogo logonet, “Ala anini wungge kaamun ilik, lek a?” yinuk,Inoone liirit-laarit yogo nogogwa kwak O yogondak Ala nen wone yokkirage konembunuk, “Nineebi o,” yinuk, kinogogumbuk arugup o.

10-11 It ti eyom ndarak nogo anini nen mberirage kagak Tahun 40 aret eereegwaarak. Mberirage logonet, “An yokkirage eeka’lek logonet, Kiniki mondok worokot-linik monggotak yi, Neebi a! yinuk, An yonggonggolage minggim Kit ninom yonggonggola ungguurak abu lek o, yinuk, Nanini nen nowak mbanogo wone ti abu aret yagi o,” Yinuk, yereegerak o.

96 ENDAGEMBOGUT ABU TIYANAK TI ALA ARET

1 Kit aakumi abok nggween paga wonogwe yi wae. Aliku ALA konenuwak nduk, ndawi wakwi, Aliku ALA liippuwak nduk, Kit ndawi ngget pugu tiyanggwi,
2 Aliku ALA ale’nggen mbaruwak nduk, ndawi tiyanggwi, at endage tiyappugwi, Kinagap ndake menggerak wone ko’lu-kii’me yoranet nugwi,
3 At mondok tiyanak menggerak nogo, it aakumi lombok inenggela’me mbininogo yorogwe, At iya tit eeke menggerak nogo Aakumi inanebunu lombok yoranet nugwi, Eeko logonip o.

4 Aliku ALA ti, mondok iya lombok me, At mban tiyappogo logorak ti, op aret o. Yi kugi ndi kugi abok aret inayuk warak aret kwe, At inirimbaga lombok me, at mban ayuk wuko logonip o.
5 Yi aakumi ndi aakumi inagugi inayuk wukwi ti, Kugiwak ineenggi paga nen ogobakkigirik aret kwe, At Aliku ALA perak, Mbogut aret ogobakkigirogo pereegerak o.
6 At endage tiyanak ayuk warak wonage kenok, “Wi!” ugwi nogo mban ndak warak wonage, At omaawi ayuk warak lombok menggerak nogo ti, At awi alik leenak menggim nogome ndak warak wonage, Eeke menggerak o.

7 Yi aakumi ndi aakumi kinanebunu lombok yi wae. Aliku ALA mban alut eekwi, “Kendage tiyanak komaawi ambik Kaliku ALA aret o,” Yinuk, at wogoppugwi,
8 Aliku ALA endage abu iya me, tiyappugwi, At ake wogoriyak wonok at oore’- nggam pi unggwi wogwe,
9 Aliku ALA kikak nakeelik alik leenak mondok iya lombok menggerak me, Ayuk wuko logonet, alut eekwi, Kit nggween paga monggotak yi abok aret at enggaanom paga kinaganak nuk-nuk kirage, Eeko logonip o.

10 Kit yi aakumi ndi aakumi inenggela’me logonet, “Aliku ALA ti, ninowe endagembogut aret o,” Yinuk, yogo logonip o. At o nggween yi abok aret Nu’lek eerogo pereegerak me, abolok yigin lek o. Aakumi inanebunu lombok eeremenggaarak nogo, At a’me nggelok inowak loongge logogin o.

11-13 At Aliku ALA wage, Aakumi nggween paga wonogwe nogoInowak loonikit nduk wage, Eeke logomenggerik, It o yime menggaarak eeremenggaarak nogo A’me nggelok inowak loongge, Aakumi inanebunu lombok Eeremenggaarak ndak-ndak onggo eeppiige, Eeke logogin me, Kit mbogut yi, kinale’nggen mbakwi, Kat nggween yi, ndawi lubuk ari, Eeko logonip o. Niyo kole yenggenak inikime wonogwe abok aret inom inoonebu yogwe, Yabu wogo paga yi mendek ndi mendek yarak inom inale’- nggen nen nugut-walek yogwe, Eeko logowak o. Ti eekwi iinok, Yi eyo ndi eyo eyonggaame wonogwe abok aret inale’nggen nen nggele’mbuk agan nogwe, Aliku ALA wage enggaanom paga ndawi wakwi, Eeko logogun o.

97 ENDAGEMBOGUT TI, ALA ALIK ARET

1 At Aliku ALA endagembogut aret o. Endagembogut aret me, O nggween yi nen ale’nggen mbake, Niyo oolo nggween ku’mbanogo pit nagagim inale’nggen nen ndawi lubuk yogwe, Eeruwak o.
2 Ndugwi inom, o yumaak aago inom, At enaagan-ambokan wanggerak wonage, At nen obeelom eeppiinet nage, a’me nggelok eeke, Eeke menggerak nogo ti, At wone lengganogo yorage menggim Ti paga panggonak wonage menggerak o.

3 At awo nage kagak, Kani omoonuk wunuk togon aa’nduk nage logonet, At awim enaagan-ambokan wanggerak wonogwe nogo, Lek eerogo piinet nage,
4 At nen o yabok pindanogo nappege paga o nggween eya age, O nggween yi nen enegen kenok, aganak wake,
5 Aliku ALA enggaanom paga, Yi aakumi ndi aakumi nggween paga wonogwe abok aret Inogoba enggaanom paga, Kani eyak nen teemok amburu nggalo-nggalo wangge kwak, Puut-puut togop aret nggalonggalo wangge, Eeke menggerak o.

6 Mbogut nen oone nggwok paga ari logonet, “Eekaatak ndak-ndak eeppiinet nage logogin o,” yinuk, ari kenok, Yi aakumi ndi aakumi abok aret At endage tiyanak nogo inigen kogo logogun o.
7 It aap abok aret kugi inogut ogobakkigippiinok inalut eekwi, “Ninagugiwak iya o,” yinuk, tiyappiigwi, Eekwi nogo Inenggali arugun me, Kit yi kugi ndi kugi yi wae. Aliku ALA abu’me tebe yinuk alut eeko logonip o.

8-9 Kaliku ALA wae. O nggween paga wonogwe abok aret tebenak iigak, Kat mban tiyanak lombok wonage, Yi kugi ndi kugi tebenak iigak, Kat inirimbaga tiyarogon wonage, Eerak menggendak me, Eekaatak Kaliku ALA nen A’me nggelok inowak loongge menggendak keenok, O Tiyon konembunuk ale’nggen mbake, O Yekura paga yi yaga’lelo ndi yaga’lelo inale’nggen nen ndawi wakwi, Eeko agaarik o.

10 Yoragaatak konembunuk liirogon eerit nugwi nogo Aliku ALA nen inarum wonage, Aap maluk mendek ineenggime nen inagap ndake, Eeke menggerak me, Kit at Aliku ALA kiniki kunik eeko monggotak yi wae. Maluk kineebi mbako logonip o.
11 Aap iniki abe nogo inoba eya eerogo piige, Iniki koonak nogo inale’nggen mbaruwak nduk eeppiige, Eeke logogin o.

12 Togop aret me, kit kiniki abe koonak yi wae. At Aliku ALA nen eeppinagit wage paga kinale’nggen mbakwi, At endage abu abe alik leenak kenok, “Wa!” yinuk, tiyappugwi, Eeko logonip o.

98 O YI ABOK UNDE WAKA TI ALA ARET NDAWI PUGU AMBI YI ARET.

1 At Aliku ALA nen Yi eekak ndi eekak iya tit eerit nage logonet, At eenggi abe’nggan omaawi paga, At eenggi abu woloonak paga, Eegin tiyak yegerak me, Ndawi ngget at anep pugu wako logonip o.
2 Aliku ALA nen, “Neegin tiyak yigi o,” yinuk, yoranet nage, Eekaatak ndak-ndak eeppiinet nage nogo Yi aakumi ndi aakumi inenggaanom paga kin eeppege, Eekerak o.

3 At apuri Iterali iniki kunik aganabit nage, Yoragaatak liirogon eeppiinet wundi wage, Eeke nagagerak nogo abeke logonet, Ninogoba Ala eegin tiyak yegerak nogo Yi aakumi ndi aakumi o irip-irip wonogwe Abok aret inigen kagaarak o.
4 Togop aret me, at Aliku ALA konenuwak nduk, Kit aakumi yi o ndi o wonogwe nogo abok aret Kinale’nggen nen keekok yogwe, Kinale’nggen alik negen nggelok ari logonet, ndawi wakwi,
5-6 Aliku ALA ale’nggen kaawak nduk, nggitat eeko logonet ndawi wako logonip o. At endagembogut Aliku ALA enggaanom paga Nggitat eekwi, ndawi wakwi, Oone nggwok eeka trompet nogo oone pu eekwi, Ndomba eyak paga oone pu eekwi, Eeko logonet, Kiniki ale’nggen paga keekok yogo logonip o.

7-9 Aliku ALA nen it nggween paga wonogwe nogo Inowak loonikit nduk wage, It o yime menggaarak nogo Eeremenggaarak a’me nggelok inowak loongge, Yi aakumi ndi aakumi eeremenggaarak ndak-ndak eeppiige, Eeri woraagin me, Yi kole laut inom, inikime menggaarak inom, mbo laganggak yogwe, O nggween yi inom, o yi paga wonogwe inom, kwirabok agan nogwe, Yi niyo ndi niyo nage nogo ineenggi telak yogwe, Puut-puut inale’nggen nen ndawi tiyanggwi, Eerit nogo logonet, It abok aret Aliku ALA enggaanom paga ndawi wako logowak o.

99 ENDAGEMBOGUT ABU ABE TI, ALIKU ALA ARET

1 At Aliku ALA endagembogut aret o. Endagembogut aret me, Yi aakumi ndi aakumi inaganak wake,Malayikat negen kerub aru-ogwe iigak, Oolo at wone lengganogo yorage menggim wonage kenok, O nggween yi, nuk-nuk ari, Eeruwak o.
2 Aliku ALA o Tiyon time endage nggwok aret wonage, At abu tiyanak lombok me, Yi aakumi ndi aakumi at abu’me piinok wonage, Eeke menggerak o.

3 At kikak nakeelik alik leenak endage mondok nggwok iya lombok me, Yi aakumi ndi aakumi at endage tiyappogo logowak o.
4 At endagembogut mondok tiyanak wonage, Eekaatak a’me nggelok eeppiigo logorak inikilom mbake, Ndak-ndak eeppiinet nogo logorak wone lengganogo pege, Obeelom mban eerit nugwi wone inom, Eekwi a’me nggelok eeppiigwi wone inom, It Yakup paga wiganak eeko logowak nduk, Lengganogo yorage, Eereegerak o.

5 Togop me, Aliku ninogoba Ala tiyappugwi, At kikak nakeelik alik leenak menggerak me, At wone lengganinake menggim tebe yinuk alut eekwi, Eeko logonip o.
6 Aap Ala unde inenggela’me Muta Karun inom wonogwe, “Ninogoba Ala aret,” yogo menggaarak Inenggela’me aap Tamuwen wonage, Eeko logonet, “Yeenggwa niret o,” yinuk, Aliku ALA yogo mbareegwa, inoone konembunuk, Yeenggwaarage nagagerak o.

7 Ndugwi logonak enggela’me nen yorage kenok, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yorage nagagerak inom, Wone lengganogo yorage nagagerak nogo inom, Ineenggi liirogon pippunuk eeko nogogwaarak o.
8 At Aliku ninogoba Ala ti, Inoone yogwi iinok, onggo yorage nagagerak o. It maluk eekwi iinok, onggo eeppiige nagagerak kwe, “Ala ti nineebi,” mbaka’lek, “Ninomaluk lek eerogo pinanega ti, Ala aret o,” Yinuk, mbako nogogwaarak.
9 Togop aret me, Aliku ninogoba Ala tiyappugwi, At Aliku ALA ti, kikak nakeelik alik leenak me, At abuut abu abe alik leenak nogome ninendobanggun yindumbunuk alut eekwi, - Eeko logowok o.

100 ALA AWI WURIK ME ENDAGE TIYAPPOGO LOGORAK WONE
Ala, “Wa,” yogo logonet, ndawi yi aret wako nogogwaarak.

1 Kit yi awi ndi awi monggotak abok aret yi wae. Aliku ALA konenuwak nduk, Kiniki ale’nggen nen keekok yogo logonip o.
2 Kinale’nggen paga Aliku ALA alut eekwi, Ndawi kinale’nggen ariyak mendek warit owagam wogwe, Eeko logonip o.
3 At Aliku ti, Ala aret me, kineenu a’nip o. At nen aret nineebe ogobakkigirogo pinaneegerak me, Nit at mendek aret ogoorik o. Ndomba ndegeninako mengga kwak, Ndegenninake menggerak at apuri nit aret o.

4-5 At Ala awi owa’nagat wurik Tu unggwi wogo menggam unggwi wogo logonet, Ndawi paga, “Wa!” yogwi, Oore’nggam unggwi wogo logonet, endage tiyappugwi, Eeko logonip o. At Aliku ALA ti, obeelom aret o. Ninabuwa nen iniki kunik ee’ninabit nage nogo ti, Lek ageelik mondok eeppinanege, Aa’nduk nda’narit wundi wogwe, Peebi nda’narit wundi nogwe, Eekwi niigak, At liirogon eeppinanege menggerak me, At, “Wa,” yogwi, endage tiyappugwi, Eeko logonip o.

101 AAP ENDAGEMBOGUT EEKE LOGORAK YEREEGERAK WONE
At Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1Kaliku ALA wae. Kat nen aakumi kiniki kunik aganake, Eekaatak a’me nggelok eeppiige, Eeke menggendak nogo paga An nen ndawi wake, Kinikilom mbarenok nduk, ndawi paga tiyappagage, Eeke logogin o.
2 An maluk ambi eeke neyo, liippunuk eeke logogin me, Kat mandenom neya woraamunggun o? Niniki mbere lek ambit mban logonet, An name obeelom mban eerit nage,
3 An neegak maluk eeriyak ti, “Mage o,” yorage, Eeke logogin o. It aap an noone liippuurak ineebi mbakwi nen Eerit nugwi nogo an neebi inombake, It an ninom kunik logorak lek aret inombake, Eeke logogin o.

4 It aap iniki nggolawe nogo tayorogon piya nage, It maluk eekwi ninom eeriyak mondok neebi mbake, Eeke logogin o.
5 Aap ambi ore eebe lek kagak meek eerogo pege kenok, At eebe ti, enggaawak lek eerogo pege, At aap, “An iya,” mbake logonet, iniki wogoppake nogo An teppuurak meek me, onggo eeppege, Eeke logogin o.
6 O yime it aakumi kat koone li’lak eekwi nogo An ninom logokit nduk nenegen wogonake, Ndi, it aap maluk inoba ambi lenggenggulik nogo An nake eeko logowak nduk eeppiige, Eeke logogin o.

7 It aap wi-wi aganaka nogo an name wonogwe, It pilit pugungga nogo kunduk, an nowagam wonogwe, Eerugun lek aret o.
8 O kubondendok age paga Aap maluk mendek o yime wonogwe abok aret Ineebe lek eerogo piige, Ndi, it maluk eeka abok aret Kaliku ALA kagota nen inenggaawak lek eerogo piige, Eekak mban eeke logomunggun o.

102 AANINGGIN KENOK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Aap ambi aaninggin oba kwi’nagagerak kenok,
iniki abu lek a’nuk, wakkolage logonet, Aliku ALA yoreegerak.

1 Kaliku ALA wae. An tamban eeke yi, karuk konengge, Kat nen yeenggwa nirenok ndukNoone nggwok paga yokkege yi, liippege, Eeru o.
2 Aaninggin noba a’nuk wonage neenok, Kenete kumaappatinuk logorak mage o. Ata, an yokkege neenok karuk konengge, Noone nggwok paga yokkege neenok, Onggo mbet-mbet yo’nege, Eeke logot o.
3 Kani ka’luk lek age menggi kwak An nda’nagagirak eyom togop aret lek arit unggwage, Kani kunik ket ari menggi kwak, An nowak worarit nage, Eeke agaarik o.
4 Iri’ngga taganak teebat age menggi kwak, Niniki togop aret ee’nake me, Mbi noorak nogo kobak eeppunuk wonage,

5 Niniki wakko’net unggwage paga Neebe abu mbuuluk ee’nabit unggwage logonet, Nowak neno eerogo panege,
6 Towe mumayo o karume wonage menggi kwak, Towe ndindim o wuum pereegwam wonage menggi kwak, An togop eerogo panege,
7 Towe o kirin paga aligiluk kwi’ndak wonage menggi kwak An nogo yuurak meek, niniki lulo aago wonage, Eeke agarik o.

8 Kubondendok nen nok kiyoma kuli ari nage kagak, It ninom ogoorak nen miyukmeya eerogo panugwi, Inanini nombakwi nen an nendage kunogo aakumi pulunogo piigwi, Eeko agaarik o.
9-10 Kat nen an nendage tiyappanege nagandik, Ti’nuk, kanini mondok alik negen noba panege logonet, Mbo panegendak me, Nambi kwak ti, liirubu aret nengge, Nale amburu naniyo inom nenggelak-kenggelak eerogo punuk nengge, Eeke agarik o.

11 O kiyoma inagalu’mak nggorek a’nuk lek age menggi kwak, An nda’nagagirak eyom nogo togop aret lek age, Iri’ngga teebat age menggi kwak, an togop aret age, Eeke agarik o. 12 Kaliku ALA wae. Kat perak, Mondok-mondok kendagembogut aret o. Aa’nduk nda’narit wundi wogogwaarak iigak, Peebi nda’narit wundi nogwe iigak, Kat kendage mondok ki aret menggerak o.

13 O kota Tiyon obeelom eeppuurak eyom panggoni wage, At eeppuurak koonak nogo abu panggo yi wage, Eekerak me, Kat pilak ari logomenggendik, O Tiyon abuwa mbake logomunggun o.
14 O yugum paga wurik yugum ti, Kayeloman mini nen inikilom mbakwi, O minik liirubu kale’ngga aago kunduk abuwa mbakwi, Eeko menggaarak o.

15-16 Kaliku ALA nen o Tiyon obaane’me wurogo pege, Kat kabinak pindan-pindan aago logonet wage, Eeke keenok, Yi aakumi ndi aakumi abok aret Kaliku ALA kendage kumbunuk, inagabiti mbakwi, It aap inendagembogut nggween paga wonogwe nogo Abok nen kendage abu tiyanak keenok kayuk wukwi, Eeko logogun o.

17 It kapuri tebenak logonet tamban eekwi nogo, Kena koonogo nagiige, It nggino yokkugwi nogo, Kat nen meek inombaka’lek karuk konengge, Eeke logomunggun o.
18 Aakumi peebi nda’nariyak nogo ineenu ogwe, It aakumi peebi wigannarugun nogo nen Kaliku ALA kendage tiyappugwi, Eeko logowak nduk, Inake liiru mbanogo puurak nogo yi o.
19-20 “It aakumi keele maarak yagan wako logonet, Inoone yogwe nogo at aruk konengge, It aap inooriyak punik nogo wondet eerogo piige, Eerikit nduk, At Aliku ALA abu leenak Tiyarogon wonage menggim logonet enegen wugiya wage, O mbogut paga nen nggween paga ena wu’nari wage, Eekerak o,” Yinuk, liiru mbanogo pigi o.

21-22 Togop aret me, yi aakumi ndi aakumi inom, It aap inendagembogut inabu’me piigo menggam inom, Abok aret Aliku ALA alut eeruwok nduk, kuwak eeri wogwe iinok, O Tiyon paga Aliku ALA endage kunogo yorogwe, O Yerutalem paga at endage tiyappugwi, Eeko logogun o.
23 An awo nanggok aga’lek neegak, Aliku ALA nen nomaawi lek eerogo panege, An nda’nagagirak eyom kuwagaluk eerogo panege, Eeke kenok,
24 An nen at yoge logonet, “Nogoba Ala wae. An awo obate paga kat nen wo’naburak mage o. Aa’nduk nda’narit wundi wogwe iigak wonagagindak me, Peebi nda’narit wundi nogwe iigak, Kat mondok aret logomunggun o.

25 O maan aa’nduk nggween yi alom kwippege, Kat keenggi paga nen mbogut ogobakkigirogo pege, Eereegindak o.
26 Mbogut inom, nggween inom, ti lek arigin kwe, Kat perak, kitok mondok aret menggendak o. Yum maan yugu me nibik ari kenok, mbo pogo mengga kwak, Yum enete maluk agaatak kenok, Yuwi-mbuwi eerogo mbo punuk, Obaane’me alik ngget mendek yikkologo mengga kwak, Mbogut-nggween yi, togop aret eerigin kwe,

27 Kat perak, alik ageelik kitok aret wonage, Nda’nagagindak eyom lek ageelik mondok aret wonage, Eeke menggendak o.
28 It kayeloman mini inapuri nit nogo, niniki tayenak ugun aret wonogwe, Ndi, it paga wiganak nit nogo, Kenegen wo’ninake keegak, wigannarit wundi wogwe,” Eeko logogun o.

103 ALA INABUWA NEN INIKI KUNIK AGANAKE MENGGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Niniki yi wae. Aliku ALA tiyappege, Niniki-neebe yi wae. At endage abu abe alik leenak me, alut eeke, Eeke logot o.
2 Niniki yi wae. Aliku ALA tiyappege, At yi obeelom ndi obeelom eeppagage nogo,Kobak eerogo pega’lek abeke, Eeke logot o.

3 At nen komaluk lek eerogo pagage, Yi kugi ndi kugi andi eekkake nogo, at nen lek eerogo pagage,
4 Kambunuk nogo menggam mbuun ambena wambi nage me, non mbanogo pagage, Kabuwa lombok nen iniki kunik mban eekkake,
5 “Ndogop eerogo obeelom eeppanuwak lak, ao,” Mbake nogo aret nggwik togon eeppagage paga Towe nggindooni kwak, Kagabolo awo ena wagangge negen eerogo pagage, Eeke menggerak o.

6 It aap tebenak wonogwe nogo abok aret Aliku ALA nen inawone mbangge logonet, Obeelom mban eeppiige, A’me nggelok koonogo piige, Eeke menggerak o.
7 At eeppiyoorak kooneegerak nogo Muta eenu eeppege, Ndi, Iterali inigen iigak eeppiinet wage, Eereegerak o.
8 At Aliku ALA nen aakumi inabuwa mbake, Inabuwa nen iniki yanggonak paga eeppiige, Anini mbet-mbet wunggeelik yanggoppunuk wonage, Aakumi iniki kunik nggwok togon aganake, Eeke menggerak o.

9 “Kat maluk o,” mban yo’nirage, Anini wungge tit kagak o ambik me ari nage,
10 Ninomaluk onggo aaninggin ndak-ndak eeppinanege, Maluk eerit nugwi niinok, onggo ndak-ndak eeppinangge, Eekeelik o.
11 It aakumi at inagabiti mbako menggaarak iniki kunik iya negen aganake nogo ti, Nggween paga nen mbogut agi tiyarogon nina nikkoorak meek nogo kwak aret menggerak o.

12 Oonegen lagi wage menggim nen kilu yi nage menggim o nda lombok menggi kwak, Ninomaluk nda togop aret mbo nappege menggerak o.
13-14 Nit nonggop eerogo ogobakkigi’ninabeegerak nogo At Aliku ALA eenu age, Nit yi, liirubu mendek mban niige, Eeke menggerak me, Aap inapuri inabuwa nggwok lombok mbako mengga kwak, Aliku ALA nen it aap at inagabiti mbakwi nogo Togop aret inabuwa mbake menggerak o.

15 Nit aakumi nineenik wonogwe nogo ti, Iri’ngga kwak wonogo monggoorak o. Iri’ngga yabume anggen laambu aberogon yegetak me,
16 O wiya wage logonet, mononogo wuppege kenok, Eebe lek aret aremenggerak paga “Ndogop yarak wonagagerak o,” yinuk, yogolik Abu kobak mengga kwak aret wonogo monggoorak o.

17-18 Togop aret kwe, It aap Aliku ALA inagabiti mbakwi iniki kunik aganake nogo ti, Lek ageelik o aa’nduk nen nok peebi itok aret menggerak o. Ndi, it inombowologwe nen Inombomini Ala inom wone koonogo pereegerak nogo Liirogon porogo wonogwe, Eeko logorak wone mbo pega’lek ndak-ndak aret eekwi, Eekwi iinok, Aliku ALA nen obeelom eeppiinet wundi wage logogin.
19 Aliku ALA nen wone lengganogo yorage menggim mbogutpaga koonogo pereegerak wonage, Yi aakumi ndi aakumi inom, yi mendek ndi mendek inom, Abok aret abu’me piinok wonage, Eeke menggerak o.

20 Kit wakaa’ngget Ala wone ari kinaruk konok eeka malayikat yi wae. At Aliku ALA tiyappugwi,
21 Kit at ayeloman mini at mbake eeka awuri wim eeka yi wae. At Aliku ALA tiyappugwi, 22 At unde menggim yi awi ndi awi abok yi mendek ndi mendek ogobakkigirik yi wae. At Aliku ALA tiyappugwi, Eeko logonip o. Ndi, niniki yi wae. Kat kunduk at Aliku ALA tiyap pege logot o.

104 MBOGUT-NGGWEEN OGOBAKKIGIKA TIYAPPEREEGERAK WONE

1 Niniki yi wae. Aliku ALA tiyappege logot o. Kaliku nogoba Ala wae. Kat mondok nggwok lombok wonage, Kat abu tiyanak kayuk warak keenok, “Wi,” kugwi nogo Kobaanggi-kobaangge li’luk eerak kwak wonage,
2 Kabinak paga keebe lenggembatinuk wonage, Yum tabak paga ooliya lenggenogo punuk mengga kwak, Kat togop aret mbogut mbiganogo punuk wonage,

3 Niyo agi-ogu lambunik o oolo ya’i irimbaga kat kawi eyak wuppunuk, wurogo pit lagangge, Ndugwi ti kanggweendo kwak wokkeren nega eerogo pege, O wiya a’naabit paga nege,
4 O wiya ti, koone wonok nega eerogo piige, Kani omoonuk ti, kayeloman mini negen eerogo piige, Eeke menggendak o.
5 O nggween yi, abena ndoonogo punuk, Obaga kwippereegindak me, mondok nu’lek aret wonage,

6 O nggween abena ndoonak obaga kwi’ndak nogo ti, Yum tabak ndoonak kwak, niyo yenggenogo pege, Niyo nogo yenggenit lagangge logonet, puut-puut abok aret tebenogo pege, Eereegindak kwe,
7 Mberege mbareegin, niyo nogo wundi nage, Koone ngguurubu oone negen ari keenok, niyo agabiti nen kuwo-kuwo wungge,

8 Puut-puut paga nen taga-taga wangge, O kobappaga at logorak koonogo pereegenom nogo yenggenit nage, Eereegerak o.
9 Time nen kuwo-kuwo wundit nogwe iyo, kuli mbanogo pereegindak kagak wunggwi, O nggween yi, tebenogo pit nogwe, Eerugun mondok lek aret o.
10 Kat nen aret niyo eneeri o kobappaga time Wundit nage logowak nduk eerogo pereegindak me, Puut aru-ogwe kagak oolo niyo wage menggerak o.

11 Niyo ti nogo, Ndiimbu-nggwiya karume nugu menggaarak nen nunggwi, Keledai nggwiya eyonggaame nugwi nogo, Yi abu aganake kenok nunggwi,
12 Towe wiganinuk nugu menggaarak nen Niyo nogo aa’nggi paga inawi wuppunuk wonogwe, Eyoongga enggela’me logonet inoone yogwe,Eeko menggaarak o.

13 Kat kawi wurogo pit lagagenom nogome nen Puut-puut paga niyo ndik-ndik eerogo wuppit wage menggendak o. Kat eeke menggendak paga nggween yi, Abu ki eerak aret wonage menggerak o.
14 Tapi-ndomba inake iri’ngga mbilanuwak nduk eeppege, Aakumi nen yi mendek ndi mendek awi yarit nogo logowak nduk, eerogo pege, Eeke keenok Nggween nen nunggwi mendek wogorage nogo yi o.

15 Aakumi inale’nggen mbaruwak nduk, anggur amburu magarage, Inete teretak eeke logowak nduk tayitun amburu wogorage, Aakumi inomaawi logowak nduk, mbi magarage, Eeke menggerak o.
16 Kaliku ALA kageyo nggabina o Libanon mendek Yareegindak nogo liirogon unde wonage paga Abe kwit agan lagangge,

17 Eyo ti nogo paga yi towe ndi towe inawi wuppunuk wonogwe, Eyo kilu-kilu abu’na towe lu inawi wuppunuk wonogwe,
18 Puut-puut tiyanak paga Kambin nggwiya unde eeppatinuk wonogwe, Yugum lunik enoona pagi wanon wonogwe, Eeko menggaarak.

19 Tut nen ne lingginggak yuurak koonogo pege, Ndi, oonegen nogo, Ne ndi eyom paga kilu yi nage logorak eenu wonage, Eeko menggaarak.
20 Kat nen o apit ariyak nappi wage kenok, O nogo kiip aremenggerak wonage kagak, ndiimbu-nggwiya nugwi,

21 Singa nogo nen it noorak kwaarit nugu logonet, Inoone nggwok agan nugwi, Inambi wogoraanok nduk, Ala koba panggonak wonogwe, Eeko menggaarak kwe,
22 Oonegen lagi wage kenok perak, Pengge agan kumaa’narit nugwi, Iniyokan it wonogo menggam nanuk, winnari unggwogwe, Eekwi iigak,

23 It aakumi yabu eeko menggam nogome eeri wunggwi, It eeko logorak mbakwi nogo eerit nogwe, Eekwi iigak, O kiyoma aret ari nage menggerak o.
24 Kaliku ALA wae. Kat yi eekak ndi eekak ambik lombok eeke menggendak o. Kiniki warak nen yi mendek ndi mendek ogobakkigirogo Piyareegindak nogo O nggween paga ndak warak wonogo menggaarak.

25 Niyo nggwok yenggenak laut nogo ti ket o. Niyo ti, abu nggwok ambe mondok wigak togon pugume Inikime yi mendek ndi mendek mbuulogwe-iyo’nggok Ineenggi lingginiyak meek aret nugut-tiyak agan nugwi,
26 Niyo ti paga yi yiiro ndi yiiro nugwi, Waalo nggwok endage Lewiyatan nogo, Niyo inikime ku’mbo-wanggak agan nugu logowak nduk, ogobakkigirogo piyareegindak nogo, Niyo ti inikime ku’mbo-wanggak agan nugwi, Eeko agaarik o.
27 It ti abok aret mbi nonggo menggam ari wage kenok, Inambi nawok nduk, kat paga panggonak wonogwe,

28 Inambi wogorage keegak, it kuwak eerogo pakwi, Ili yaga’lek nggwik togon wogorage keenok, obeelom mendek ndonggok togon nunggwi,
29 Wogoraga’lek kenete niminik wonage keenok, inaganak wake, Ndi, iniki wagangge keenok, kanggo nagaatik, Liirubu mendek aret me, liirubu aret ogwe, Eeko menggaarak o.

30 Aberiniki kimbirak wonage nogo nappi wage keenok, It inobaane’me alik nda’naruwak nduk eeppiige, O nggween yi enete ngget alik eerogo pege, Eeke menggendak o.
31-32 O nggween yi, kenegen wukka wage keenok, nuk-nuk ari, Puut-puut keenggi mbaanggage keenok, ka’luk wundit wage, Eeke menggerak me, Kaliku ALA kendage tiyanak mondok-mondok wonage, Kat nen yi mendek ndi mendek Ogobakkigirogo pereegindak paga ale’nggen mbake, Eeke logot o.

33 An kangga’lek awo neenik wonage logonet, Kaliku ALA kale’nggen kaanok nduk, ndawi wake, An awo wonage logonet, Kat nogoba Ala ndawi paga kendage tiyappege, Eeke logogin o.
34 Kaliku ALA nen eeppanege paga nale’nggen mbake logonet, niniki koonit nage nogo, Kat kinikilom nombariyak, “Ao,” mbake kwe,
35 It aap maluk eeko menggaarak nogo perak, O nggween paga yime nen inenggaawak lek ogwe, It aap maluk eeka nogo ineebe lek ogwe, Eeko logowak o. Niniki yi wae. At Aliku ALA tiyappege logot o. Aliku ALA tiyappogo logowok o.

105 YI MENDEK NDI MENDEK OGOBAKKIGIRIK PAGA, “ALA WA,” YOGO
LOGORAK WONE

1 Aliku ALA, “Wa,” yogwi, At endage kunogo kinoone nggwok paga yogwi, At eerit wagagerak nogo, Yi aakumi ndi aakumi inenggela’- me yoranet nogwe,
2 At ale’nggen mbaruwak nduk, ndawi wakwi, Ndawi paga endage tiyappugwi, Iya tit eeke nagagerak nogo abok aret mbininogo yoranet nogwe,

3 At endage abu abe alik leenak me wogoppugwi, Kit Aliku ALA mugurok nogwe ti, kinale’nggen mbakwi, Eeko logonip o.
4 At Aliku ALA mban mugurok nogwe, At omaawi eeppinagawak nduk nggino yogwi, Ko’lu-kii’me enggaawak koorak nduk owagam unggwogwe, Eeko logonip o.
5-6 Aliku ALA ayeloman Abarakam paga wiganak yi wae. At leenogo pinagareegerak Yakup ombowologwe yi wae. At Aliku ALA iya tit eerogo pit wagagerak inom, Eerubok mendek eeke nagagerak nogo inom, “Aaninggin ndogop eeppinagagin o,” yinuk, kit kinom ogoorak yoragagerak nogo inom, Abeko logonip o.

7 At Aliku ti, ninogoba Ala aret o.It aakumi nen eeppinagagwi iinok, “Maluk onggo ndogop eeppiyaagin o,” yugu nogo, O nggween paga yime abok aret eeppiige wonage aret o.
8-9 At eeriyak wone inom koonogo pege, Wone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yereegerak nogo Aberak kagak, nda’narit wundi wogwe iigak, Seribu kuli aret ari nage, Wone koonogo at Abarakam abuk nggaruk togon yoge, “Ndogop eerigin o,” yinuk, kumbuk mbanogo Itak yoge, Eereegerak wone nogo ti, Mondok-mondok aberak wonage menggerak o.
10 Wone ti, wone lengganak kwak At Yakup nen mondok eeke logowak nduk omaawi eerogo pege, Wone koonogo pereegerak nogo, Mbeyok yigin lek mondokmondok koonak wonage mbaruwak nduk, Iterali yorage logonet,

11 “Nggween o Kanan ti, yate kwak mondok unde logobagip nduk, wokkiraagin o,” Yinuk, yorage, Eereegerak.
12 Ineebe mbuuluk mban wonogwe, Ineebe mbereret aap nggiru kwak wonogwe, Eeko logonet,
13 It aakumi ambi wonogwe me nen ambi wonogwe me ya ye mbanggak nugwi, Aap ambi abu’me piinok menggim nen at ambi abu’me piinok menggim ya agak nugwi, Eeko nogogwaarak.

14 Eerit nugwi iigak, aakumi nen tebenogo piigwi iyo, Aliku ALA nen, “Mage,” yorage, Iterali inili nen it aap inendagembogut mberirage logonet,
15 “It aap an nen leenogo piinok, amburu kilippiyareegirak yi, kineenggi mbaaniigwi, It aap an yorage neegak yoraga yi, Maluk eerogo piigwi, eerugup o,” yinuk, yorage, Eereegerak.
16 O time mbi noogelo inoba ari woraawak nduk eeppiige, Inambi pipuk aago nogo a’nggan waganogo piige,

17 It awo iigak at aa’nduk ari nawak nduk, at Yutup nappege, Eereegerak. Yutup nogo aakumi inayeloman logowak nduk, At eebe onggo mbanggologwe,
18 At eenggi-iyok keele maarogo pugwi, Enggaanok mbuti omanggen yiluk-yiluk aago paga nggelenogo pugwi, Eereegwaarak kagak,
19 Eeriyak obagari yoragagerak nogo ndak-ndak ari nage, Aliku ALA nen at yoge mbareegi, yoragagerak nogo Abet aret mbaruwak nduk, a’me nggelok yi nage, Eereegerak.

20 Eeke mbareegi, Aap endagembogut nen At piinogo wumbi woraawak nduk, awuri yorage, Yi aakumi ndi aakumi inowe nagawan nen yoragagerak paga keele piinogo pugwi, Eeko mbareegwa,
21 At awi nggwok abe wurik unde logowak nduk eeppege, Amindik-amendek abok aret at mban unde eeppege,
22 Ndi, at iniki koombunuk, aap endagembogut awuri inom eeka nogo wone lengganogo yorage, Oweewi inom wone koongga nogo iniki warak logonet, Eeko logowak nduk wone mamunirage,Eeke logowak nduk, Unde eeppereegerak o.

23 Togop aret eerogo pereegerak wonage kagak, Aakumi Iterali mendek o Metit unggwi nogo nogogwaarik, At Yakup nogo aap nggiru kwak o Kam wonagagerak.
24 Wonage kagak, at Aliku ALA nen at apuri nggwok lombok wiganogo piige, It inawim nogo inomaawi lek negen iigak, It inomaawi ambik eerogo piige,
25 At apuri ineebi lombok inombako logowak nduk, inikime mambiige, At ayeloman mini inambokan laganggo logowak nduk, inikime nggaganogo piige,
26 At ayeloman Muta nogo ayonggo nappege, Aap leenogo pereegerak Karun nogo imbirak nappiige, Eereegerak.

27 Eeke mbareegi, It imbirak nen Ala iya tit eeke menggerak mendek Inenggela’me time eekwi, O Kam time eerubok mendek eekwi, Eereegwaarak.
28 “Ala oone nineebi,” mbakwi iinok, o yumaak nappi wage mbareegi, o apit age,
29 Inaniyo nogo amiya eerogo pege kenok, inayikwe niyoome wonage nogo kambit nogwe, 30 Ogolem inanggween paga ninggirogo punuk, Aap endagembogut awuri inom iname inago ogoorik-ogoorak me unggwit nogwe,
31 At Aliku ALA oone ari kenok, Ti’neebon ninggi’nuk wogwe, Iname abok aret laami nggit-nggit unggwit wogwe, Eereegwaarak.
32 At nen iname mayu wage nogo obaane’me mayu kumulinggen wurabit wage, O kimbik iname paga pindanogo nappit wage,
33 Inageyo anggur inom, wuli inom, Yigirogo pit wage, Inanggween paga yi eyo ndi eyo Nggaganak-mbilinggin eerogo pit wage, Eereegerak o.

34 Aliku ALA nen ari kenok, wurin unggwit wogwe, Yibila ineenggi lingginiyak meek nogo ninggirit wogwe, Eeko nogogwaarik,
35 It inanggween paga yi mendek ndi mendek yarak lelenogo nenet nogwe, Ineyabu yarak me yi mendek ndi mendek anggen yugu mbanogo nenet nogwe, Eereegwaarak.

36 Eeko mbareegwa, It Metit menggaarak inapuri aap manggu ndarak kero, Abok aret inoorogo piige, Iyaalok inomaawi paga ndarak nogo inoorogo piinet nage, Eereegerak o.
37 Ti eerogo piinok, it aakumi Iterali mendek nogo O Metit nen wogoren wage, Mbuti emas inom, mbuti perak inom, Inoba luurik-maarak aago ineebe obeelom inaani aret wogoren wundi wage, Eereegerak.

38 It aakumi Metit mendek nogo Iterali ineebe paga inagabolo ne agan nage nagagerak me, Wundi wogo mbareegwa, inale’- nggen mbareegwaarak.
39 At Aliku ALA nen yum tabak negen ndugwi wiganogo punuk, inarum kagak wogwe,Oonikiya eya paga woraawak nduk, kani wunumborogo kagak wogwe, Eerit wogogwaarak.

40 Nggino yogwi iinok, towe nggimabut nappiya wage, Ndonggorogon nawak nduk, mbi mbogut paga nen wuppiya wage, Eereegerak.
41 Puut lunik nggaganogo pege mbareegi, Niyo kilak togon wundi wage, Niyo nage kwak, yi lek me karume wu’nuk nage, Eereegerak.
42 Ti eerit wagagerak nogo ti, Aliku ALA nen wone abu abe abuk nggaruk togon koonogo Ayeloman Abarakam yoreegerak nogo Aberak logonet, eerit wagagerak.

43 Inale’nggen mbakwi iigak, Aakumi at apuri wogoren wundi wage, At leenogo piyareegerak inale’- nggen nen keekok piyanggogwe iigak wogoren wage,
44 Yi aakumi ndi aakumi inanggween at apuri wogorage, It aakumi ligak wuundamo eereegwaarak nogo Waganogo yate kwak unde logowak nduk, at apuri eeppiige, Eereegerak. 45 Ti eereegerak nogo ti, Eeko logorak wone lengganak nogo ndak-ndak eekwi, Ndi, wone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Liirogon mugurok nogwe, Eeko logowak nduk, Eereegerak o. Aliku ALA tiyappogo logowok o.

106 ALA NEN APURI ITERALI OBEELOM EEPPIYAREEGERAK WONE

1 At Aliku ALA tiyappogo logowok o! At Aliku ALA obeelom mban menggerak me, “Wa,” yogo logonip o. Aakumi inabuwa nen iniki kunik aganake nogo ti, Lek ageelik mondok aret wonage menggerak o.
2 At Aliku ALA iya tit eeke menggerak nogo aap ta nen yoranet nage, Ta nen at endage ndak aret tiyappege, Eeriyak op mbakop? Lek aret o!
3 Eekaatak a’me nggelok eeppiinet nugwi, Obeelom mban eerit nugwi, Eeko menggaarak kenok, Inale’nggen aret mbako logowak o.

4-5 Kaliku ALA wae. It aap leenogo piyareegindak obeelom eeppiige paga Obeelom wonogwe me, an ninom obeelom wonage, It aakumi kat mendek inale’- nggen mbakwi nogo, An kunduk nale’nggen mbake, It keyate kwak kiniki kundugu kendage tiyappugwi me, An ninom kendage tiyappege, Eeke logokit nduk, Kapuri obeelom eeppiige keenok, an kunduk abe’nake, Kapuri inagap ndake keenok, an togon nagap ndake, Eeru o.

6 Ninombomini maluk eeko nogogwa kwak, nit maluk eekwi, Nit kat koone tagambunuk maluk lombok eerit nugwi, Eeko nogogurak o.
7 It ninombomini o Metit logonet, Kat iya tit eeke nagagindak nogo liippega’lek wonogwe, Inabuwa nen obeelom eeppiige nagagindak ti, mari ogwe, Niyo Laut Merah ambet paga logonet, koone koneniyak, “Nineebi o,” yinuk, yogwe, Eekwi iigak kwe,
8 Kendage tiyanak logowak nen Komaawi ambik menggendak nogo, It ineenu aruwak nduk, inagap ndake,

9 Niyo kole Laut Merah nogo mberege, Niyo nogo mogonogo nggween kin eeppege, Tu karume wogogwa kwak, Nggween ogu teberogon wolonogo punuk, Wogoren wunda wage, 10 Ineebi inombaka ineenggime nen inagap ndake, It inawim ineenggime nen wondet eerogo piige, Eereegindak o.

11 Inom ogoorak nogo niyo nen ndonggonogo piige, Ineenik ambi teppiyoolik, abok aret tebenogo piige, Eeke mbareegi,
12 Kaliku ALA nen, “Eeppinagagin o,” yoragagindak nogo abet aret mbakwi, Kendage tiyappogo logonet, ndawi wakwi, Eereegwaarak.

13 Eereegwaarak kwe, Eeginabit wage nagagindak nogo mbet-mbet inami ogwe, “Aliku ALA nen yo’niraawak o,” yinuk, tokkeega’lek iniki koombunuk aret eekwi, Eeko logonet,
14 O karume nen iniki uugwe mbakwi nogo wogoraga’lek kenok, Ala mberugwi, Aakumi lek me karume, “Ala anini wungge kaamun ilik?” yinuk, abut mbanggwi, Eeko mbareegwa,

15 Nggino yoreegwaarak nogo aret wogoragagerak kwe, Kugi iniki nengge mendek inenggela’me nappi wagagerak.
16 O karume inawooliya wurik nogogwam time logonet, “It mban eerit nogwe yi, ao,” yinuk, Muta ineebi mbakwi, Aliku ALA nen leenogo pereegerak Karun nogo ineebi mbakwi, Eeko mbareegwa,
17 Nggween ambe nggagangge logonet, aap Ndatan yonggoke, Nggween ambe lambunggage logonet, Aap Abiram inom eeka nogo inom wuppiige,
18 It inom ogogwaarak nogo kani inoba wunuk ari, It aap maluk mendek ti, kani nen ineebe nenet nage, Eereegerak.

19 O Korep logonet, tapi aagaluk ogut ogobakkigirogo pugwi, Mbuti paga inagugiwak ogobakkigirogo punuk ayuk wukwi,
20 At tiyanak menggerak inogoba Ala obaane’me iri’ngga nenet nege menggerak lembu ngguunok ogut ogobakkigirogo pugwi, Eereegwaarak.

21 It inagap ndaka Ala nogo inami ogwe, At o Metit iya tit eerit nage,
22 O Kam paga eerubok mendek eeke, Yi kole Laut Merah aa’nggi paga Iniki ma’nariyak mendek eeke, Eeke nagagerak Ala nogo kobak eerogo pugwi, Eekwi iinok,
23 At Aliku ALA nen ineebe lek eerogo piyoorak yereegerak mendek at leenogo pereegerak Muta nogo, It inenggela’me mi’nage mbareegi, Aliku ALA anini nen Pup eerogo piyoorak mbareegerak nogo nini tayo yereegerak.
24 Nggween nogo abu abe aret kwe, “Abe lek o,” yinuk, mbo pugwi, Aliku ALA nen, “Eeppinagagin o,” yinuk, yoragagerak nogo abet mbarulik teppugwi,
25 Inawooliyana logonet, inoone laakit-laakot yogwe, Aliku ALA nen yoragaatak konengga’lek mbo pugwi, Eeko mbareegwa,

26-27 Aliku ALA nen yorage logonet, “Kit o karume time kineebe lek eerogo pinagage, Yi aakumi ndi aakumi inenggela’me Kit kinombowologwe tek eerogo piige, Kit paga wiganak nogo yi awi ndi awi mappiige, Eerigin o,” yinuk, Eenggi nippunuk, kumbuk mbaneegerak.
28 Kugi Mba’an puut Peyot menggerak inom kunggologwe, Ala obaane’me inagugi ogut ogobakkigirik Inoone lek mendek inake inaanggo warak nogo nunggwi,

29 Maluk eekwi ti paga Aliku ALA anini eerogo pugwi, Eeko mbareegwa, Kugilengga inoba ndi wurogo piyareegerak o.
30 Piige mbareegi, at Pinekat mi’nage nagagerik, It maluk eereegwaarak nogo Aaninggin inoba piige mbareegi, Andi inoba agagerak nogo lek aret agagerak.
31 Ti eereegerak nogo paga, “Aap ti abe o,” yinuk, Yogwe iigak, nda’narit wundi wogo nogogwaarak.
32-33 Niyo eneeri wungge menggim Meriba logonet, Ala anini aruwak nduk, eerogo pugwi, Muta iniki wakkolaawak nduk, eeppugwi, Eeko mbareegwa, Wone ena koonna’lek perak togon yoragagerak paga Muta kunduk maluk eekkolagagerak.
34 At Aliku ALA nen yi aakumi ndi aakumi lek eerogo piyaawak nduk, Wone lengganogo yoragagerak nogo ndak-ndak eerulik ando teppugwi,

35 Inom nenggelak-kenggelak aago logonet, It eeko nogogwaarak nogo aret mamunggologwe,
36 It inagugiwak nogo mugurok nogwe, Eekwi paga keele pugu kwak yilunggologwe,
37 Inapuri wologwe inom, komologwe inom, Inoorogo kugi inake wogorogwe,

38 Maluk eeka’lek ugun iigak, inamiya kilirogo piigwi, Inapuri wologwe inom, komologwe inom, Ineebe inoorogo piinok, it Kanan mendek inagugi inake wogorogwe, Eeko nogogwaarak. Inamiya kilirogo piigo nogogwaarak paga o ti abok aret maluk eerogo pereegwaarak.
39 Ti eeko nogogwaarak paga Ogole warak pegiyoorak meek eekkologwe, Eerit nogo nogogwaarak paga Kwe mbabilu kwak eerogo pakwi, Eereegwaarak.

40 At apuri togop aret eereegwaarak paga Aliku ALA anini kani kunik negen mi’nage, Eyate kwak at lombok apuri aret kwe, Peyak wurik kwak eerogo piige,
41 Yi aakumi ndi aakumi ineenggime piige, Ineebi inombako nogogwaarak nen tebembiinok logowak nduk, wogorage, Eeke mbareegi,

42 It nen tebenogo piigwi, Inabu’me piinok inoone omaawi paga yorogwe,Eeko nogogwaarak.
43 At Aliku ALA nen kulinik aret Wondet eerogo piigak mban eeke nagagerak kwe, “Ala nineebi,” mba’nuk, It eeriyak mbakaatak nogo mban koombunuk, Maluk mban eerit nugwi paga Ineebe lek eerogo pako nogogwaarak.
44 Togop eeko logonet kwe, Le yogo logonet, inoone nggwok paga Aliku ALA yogwi iinok, aruk konengge, Aaninggin-paaninggin inoba age nogo liippiige, Eeke nagagerik,

45 Eeppiyoorak wone abuk nggaruk togon Koonogo punuk yoragagerak nogo abeke, Inabuwa nggwok lombok mbake logonet, Iniki kunik aganake nagagerak paga Anini nen eeppiyoorak nogo tayoppege, Eeke nagagerik,
46 It aakumi keele maarogo piinok wonogwe nogo nen It inabuwa mbaruwak nduk, eeppiige nagagerak.

47 Kaliku ninogoba Ala wae. Kendage abu abe alik leenak me, “Wa,” yokkugwi, Kendage tiyappogo logonet, ninale’nggen mbakwi, Eeruwok nduk, Kat nen ninagap ndake, Yi aakumi ndi aakumi inenggela’- me nen Kuwak eerogo pinani wage, Eeru o.

48 Iterali inogoba Kaliku Ala o. Kat aa’nduk nen nok, yogondak nen, Mondok-mondok aret wonage menggendak me, Kendage tiyappogo logowok o. It aakumi abok aret nen, “Abet aret,” yuwak o. Aliku ALA tiyappogo logowok o.

NDAWI PUGU KUWAK EERAK 4 LIIRU MBAMBUNUK,
AMBOKAN MBANAK YI ARET (Pasal 107-150)

107 ALA OBEELOM MENGGERAK ME, TIYAPPUURAK WONE

1 At Aliku ALA ti, obeelom mban wonage me, “Wa,” yogo logonip o. Aakumi inabuwa nen iniki kunik aganake nogo ti, Lek aga’lek mondok aret wonage menggerak.
2-3 Aliku ALA nen aakumi inagap ndarogo piige, Inom ogoorak ineenggime nen wondet eerogo piige, Oonegen lagi wage menggim nen, Oonegen kilu yi nage menggim nen, O omarip paga pa’nggwe nen, o ame paga pa’nggwe nen, Yi awi ndi awi abok nen, Kuwak eerogo piya wage, Eeginabeegerak nogo nen wone ti, yogo logowak o.

4 It ando nen kota ambi ye mbambatinuk logorak kobak aret me, O karume ya agak nda agak nugwi,
5 Inagi-inambi abu nen inomaawi lek age kagak nugwi, Eeko nogogwaarak.
6 “Nonggop eekkoloobok,” aganake mbareegi, Inoone nggwok paga Aliku ALA yogwi iinok, Aaninggin inoba wonage nogome nen inagap ndarogo piige,

7 Tu mo’mot wogoren o kota It ye mbambatinuk logowam piya unggwi wage, Eereegerak.8-9 At Aliku ALA nen it niyo abu kenok, ndonggorogon nawak nduk wogorage, Inambi abu kenok, yi mendek ndi mendek abe mban kalo logonogo wogorage, Eeke menggerak me, Aliku ALA it inabuwa nen iniki kunik mban aganake, Aakumi aret iigak kwe, iya tit eeppiinet wage, Eeke ti paga At apuri ti nen Aliku ALA, “Wa,” yogo logowak o.

10-11 Ala wone yugu, “Eeriyak nineebi,” mbakwi, At Tiyanak Lombok Menggerak nen inaruk wake nogo, “We agan nege agaarik a!” yinuk, yogwe, Eereegwaarak paga It ando o apit yumaak lombok aago me wonogwe, Mbutigeele maarak yagan wakwi wonogwe,
12 It aakumi inabu’me iigak, Yabu aaninggin eeruwak nduk, yorogwe iinok eekwi, Eeko logonet, Perak togon yigeebu wanggwi iigak kwe, Yeenggwaaraga’lek mbo piigo nogogwaarak.

13 Togop eeppiigwi iinok, “Nonggop eekkoloobok,” aganake mbareegi, Inoone nggwok paga Aliku ALA yogwi iinok, Aaninggin inoba wonage nogome nen inagap ndarogo piige,
14 O apit yumaak aago me nen wogoren wundi wage, Mbutigeele maarak nogo ndenenak- penenak eerogo piige, Eereegerak.
15-16 At Aliku ALA nen Tungga mbuti tembaga paga aago ti, yigirogo nggimbege, Tu unggwogo menggam pak ambe mbuti paga aago nogo, Kalenak-pugunik eerogo pege, Eeke menggerak me, Aliku ALA it inabuwa nen iniki kunik mban aganake, Aakumi aret iigak kwe, iya tit eeppiinet wage, Eeke ti paga Aliku ALA, “Wa,” yogo logowak o.

17 It ando iniki lek wi negen logonet, “Ala eeriyak mbake nogo nineebi,” mbakwi paga andipandi aganake, Maluk eerit nugwi paga aaningginpaaninggin inoba kwi’nage,
18 Yi mendek ndi mendek noorak abok aret peyak wuriyak mban aganake, Kambunuk nogo menggam tungga’nggi paga panggo yi nogwe, Eeko logonet,

19 “Nonggop eekkoloobok,” aganake mbareegi, Inoone nggwok paga Aliku ALA nggino yogwi iinok, Aaninggin inoba wonage nogome nen inagap ndarogo piyareegerak.
20 At oone yoraawak nduk nappiyareegerak yorogwe iigak, Ineebe andi obeelom aganake, Mbuun ambena nen wumbiya wage, Eereegerak.

21 Aliku ALA inabuwa nen iniki kunik mban aganake, Aakumi aret iigak kwe, iya tit eeppiinet wage, Eeke ti paga At Aliku ALA, “Wa,” yogwi,
22 “Wa,” yogo logonet, ake warogo wogogwi, At eeppiinet wundi wage nogo anep pogo logonet, inale’nggen paga mbininogo yoranet nugwi, Eeko logowak o.

23 It ando nen yiiro paga niyo kole laut paga nugwi,Yi nggwok yenggenak nogo paga Yi mendek ndi mendek kunggo’- net nugwi,
24 At Aliku ALA eerit nage nogo inigen kogwe, Niyo laut inikime iya tit eeke nogo liippugwi, Eereegwaarak.
25 At Aliku ALA nen oone ari kenok, O wiya nabuninuk wage logonet, Niyo kilaarak-mogonik eerogo nippit wage paga-
26 Ineebe piyanogo mbogut kuli nippiige, Tebenogo ogu laut inikime wuppiige, Eeke kagak It aap inogogumbuk kwe, iniki ma’nage,

27 Aap amburu nenok kumili eeginake menggi kwak, Nombok-kombok aganake, neyak-kweyak eeginake, “Yogop eeruwok o,” yinuk, kooniyak meek age, Eeke mbareegi,
28 “Nonggop eekkoloobok,” aganake kenok, Inoone nggwok paga Aliku ALA yogo mbareegwa, Aaninggin inoba wonage nogome nen inagap ndarogo wumbiya wage,
29 Ndi, o wiya nogo abolok nggobo agan nage, Yi kilaarak-mogonik eeke nogo tebe agan wangge, Eeruwak nduk yoge, Eereegerak.

30 Ti abok aret abolok lek age, “Ndaa’ndi kwak wo’niren wumbinani nane,” mbareegwam ta’nogo aret wumbiya nage, Eeke mbareegi, Inale’nggen ambik mbareegwaarak.
31 Aliku ALA inabuwa nen iniki kunik mban aganake, Aakumi aret iigak kwe, iya tit eeppiinet wundi wage, Eereegerak paga At Aliku ALA, “Wa,” yogwi,
32 Aakumi kuwak aago inenggela’me alut eekwi, Aakumi inoweewi wone mbanggo menggam nen at tiyappugwi, Eeko logowak o.

33 Niyo wage nogo lek eeppunuk, karume eerogo pege, Niyo eneeri wundi wage nogo amburu lek nggween mbuk eerogo pege,
34 It o time wonogwe nen maluk mban eekwi iinok, Nggween mili lubunik nogo Mayu yumbunik iri’ngga wunggeelik kwak eerogo pege, Eereegerak.
35 Ti’nuk, o karume nogo niyo yenggenogo pit nage, Nggween mbuk nogo niyo eneeri kilanogo wunabit wage, Eeke nagagerik,
36 It mbi abu menggaarak nogo, O time logowak nduk wogoren piya wagagerak. Wage mbareegi, it o time ye mbambatinuk logowak nduk, O kota aret eerogo pugwi,
37 Yabume yi mendek ndi mendek awi yumbunggwi, Anggur awi yakwi, Anggen yege kenok, mbanogo nunggwi, Eereegwaarak.

38 Eekwi iigak, at ale’nggen inoba piige, Ineebe ambik wiganogo piige, Inaanggumi kunduk lek aga’lek ambik eerogo piige, Eereegerak.
39 Togop kwe, aakumi nen it tebenogo piigwi, Aaninggin-paaninggin inoba kwippiigwi, Yagan wako logowak nduk, eeppiigwi, Eeko nogogwaarak paga Ineebe mbereret ogwe, inenggali mbakak nugwi, Eeko nogogwaarak.

40 Aliku ALA nen aap inengga warak nogoAbeelik-abeelek eerogo piige, Tu lek me karume ya agak nda agak nugu logowak nduk eeppiige, Eereegerak kwe,
41 It ineenggi lek nogo aaninggin inoba wonage me nen piyanogo mippiige, It inaaganapuri ndomba kwak wiganogo piige, Eereegerak.

42 Ti eeppiige mbareegi, aap iniki abe koonak nen Inigen pegiinok, inale’nggen mbakwi, Ndi, it aap maluk mendek abok aret inoone lek ogwe, Eereegwaarak. 43 Aap ambi iniki warak wonage kenok, wone yi abok aret liippege, Aliku ALA aakumi inabuwa nen Iniki kunik lombok aganake menggerak nogo, Liirogon porogo wonage, Eeke logowak o.

108 AWIM NEN TEBEMBUGWI IYO, TAMBAN EEREEGERAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Ala wae. Niniki nu’lek kat paga panggonak wonage. Niniki yi wae. Kabolok yu o. An ndawi tiyangge, ndawi paga kanep pege, Eerikit o.
2 Nggitat inom, nggawiwak inom, yi wae. An o weeruwak nduk eerogo pikit mbakirak me, Mi’na’nuk kinoone yinip o.
3-4 Kaliku ALA wae. Nit ninabuwa nen kiniki kunik ee’ninake nogo, O mbogut irimbaga lombok ari lagangge, Wone yo’nirage li’lak eeppinanit wage nogo, Ndugwi kuli ari lagangge, Eeke menggerak me, Yi aakumi ndi aakumi inenggela’- me nen kat tiyappagage, Aakumi inanebunu lombok inenggela’me nen ndawi paga kanep pege, Eerigin o.

5 Togop me, Ala wae. Keebe mbogut irimbaga mondok tiyanak wonage, Ndi, kat kendage tiyanak nogo Nggween paga abok aret ndak wa’narit nage, Eeruwak o.
6 Nit ninabuwa nen kiniki kunik ee’ninake nogo Ninagap ndarak logowok nduk, “Yeenggwa niret o,” yokkugwi yi, karuk konembunuk, Keenggi abe’nggan paga ninagap ndaru o.

7 Kat Ala kawi alik leenak menggenom nen ari logonet, “Nale’nggen paga nggween Tikem ogoorogo tumbukkirage, O Tukot Kobappaga time kuli wakkagak mbanogo wokkirage, Eerigin o.
8 O Nggileyat inom, Manate inom, ti an unde aret o. Nabetagi mbuti mendek kwak it Eparayim mendek aret. Ndi, nambim obate mbanak negen ti, it Yekura mendek aret.
9 O Mowap ti, an niyok kookak aret age, O Erom at unde eekkoligi, mbaruwak nduk, Niyogogut nggoorogo nappege, It Pilitin wonogo menggam tebenogo punuk, neegin tiyak yigi o, yinuk, kuum-keek ari, Eeke agarik o,” Yinuk, yereegindak o.

10 Aap ta nen an wo’neren o Erom pani nage, Ta nen wo’neren o kota pak wurik me mambani nage, Eerigin o?
11 Kat Ala nen aret eeriyak nogo lek a? Eeriyak kat aret kwe, mbo pinanege, Nawuri wim eeka ninom wundi nogwe me, kat ninom wundi naga’lek puk age, Eeke menggendak nogo lek a?
12 Togop aret me, Aakumi nen ninagap ndariyak ti, meek aret me, Nit wim eekwi niinok, kat ninom a’nuk eeko logowok o.

13 Kat Ala ninom aret age keenok, Ninomaawi mondok iya lombok tiyak ari kagak, Kalik nen aret ninawim kiyogobit namunggun o.

109AAP MALUK OBA AGE KENOK, TAMBAN EEREEGERAK WONE
At Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me, it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1-2 An tiyappagage minggirak Ala wae. It aap maluk eeka inom, inoone pilit yaga inom, nen, nendage maluk eerogo panugwi, Pilit agan nugu logonet, nabok mbanit nugwi, Eekwi me, Koone lek puk logorak ti mage o.
3 Inanini nen inoone mondok wonggok togon yo’nugwi, Alom lek kagak nooriyak eekwi,
4 Niniki kunik eeginake onggo negen inoone liirit yo’nugwi, Eekwi iigak kwe, An nen inake tamban eeke minggirak o.

5 An nen obeelom eeppiige neegak, onggo negen it nen an maluk eeppanugwi, Niniki kunik eeginake neegak, Onggo negen it nen ineebi lombok nombakwi, Eeko agaarik o.
6 At eebi nombaka nogo owak loonuwak nduk, aap maluk mendek ambi mippu o. At wone liirit yoge nogo eenggi abe’nggan mi’nage,
7 Owak loongge logonet maluk eekerak kin age, At tamban eeke nogo omaluk aret age,
8 At nda’nagagerak eyom kuwagaluk eerogo pege, At obaane’me eeke logowak nduk, aap alik ambi mi’nage,

9 Apurilogwe nogo elege moono aret ogwe, At akwe nogo nanu pugu age,
10 Apuri nogo ya agak nda agak nugu logonet, inambe nggino yoranet nugwi, Inawi wurik mi-mi wangge kagak, wumbiigwi,
11 Inamendek nomat oba pugu nogo abok aret kola wogwe, At ligak wuundamo eekkolagagerak nogo, aap inambik nen ko’nok wunggwi,

12 It ambi at abuwa nen obeelom eeppega’lek wonogwe, Apuri moono yumbunik nogo kunduk, inabuwa nen obeelom eeppiiga’lek wonogwe,
13 Ombowologwe wiganak nogo inenggaawak lek ogwe, Peebi nda’narit wundi woroorak inendage kagaa’nage,

14 Ombomini inomaluk nogo Aliku ALA nen abeke, Agalo maluk eeke nagagerak kunduk, lek eerogo pega’lek itok kunik wonage,
15 Inomaluk ti, Aliku ALA nen Mondok-mondok aberak wonage, Ndi, o nggween paga yime it imbirak ti, inoba aberak logokwak lek eerogo piige, Eeruwak o.
16 Aap ti nen, “Aakumi ambi inabuwa nen ambiriluk ambi obeelom eeppiyaakit,” mbaka’lek logonet, Ineenggi lek tebenak inom, iniki wakkologwe nogo inom, Piyak-payak mban eerogo piinet nage kagak,Kambit nogo nogogwaarak.

17 It pulunogo piyoorak inikilom mbake nagagerak nogo, Melak togon at aret oba kwi’nage, Ale’nggen aakumi inoba piyoorak mbake logolik me, At togon ale’nggen oba ari waga’- lek aret wonage, Eeke logowak o.
18 Yum ko’lu-kii’me yiko mengga kwak, at aakumi ko’lu-kii’me pulunogo piinet nage, Aakumi pulunogo piinet nage nogo ti, Niyo nenggaatak inikime ari nage menggi kwak, at inikime aret yonggo’nari unggwage, Wam amburu ndo agan nage menggi kwak, at owak enoona yonggo’narit unggwi nage,

19 Yum ineebe paga langgunik mengga kwak, At oba lenggenak wonage, Inobate keele nggerenggo mengga kwak, at obate paga nggerenak aret wonage, Eeke logowak o.
20 Aap eeppuurak yagarak nogo aret it aap inoone an liirit yo’nugwi, Inoone maluk noba pugwi, Eekwi nogo Onggo Aliku ALA nen it aret eeppiyaawak o.

21 Kaliku Kitok Menggendak ALA wae. Kat perak, kendage abe mban logowak nduk eeppanege, Nabuwa nen obeelom eeppanege menggendak me, nagap ndake, Eeru o.
22 An neenggi lek logonet, tebenak nege, Maale negen ninikime ndanuk yi unggwage,
23 O kiyoma age kagak, inagalu’- mak lek age menggi kwak, Neebe togop aret lek age, Iri’ngga abolok eekwi iinok, wurin ma’nogwe kwak, An togop aret ee’nake,

24 Nambe mage negen wonage paga An niyok alom yarak lek ee’nake, Neebe mbuuluk ee’nabit unggwage logonet, Neebenuwak ko eerogo panege, Eeke me,
25 It inoone liirit yo’nugwi nen Pe’neenok meek eerogo panugwi, Inigen neenok, “Aap yi agaarak, ia!” yinuk, pi wa’nakwi, Eeko agaarik o.
26 Kaliku nogoba Ala wae. Kat nen an yeenggwa nege, Nabuwa nen kiniki kunik ee’nake menggendak me, nagap ndake, Eeru o.

27 Ti eeke keenok, Kat keenggi paga nen aret ee’nake, Ndi, Kaliku ALA wae. Kat nen aret nagap ndake, Eeremenggendak nogo It aakumi ineenu arugun o.
28 It nen pulunogo panugwi iigak kwe, Kat kale’nggen noba panege, It nen nooriyak eekwi iigak kwe, Inenggali aruwak nduk eeppiige, Eeke keegak kwe, An kayeloman perak, nale’nggen mbake logogin o.

29 Yum yiko mengga kwak, Inoone liirit yo’nugwi nogo nen meek inombakwi, Yum nggorek lenggenggo mengga kwak, Inenggali mban ineebe paga ninggirik wonage, Eeko logowak o. 30-31 “Kat aret eekendak o,” yinuk, At oba lenggenggwi nogo ineenggime nen Aap tebenak mendek agap ndarenok nduk, Kaliku ALA nen aap tebenak mendek eenggi abe’nggan paga mi’ndak wonage me,Noone paga Kaliku ALA mondok kalut eeke, Aakumi apit kuwak aago inenggela’me kat tiyappagage, Eeke logogin o.

110 ALIKU ALA INOM, ENDAGEMBOGUT LEENOGO PEREEGERAK INOM,
YEREEGWAARAK WONE
Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Aliku ALA nen an nogoba yoge logonet, “It kinom wim mbanak mendek nogo Aan lebenogo kabu’me piiga’lek neegak, neenggi abe’nggan kwi’nari mok o,” Yinuk, yoreegerak o.
2 Aliku ALA nen kambim obate mbanak nogo o Tiyon nen Yi o ndi o kawim wonogwe me titik eerogo nappege,
3 Kat komaawi tiyak ari eyom paga It kawuri wim eeka nen inobaanggi- inobaangge abe lombok li’luk eekko’nok Inale’nggen paga kinom wim eeri unggwogwe, Kubondendok konaananggen luuri wage menggi kwak, “Ninom wim eeruwi o,” yinuk, kawuri aap tawe nogo kiyo’me ari wogwe, Eerugun o.
4 At Aliku ALA nen ari logonet, “Aap Meliketerek eeke nagagerak nogo kwak, Kat an neebe unde logonet, Mondok-mondok nake eeke logomunggun o,” Yinuk, endage kunogo kumbuk mbaneegerak me, Oone alik arigin abu lek o.
5 Kogoba ti, kat keenggi abe’- nggan paga wonage, At anini wungge eyom paga aap inendagembogut aan lebenogo piige,
6 Yi aakumi ndi aakumi abok aret Maluk eeremenggaarak onggo inooke, Ineebe inoorak nggween enete lek eerogo piinet nage, O nggween paga it nagawannagawan aan lebenogo piige, Eerigin o.
7 Ndi, at aap endagembogut ti nen Niyo tu ambet paga wage nogo nengge logomenggerik, “Neegin tiyak yigi o,” yinuk, iniki kwi’narigin o.

111 ALIKU ALA TIYAPPUURAK WONE

1At Aliku ALA tiyappogo logowok o. Aakumi iniki abe koonak apit kuwak aago inenggela’me Niniki abu ambit eeppunuk, Aliku ALA, “Wa,” lombok yoge logogin o.
2 Aliku ALA mondok iya tit eerit nage menggerak o. Aap at eerit nage inikilom mbako menggaarak abok nen liippogo menggaarak.

3 At eerit nage nogo ti, mondok tiyanak kenok, Aakumi nen, “Wi,” yinuk, pi wako menggaarak o. At obeelom mban eeppiinet nage nogo, Lek arigin lek mondok-mondok eeke logogin o.
4 At Aliku ALA ti, inabuwa mbake, Iniki yanggo yinuk, eeppiige, Eeke menggerak me, At eerubok mendek iya tit eeke nogo iniki aberak logowak nduk eeppiige,
5 It aap at inagabiti ombako menggaarak nogo, inambi wogorage, Wone eeppinaniyak koonogo pereegerak nogo, Mondok-mondok iniki aberak wonage,

6 At eerit nage menggerak paga Omaawi it at apuri ineenu aruwak nduk, Kin eeppege logonet, Yi aakumi ndi aakumi inanggween waganogo At apuri yate kwak wogorage,
7 At eenggi paga eerit nage nogo Abe liirogon mban eeke, a’me nggelok mban eeke, Eeke menggerak. Eeko logorak wone yugu nogo, “Eerigin aret o,” Yinuk, iniki panggombunuk logorak op aret o.

8 At iniki mondok liippunuk yorage, Iniki koonak paga lengganogo yorage, Eeke menggerak me, Mondok-mondok nu’lek aret wonage menggerak.
9 Apuri wondet aago logowak nduk wone lengganogo piige, Eeppiyoorak wone koonogo pereegerak nogo Mondok-mondok eeko logowak nduk koonogo pege, Eereegerak me, At endage mondok iya alik leenak aret menggerak.
10 Aap iniki warak mamunggolaawok nduk eekwi nogo ti, Aliku ALA inagabiti mbakwi ti aret. Ndi, aap abok aret at wone lengganogo yorage nogo, Mugurok nogwe iinok, Yi wone ndi wone abok ineenu eeppiige menggerak. Togop me, ninoone puk aga’lek mondok-mondok at tiyappogo logowok o.

112 AAP ABE MENDEK INALE’NGGEN MBAKO LOGORAK WONE

1 At Aliku ALA tiyappogo logowok o. Aap ambi at Aliku ALA agabiti mbake, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” wone yugu nogo eeke logorak inikilom lombok mbake, Eeke menggerak nogo Ale’nggen aret wonage menggerak o.
2 O nggween yime at apuri-ombowologwe inendage tiyanak iinok, inoone konenggwi, Iniki koonak paga ndarak nogo inale’nggen aret wonogwe,
3 At aaganapuri ineenggi warak me, Inamindik-inamendek ambik wonage, At obeelom mban eeppiinet nage nogo, Lek arigin lek mondok-mondok wonage, Eeke logogin o.

4 It aap a’me nggelok mban eeppiigwi, Iniki yanggonak logonet, eeppiinet nogwe, Aakumi inabuwa mbakwi, iniki koonak mban wonogwe, Eekwi nogo O yumaak kwak logomenggaarak kwe, O eya pindanogo piige logogin o.
5 Aap ambi iniki ndoobu wonage, “Namendek luulu porogo logonip o,” yinuk, wogorage, Yi eekak ndi eekak eerit nage logonet, ndak-ndak aret kolage, Eeke menggerak nogo Ale’nggen aret wonage logogin o.
6 At aap ti nen eerit nage nogo Mondok nu’lek aret logogin o. Aap iniki abe koonak nogo Mari eerogo pega’lek mondokmondok oba aberak aret logogin o.
7 Aakumi nen, “Lek o. Wone maluk mendek konenggo o,” Yinuk, yogwi iinok, at agabiti mbaka’lek wonage, Iniki Aliku ALA oba panggombunuk nu’lek wonage, Eeke logogin o.

8 Iniki nu’lek agabiti mbaka’lek logonet, Inom ogoorak tebenogo piyoorak mbake nogo Tebenogo piinet nage logogin o.
9 Ineenggi lek iinok amendek tumburiranet nage, Obeelom mban eeppiinet nage nogo kobak arigin lek mondok aberak wonage, At obaabut abe kenok endage tiyappugwi iigak, at engga teeluk nege, Eeke logogin o.
10 It aap maluk mendek nen at eeke nogo, inigen kogo logomenggaarik, inanini mbakwi, Ineebi nen ineyak nggilik maakwi, Iniki andi eekko’net unggwogwe, Eeko logogun o. “Nit ambi eekkolaawok lak,” mbaremenggaarak kwe, Lek aret age logogin o.

113 ALIKU ALA ENDAGE TIYAPPOGO LOGORAK WONE

1 At Aliku ALA tiyappogo logowok o. Kit Aliku ALA ayeloman mini yi wae. Ala tiyappugwi, Aliku ALA endage tiyappugwi, Eeko logonip o.
2 O yogondak nen nok, o peebi mondok-mondok Aliku ALA endage tiyanak aret wonage,
3 Oonegen wundi wage menggim nen nok, kilu yi nage menggim abok aret Aliku ALA endage mban tiyanak wonage, Eerak logowak o.

4 Yi aakumi ndi aakumi inirimbaga Aliku ALA tiyanak lombok wonage, Mbogut irimbaga at tiyanak lombok wonage, Eerak menggerak o.
5-6 At wone lengganogo yorage menggim abu tiyanak wonage, At abu tiyanak lombok logonet, Mbogut inom, nggween inom, enegen wugiya wage, Eeke menggerak Aliku ninogoba Ala menggi kwak, Aap ta wonage mbakop?
7 Aap tebenak liirubu enggela’- me nen pilanogo mippiige, It ineenggi lek aakumi inambeebuk mbo pogo menggam nen piyanogo mippiige, Eeke logomenggerik,

8 It aap nagawan-nagawan inom kwippiige, Aakumi it mendek inoweewi nagawan-nagawan inom piige, 9 It kumi wubili iname inalik wonogwe me, Inaagalogwe wogoramenggerak inom logonet, inale’nggen kogo logowak nduk eeppiige, Eeke menggerak o. Aliku ALA tiyappogo logowok o.

114 LAAGO OBAGA MBO NAGAGERAK LAKO LOGONET NDAWI WAKO LOGORAK WONE

1 It Iterali o Metit nen wundi wogwe, It Yakup paga wiganak aakumi inoone alik yogo menggam inenggela’me nen wundi wogwe, Eeko mbareegwa,
2 O Yekura ti, Ala alut eeko logowam age, Ndi, o Iterali ti, at unde logowam age, Eereegerak o.
3 Niyo kole laut nogo enegen iinok mbagangge, Yi Yoraran wage nogo yungguninuk eneerime ari nage,
4 Ndomba ngguunok ku’mbowanggak nogwe kwak, puutpuut ku’mbo-wanggak nogwe,Ndomba aagalogwe ku’mboka’mbo yogo mengga kwak, Puut-puut mbuulogwe nogo ku’mbo-ka’mbo yogwe, Eeko nogogwaarak o.
5 Kat yi kole laut yi wae. Nanonduk kole mbagangge, Ndi, kat niyo Yoraran wage yi wae. Yungguninuk keneeri me nonggop nduk ari nage, Eereegutak o?

6 Puut-puut yi wae. Ndomba ngguunok ku’mbowanggak nugwi kwak eeke, Puut-puut mbuulogwe yi wae. Ndomba aagalogwe ku’mbo-ka’- mbo yogwe kwak eeke, Eereegutak nogo ti, Nonggop nduk eereegutak?
7-8 Yugum obaane’me niyo yenggenogo pege, Yugum lunik me nen yi eneeri wungge logorak eerogo pege, Eereegerak me, Kat o nggween yi wae. Kat kogoba enggaanom paga, At Yakup ogoba Ala enggaanom paga, Kat kaganak wake logot o.

115 NINOGOBA ABE AMBIT ALA ARET

1 Kaliku ALA wae. Kat nen aret kiniki kunik ee’ninake, Kat nen mban ko’lu-kii’me liirogon eeppinanege, Eeke menggendak me, Nit ninendage tiyappakwi, nit wogoppakwi, Eekwi lek o. Ata, kat mban kendage tiyanak logowak nduk eeko ogoorik o.
2 It yi aakumi ndi aakumi yogo logonet, “It inogoba Ala ngge o?” yinuk, yogwe ti, Nonggop nduk yogo agaarik o?
3 Nit ninogoba Ala ti, mbogut paga wonage, At eeriyak mbake nogo aret eerit nage, Eeke menggerak kwe,
4 Inagugiwak inayuk wukwi ti, Mbuti perak inom, mbuti emas inom, nogo paga ogobakkigirik wonage o. Ndi, aakumi ineenggi paga ogobakkigirik me,

5 Inambe wonage kwe, wone mbanggwi, Inigen wonage kwe, inigen kogwe,
6 Inaruk wonage kwe, inaruk konenggwi, Inogobak wonage kwe, inogobak me obari mbanggogwe,

7 Ineenggi wonage kwe, iri’ngga piganet nogwe, Iniyok wonage kwe, iniyok pit nogwe, Inale’lok wonage kwe, inale’lok oone yogwe, Eekulik aret menggaarak o.
8 It aap ti mendek ogobakkigikwi, Iniki ti paga panggombunuk wonogwe, Eekwi nogo ti, Inagugiwak ti kwak aret arugun o.

9 Kit Iterali mendek yi wae. Aliku ALA ti, yeenggwa kiraga wonage, Kit kinanggeemu kwak wonage, Eeke menggerak me, Kiniki at mban oba panggombunuk logonip o.
10 Kit Karun mendek yi wae. Aliku ALA ti, yeenggwa kiraga wonage, Kit kinanggeemu kwak wonage, Eeke menggerak me, Kiniki at mban oba panggombunuk logonip o.

11 Kit aap Ala kinagabiti mbako monggotak yi wae. Aliku ALA ti, yeenggwa kiraga wonage,Kit kinanggeemu kwak wonage, Eeke menggerak me, Kiniki at mban oba panggombunuk logonip o.
12 Aliku ALA nen ninoba abeppunuk, Ale’nggen ninoba pinanege logonet, It Iterali mendek ale’nggen inoba piige, It Karun mendek ale’nggen inoba piige,

13 It aap Aliku ALA inagabiti mbakwi Inendage warak inom, inendage lek inom, Abok aret ale’nggen inoba piige, Eeke logogin o.
14 Kit inom, kit paga wiganak inom, Aliku ALA nen kineebe ambik eerogo pinagage,
15 Mbogut-nggween wakkagagerak Aliku ALA nen ale’nggen kinoba pinagage, Eeke logowak o.
16 Mbogut ta’mban-mban eerak abok aret Aliku ALA unde wonage kwe, O nggween yi perak, It aakumi unde logowak nduk wogoragagerak o.
17 Aakumi kanggaatak nen Aliku ALA tiyappugwi, Kambunuk inoone lek ari nogo menggam nogome nen Ala alut eekwi, Eekulik o.

18 Aliku ALA alut eekwi ti, Nit nineenik wonogwe nen aret eekwi, O yogondak nen nok, peebi mondok-mondok at tiyappugwi, Eeko logogun o. At Aliku ALA tiyappogo logowok o.

116 AGAP NDAREEGERAK KENOK, “ALA WA,” YOREEGERAK WONE

1 At Aliku ALA noone aruk konengge, Yeenggwa niruwak nduk yoge nogo liippanege, Eekerak me, Niniki kunik eeke agarik o.
2 Noone yoge at aruk liirogon konenggerak me, At aret nggino yogak mban eeke neegak, kambi noorak kuli aret ari nawak o.

3 Kanggwi ageele yerek-perek eerogo panege, Kambunuk nogo menggam nogwe iinok, Inagabolo ne agan nage nogo an noba ari wage, Eekerak o. Aaninggin noba age, niniki puru aago wonage, Eekerak paga Niniki lek-lek ee’nake mbaki,
4 Aliku ALA endage kunogo yoge logonet, “Kaliku ALA wae. Nagap ndaru o,” yinuk, yogirak o.

5 At Aliku ALA ti, Iniki yanggo yinuk eeppinanege, Eekwi ndak-ndak eerogo pinanege, Ninogoba Ala ti, ninabuwa lombok mbake,
6 Aap tebenak mendek Aliku ALA inarum wonage, Eeke menggerak me, An nomaawi lek abu meek ee’nake mbaki, At nen nagap ndakerak o.

7 Togop me, niniki yi wae. Aliku ALA nen obeelom eeppagage menggerak me, Aa’nduk wonagandak kwak ugun aret logot o.
8 Kaliku ALA wae.Nooriyak eekwi me, kat nen nagap ndake, Nale ari me, nale mbanogo panege, Niyogobit lik yuurak eeke me, pi’nake, Eekendak me-
9 Kaliku ALA kenegen keegak, aakumi ineenik logonet, Nugu menggam nggween paga yime an awo aret nege agarik o.

10 “An aaninggin abu meek eerogo panggerak o,” ari logonet kwe, Niniki koba panggombunuk abet kombake,
11 “Nonggop eeri?” mbake logonet, “It aakumi abok ti, pilit pugungga aret o,” ari, Eekirak o. 12 At Aliku ALA nen Obeelom mban eeppanit wundi wage menggerak me, An nen onggo nano wogoriyak mbakop? Lek o.

13 Amburu toolak kwak inagap ndariyak wone tiyappege, “Aliku ALA nen aret yeenggwa nigi o,” yinuk, noone nggwok paga agan nege,
14 “Kaliku ALA wokkirigin o,” yinuk, Kumbuk mbaneegirak nogo Aakumi at apuri inigen iigak wogoge, Eerigin o.
15 At apuri alik leenak kanggwi enegen iinok, Iniki kundugu lombok me, “Ao,” inombake menggerak o. 16 Kaliku ALA wae. An kayeloman abet aret wonage, Kwe kayeloman aagaluk an kayeloman aret wonage, Eeke agarik o. Mbutigeele maarak wonage me, Kat nen aret piinogo panggendak o.
17 An nen, “Wa,” yokkege logonet, ambi warogo wokkege, “Aliku ALA nen aret yeenggwa nigi o,” yinuk, noone nggwok paga agan nege,
18 “Kaliku ALA wokkirigin o,” yinuk, Kumbuk mbaneegirak nogo, Aakumi kat kapuri abok inigen iigak wokkege,
19 Kat kota Yerutalem yi wae. Kat keegak, Aliku ALA awoore’- nggam taati nen wokkege, Eerigin o. Aliku ALA tiyappogo logowok o.

117 AAKUMI ABOK ALIKU ALA ALUT EEKO LOGORAK WONE

1-2 Aliku ALA ninabuwa nen mondok iya iniki kunik ee’ninake, At abu li’lak eeppinanit wundi wage nogo, lek arigin lek mondok-mondok aret eeppinanege, Eeke logogin me, Kit yi aakumi ndi aakumi abok yi wae. At Aliku ALA tiyappugwi, Kit aakumi kinanebunu lombok abok yi wae. At Aliku ALA mban alut eekwi, Eeko logonip o. Aliku ALA tiyappogo logowok o.

118 INEEGIN TIYAK YEREEGERAK PAGA, “WA,” YOREEGWAARAK WONE

1 Aliku ALA abu obeelom mban wonage, Aakumi inabuwa lombok mbake nogo ti, Lek ageelik mondok-mondok wonage, Eerak menggerak me, “Wa,” lombok yogo logonip o.
2 It Iterali nen, “At ninabuwa mbake nogo,Lek ageelik mondok-mondok wonage o,” yinuk, yogwe,
3 It aap Karun mendek nen, “At ninabuwa mbake nogo, Lek ageelik mondok-mondok wonage o,” yinuk, yogwe,
4 It aap Aliku ALA inagabiti mbakwi nen, “At ninabuwa mbake nogo, Lek ageelik mondok-mondok wonage o,” yinuk, yogwe, Eeko logowak o.

5 An nonggop eerubok ee’nake kenok, “Yeenggwa niru o,” yinuk, Noone nggwok paga Aliku ALA yoge neenok, At aruk konembunuk wondet eerogo panegerak o.
6 At Aliku ALA nimbirak wonage me, aakumi nen an eeppaniyak mbakwi iinok, An nagabiti mbarigin lek o.
7 At Aliku ALA nimbirak wonage, At nen aret yeenggwa nege, Eeke menggerak me, Nawim ti, ndak aret tebenogo piyoorak mbake agarik o.

8 Nineebe op logowok nen, Niniki aakumi paga panggombuurak ti, meek aret me, Aliku ALA paga mban panggombunuk logorak perak, Op aret kagi o.
9 Nineebe op logowok nduk, Niniki aap nagawan-nagawan inoba panggombuurak ti, Meek aret me, Aliku ALA paga mban panggombunuk logorak ti, op o.

10 It yi aakumi ndi aakumi abok aret an wanggeppaninuk wonogwe kwe, Aliku ALA omaawi paga mugogomagago mappiige,
11 Nenaagan-nambokan wakkumbaninuk wonogwe kwe, Aliku ALA omaawi paga mugogomagago nappiige,
12 Nggiin aap inoba ninggirinakwi kwak, an ninggi’nakaarak kwe, Kani nen iri’ngga ne ambit wunuk togon nengge kwak, It togop aret neenogo piinet nage, Aliku ALA omaawi paga niyok konden yigirogo piige, Eekirak o.

13 It nen nakom panggonneren wogwe me, Ngginnarikit nduk eeke neenok, Aliku ALA nen yeenggwa negerak o.
14 At Aliku ALA nomaawi eeppanege, At nen aret an nagap ndake, Eekerak me, An ndawi paga at anep pege agarik o.
15 Aap iniki abe koonak inawooliya wurik me logonet, Inale’nggen nen keekok yogwe, “Aliku ALA nen eenggi abe’- nggan paga iya tit eekerak me, nineegin tiyak yigi o,” Yinuk, kuum-keek yogwe, Eekwi konenggo ogoorik o.
16 Aliku ALA eenggi abe’nggan paga, Aliku ALA eenggi omaawi paga, Mondok iya eerit nagaarak nogo tiyappogo ogoorik o.

17 An kangga’lek neenik logonet, Aliku ALA eerit nagaarak nogo Mbininogo yoranet nage logogin o. 18 Niniki koonnaruwak nduk, Aliku ALA nen mondok iya eeppanegerak kwe, An kambikit nduk, mbo panulik o.
19-20 At Aliku ALA owagam nogwe, It aap iniki abe koonak kenok, at owagam nogwe, Eekwi nogo Unggwogo menggam tu yi aret me,An Ala awi wurik me unggwi nage, Aliku ALA, “Wa,” yori unggwage, Eerikit nen, It aakumi iniki abe koonak unggwogo menggam tu ti, Paarogo paninip o.

21 An nen Aliku ALA yoge neenok, Aruk konengge, an nagap ndake, Eekerak me, “Wa,” lombok yorigin o.
22 It yugum paga o wuka nen O wuko logonet yugum ambi mbo pereegwaarak nogo Yugum ogowa ndoonnaga o.
23 Ti agagerak nogo ti, At Aliku ALA nen aret eereegerak me, Mondok iya lombok eereegerak kogo nogoorik, pi wako ogoorik o.

24 Ne yi paga Aliku ALA nen mondok iya eereegerak me, Nit niniki mondok ale’nggen mbakwi, Ninale’nggen nen keekok yogwe, Eeko logowok o.
25 Kaliku ALA wae. Ninagap ndake, Kaliku ALA wae. Eeriyak mbakendak nogo a’me lik yuwak nduk eeke, Eeru o.

26 Aap ambi Aliku ALA endage paga wage kenok, wogoppuwok o. Nit Aliku ALA awi wurik me wonogo logonet, Ninale’nggen kinoba pogo ogoorik o.
27 At Aliku ti, Ala aret o. At eya ninoba pindanogo pinaneegerak me, Kinale’nggen nen laago lariyak nduk, Eyo engga kalenogo wonok kuwak ari wogwe, Aliku ALA ake warogo wogoriyak nogo, Wogogo menggam irip-unggut to ari nogo paga keele maarogo pugwi, Ee’nip o.

28 Kat nogoba Ala aret me, “Wa,” lombok yokkege, Kat nogoba Ala aret me, tiyappagage, Eeke logogin o.
29 At Aliku ALA abu obeelom aret wonage, Ninabuwa mbake menggerak nogo Lek ageelik mondok-mondok wonage, Eeke menggerak me, “Wa,” lombok yogo logonip o.

119 ALA WONE YUGU LIIRU MBANAK LIIROGON EEKWI IINOK,
INALE’NGGEN LOGORAK WONE

1 It maluk inoba lenggenak lek logonet eerit nugwi, Aliku ALA wone Muta liiru mbaneegerak nogo mugurok nogwe, Eeko menggaarak kenok, inale’- nggen aret mbakwi,
2 Aliku ALA aberak logorak wone yugu liippugwi, Iniki ambit eeppunuk, at mugurok nogwe, Eeko menggaarak kenok, inale’- nggen aret mbakwi, Eeko logogun o.
3 It nogo ti, maluk eekulik At eeriyak mbake nogo mban eerit nogo menggaarak o.
4 Kaliku ALA wae. Eeko logorak koone yugu nogo Liirogon woppunuk eeko logowak nduk, yereegindak o.

5 Koone lengganak nogo liirogon porogo logonet, “Eerit nage logokit lak ao,” mbake minggirak.
6 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Abok aret liippunuk eerit nage neenok, An nenggali arigin lek aret o.
7 A’me nggelok eeko logorak koone yugu nogo An mamunggolage logonet, niniki koonak paga, “Wa,” lombok yokkege logogin o.

8 Wone lengganogo pereegindak nogo An liirogon aret eerit nage logogin me, Kat mbo paniyak mondok mage o.

Aliku ALA wone yugu liirogon eeko logorak wone

9 It wologwe tawe nogo, nano eekwi paga Maluk eeka’lek inobaabut obeelom mban logorak mbakop? Lek o. Koone yugu ndak-ndak eekwi paga nen aret o!
10 Togop me, an niniki ambit eeppunuk, kat mukkeren wage minggirak me, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Teppunuk, nomo agan nage neyo, Eraangge mbo paniyak mage o.
11 Kat maluk eeppagukwak, koone yugu nogo woppunuk, Ninikime liirogon porogo minggirak o.
12 Kaliku ALA wae. Kendage mondok tiyanak logowak o. Koone lengganak nogo an mamunnake logot o.
13 Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak wone koone paga nen yo’nege menggendak nogo, An noone paga mbininogo yoranet nege,

14 Aap eenggi warak age kenok ale’nggen mbake menggi kwak, Aberak logorak koone yugu nogo An mugurok nage logonet, nale’- nggen mbake,
15 Eeko logorak koone yugu nogo an aberit nage, Eerit nogo logorak mbake menggendak an liippit nage,
16 Koone lengganak nogo ninikilom mbake, Eeke minggirak me, An nen kat koone kobak eerogo pigin lek o.

Ala wone yugu eekwi iinok, inale’nggen logorak wone

17 An neenik logonet, Koone yugu liirogon eeke logokit nduk, Kiniki obeelom paga an kayeloman yi, eeppanege,
18 Kat iya tit eerit wage menggendak koone yugu Muta nen liiru mbaneegerak nogo, Nenegen maloppikit nduk, nenegen eya eerogo panege, Eeke logot o.

19 An aap nggiru negen o nggween paga yime luulu wonage me, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo, An kage neyo, kumaappunuk logorak ti mage o.
20 Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu nogo An ko’lu-kii’me pekkage logokit lak, “Ao,” Mbake logonet, niniki andi negen age menggerak o.

21 It aap pulunik iniki wogoppatit nugu logonet, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu mbo punuk, Nomo agan nugwi nogo mberirage menggendak o.
22 Aberak logorak koone yugu nogo An liirogon porogo minggirak me, It aakumi an meek eerogo panugwi, Abeelik-abeelek eerogo panugwi, Eekwi nogo Yamburogo nappiige logot o. 23 Aap inengga warak nagawannagawan nogo nen iniki ambit eeppunuk, Maluk eeppaniyak wone koonogo pugwi iigak kwe,An kayeloman perak, koone lengganak nogo Ninikime mbininit nage logogin o.

24 Koone aberak logorak yugu nogo ti, Eeriyak wone koonogo panega aret me, Ninikilom mbake logogin o.

“Aliku ALA wone yugu nggaruk togon eeke logokit o,” yinuk, yereegerak wone

25 An liirubu enggela’me ndenen warak wonage me, Wone koonogo pereegindak nogo ndak-ndak An aa’nduk wonagagi kwak eerogo panu o.
26 An eerit wage minggirak nogo abok aret Mbininogo yokkege mbaki, onggo yo’negendak me, Koone lengganak nogo an mamunnake logot o.

27 Eeko logorak wone mamunnake menggendak nogo Alom liippikit nduk, eeppanege keenok, Kat iya tit eeke menggendak nogo Ninikime mbininit nage logogin o.
28 An niniki puru ari logonet, Niniki aaninggin ndugu agan wangge me, Kat koone yugu ndak-ndak niniki kwippanege,
29 Abe eerikit nduk negen eerit nage neyo pi’nake, Koone yugu Muta nen liiru mbaneegerak nogo Ndak-ndak eeke logokit nduk yanggorogon mamunnake, Eeke logot o.

30 Kat ari menggendak nogo Liirogon eerit nage logokit nduk, miikkolage, Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu nogo Ti mban nengga loolo punuk eerit naakit mbake,
31 Ndi, Kaliku ALA wae. Aberak logorak wone yereegindak nogo Nggirik-nggerok porogo wonage, Eeke minggirak me, An nenggali aruwak nduk eerogo paniyak ti mage o.
32 Kat koone ambinom neenu arikit nduk Niniki kole eerogo panumunggun me, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Nale’nggen paga liirogon aret eerit nage logokit o.

Wone yugu liippuurak nduk nggino yoreegerak wone

33 Kaliku ALA wae. Koone lengganak nogo Mugurok nage logokit nduk, Alom liirogon mamunnake keenok, Porogo neegak, kambuurak kuli ari nagin o.
34 Koone yugu Muta liiru mbaneegerak nogo Alom neenu arikit nduk, eeppanege keenok, An wone ti liippege, Niniki ambit eeppunuk eerit nage, Eeke logogin o.

35 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo, Eerit nage logorak ninikilom mbake minggirak me, Eerit nage logokit nduk, yo’nege,
36 “An ambi eekkola,” mba’nuk, Ti mban mugurok noorak ee’nabukwak, Aberak logorak wone yereegindak nogo Mugurok nage logokit nduk, nena koonogo panege,
37 Aanom warogo kagak mugurok nage logokwak, nena koonogo panege, Eeke logomenggendik, Eerit nage menggendak nogo an eerit nage logokit nen, Aa’nduk wonagagi kwak eerogo panu o.

38 It aakumi kayuk wuko logowak nduk, An kayeloman yi, wone koonogo yo’nireegindak nogo Ndak-ndak eerogo panege,
39 Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu nogo Obeelom aret me, an meek eerogo panugwi paga Nagabiti mbake nogo mbo pege, Eeru o.

40 Eeko logorak koone yugu nogo, An eeke logokit lak, “Ao,” mbake minggirak o. Kat obeelom a’me nggelok eeke menggendak me, An aa’nduk wonagagi kwak eerogo panu o.



Aliku ALA wone yugu iniki lunik logorak wone

41 Kaliku ALA wae. Aakumi inabuwa nen Kiniki kunik mban aganake menggendak nogo An kunduk ee’nabi wage, Nagap ndariyak koonogo pereegindak nogo Ndak-ndak eeppani wage, Ee’nok lak, “Ao,” mbake agarik o.
42 Ti ee’nabi wage keenok, Koone yugu niniki panggombunuk abet mbake me, It an meek eerogo panugwi nogo Wone onggo an op aret yoraagin o.

43 Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak Koone yugu ti paga niniki lunik wonage me, Kat abet mban ari menggendak wone nogo An yuurak kobak eerogo paniyak mage o.
44 Kat koone Muta nen liiru mbaneegerak nogo An ko’lu-kii’me eeke, O yogondak nen peebi mondokmondok eerit wundi wage, Eeke logogin o.

45 Eeko logorak wone yereegindak nogo An mugurok nage minggirak me, Niniki ugun tayenak aret nege,
46 Koone aberak logorak yugu nogo, It aap inendagembogut inenggaanom paga Nenggali lek logonet yorage, Eeke logogin o.
47 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Niniki kunik minggirak me, Eerit nage logorak ninikilom mbake minggirak o.

48 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Niniki kunik minggirak me, Ayuk wuke logonet, neenggi nippege, Koone lengganak nogo ninikime mbininit nage, Eeke minggirak o.

Ala wone yugu iniki paga panggombuurak wone

49 Niniki ambi lunik logokit nduk Wone koonogo pereegindak me, An kayeloman yo’nireegindak nogo aberu o.
50 Maluk eerogo panugwi me, niniki eyak wappanega ti, Wone koonogo paneegindak ti aret. Wone koonogo pereegindak paga Aa’nduk wonagagirak ndak-ndak eeppanege logogin o.

51 It aap wogoppako menggaarak nen Meek eerogo panegak mban eeko menggaarak kwe, Kat koone Muta nen liiru mbaneegerak nogo An mbo punuk, alik eerit nageelik o.
52 Kaliku ALA wae. Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu Itok menggerak nogo an abeke neenok, Niniki mondok kwippanege menggerak o.

53 It aap maluk mendek nogo nen kat koone yuguMuta liiru mbaneegerak nogo mbo pereegwaarak kenok, Nanini kani omoonuk kwak mi’nage menggerak o.
54 An ya agak nda agak nogo yit nage logonet, Koone lengganak nogo aret ndawi pit nage minggirak.

55 Kaliku ALA wae. Oonikiya paga kendage aberit nage, Koone Muta nen liiru mbaneegerak nogo Porogo logonet eerit nage, Eeke minggirak o.
56 An eeke minggirak nogo ti, Eeko logorak koone yugu nogo aret.

Ala wone yugu iniki kundugu me eeko logorak wone

57 Kaliku Ala wae. An namendek punik kwak ti, Kaliku ALA keebe aret. “Kat koone yugu ti mban eerit nage logokit o,” Yinuk, nggaruk togon koonogo pateegirak o.
58 Nabuwa mbake logonok nduk, An niniki abu ambit eeppunuk yokkigirak me, Kat eeppaniyak koonogo pereegindak ndak-ndak Kiniki yanggonak logonet eeppanege logot o. 59 An eerit nage minggirak nogo liippatinuk, Kat koone aberak logorak yugu ti paga Niyok panggombunuk eerit nage agarik o.

60 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo An elaambirik lek mbet-mbet aret eerit nage logokit, mbake agarik o.
61 Aap maluk mendek nen yilunogo panuwak nduk, Keele pit nogo menggaarak kwe, Koone yugu Muta nen liiru mbaneegerak nogo An kobak eerogo pigin lek o.
62 Kat a’me nggelok eeppiigo logorak wone Yereegindak paga, “Wa,” yokkirikit nduk, O nogo iniki mbere eeke paga neenik age minggirak o.

63 It aap kat kayuk wukwi, Eeko logorak koone yugu mugurok nogwe, Eeko menggaarak abok aret Ninom niniki kunik minggirak o.
64 Kaliku ALA wae. Aakumi inabuwa nen Kiniki kunik aganake menggendak nogo ti, O nggween paga yime abok aret ndak warak wonage me, Koone lengganak nogo liirogon mamunnake logot o.

Wone yugu eekwi iinok, obeelom eekkoloorak wone

65 Kaliku ALA wae. Kat koone yugu ndak-ndak An kayeloman obeelom mban eeppanege, 66 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo, Niniki panggombunuk wonage me, niniki warak ariyak inom, Yi wone ndi wone liirogon neenu ariyak inom, an mamunnake, Eeke logot o.

67 An aaninggin awo noba kwi’- naga’lek kagak, Koone mbo punuk nomoninuk nagagirak kwe, yogondak perak, Koone yugu nogo liirogon aret eerit nage agarik o.
68 Kat obeelom aret wonage, ndi, obeelom mban eeke, Eeke menggendak me, Koone lengganak nogo an mamunnake logot o.

69 It aap iniki wogoppaka nen Inoone pilit noba lenggenogo panit nugwi kwe, Niniki ambit lombok eeppunuk, Eeko logorak koone yugu nogo porogo logonet, Eerit nage agarik o.
70 Inamok me inookaatak andi lek menggi kwak, It aap ti, iniki togop aret menggaarak kwe, An perak, koone yugu Muta liiru mbaneegerak nogo An ninikilom minggirak o.

71 Koone lengganak an mamunggolaakit nduk, Aaninggin noba paneegindak nogo ti, Op aret mbake agarik o.
72 Mbuti perak inom, mbuti emas inom, ambik lombok me, lingginiyak meek ti, Niniki kundugu lek negen aret kwe, Koone wumbereegindak Muta nen liiru mbaneegerak perak, Niniki kundugu lombok minggirak o.

ALA nen a’me nggelok eeppiige logorak wone

73 Keenggi paga ogobakkigirogo paneegindak me, Neebe op logokit nduk, narum wonage keegak, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Mamunggolaakit nduk, neenu eeppanu o.
74 Koone yugu nogo mban niniki lunik minggirak me, It aap kayuk wuka nen an eerit nage nogo Neego logomenggaarik, inale’- nggen aret nombarugun o.
75 Kaliku ALA wae. Eekaatak ndak-ndak eeppiige menggendak wone neenu me, Kat liirogon eeppanege logonet, Aaninggin-paaninggin noba paneegindak keege agarik o.

76 Kayeloman eeppaniyak koonogo yo’nereegindak ndak-ndak Nabuwa nen kiniki kunik mban ee’nake nogo ti, Niniki kwippanega aret logowak o.
77 Koone Muta liiru mbaneegerak ti, Ninikilom mbake minggirak me, Neenik logokit nduk, nabuwa nen eeppanege logot o.

78 An eekirak alom ambi lek kagak maluk eeppanugwi me, Iniki wogoppatit nugwi nogo inenggali aruwak o. Ndi, an perak, eeko logorak koone yugu nogo Ninikime mbininit nage logogin o.
79 It aap inagabiti kombakwi, Aberak logorak koone yugu nogo ineenu wonogwe, Eekwi nogo Yungguninuk neya wogo logowak o.

80 Koone lengganak nogo eeka’- lek neenok, “Iniki mbere nen agan nege,” nombakwi paga An nenggali arukwak, Niniki ambit eeppunuk, eeke logokit o.

Wondet eerogo puwak nduk tamban eereegerak wone

81 “At nen nagap ndari woraawak lak, ao,” Mbake logonet, niniki lek-lek ee’nake kwe, Kat koone yugu nogo niniki lunik mban wonage,
82 Wone koonogo pereegindak nogo nen Eeppani woraawak nduk, nenegen tit neegak, An nenegen andi ee’nake, “Mandenom niniki eyak wappani woraamunggun?” Yinuk, tokkeege, Eeke agarik o.

83 Yiiwak ka’luk nen mili puru eerogo pege menggi kwak, An togop aret eerogo panegerak kwe, Koone lengganak nogo an kobak eerogo pegeelik o.
84 An kayeloman yi, nagap pu aga’lek kagak, ne mande ari nage, An maluk eeppaniyak nduk mu’neren wogwe yi, Onggo aaninggin inoba piiga’lek keegak, ne mande ari nage, Eerigin o?

85 Koone yugu Muta liiru mbaneegerak liirogon eekulik iniki wogoppaka nogo nen Neebe yobok togon wambikit nduk, labu pugu kwak eerogo panit nagaarak o.
86 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu abok aret Niniki at paga panggombuurak op me, It aap alom lek kagak maluk eeppanit nugwi me, Kat nen yeenggwa niru o.
87 It aap ti nen o nggween paga yime nenggaawak Lek eerogo paniyak eereegwaarak kwe, Eeko logorak koone yugu nogo an mbo puulik o.

88 Nabuwa nen kiniki kunik ee’nake menggendak ndakndak An neenik logokit nduk, nili ari keenok, Wone lengganogo wumbereegindak nogo An porogo logonet, eerit nage logogin o.

Eeko logorak wone yugu abet mbako logorak wone

89 Kaliku ALA wae. Koone ti, lek arigin lek mondok itok wonage, Mbogut paga mondok nu’lek aret wonage, Eerak menggerak o.
90 Kat liirogon eeppiinet nage menggendak nogo ti, Aa’nduk ndarak inom, yogondak nda’nogwe inom, Peebi nda’narugun inom, Mondok eeppinanit wundi wage menggendak o. O nggween yi, alom yarogo pereegindak me, Mondok aret wonage menggerak o.

91 Wone lengganogo pereegindak paga Yi mendek ndi mendek ogobakkigiri’nagagerak kayeloman mini negen aret wonogwe me, Lek aga’lek o yogondak wonogwe aret o.
92 Koone Muta nen liiru mbaneegerak nogo Ninikilom mbake logonetak lek en, Maluk noba age logonet, neebe lek eerogo paninetak o.
93 Eeko logorak koone yugu nogo, Eeke paga nili eerogo panggendak me, Wone ti, an kobak eerogo pigin mondok lek o.
94 Eeko logorak koone yugu nogo an mugurok nage, An neebe kat kamendek aret kombake, Eeke me, An nagap ndaru o.

95 It aap maluk mendek nen An lek eerogo paniyak nduk enaarit nugwi iigak kwe, Koone aberak logorak yugu mban aberit nege logogin o.
96 Yi mendek ndi mendek abu obeelom wonage Mbako menggaarak nogo ti, Abu obeelom lek kagak obeelom aret mbakwi kwe, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo perak, Maluk ambi lek abu obeelom wonage kage minggirak o.

ALA wone yugu iniki kunik logorak wone

97 Koone yugu Muta nen liiru mbaneegerak nogo Niniki kunik lombok minggirak me, Ninikime mbininit nage neegak, Kubondendok nen nok oonikiya ari nage menggerak o.
98 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo An mondok-mondok ninikime porogo minggirak me, Nawim iniki lek negen iigak, an perak wone ti paga Niniki warak lombok eerogo panege menggerak o.

99 Koone aberak logorak yugu nogoNiniki mbininit nage minggirak me, Aap mamunnaka yi wone ndi wone alom mbuuluk liippogo menggaarak kwe, an perak, Wone alom abok aret liippege minggirak o.
100 Eeko logorak koone yugu nogo Porogo logonet, eerit nage minggirak me, Aakumi inoweewi yi wone ndi wone mbuuluk negen Ineenu iigak, an perak, iya negen neenu minggirak o.

101 Koone liirogon porogo logonet Eerit nage logokit nen maluk eeko menggam nookwak, Niyok awiirak minggirak o.
102 Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu Kat nen aret mamunnakendak me, An mbo punuk nomoninuk noolik o.
103 Nggiin amburu ombat abe negen kage kwe, Wone koonogo pereegindak ti perak, Ombat tele lombok kage minggirak o.

104 Eeko logorak koone yugu nogo Liippit unggwage minggirak paga Abe eeriyak lek kagak eerit nugwi nogo An neebi lombok mbake minggirak o.

Eeko logorak ALA yereegerak nogo eya aganaka aret

105 Niyok pit nage neegak ndi wuninogo panega, Nage neegak, tu eya eerogo panega, Nogo ti, kat koone aret o.
106 “A’me nggelok eeko logorak koone yugu nogo An porogo logonet eerit nage logokit o,” yinuk, Kumbuk mbaneegirak me, ndakndak eerit nage agarik o.
107 Kaliku ALA wae. Tebenogo panggaarak paga niniki andi ee’nake me, Koone yugu ndak-ndak nale’nggen mbakak nege logokit nen Teeluk eerogo panege,

108 Kaliku ALA wae. Niniki nen kat tiyappagage nogo Kinikilom logonet liippege, Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu nogo Liirogon mamunnege, Eeru o.
109 Kulinik-kalinik nooruwak nduk, Neebe we eraangge teppege logonet kwe, Koone yugu Muta liiru mbaneegerak nogo perak, An kobak eerogo mbo pigin lek o.
110 Towe yilunnaruwak nduk, keele pogo mengga kwak, It aap maluk mendek nen an togop eeppanugwi kwe, Eeko logorak koone yugu nogo An mbo punuk nomoninuk nageelik o.
111 Kat koone aberak logorak yugu nogo nen Nale’nggen eerogo panege menggerak me, Yate kwak an unde logonet, mondok eeke logogin o.

112 Kat koone lengganak nogo ti, “Mondok eerit nage logokit o,” yinuk, Niniki nggaruk togon koonogo pigirak me, Eerit nage neegak kambi noorak kuli aret ari nagin o.

ALA wone yugu eekwi kenok, iniki tayenak logorak wone

113 It aap iniki mbere wonogwe nogo Neebi lombok inombake minggirak kwe, Koone yugu Muta nen liiru mbaneegerak nogo perak, Niniki kundugu minggirak o.
114 Keebe ti, noba’naka nanggeemu kwak aret me,Koone yugu ndak-ndak eeppaniyak Ti mban niniki lunik minggirak o.

115 “Nogoba Ala oone, Yogop ee’nu ndogop ee’nu, Yugu nogo porogo logonet eerit nage minggirak me,” Kit aap maluk eeka yi, an wonage me nen mbaganinip o.
116 Neenik logokit nduk, wone koonogo pereegindak nogo Ndak-ndak nomaawi eerogo panege, An eeriyak niniki lunik nogo eeka’lek neenok, Nenggali arukwak eerikit nduk, eeppanege, Eeke logot o.

117 Nomaawi eerogo panege keenok, nagap ndarak wonage, Koone lengganak nogo an ko’lukii’me liippege, Eeke logogin o.
118 It kat koone lengganak mbo punuk, nomoninuk nugwi nogo, Kat mbo piige menggendak o. It aakumi inambokan laganit nugwi ti, We aanom warogo aret agan nugu menggaarak o.

119 Aap maluk mendek nggween paga menggaarak abok aret Inambeebuk negen mbo piige menggendak me, Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu nogo Niniki kundugu minggirak o.
120 Kat keebe paga nagabiti nen naganak wake, Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu nogo paga Nagabiti nen neenggi neyak tikkolage, Eeke minggirak o.

Eeko logorak liiru mbanak mugurok nogo logorak wone

121 An abu obeelom a’me nggelok mban Eerit nage minggirak me, It an tebenogo panegak mban eekwi nogo Ineenggi me paniyak mage o.
122 “Nayeloman obeelom eerogo pikit o,” yinuk, Wone abuk nggaruk togon koonogo pege, It iniki wogoppaka nen tebenogo panegak yukwak Non mbanogo piige, Eeke logot o.

123 Kat nen an nagap ndari wage, Wone abe liirogon koonogo pereegindak nogo A’me nggelok togon eeppani wage, Eeke logonok nduk, Nenegen tit neegak, An nenegen andi ee’nake agaarik o.
124 Kat inabuwa nen eeppiige menggendak ndak-ndak An kayeloman eeppanege, Koone lengganak nogo an mamunnake,
125 Ndi, aberak logorak koone yugu nogo Neenu arikit nduk, kayeloman an yi, Niniki ngget eerogo panege, Eeru o.

126 Kaliku ALA wae. Koone yugu Muta liiru mbaneegerak nogo Tagambunuk alik eekwi me, Kat eeppiyoorak eyom muk panggoni wagaarak wonage o.
127 Togop me, mbuti emas inom, Mbuti emas at mendek mban inom, ti, Niniki kundugu negen kwe, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” koone yugu ti perak, Niniki kundugu lombok wonage,
128 Ndi, eeko logorak koone yugu ti, Obeelom ndak-ndak aret yo’nege mbake, Eeke me, Wone alik agan nugwi ti, An neebi lombok mbake minggirak o.

ALA wone liiru mbanak eerit nogo logorak wone

129 Aberak logorak koone yugu ti, iya lombok me,Ninikime woppunuk eerit nage minggirak o. 130 Koone ari menggendak waganggwi iinok, Inikime eya eerogo piige, It iniki yuundurak nogo ineenu eeppiige, Eeke menggerak o.
131 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” Yugu nogo “Konenikit lak, ao,” mbake minggirak me, Niyo abu nen wen-wen aganake menggi kwak, An togop aret ee’nake menggerak o.

132 It aap kat keebe iniki kunik eekwi iinok, Inabuwa mbake menggendak kwak, Kena logurogon pe’neenok nabuwa mbake,
133 Yi maluk ndi maluk abok aret eeriyak Ee’nake logonet, tebenogo panukwak, Kat eeppaniyak koonogo pereegindak nogome mban Niyok pit nage logokit nduk, nu’lek eeppanege,

134 Eeko logorak koone yugu nogo woppunuk Eerit nage logokit nduk, It aakumi tebenogo paniyak eekwi me nen Wondet eerogo panege,
135 An kayeloman kenete eyarogon logonet pe’neege, Koone lengganak nogo mamunnake, Eeke logot o.
136 Koone yugu Muta liiru mbaneegerak nogo It aakumi woppunuk eeka’lek paga Niyo wu’nuk wage menggi kwak Nale togop aret wambit wage menggerak o.

ALA wone ti, a’me nggelok eeko logorak wone

137 Kaliku ALA wae. Kat kiniki abe koonak mban menggendak me, Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu ti, Abet mban aret wonage menggerak o.
138 Aberak logorak koone yugu ti, Eekaatak a’me nggelok eeppiigwi, Niniki ti paga panggombunuk eerit nugwi, Eeko logorak op aret o.

139 It aap an nawim nen Koone yugu kobak eerogo mbo pugwi iinok, Nanini inombake paga Nomaawi lek eerogo pake minggirak o. 140 Wone koonogo pereegindak nogo, “Abet aret ilik?” yinuk, wakkagak eeke, An kayeloman nen koone ti, niniki kunik eeke, Eeke minggirak o.
141 An aap abu tebenak meek mendek aret kwe, Eeko logorak koone yugu nogo perak, An kobak eerogo mbo pegeelik o.

142 Kat obeelom mban eerit nage menggendak nogo ti, Lek ageelik mondok-mondok aret wonage, Koone yugu Muta nen liiru mbaneegerak nogo ti, Abet aret wonage, Eerak aret menggerak o.
143 An aaninggin-paaninggin noba kwi’nage, “Nonggop eekkoloobok,” eerogo panege, Eeke kagak kwe, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Ti mban ninikilom mbake minggirak o.

144 Aberak logorak koone yugu nogo ti, Wone abe abu koonak wonage me, Neenik logonet eerit nage logokit nduk, Neenu eeppanege logot o.

Agap ndaruwak nduk tamban eereegerak wone

145 Kaliku ALA wae. Niniki ambit eeppunuk Noone nggwok paga yokkege neenok, Wone onggo yo’nirimenggendak paga Koone lengganak woppunuk eerit nage,
146 “Nagap ndaru o,” yinuk, Noone nggwok paga yokkege neenok, An nagap ndaremenggendak paga Aberak logorak koone yugu nogo Porogo logonet eerit nage, Eeke logogin o.
147 O kilim nagake kagak neenik a’nuk, “Yeenggwa niru o,” yinuk, noone nggwok paga yokkege, Koone yugu mban niniki lunik wonage,
148 Oonikiya paga aap tum ambi wakak eekwi iigak, An nogo yega’lek neenik logonet, Wone koonogo pereegindak nogo ninikime mbininit nage, Eeke minggirak o.

149 Kaliku ALA wae. Kat nabuwa nen Kiniki kunik ee’nake menggendak me, noone konengge, Eekaatak a’me eeppiigo logorak koone yugu ndak-ndak Aa’nduk nale’nggen paga wonagagi kwak eerogo panege, Eeru o.
150 An maluk eeppaniyak mba’nuk Mu’neren wogwe nogo panggo yi wogwe, Koone Muta liiru mbaneegerak nogo “Nineebi o,” yinuk, tayoppugwi, Eeko menggaarak kwe,

151 Kaliku ALA wae. Kat perak, Nimbirak koorok aret wonage me, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu ti, Pilit lek abet aret o.
152 O aa’nduk nen aberak logorak koone yugu nogo Liippege logonet, “Wone ti, mondok-mondok eeko logowak nduk koonogo pereegindak,” An neenu agagirak o.

Yeenggwaaruwak nduk nggino yoreegerak wone

153 Kat koone Muta liiru mbaneegerak nogo An kobak eerogo mbo pegeelik me, Eeppanugwi paga niniki andi ee’nake nogo Lek eerogo panege,
154 Nawone amburu mbanogo wondet eerogo panege, Eeppaniyak koonogo pereegindak ndak-ndak Aa’nduk nale’nggen wonagagi kwak eeppanege, Eeru o.
155 It aap maluk mendek nen Koone lengganak, “Konenuwok o,” yinuk, Mugurok nogwe lek iinok, It ambi inagap ndariyak lek aret o.

156 Kaliku ALA wae. Kat mondok iya ninabuwa mbake menggendak me, Eekwi ndak-ndak eeppiigo logorak koone yugu ndak-ndak Aa’nduk nale’nggen wonagagi kwak eerogo panu o. 157 It ninom wim mbanak nen Piyak-payak ee’nabit wogwe ti, Ineebe ambik aret wonogwe kwe, Aberak logorak koone yugu nogo, An nomonogo mbo punuk, negeelik o. 158 It aap koone ineebi mbaka nen Koone yugu porogo logonet eekulik iinok, Nenegen pegiyoorak neebi mbake minggirak o.

159 Kaliku ALA wae. Eeko logorak koone yugu nogo Niniki kunik lombok minggirak yi, pe’neege,Nabuwa nen kiniki kunik ee’nake me, An neebe nili eerogo panege, Eeru o.
160 Koone ari menggendak abok ti, abet aret o. Eekaatak a’me nggelok eeppiigo logorak wone Koonogo pereegindak nogo ti, Lek arigin lek mondok-mondok aret logogin o.

ALA wone liiru mbanak mugurok nogo logorak wone

161 Eekirak alom ambi lek kagak, It aap inendage warak nen Piyak-payak eerogo panit nugwi iigak, nagabiti mbakeelik kwe, Koone yugu ti perak, nagabiti mbake logonet, Naganak wake minggirak o.
162 It aakumi inamendek kugun ambik waganggo nagaatik, Inale’nggen mbako mengga kwak, Wone koonogo pereegindak nogo paga Nale’nggen ambik mbake minggirak o.
163 It aap pilit agan nugwi ti, mondok neebi mbake, Peyak wurik kwak agan nugwi mbake, Eeke minggirak kwe, Koone Muta nen liiru mbaneegerak ti perak, Niniki kundugu lombok minggirak.
164 Aakumi a’me nggelok mban eeppiige menggendak me, O ambit weege paga ne 7 kuli kat tiyappagage minggirak o.
165 Kat koone yugu Muta liiru mbaneegerak It iniki kundugu wonogwe nogo Iniki ugun mondok tayenak menggaarak me, Iniyogobit lik togon yigeebu wambugun lek aret o.

166 Kaliku ALA wae. Nagap ndari woraanok nduk, tokkeege, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo Ndak-ndak eerit nage,
167 Aberak logorak koone yugu nogo Niniki kunik lombok minggirak me, Liirogon porogo logonet, eerit nage,
168 An eerit nage minggirak abok ti, kenegen keegak eerit nage minggirak me, Eeko logorak koone yugu inom, Aberak logorak koone yugu inom, Woppunuk liirogon eerit nage, Eeke minggirak o.

Yeenggwaaruwak nduk, tamban eereegerak wone

169 Kaliku ALA wae. Yeenggwa nirenok nduk, Noone yokkege nogo karuk me ari woraawak o. Ari wage kenok, Koone yugu ndak-ndak an neenu eeppanumunggun o.
170 An nagap ndarenok nduk Nggino yokkege nogo karuk me unggwi woraawak o. Unggwi wage kenok, Eeppaniyak koonogo pereegindak nogo ndak-ndak An nagap ndarumunggun o. 171 Koone lengganak nogo kat mamunnake menggendak me, Noone paga kat tiyappagagak mban eeke,
172 Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” Yugu nogo ti, abu abe koonak menggerak me, Wone koonogo pereegindak nogo ndawi paga wake, Eeke logogin o.
173 Eeko logorak koone yugu nogo ti, Mugurok nage logorak miikkolagagirak me, Keenggi nggorek paga yeenggwa nege logot o.

174 Kaliku ALA wae. Kat lombok nen nagap ndari woroorak niniki, “Ao,” mbake,Ndi, koone Muta nen liiru mbaneegerak nogo ti, Ninikilom lombok mbake, Eeke minggirak o.
175 An tiyappagage logokit nen nili eerogo panege, Eekaatak ndak-ndak eeppiigo logorak Koone yugu nogo paga niniki eyak wappanege, Eeru o.

176 Ndomba kobak a’nuk tu nomoninuk nogo mengga kwak, An togop aret ee’nakerak kwe, Koone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yugu nogo An nami ageelik porogo minggirak me, An kayeloman yi, kwaa’nabi mok o.

120 Yeenggwaaruwak nduk, tamban eereegerak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 An aaninggin noba age kenok, Noone nggwok paga Aliku ALA yoge neenok, At nen yeenggwa nege menggerak o.
2 Kaliku ALA wae. Aakumi inoone pilit yo’nugwi, nambokan laganggwi, Eekwi me nili yu o.
3 Kit aap pilit yaga yi wae. Aliku ALA nen aaninggin nano mendek eeppinagage, Ti eeppinagage logonet, ngge mendek inom eeppinagage, Eerigin mbakop? Lek o.
4 It aap wim wakaa’ngget nen Inomaale andiigwi paga kinookwi, Ndoolu kani kunik paga kinoba kwippinagi wogwe, Eeruwak nduk, Yoraagin mbako logonip o.
5 An aap o Metek wonogo menggam nugwi kwak nege, It aap o Kerat inawooliyana inom mengga kwak wonage, Eeke me, nabuwa o!

6 Aakumi lambunik logorak ineebi mbaka inenggela’me O maan togon ninom wonage minggirak me, Neebi lombok ee’nake agaarik o.
7 An aap lambunogo piiga aret me, “Ninom lambunuwok o,” yorage neegak kwe, It nen, “Ninom wim eeriyak,” mban mbako menggaarak o.

121 ALIKU ALA TI, NINARUM WAKA ARET WONE NDAWI WARIT LAGI NOGOGWAARAK.

1Yeenggwa niri woroorak nduk Puut-puut nena ni’nage agarik o. Ngga nen an yeenggwa niri woraagin mbakop? Lek o!
2 An yeenggwa nege menggerak nogo ti, At mbogut-nggween wakkagagerak Aliku ALA aret o.
3 Kiniyok eraabin tuk togon eekkirage kero pikkinake, At kinarum waka nogo, nogo lomok yaga’lek eenik aret wonage,
4 At Iterali inarum menggerak nogo, Nogo lomok ari, nogo yege, eeka’lek kinarum wonage, Eeke menggerak o.

5 At Aliku ALA nen kinarum wonage, Eyo abu’me ngguna’me mengga kwak, Aliku ALA togop aret eeppinagage, Eeke me,
6 O liingge mo andi nen andi eekkinake, Oonikiya paga tut nen maluk eeppinagage, Eerigin lek o.
7 Maluk kinoba age kero, Aliku ALA kinarum wake, Kineebe kinookwi iyo, liirogon ndegengginake,
8 Wundi nogwe, unggwi wogwe, eekwi kiigak, Aliku ALA nen o yogondak nen nok, Peebi kuli mondok-mondok kinarum aret wonage, Eeke logogin o.

122 Yerutalem endage tiyappereegerak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 It aakumi nen an yo’nogo logonet, “Nit Aliku ALA awi wurik me lagi nawok o,” Yo’nogo mbaka, nale’nggen alik negen ee’nakerak o.
2 Kat Yerutalem yi wae. Yogondak keyagat wurik me tu unggwogo menggam Nit muk mi’nari wogoorak wonogo ogoorik o.
3 Kat Yerutalem yi wae. Kat kota abu abe irip tek kundukkunduk lombok wurogo pagareegwaarak o.

4 Aliku ALA nen wone lengganogo Iterali yoragagerak ndak-ndak At endage kunogo, “Wa,” yori wogo logowak nduk, Aliku ALA apuri inanebunu mendek Iterali inanebunu lombok nogo, Kota kat kowagam lagi wogo menggaarak o.
5 It aap Ndawut paga wiganak inendagembogut nen wone lengganogo yorogwe, Aakumi apit inowak loonggwi, Eeko logonet, Kwi’nagak kinikime time pugu wonage menggerak o.

6 Kat Yerutalem kiniki ugun tayenak logonok nduk, Kake tamban eeko logonet, “Aap iniki kunik eekkako menggaarak nogo Iniki ugun tayenak wonogwe,
7 Kowa’nagat wurik inikime kabolok lek ugun wonage, Kowa’nagat wurik enegen kunik me Aap endagembogut awi wurik inikime time nu’lek wonage, Eerak logowak o,” yinuk, Tamban eeko ogoorik o.
8 An nowe-nawot inom, noreewi inom, kat kinikime wonogwe me, “O kota kinikime ugun nu’lek logot o,” yinuk, yokkege,
9 Ndi, ninogoba Aliku Ala awi wurik o kota kinikime wonage me, Kat obeelom li’luk aago logonok nduk yokkege, Eeke agarik o.

123 Inabuwa mbaruwak nduk, tamban eereegwaarak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 Kat wone lengganogo yorage menggenom Mbogut paga menggendak nogo An nenegen nikkeya wage agarik o.
2 Aap ambi ayeloman aap nen ogoba paga Iniki panggonak logonet, at mban pekkage, Kwe ambi ayeloman kwe nen agalo paga iniki panggonak logonet, at mban pekkage, Eeko mengga kwak, Aliku ninogoba Ala nen Ninabuwa mbaka’lek tit kagak Ninigen loorit mban unggwogo logowok o.

3-4 Togop aret me, Kaliku ALA wae. Nit abeelik-abeelek eerogo pinanugwi iinok, Wobi-wobe lombok ee’ninabit unggwage me, Nit ninabuwa mbake logot o. It aap ineenggi warak op mban menggaarak nen Miyuk-meya eerogo pinanugwi, It aap, “Nit iya,” mbaka nen Ninabok nggarik-nggarek yogwe, Eekwi iinok, Nineebi lombok ee’ninake me, ninarigi mbake logot o.

124 “Apuri ndegeninaka ti, Ala aret o,” yereegerak wone
Aap Ndawut ndawi pereegerak yi aret. Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1-3 It aap ninoori wogwe, Inanini kani kunik negen ninoba pinaniyak eekwi, Eekwi iinok, “Aliku ALA ti, ninom wonage lek,” yogwe, It Iterali abok aret nen togop aret, “Aliku ALA ti, ninom wonage lek,” yogwe, Ee’netak en, Ninawim nen nineenik ngge-ngge inambeme yonggo’ninakwi,
4 Niyo wanggerinake menggi kwak, nit wangge’ninakwi, Yi wu’nuk wage logonet, yi mendek ndi mendek tebenit nage menggi kwak, Nit tebenogo pinanit wogwe,
5 Niyo omaawi nen yi mendek ndi mendek kabe’nuk nage menggi kwak, Togop aret wo’niren nogwe, Eeko logonetak o.

6 Togop yuulik me, Mba’ngge nen pagi nibingge menggi kwak, Ninawim nen togop eeppinanuwak nduk, Ineenggime pinanulik me, Aliku ALA tiyappogo logowok o.
7 Towe keele pugu paga nggerenggetak kwe, perak togon mbagangge menggi kwak, Nit togop aret nggerenninakaarak kwe, Peranogo piinok, mbaganggoorak o.
8 Mbogut-nggween wakkagagerak Aliku ALA endage kunogo yogwi niinok, At nen yeenggwa nirage menggerak o.

125 Aliku ALA eenggime ugun nu’lek menggaarak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 It aap Aliku ALA oba panggombunuk wonogwe nogo ti, Puut Tiyon nu’lek mondokmondok menggi kwak Wonogo menggaarak o.
2 Puut-puut nen o kota Yerutalem yengget-wangget eeppunuk wonage menggi kwak, At Aliku ALA o yogondak nen nok, peebi Mondok-mondok apuri wanggeppiinok wonage logogin o.
3 It aap maluk mendek inowaanggun aap iniki abe koonak Inanggween wogoragagerak nogo paga mondok-mondok yinik logogin lek o. Yinik logonetak en, It aap iniki abe koonak ineenggi paga nen it aap maluk eeka nogo, Maluk eeppiigo logonetak o.

4 Kaliku ALA wae. It aap obeelom menggaarak inom, It aap iniki koonak menggaarak inom, kat nen obeelom eeppiige,
5 Ndi, it aap obeelom eekwi nogo mbo punuk, Nomo agan tu alik paga nogwe iinok perak, Aap maluk eeka inenggaawak lek eerogo piige logonet, It inom aret lek eerogo piige, Eeke logot o. It aakumi Iterali iniki ugun tayenak aret logowak o.

126 Wondet eerogo piyaawak nduk tamban eereegwaarak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 Nit aap keele maa’niren pinani nogogwaarak nogo, Aliku ALA nen niniyokan o Yerutalem wo’niren pinani wagagerak nogo ti, Ninabi kogwe negen mbakak wogogurak o.
2 Ti eyom paga I’ndok kambuurak mban ninambe paga wonage, Ndawi wariyak mban ee’ninake, Eereegerak me,Aakumi inanebunu lombok i’mban-mban yogo logonet, “At Aliku ALA nen Aakumi ti mondok iya lombok eeppiigerak kogo o,” Yinuk, yogo nogogwaarak.

3 Ti yogo nogogwaarak ti, Abet aret Aliku ALA nen mondok iya lombok eeppinaneegerak kenok, Ninale’nggen mban yogo ogoorik.
4 Togop me, Kaliku ALA wae. O ame pa’nggwe karu nggwok nogome yi porok ari kenok, Obaane’me woraawak nduk eeppege menggendak pogom Nit aa’nduk wonogogu kwak eerogo pinanu o.

5 It aap le yogo logonet, Yi anggen ndi anggen yumbunit nogwe nogo Inale’nggen mbako logonet, Anggen yugu mbanggologo menggaarak me,
6 Aap ambi anggen awi wonok nage logomenggerik, Le ari logonet, yumbunit nage kenok, Anggen mbanggolage logomenggerik, wonok Ale’nggen nen ndawi warit ame wage logogin o.

127 Obeelom eeppiige paga, “ALA wa!” yoreegwaarak wone
At Talomo nen ndawi yi aret pereegerak. Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 Aliku ALA nen o wuriyak mbaka’lek kagak, It aap o wuka nen o wukwi nogo Aanom warogo wuko menggaarak o. Aliku ALA nen o kota arum wonageelik kenok, It aap o arum waka nogo, We aanom warogo aret tum menggaarak o.
2 It aap Aliku ALA iniki kunik eeginake nogo, Nogo yugwi iigak, inambi wogorage menggerak me, Kit kinambi noorak kwaakkologo logonet, O kuubondendok kineenik a’nuk, Yabu ta’liila eekwi tit kiigak, O kiip age kenok, kiname nogo yi unggwogwe ti, We aanom warogo aret eeko monggotak o.

3 Nit ninapuri nogo ti, At Aliku ALA nen yate kwak wo’nirage, Ninagalomini inikime logombunuk ndaganakwi ti, Onggo lek we aret wo’nirage, Eeke menggerak o.
4 It awo tawe logonet, inapuri wologwe ndaganakwi ti, Aap wim wakaa’ngget maale ineenggime mengga kwak Aret menggaarak o.
5 Aap ambi omaale ta’mbanak Eenggime wonok nege menggi kwak, At apuri ambik inom nage kenok, Ale’nggen aret menggerak me, Tu unggwage menggim awim imbirak abuk age kenok, At enggali arigin lek ayuk wuko logogun o.

128 Aap akwe-apuri inom inale’nggen eeppiige logorak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 Kit Aliku ALA kinagabiti mbakwi, Eeriyak titik kirage nogo ndakndak eerit nugwi, Eekwi nogo, Kinale’nggen aret mbako logomunggup o.
2 Kineenggi paga ta’liila yabu eeppunuk nunggwi, Kinale’nggen mban wonogwe, kineebe abe mban wonogwe, Eeko logomunggup o.

3 Anggur anggen abe yege menggi kwak, Kinakuwi togop aret kiname wonogwe, Eyo tayitun agarip abe lagangge menggi kwak,Kit kinambi nonggo monggo’nom Kinapuri yendok-wandok aago nogo togop aret tawe ogwe, Eeko logogun o.
4 Kit aap at Aliku ALA kinagabiti mbakwi ti, Togop aret ale’nggen kinoba pinagage logogin o.
5-6 Kit nda’nogogutak kuli yobok yi wage kagak, Aliku ALA o Tiyon logonet, Ale’nggen kinoba pinagage logowak o. O Yerutalem abu obeelom eerogo pege kinigen kogwe, Ndi, kinapuri nen ndaganabemenggaarak kinombowologwe nogo kinigen iigwi, Eerumunggup nduk, Kineenik nggorek eerogo pinagage logowak o. It Iterali iniki ugun tayenak aret logowak o.

129 Wondet eeppiyaawak nduk, tamban eereegwaarak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1“O aa’nduk kat Iterali tawe paga Piyak-payak eekkabit nogo nogogwaarak nogo yu o,” Yoge kenok at nen ari logonet,
2 “Lek o. An aa’nduk tawe paga Piyak-payak ee’nabit nogo nogogwaarak nogo kwe, It nen an tebenogo panulik aret o.

3 It nggween kabungga nen nggween kabunit nogo logonet, Yomban nggorek waganggo mengga kwak, Namborowak paga togop aret nawinde-nobaande eerogo panit wambi nogogwaarak kwe,
4 At Aliku ALA nen a’me nggelok eeke menggerak me, It aap maluk mendek nen keele maarogo paneegwaarak kwe, Inageele nogo mbanogo punuk, wondet eerogo paneegerak o,” yinuk, yogo logowak o.

5 Aap Tiyon ineebi mbaka nogo tebenogo piigwi iinok, Inenggali nen inakom niruk mbaganit nawak o.
6 Iri’ngga o kirin paga wunggetak lagangga’lek kagak Mbuk age menggi kwak, it aap ti togop aret aruwak o.
7 Iri’ngga wunggetak nogo ti, mbuk aremenggerak me, Aakumi nen mbanogo ineenggi kamborogon ee’nuk nogwe, Anebenogo inogome palu-palu wonok nogwe, Eeriyak meek aret me,
8 Aakumi tu ti paga nogo logonet, “Aliku ALA ale’nggen koba wonage o,” yinuk, yogwi, “Nit kunduk Aliku ALA endage paga Ninale’nggen koba pagawi o,” yinuk, yogwi, Eerugun lek aret o.


130 Aaninggin oba age kenok, Aliku ALA yoreegerak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 Kaliku ALA wae. An yigeebu mondok ayilik warak me, Wambeegirak negen logonet, Noone nggwok paga yokkege agarik o.
2 Ala wae. Noone yokkege yi, karuk konengge, Yeenggwa nenok nduk nabuwa warak nggo-nggo logonet, Nggino yokkege yi, liippanege, Eeru o.
3 Kaliku ALA wae. Ninomaluk nogo kat liiru mbanogo pege logonetak en, Aap ta nen oone ambi yenetak mbakop? Lek aret kwe,
4 Kat nen ninomaluk lek eerogo mbo pege menggendak me, Kat paga ninagabiti kombako monggoorak o.

5 Kaliku ALA nen an yeenggwa nenok nduk tokkeege,Niniki nen mbet-mbet eeppani woraawak lak, “Ao,” mbake, Koone yereegindak nogo niniki lunik wonage, Eeke agarik o.
6 It aap oonikiya tum waka nen o weege kero tokkogwe, It aap oonikiya tum waka nen o weege kero tokkogwe, Eekwi ti, Iniki mbuuluk negen lunik wonogwe kwe, Kat Ala mbet-mbet yeenggwa nenok nduk, Niniki lunik ti, mondok iya aret agaarik o.

7 Togop me, kit Iterali yi wae. At Aliku ALA kinabuwa nen Iniki mondok kunik mban eekkinake, Eebi mbaka’lek wondet eerogo pinagagak mban eeke, Eeke logogin me, At paga kiniki lunik logonip o.
8 At lombok nen Kit Iterali yi maluk ndi maluk eekwi abok aret Lek eerogo pinagage, wondet eerogo pinagage, Eeke logogin o.

131 Ndawut iniki tebeppateegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak. Ndawi warit lagi nogogwaarak.

131Kaliku ALA wae. An niniki wogoppake, Nenegen tebenak lek tiyanak lombok nege, Yi wone ndi wone nggwok mendek an koonit nage, Yi eekak ndi eekak iya mendek eeriyak mbake, Eekeelik o.
2 Ata, elege ambi elak mbanak agalo imbirak ugun wonage menggi kwak, An niniki komo yilak mbanak aret wonage, An niniki ti, elege ambi elak mbanak me Ugun menggi kwak wonage, Eeke agarik o.
3 Kit Iterali mendek yi wae. O yogondak nen nok, peebi mondok-mondok At Aliku ALA paga mban kiniki lunik logonip o.

132 Aliku ALA awi wurik tiyappereegerak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 Kaliku ALA wae. At Ndawut aaningginpaaninggin oba age kagak, Ogogumbuk puk wonagagerak nogo aberu o.
2 At nen kumbuk mbanogo Kaliku ALA yokkege, Yakup ogoba Komaawi Lombok Menggendak nogo kendage kunogo kumbuk mbangge, Eeke logonet,
3-5 “Kaliku ALA logowam kwaarogo pege, Yakup ogoba Komaawi Lombok Menggendak kawi awo pipuk eerogo pege, Eeka’lek logonet, An nawi wurik me unggwi nage, Nogo yikit nduk, nogo yege minggim lagangge, Nenegen kubu kage, nogo lomok ari, Eerigin mondok lek o,” Yinuk, yereegerak o.

6 Nit o Eparata logonet, ninaruk konenggwi, O Yaat yabu yarak me Ala wone yugu aloobut mbanak me Yonggolak wonage me, kwaakkogwe, eereegurak o.
7 Togop me, nit nen yogo logonet, “Nit at wonage menggim nogome nogwe, At abu’me tebe yi unggunuk, alut eekwi,Eeri nawok o,” Yinuk, yogo nogogurik,
8 “Kaliku ALA wae. Yogondak aret O kat tat yonggonggolage logowam komaawi wonage kogo menggam aloobut mbanak me Yime mondok-mondok logonok nduk, wambi mok o.

9 It kat keebe unde nogo nen Inayum abe yirik kwak abe mendek mban eerit nogwe, It kapuri kake leenak inale’nggen nen keekok yogwe, Eeko logowak o,” Yinuk, yereegerak o.
10 Kat kayeloman Ndawut eerit nage paga Amburu eerogo mippereegindak nogo mbo puurak mage o.

11 Kaliku ALA nen wone kumbuk mbanogo Ndawut yoge, Lek arigin lek a’me aruwak nduk, kumbuk mbanogo yoge, Eeke logonet, “Kat kaput ambi ndaremenggendak nen Kat wone lengganogo yorage menggenom Kwippiminggirak wone lengganogo yorage logogin o.
12 An nen wone koonogo pereegirak nogo inom, Yogop ee’nu ndogop ee’nu, mamuniraminggirak inom, Kat kapuri liirogon porogo wonogwe iinok, It inapuri nen aret kat koone lengganogo Yorage menggenom mondokmondok unde logogun o,” Yinuk, kumbuk mbanogo yoreegindak nogo o.

13 Ti yoreegindak nogo ti, Kaliku ALA nen o Tiyon leenogo pege, “An o yime aret logokit o,” mba’- nuk ari, Eeke logonet,
14 “Niniki uugwe lombok mbakirak me, O yime mondok-mondok aret yonggonggolage, O yime nen aret wone lengganogo wumbege, Eeke logogin o.
15 An nen o Tiyon yime Yi mendek ndi mendek kalo logonogo wogoge, Aap o yime ineenggi lek tebenak wonogwe nogo Inambi ndonggorogon nawak nduk wogorage,

16 It aap an neebe unde o yime wonogwe nogo Aakumi inake eerit nugwi paga aakumi nen, “Ninagap ndarak aret kogo o,” mbaruwak nduk, Yum yippiigo mengga kwak eeppiige, O Tiyon apuri an nake leenak nogo inale’nggen nen keekok yogo logowak nduk eerogo piige,
17 O yime aap Ndawut nogo Endage nggwok wigak ari logowak nduk eerogo pege, An amburu eerogo mippereegirak ndi wuninik kwak At endage ki logowak nduk, eeppege,
18 Ndi, at awim nogo inenggali ti, Yum yirik kwak nugu logowak nduk eeppiige, Eerigin kwe, At Ndawut perak, Endagembogut logonet wone lengganogo yorage menggim ti, Nggare-nggare kwak me, abinak lan ari logogin o,” Yinuk, yoreegindak nogo o!

133 Inoreewi inom niniki-kiniki kunik logorak wone
Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak.
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 It aap inogoba ambit kenok Niniki-kiniki kunik wonogwe nogo ti,Abu obeelom mondok iya lombok wonogwe ti aret!
2 Amburu onggo iya mendek aap Karun anobak paga kilippugwi iigak, Amboro paga taganinuk wangge, Ayum yirik enggaanok paga labuni wangge, Eeke kwak,
3 O time mondok-mondok ki eeke logowak nduk, Aliku ALA ale’nggen oba pege menggerak me, Puut Keromon nen konaananggen puut-puut Tiyon paga Wambit wage menggi kwak, It aap ti togop aret wonogo menggaarak o.

134 Oonikiya paga Ala tiyappogo logorak wone
Ndawi warit lagi nogogwaarak.

1 Kit Aliku ALA ayeloman mini yi wae. Kit abok Aliku ALA tiyappugwi, Oonikiya paga Aliku ALA awi wurik me ake eekwi yi, At alut eekwi, Eeko logonip o.
2 At awi wurik alik leenak menggim nen kineenggi nippugwi, Nippunuk, Aliku ALA tiyappugwi, Eeko logonip o.
3 O mbogut-nggween wakkagagerak Aliku ALA nen O Tiyon logonet ale’nggen kinoba pinagage logowak o.

135 Aliku ALA tiyappogo logorak wone

1 At Aliku ALA tiyappogo logowok o. At Aliku ALA endage tiyappugwi, Kit Aliku ALA ayeloman mini yi wae.
2 At Aliku ALA awi wurik me inom, Ninogoba Ala awi wurik oore’- nggam inom, Ake eeko monggotak yi, Aliku ALA wogoppugwi, Eeko logonip o.
3-4 At mendek logowak nduk, Aliku ALA nen Yakup miirogo pege, Iniki kundugu lombok logowak nduk Iterali leenogo pege, Eereegerak paga Aliku ALA abu obeelom mban wonage me, tiyappugwi, It aakumi at endage kunggo logonet, Inale’nggen kogo menggaarak me, at endage tiyappugwi, Eeko logonip o.

5 At Aliku ALA ti, mondok iya lombok wonage, Yi kugi ndi kugi abok aret tebenak iigak, ninogoba Ala perak, mondok tiyanak wonage, Eeke menggerak an neenu aret o.
6 At Aliku ALA nen mbogut paga inom, Nggween paga inom, niyo kole laut paga inom, Yi nggwok yenggenak ogu kiiniki lombok paga inom, “Yogop eerikit,” mbake nogo ti aret eeke menggerak o.

7 At piirogo menggim nen Ndugwi o nggween irip-irip nen nippit wage, Mayu wage kagak o kimbik kilanogo nappit wage, O wiya warit woraawak nduk, wumbit wage, Eeke menggerak o.
8 At lombok nen aap Metit mendek Inapuri manggu ndarak inom, Inaanggumi iyaalok ndarak inom, inoorogo piige,
9 Kat o Metit yi wae. Kat kenggela’me time eerubok mendek iya tit eeke, ineenu agak mendek eeke, Eeke logonet,Aap Pirawun inom, at inom eeko menggaarak abok inom, Aaninggin inoba piige,

10 At nen aret yi aakumi ndi aakumi ambik tebenogo piige, Aap inendagembogut inomaawi lombok menggaarak.
11 Aap Amori mendek inowe endagembogut Tikon inom, It o Mbatan mendek inowe endagembogut Ok inom, It aap o Kanan mendek inoweewi inendagembogut abok aret inom, inoorogo piige,
12 Inooppiinok, Inanggween nogo waganogo eyate kwak wogorage, At apuri Iterali eyate kwak unde eerogo piige, Eereegerak.

13-14 Kaliku ALA wae. Kat kapuri inaana’le mbanogo piige, Kayeloman mini inabuwa nen eeppiige, Eerumunggun me, Kaliku ALA wae. Kendage mondok-mondok ki aret wonage, Kaliku ALA wae. Yogondak ndarak inom, Peebi nda’narit wundi wogo logorak inom, Kendage mondok-mondok aberak wonogwe, Eeko logogun o.

15 Yi aakumi ndi aakumi inayuk wukwi inagugiwak ti, mbuti perak inom, mbuti emas inom, Nogo paga ogobakkigirik wonage o. Aakumi ineenggi paga nen aret ogobakkigirik me,
16 Inambe wonage kwe, wone mbanggwi, Inigen wonage kwe, inigen kogwe,
17 Inaruk wonage kwe, inaruk konenggwi, Inambe wonage kwe, inambe aagi wunabi wogwe, Eekulik aret menggaarak o.
18 It aap ti mendek ogobakkigikwi, Iniki ti paga panggombunuk wonogwe, eekwi ti, Inagugiwak ti kwak aret arugun o.

19 Kit Iterali mendek yi wae. Aliku ALA tiyappugwi, Kit Karun mendek yi wae. Aliku ALA tiyappugwi,
20 Kit Lewi mendek yi wae. Aliku ALA tiyappugwi, Ala kinagabiti mbaka yi wae. Aliku ALA tiyappugwi, Eeko logonip o.
21 It o Tiyon wonogwe nogo nen Aliku ALA tiyappugwi, At Yerutalem mondok menggerak nogo tiyappugwi, Eeko logonip o. Aliku ALA tiyappogo logowok o!

136 Ndawi tiyanggwi iigak, engga yogo nogogwaarak wone

1 Aliku ALA ti, obeelom aret me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
2 Aakumi inayuk wukwi yi kugi ndi kugi abok inirimbaga ti, Ala aret me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
3 Aakumi inogobamini lombok inogoba at aret me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

4 At alik lombok nen Eerubok mendek iya tit eeke menggerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
5 At iniki warak lombok nen Mbogut wakkagagerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

6 At lombok nen niyo abena kagak nggween ogombaga ndoonogo pereegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
7 At lombok nen o eya eeka imbirak mbogut paga piyareegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

8 O liingge unde logowak nduk oonegen pereegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
9 Oonikiya unde logowak nduk, tut inom, laaluguragan inom, eerogo pereegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

10 At lombok nen aap Metit mendek inapuri manggu ndarak inoorit nagagerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
11 At nen aap Metit mendek inenggela’me nen it Iterali wogoren wundi wagagerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

12 At eenggi omaawi paga eerit nage, Eenggi titik eerogo nappege, eereegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
13 At lombok nen niyo Laut Merah mogonogo agi-ogu eereegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
14 Agi-ogu mogonak kagak, Iterali wumbiya wagagerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

15 It Pirawun awuri ineegin warak inom perak, Yi Laut Merah inikime tebenogo piyareegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
16 At lombok nen tu karume paga Apuri lombok wogoren wagagerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
17 Aap inendagembogut inomaawi ambik wonogwe nogo tebenogo piyareegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
18 Aap inendagembogut abu tiyanak nogo inoorogo piyareegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

19 It aap Amori mendek inowe endagembogut Tikon nogo, warogo pereegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
20 It o Mbatan mendek inowe endagembogut Ok nogo, warogo pereegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

21 Inanggween waganogo eyate kwak wogoragagerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
22 Ayeloman mini Iterali eyate kwak unde eeppiyareegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
23 Nit abu tebenak wonogwe niinok, at nen aret ninoba abereegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

24 Ninom wim mbanak ineenggime nen wondet eerogo pinaneegerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
25 Yi mendek ndi mendek inamiya warak abok aret at lombok nen inambi wogorage menggerak me, “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.
26 At mbogut paga lombok menggerak Ala nogo “Wa,” yogo logonip o. Ninabuwa mbake ti, itok kunik wonage o.

137 Niyo Mbaben aa’nggi paga logonet, le yereegwaarak wone

1 Nit niyo Mbaben aa’nggi paga time kwi’na’nuk, O Tiyon nonggop wonage nogo Oba abeppunuk le nggwok yogwe,
2 O time eyo ndoolu eno’mbak paga ninanggitat tugunogo pugwi, Eereegurak o.
3 Tugunogo punuk wonogwe me, It keele maa’niren nogogwaarak nogo nen, Ndawi tiyanuwok nduk, yo’nirogwe, It piyak-payak ee’ninabit nugwi nogo nen Ndawi ninale’nggen mbariyak mendek waruwok nduk, Inoone omaawi yo’nirogwe, Eeko logonet, “Ndawi o Tiyon wako menggaarak mendek ambi Nit konenuwok nduk, wako logonip o,” Yinuk, yo’nirogogwaarak.

4 Yo’nirogo mbareegwa, nit mbako logonet, “It aap nggiru menggam o yime wonogo logonet, Aliku ALA endawi nonggoti piyaniyak yo’niraga?” mbareegurak.
5 Kat Yerutalem yi wae. An nami eerogo pagage neenok, Noone amburu paga nggitat eeke nogo maluk age,
6 Ndi, kat nami eerogo pagage, kat Yerutalem paga Niniki ale’nggen lombok kombake nogo lek age, Eeke neenok, ndawi ambinom waka’lek namili nalelaan paga nabenak mban wonage, Eeriyak op aret o.

7 Kaliku ALA wae. O Yerutalem lek eerogo pit wanggwi iigak, It aakumi Erom mendek nen yogo logonet, “O langgu-langgu eerogo pugwi, Langgunogo pit ogowa pugu paga pi wanggwi, Eeko logonip o,” yinuk, Yogogwaarak nogo aberu o.
8 O Mbaben Aagalukwe kwak kit o Mbaben mendek yi wae. Kit kunduk lek eerogo pinagarak koonak wonage me, Maluk lombok eeppinaneegutak onggo eeppinagago logonet, 9 Kinaagalogwe awo ndarak waganogo yugum paga Inanobak yombak inoorogo mbo piigwi nogo nen, “Kayik a!” yinuk, inale’nggen aret kinombako logogun o.

138 Yeenggwaareegerak kenok, “Ala wa,” yoreegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Kaliku ALA wae. Niniki ambit eeppunuk, “Wa,” lombok yokkege, Kugi abok inenggaanom ndawi paga Kanep tenok-mbenok tiyangge, Eerigin o.
2 Kat aakumi inabuwa nen kiniki kunik eeginake, Liirogon eeppiinet nage, Yi mendek ndi mendek tebenak iigak, kat kendage inom, Kat eeriyak koonogo pereegindak wone inom, abu tiyappege, Eereegindak me, Kawi wurik alik leenak me nena na’na’nuk, Kendage tiyappagage logogin o.

3 An nen, “Yeenggwa niru o,” yinuk, Noone nggwok paga yokkege neenok, aret yeenggwa nege, Nagabiti lek nogogumbuk logonet yorage logokit nduk, Eerogo panege, Eekendak o.
4 Kaliku ALA wae. Kat lombok nen koone yereegindak nogo It aap inendagembogut nggween paga wonogwe abok aret Konenggo logomenggaarik, “Wa,” lombok yokkugwi,
5 Kaliku ALA mondok tiyanak lombok menggendak me, Kat eerit nage menggendak nogo ndawi paga kanep pugwi, Eeko logowak o.

6 Kat Kaliku ALA ti, Mondok tiyanak lombok menggendak kwe, Aap meek mendek nogo kenegen wugiya wage, It aap iniki wogoppako menggaarak nogo kat nda nen liippiige, Eeke menggendak o.
7 Maluk eeppaniyak wangge’nakwi iigak wonage me, Kat nen nili eerogo panege, It nawim inanini nen nooriyak eekwi iigak, Keenggi abe’nggan paga it tebenogo piinok, nagap ndake, Eeke menggendak o.
8 Kaliku ALA wae. Aakumi inabuwa mbake ti, itok kunik menggerak me, Keenggi paga ogobakkigi’nabeegindak an nogo Mbo paniyak mage o. Ata, Kaliku ALA nen an eeppaniyak koonogo paneegindak nogo Li’luk eerogo panege logomunggun o.

139 At Ala abok eenu menggerak wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Kaliku ALA wae. Kat liirogon maloppanege, An nobaabut abu keenu age, Eeke menggendak o.
2 An kwi’nage, mi’nage, eeke neegak, liippanege, Niniki koonit nage minggirak nogo O nda nen yelok na’neya wage, Eeke menggendak o.
3 Yabu eeri wungge, yonggonggola unggwi wage, Eeke nogo kat liippanege, An eerit nage minggirak abok aret keenu wonage,
4 Kaliku ALA wae. Wone nambe paga awo wumbega’lek neegak, An yuurak nogo kat abok keenu wonage, Eeke menggendak o.

5 Kat nen nenaagan-nambokan abok aret yengget-wangget eeppaninuk wonage, Kat keenggi omaawi paga nobappaninuk wonage, Eeke menggendak o.
6 An eeke abok kat keenu menggendak ti,Kiniki me menggendak abu iya lombok me, An nen alom kibinit ungguurak meek aret o.
7 Aberiniki kimbirak menggendak nogo nen An kwaa’neyokwak, nggeeme na? “At time eebe lek,” mba’nuk, nggeeme mbagani?
8 An kole mbogut paga lagi naminggirak kwe, Kat time aret wonage, Aakumi kambunuk nogo menggam nogome, “Ninom nogo yege a na o,” yinuk, naminggirak kwe, Kat time aret wonage,
9 Towe wiganinuk nage menggi kwak, o weerikit nduk, Eya eerit wage nogo paga an kwi’na’nuk wage, Yi kole laut irip me time Ye mbambatinuk logokit nduk, nabuninuk wambi nage, Eeriminggirak kwe,
10 Keebe time wonage mban me, Time nen aret keenggi abe’nggan paga pi’nake, keenggi pi’neren wage, Eerumunggun o.

11 Ndi, an nen ari logonet, “O apit nen an neebe kumaarogo panege, O eya nogo yumaak eerogo punuk, an wanggeppaninuk wonage, Eerigin kwa?” yinuk, yiminggirak kwe,
12 O yumaak age, o eya age, kat togop mbakeelik o. O yumaak wonage ti, o mo pege kwak kage, Ndi, o apit ti, o eya kwak kage, Eerumunggun o.

13 An neebe nagalo inikime ogobakkigi’nake logonet, Niniki kunogo panege, Neebe yeregerak-peregerak abok aret abu li’luk eerogo panege, Eereegindak o.
14 Neebe mondok iya, “Wi,” yuurak mendek Ogobakkigirogo paneegindak me, “Wa,” yokkege agarik o. Kat eerit nage menggendak ti, Mondok iya lombok an abu neenu aret o.

15 O kumaarak me nen ogobakkigirogo panege, Nggween abu’na kiiniki paga lombok nen Neebe yeregerak-peregerak li’luk eerogo panege, Eeke kagak, Nenggaanggum nabennaga’lek nowak mban kagak kenegen neyoolik lek kenegen neege,
16 Neenggi-niyok awik-owak aago neege, Eereegindak o. An nda’nariyak eyom ne ambiriluk ambi aga’lek kagak “At nda’naremenggerak ne ndogop logogin o,” yinuk, Koonak nogo kambuku paga liiru mbanogo pereegindak o.

17 Ala wae. Kat lombok koongge menggendak nogo ti, Mondok iya lombok wonage, An neenggi lingginiyak meek tit wonage, Eeke me,
18 Neenggi lingginiyak op logonetak en mbini niyo aa’nggi paga wonage nogo ti, Abu mbuuluk aret kaanetak o. Neenik age kenok, nimbirak mban aret wonage kaagin o.

19 Ala wae. Kat nen aakumi maluk mendek Inoorogo piyaanok lak, “Ao,” kombake minggirak o. Kit aap inamiya nengga yi wae. An wonage me nen mbaganit nanip o.
20 Kaliku ALA wae. It aap ti, kat abeelik-abeelek eerogo pagagwi, Kinom wim mbanak nen kendage meek eerogo pagagwi,Eeko menggaarak me,
21 It aap kat ineebi lombok kombarit nugwi nogo an nen neebi inombake, It aap pilak yogo logonet, Maluk eeppagit nugwi nogo inogole inombake, Eeka’lek logorak op a? Meek aret me,
22 it aap ti, neebi lombok inombake, It ninom nawim aret inombake, Eeke minggirak o.
23 Ala wae. Kat nen an liirogon malennake, Niniki mbake keenu age, nabut mbangge, Niniki koonit nage nogo liippanege, Eeru o.
24 An maluk eerit noorak ee’nake kero, pe’neege, Ineenik mondok-mondok wonogo menggam tu ti paga wo’neren nage, Eeke logot o.

140 Maluk eeppugwi iyo, tamban eereegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi pereegerak yi aret me,
it ndawi tiyangga inowe wogoreegwaarak.

1 Kaliku ALA wae. It maluk eeka ineenggime nen wondet eeppanege, Inanini mbaka nen maluk eeppanugwi iyo, narum wonage, Eeru o.
2 It aap ti nogo, Aakumi maluk eeppiyoorak inikime koonogo pugwi, Ko’lu-kii’me wim wone mban mbanit nugwi, Eeko menggaarak o.
3 Waalo aakumi inooka kwak logonet, Inamili irip paga wone agan nugwi, Waalo muuru eyak inooketak kanggo mengga kwak, wone agan nugwi, Eeko menggaarak.

4 Kaliku ALA wae. It maluk mendek ineenggime arukwak pippanogo wonage, Aap inanini mbaka nen yigeebu wuppaniyak kooneegwaarak nogo Eeppanugwi iyo, narum wonage, Eeke logot o.
5 It aap iniki wogoppaka nen Nenggaanok nggerok yuwak nduk keele kote pugwi, Towe pigaawak nduk Yum mbiganogo pogo mengga kwak, eerogo pugwi, An tu nege minggim abok aret Ta’na pogo mengga kwak pit nogwe, Eeko menggaarak o.

6 Kaliku ALA wae. An nen, “Kat nogoba Ala aret,” yinuk, yokkege agarik o. Kaliku ALA wae. “Yeenggwa niru o,” yinuk, nggino yokkege yi, karuk konenu o.
7 Kaliku Kitok Menggendak ALA wae. Kat nagap ndaka komaawi lombok wonage, Nawim nen nooriyak eekwi me, Nanobak kin age neyo, noba’- nake, Eeke menggendak me,
8 Kaliku ALA wae. It aap maluk mendek nen an eeppaniyak mbakwi nogo, “E,” mbake, It eeppaniyak koonggwi nogo a’me age kenok, wogoppatukwak, “Op aret eeppuwak,” mbake, Eeriyak ti mage o.

9 It wanggeppaninuk wonogwe inengga tiyanak nugwi nen An maluk eeppaniyak nduk inoone agan nugwi nogo Melak togon it inoba aret kwi’naruwak o.
10 O mayu wage menggi kwak kani kunik inoba wangge,Ineebe kani omoonu’me nogwe, Mbuun ambena lagi woroorak meek nogome inuut ngguluk wanggwi, Eeruwak o.
11 Aakumi meek eerogo piiga ti, o nggween yi paga Obeelom logowak nduk, eeppiyoorak mage o. Ata, aaninggin mendek ti nen, “It aap inanini mbaka ti, Inoba kwi’narikit o,” yinuk, muguren nege logowak o.

12 It aap tebenak wonogwe nogo, At Aliku ALA nen inaana’le mbangge, Aap ineenggi lek nogo inawone liirogon mbangge, Eeke menggerak ti, neenu aret o.
13 It aap iniki abe nogo nen kendage tiyappugwi, It aap iniki koonak mban wonogwe nogo kat wonage menggenom kinom wonogwe, Eeko logogun abet aret mbake agarik o.

141 Abut mbangge kero, tamban eereegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Kaliku ALA wae. Noone nggwok paga yokkege yi, konembunuk, Mbet-mbet aret yeenggwa niri wage, “Yeenggwa niru o,” yinuk, yokkege neenok, noone karuk konengge, Eeru o.
2 Obari abe kaga kani kunggwi iinok, Kale’nggen mbake menggen kwak, An tamban eeke nogo ti, karuk konengge, O kiyoma age paga ndomba warogo kani kunggwi iinok, wagangge menggen kwak, Neenggi nippunuk yokkege nogo liippanege, Eerumunggun o.
3 Kaliku ALA wae. An nambe liirogon arum wonage, Nambe irip paga agan nege neyo, unde wake, Eeke logot o.

4 Maluk eeriyak uugwe mbake, It aap maluk eeka nen maluk eerit nugwi nogo ninom a’nuk eerit nage, Iniki nomonuwak nduk, Ineenggi amburu agago lakwi nogo, ninom nengge, Eeke neyo, narum logot o.
5 It aap iniki abe koonak nen nookwi iinok ti, Nabuwa nen ee’nakwi me, nookwi, It nen aret naruk wakwi iinok ti, Obeelom aruwak nduk amburu eeppiigo mengga kwak Eeppanugwi me, naruk wakwi, Eeruwak o. It eeppanugwi nogo ti, “Neebi,” yigin lek, “Op aret,” yigin kwe, It aap maluk eeka nen eeppaniyak mbakwi iinok perak, “Neebi,” lombok mbake minggirak me, Eeppanugwi iyo, tamban mban eeke minggirak o.

6-7 It aakumi nen aap inowak loongga nogo Yugum paga inanep yombak inoorogo piigwi iigak, It nen yogo logonet, “Nggween yigirik-noonom eerogo kabunggo mengga kwak, Nineebe kambunuk nogo menggam ambe paga time Ninowak nggininit naga o,” yinuk, yugun, yagarak nogo abet mban yegerak ineenu arugun o.

8 Togop kwe, Kaliku Kitok Menggendak ALA wae. Kat mban nengga loolo eeppaganuk wonage, Neebe op logokit nduk, kabu’me ari unggwage,Eekirak me, An kambikit nduk mbo paniyak mage o.
9 It an nooriyak nduk, keele pegam nggerok ari, It aap maluk eeka nen ta’na kwak pegam nogome nggelok yi nage, Eerukwak, An pippanogo logot o.
10 An ugun kuuri’me nage neegak, Aap maluk mendek nen inageele pakam nogome It aret inenggaanok nggerenggolaawak nduk, eeppiyet o.

142 Mugurok-magarok nogwe iinok, tamban eereegerak wone
Ndawut ndoome wonage logonet, tamban paga ndawi pereegerak yi aret.

1 An noone nggwok paga Aliku ALA yoge, “Yeenggwa niru o,” yinuk, Noone tiyarogon Aliku ALA yoge,
2 “Yi eeppanugwi, ao,” mbake nogo Abok aret at enggaanom paga kilirogo wumbege, Aaninggin noba wonage nogo abok aret at enggaanom paga mbininogo yoge, Eeke agarik o.
3 An tu nage minggim aap nen an nooriyak nduk, Keele pit nagaarak kwe, An tu nawam kat mban keenu me, nage logonet, Nagabiti nen niniki lek-lek ee’nake kenok, Pi’neren nage menggendak o.

4 Aap ambi nen, “Yeenggwa niremengga ilik?” Yinuk, neenggi abeme na’na’nuk, Neebe op logowam time ari naakit mbake kwe, Lek aret kage, Neebe nili yuwak nduk, kwaa’nabit nagun mbakirak kwe, Lek aret iige, Eeke agarik o.
5 Togop me, Kaliku ALA wae. An noone nggwok paga yokkege logonet, “Neebe op logorak noba’naka ti, kat keebe aret o. Ineenik wonogo menggam o yime neegak, Keyate wo’niru kwak kat keebe aret o,” yinuk, ari minggirak o.

6 An neebe abu ndeyak lombok ee’nabit unggwage me, Noone nggwok paga yokkege yi, liippanege, It aap mu’neren nugwi yi, Inomaawi ambik an tebenogo piyoorak meek me, Nili ari logonet, mugogo nappiige,
7 An nen kat kendage tiyappege logokit nduk, Keele maarak negen wonageme wondet eerogo wumbanege, Eeke logot o. Kat nen togop aret an obeelom eeppanege keenok, It iniki abe koonak nogo an nowagam wogo logogun aret o.

143 Yeenggwaaruwak nduk tamban eereegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Kaliku ALA wae. An nggino yokkege yi, karuk konengge, Yeenggwa nirenok nduk, Noone nggwok paga yokkege yi, liippanege, Kapuri liirogon eeppiige logonet, A’me nggelok mban eeppiige menggendak me, Yeenggwa niri wage, Eeke logot o.
2 It aakumi o nggween paga wonogwe inenggela’me Aap ambiriluk ambi iniki abe koonak kat kageelik me, Kayeloman an yi, nowak looniyak mage o.
3 It nawim nen mu’neren wogwe, Neebe nggween paga aan mbira eerogo panugwi,It maan kambeegwaarak o apit me wonogwe kwak, An time logokit nduk mbo panugwi, Eekwi me,
4 An niniki lek-lek ee’nabit unggwage, Nogut nggigik ari logonet nagabelelaan mban wonage, Eeke agarik o.

5 An togop ee’nake kenok, Aa’nduk lombok eerit wagagindak nogo abeke, Eeke menggendak abok aret niniki koonit nage, Keenggi omaawi paga eereegindak nogo liippege, Eeke agarik o.
6 Nggween mbuk agaatak kwak An niniki togop aret woongge kenok, Kat koba abeke logonet, Neenggi nippunuk tamban eeke agarik o.

7 Kaliku ALA wae. “Eeppani woraawak lak, ao,” mban kombake logonet, Niniki mondok lek ee’nabit unggwage me, An yokkege yi, onggo mbet-mbet yo’nege logot ubi! Aakumi mbuun ambena wambi nogo mengga kwak, ee’nabukwak me, Kenete kumaappatinuk logorak mage o.
8 Ata, an kat koba panggonak minggirak me, Aakumi inabuwa nen kiniki kunik mban eeginake nogo, Ko’lu kubondendok an togop ee’nabi wage keyane! Niniki kat paga lunik wonage me, An eerit noorak tu titik nege,
9 Kaliku ALA wae. Neebe op logokit nen, kabu’me kumaa’nari unggwagarak wonage me, Nawim nen pi’nakwi iyo, nili eerogo panege,

10 Kat nogoba Ala aret me, Kat eeriyak mbake nogo mamunnake, Kimbirak menggendak abu obeelom Aberiniki nogo nen Tu kobappaga wo’neren nawak nduk, nappi wage, Eeru o. 11 Kaliku ALA wae. Kat kendage maluk eerukwak, Eeppaniyak yereegindak nogo ndak-ndak neebe nili ari, Kat a’me nggelok eeke menggendak me, Aaninggin noba panugwi nogo te eerogo panege,
12 Aakumi inabuwa nen kiniki kunik mban aganake menggendak me, Nawim inoone lek eerogo piige, An kayeloman aret me, it maluk eeppaniyak eekwi nogo Abok aret inenggaawak lek eerogo piige, Eeru o.

144 Aap endagembogut nen, “Ala wa,” yoreegerak wone
Ndawut nen ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Wim namburiyak mamunnake, Nawim ninom perenggoloorak ena koonogo panege, Eeke menggerak nayugum lunik kwak At Aliku ALA aret me, tiyappege agarik o.
2 At nen aret nabuwa mba’nuk narum wake, Nayugum pak wurik kwak wonage, Nayugum pak wurogo pereegi kwak wonage, An nagap ndarogo panege, Neebe op logokit nen nanggeemu kwak mulunogo panege, Ndi, yi aakumi ndi aakumi nabu’- me piya wage, Eeke menggerak o.

3 Kaliku ALA wae. Aakumi ti, taani me nduk, kat nen liippiige, Aakumi inapuri ti, taamini me nduk, aberinake, Eeke menggendak o?
4 It aakumi ti, Inambe aagi ne ambit wungge kwak wonogo menggaarak o. Inagalu’mak lek age menggi kwak, Nda’nogogwaarak eyom nogo togop aret lek age menggerak.

5 Kaliku ALA wae. Kat unde menggendak Mbogut nogo nggaganogo punuk wambi wage, Ka’luk lagit nawak nduk puutpuut mbaangga wambi wage,
6 Nawim inagabiti nen kole ma’naruwak nduk, O yabok kilanogo nappit wage, Ineebe ma’naruwak nduk, komaale namburogo nappi wage, Eeru o.
7-8 Kat mondok tiyanak menggenom logonet, Keenggi nggorek paga pi’nake logomenggendik, Niyo wu’nuk wage logonet yi mendek ndi mendek Tebengge menggi kwak, An togop eeppanugwi nogome nen nili ari, Aap alik mendek inoone pilit mban agan nugwi, “Ndogop eerigin o,” yinuk, ineenggi nippunuk Kumbuk mbanggwi kwe, pilit pugunit nugwi, Eekwi nogo ineenggi me nen nagap ndake, Eeru o.

9-10 Ala wae. Kat nen mban It aap inendagembogut ineegin tiyappiige, Kayeloman Ndawut warogo pugwi iyo, ili eerogo pege, Eeke menggendak me, Karuk konenenok nduk, an ndawi ngget mendek tiyangge, Nggitat agale 10 aago paga eeke logonet, Ndawi kanep tenok-mbenok ari, Eerigin o.
11 It aap alik mendek inoone pilit mban agan nugwi, “Ndogop eerigin o,” yinuk, ineenggi nippunuk, Kumbuk mbanggwi kwe, pilit pugunit nugwi, Eekwi nogo Ineenggi me nen nili eerogo panege, nagap ndake, Eeru o.

12 Ti eeke keenok, ninapuri wologwe ti, Yi mendek ndi mendek awi yarak mbilangge nagaatik, Abe nggwok lagangge menggi kwak wonogwe, Ndi, ninapurilogwe komologwe ti, Aap endagembogut awi o nggwok abe wurik Eyak yinik paga enete abe kaawak nduk, ayo waganogo pugu kwak wonogwe, Eerugun o.

13 Yi mendek ndi mendek anggen mbanak pogo monggom yagabit age, Ninaanggumi kambin-ndomba inagari’ngga nanet nugu menggam nogome Inaagalogwe ndaganabit nogo logonet, seribu ndaganakwi, Ti’nuk, sepuluh ribu ndaganakwi, eerit nogwe,
14 Ninaanggumi lembu-tapi inabila nggween paga nikkenok nugu nagaatik, Aambiranogo piiga’lek obeelom mban ndaganakwi, Eeko logogun o. Ndi, ninawim nen ninawi paga kwi’nari unggwogwe, Ninookwi iinok, le yogwe nogo konenggwi,Eeka’lek Ninale’nggen paga mban wonogo logogun o.

15 It aakumi ti, ti ndak-ndak Obeelom mban wonogo menggaarak kenok Inale’nggen aret mbakwi, “Ninogoba Ala ti, Aliku ALA aret o,” Mbakwi nogo kunduk inale’- nggen aret mbakwi, Eeko logowak o.

145 Ala tiyappege logonet, ndawi wareegerak wone
At Ndawut nen Ala tiyappege logonet,
ndawi ambi yi aret pereegerak.

1 Kendagembogut nogoba Ala yi wae. An nen kat tiyappagage, Kendage mondok-mondok tiyappagit nage,
2 Ko’lu-kii’me, “Wa,” mban yokkege, Mondok-mondok kendage wogoppagit nage, Eeke logogin o.
3 Kaliku ALA nggwok lombok menggendak me, Kalut eeko logorak ti, op aret o. Kendage mondok nggwok lombok wonage ti, Aakumi nen liippuurak meek aret o.

4 Kat eeke menggendak nogo It aa’nduk ndarak nen peebi nda’narugun nogo yorogwe, Iya tit eerit nage menggendak nogo mbininogo yorogwe,
5 Kat tiyanak kobaanggi-kobaangge li’luk eerak keenok, Aakumi nen, “Wi,” yogwe nogo yorogwe, Eekwi iigak, Eerubok mendek eeke menggendak nogo ninikime koonit nage,

6 Komaawi paga inamineeri ne agan noorak mendek Eereegindak nogo it yorogwe iigak, Kendage nggwok wonage nogo mbininogo yoranet nage, Eeke logogin o.
7 Kat alik negen obeelom wonage logonet, Eeppiinet nagagindak nogo aberogo yoranet nogwe, A’me nggelok eeke menggendak nogo paga inale’nggen nen keekok agan nogwe, Eeko logogun o.
8 At Aliku ALA ti, Aakumi inabuwa mbaka, Inabuwa nen iniki yanggonak paga eeppiiga, Anini mbet-mbet wungga’lek iniki yanggoppunuk wonaga, Aakumi iniki kunik nggwok lombok aganaka, At aret menggerak o.

9 Aliku ALA ti, aakumi abok aret obeelom eeppiige, At nen ogobakkigirogo piyareegerak nogo Abok aret inabuwa mbake, Eeke menggerak o.
10 Kaliku ALA wae. Yi mendek ndi mendek ogobakkigirogo piyareegindak nogo Abok aret kat mban, “Wa,” yokkugwi, Kapuri leenogo piyareegindak nogo nen kalut eekwi, Eeko logogun o.

11-12 Kat mondok iya lombok eeke menggendak inom, Kabu’me piige menggenom mondok iya tiyanak kenok “Wi,” ugwi nogo inom, Aakumi abok aret ineenu aruwak nduk, Kabu’me piige menggenom tiyanak wonage nogo yorogwe, Komaawi lombok menggendak nogo mbininogo yorogwe, Eeko logogun o.

13 Kat kabu’me piige menggenom ti, o maan nen lek ageelik mondok aret wonage, Wone lengganogo yorage menggendak ti, lek arigin lek At ambi oba agak eerit wundi wage, Eeke logogin o.Kaliku ALA nen wone koonogo yoraga’ndak Abok aret liirogon eeppiinet nage, Kat eeke menggendak abok aret Aakumi inabuwa mba’nuk eeppiinet nage, Eeke menggendak o.
14 Kaliku ALA nen Aap abok aret yigeebu wanggwi iinok piginaka, Inuut wutik wonogwe iinok, pilanogo piiga, Aret menggendak o.
15 Inigen warak abok aret kat inigen wokkakwi iinok, Inambi noorak eyom paga inambi wogorage,

16 Yi mendek ndi mendek ineenik wonogwe abok aret It uugwe mbakwi nawak nduk kalo logonogo wogorage, Eeke menggendak o.
17 Aliku ALA eerit nage menggerak abok aret A’me nggelok mban eerit nage, At eeke menggerak abok aret ti, Aakumi inabuwa mba’nuk eeppiinet nage, Eeke menggerak.

18 It aakumi nen Aliku ALA yogwi, Iniki ambit eeppunuk inoone nggwok paga yogwi, Eekwi iinok, At mbo piigeelik yeenggwaarage menggerak o.
19 It aap at ayuk wuko menggaarak iniki mbakwi nogo Ndak-ndak aret eeppiige, Inoone nggwok paga, “Yeenggwa niret o,” yogwi iinok, At aruk konembunuk inagap ndake,

20 It aakumi abok nen Aliku ALA iniki kunik eekwi iinok enegen wogonake, Eeke menggerak kwe, Aap maluk mendek perak, abok aret lek eerogo piyaagin o.
21 Togop aret me, an nen, “Aliku ALA abu tiyanak o,” yinuk, ari logogin o. Yi mendek ndi mendek inamiya warak abok aret At endage abu abe alik leenak nogo mondok-mondok tiyap pogo logowak o.

146 Ninagap ndaka Ala alut eeko logorak wone

1 At Aliku ALA tiyappogo logowok o. Niniki yi wae. Aliku ALA tiyappege logot o.
2 An neenik wonage logonet, Aliku ALA tiyappege, An kangga’lek awo wonage logonet, nogoba Ala konenuwak nen ndawi paga anep pege, Eerigin o.
3-4 Aap kanggo menggaarak ti, kambunuk inogoma nggigik togon nogwe iinok, Inagabolo iyokan nggween aret ari nogwe iigak, Ne ti eyom paga aret it eeriyak koonemenggaarak nogo Lek aret arigin me, It nagawan-nagawan nen kinagap ndakkinaburak meek Kanggo menggaarak mendek iigak, It paga kiniki panggombunuk logorak mage o.

5 “Yakup ogoba Ala nen yeenggwa niraawak o,” yogwi, Inogoba Aliku ALA iniki lunik wonogwe, Eeko menggaarak nogo Inale’nggen aret wonogo menggaarak.
6 Mbogut inom, nggween inom, niyo kole laut inom, Yi niyo ndi niyo inikime menggaarak abok inom, Ogobakkigirogo piyareegerak inogoba Aliku Ala aret o. Aliku ALA yorage nagaatik,Li’lak mondok-mondok eeppiinet wundi wage,
7 Aap tebenak wonogwe nogo at nen aret inawone mbanogo piige, Mbi abu wonogwe nogo inambi wogorage, Aliku ALA nen aap keele maarak wonogwe nogo wondet eerogo piige,

8 Aliku ALA nen aap inigen mbuk kenok, Inigen obeelom eerogo piige, Aliku ALA nen aap inuut wandunik wonogwe nogo inuut pilanogo piige, Aliku ALA nen aap iniki abe koonak kenok, Iniki kunik aganake,
9 Aliku ALA nen aap nggiru iinok unde wogonake, Elege moono inom, kumi nanu inom, yeenggwaarage, Eeke menggerak kwe, Aap maluk mendek perak, it eeriyak koonggwi nogo yale-pale eerogo piige menggerak o.

10 Aliku ALA ti, Endagembogut mondok-mondok aret wonage, Kat kota Tiyon yi wae. Kat kogoba Ala nogo, O aa’nduk nen nok, peebi kuli mondok-mondok wone lengganogo yokkege, Eeke logogin o. Aliku ALA tiyappogo logowok o.

147 At Omaawi Lombok Menggerak Ala tiyappogo logorak wone

1 At Aliku ALA tiyappogo logowok o. Ndawi wako logonet, ninogoba Ala tiyappogo logorak ti, Abu obeelom aret o. At tiyappugwi paga ale’nggen ee’ninake me, At tiyappogo logorak ti op lombok aret o.
2 Aliku ALA nen o Yerutalem obaane’me wurogo pege, It Iterali wogoren mbo piya nagagerak nogo kuwak eerogo piige,
3 Iniki wakkologwe nogo obeelom eerogo piige, Inawin kunik nogo nggerenogo piige, Eeke agaarik o.

4 At nen laaluguragan ineebe, “Ndogop kuli o,” yinuk, lingginogo piige, Inalitak inendage toonogo piinok inendage kungge, Eeke menggerak o.
5 Ninogoba ti, nggwok lombok logonet, Omaawi mondok iya wonage, Wone ambi eenggo’lek lek abok aret eenu wonage, Eeke menggerak o.

6 Aliku ALA nen it aap tebembiinok wonogwe nogo, Pilanogo mippiige menggerak kwe, It aap maluk mendek perak, Nggween paga inuut ngguluk nappiige menggerak o.
7 Ndawi tiyanggo logonet, Aliku ALA, “Wa,” yogwi, Ninogoba Ala aruk konenuwak nen nggitat eeko logonet, ndawi wakwi, Eeko logonip o.

8 At nen mbogut paga ndugwi lenggenogo pege, O mayu nen nggween miin eerogo puwak nduk, pipuk eerogo pege, Puut-puut paga iri’ngga laganuwak nduk, eeppit nage,
9 Aap inaanggumi inambi noorak wogorage, Towe ya’ngge-ya’ngge inaagalogwe yirak-nggirak yogwe iinok, inambi wogorage, Eeke menggerak o.

10 At nen kuda omaawi mendek inikilom mbake,Aap inogowa ambik iniki kunik eeginake, Eekeelik o.
11 It aap at inagabiti ombakwi kenok perak, Aliku ALA nen inikilom mbake, Iniki kunik eeginabit wundi wage nogo Yi aap ndi aap iniki ti paga lunik wonogwe iinok, Ale’nggen inombake, Eeke menggerak o.

12-13 At Aliku ALA nen kat Yerutalem yi, Karu unggwogo menggam wa’mbit omaawi narogo pit nage, Kaagalogwe kenggela’me wonogwe nogo Inale’nggen eerogo piinet nage, Eeke menggerak me, Kat Yerutalem yi wae. Aliku ALA alut eeke, Kat puut Tiyon yi wae. Kogoba Ala tiyappege, Eeko logonip o.

14 At nen kiniki ugun tayenak logomunggup nduk, Kinawi paga obeelom eerogo pege, Ndonggorogon nonggo logomunggup nen Kinambi gandum abe kenok mban wokkirage, Eeke menggerak o.
15 At nen o nggween yi, wone lengganogo yoge kenok, Oone wuppi wage nogo mbetmbet aret eerit nage,
16 Ndomba eeruwak kwak Ndugu-ndugu nggween paga lenggenogo wurabit wage, Konaananggen luurik nogo wun negen yumbunogo pit nage,
17 O mayu anggen nogo yugum anggen negen Namburogo wurabit wage, Eeke menggerak o. At togwi eerogo nappit wage ti kunduk iya me, Aap ta nen ko wappunuk logorak mbakop? Lek aret o!

18 At nen mayu anggen nogo, “Niyo aru o,” Yoge kenok, niyo aret age, O wiya at unde me, nappi wage kenok, niyo aret a’nuk nage, Eeke menggerak o.
19 At oone nogo Yakup yoge, At wone lengganak inom, eeko logorak wone inom, Iterali yoge,
20 Ndi, eeko logorak wone nogo Yi aakumi ndi aakumi abok aret togop yoraga’lek Iterali mendek kenok mban yorage, Eereegerak o. Aliku ALA tiyappogo logowok o.

148 Mbogut paga nggween paga Ala tiyappogo logorak wone

1 Aliku ALA tiyappogo logowok o. Kit mbogut paga monggotak nen Aliku ALA tiyappogo logonip o. Kit o abu tiyanak menggim wonogwe nen at tiyappugwi,
2 Kit Ala ayonggo nugu monggotak abok yi, at tiyappugwi, Kit at awuri wim eeka mbogut paga mendek abok aret yi, at tiyappugwi,

3 Kit oonegen tut yi, at tiyappugwi, Kit eya eeka laaluguragan yi, at tiyappugwi,
4 Kit mbogut ta’mban-mban eerak irimbaga monggotak yi, at tiyappugwi, Niyo mbogut irimbaga yi, at tiyappugwi, Eeko logonip o.

5-6 Aliku ALA nen, “Aruwak o,” yinuk, Oone ari kagak ogobakkigi’narit nogo mbareegup, Kinobaane’me lombok logobagip nduk, pinagit nage, Ambime agak nugwi kiyo,Wone mondok-mondok lengganogo yokkirage, Eereegerak me, Kit abok aret Aliku ALA endage tiyappogo logonip o.
7 Kit nggween paga monggotak nen At Aliku ALA tiyappogo logonip o. Kit yi waalo ndi waalo yo’nggok niyo kole laut inikime monggotak inom, Kit niyo kole laut kinaloboguk warak abok aret inom,
8 O yabok inom, mayu anggen inom, Ndugu-ndugu inom, iyaagi inom, At Ala nen yokkirage kenok eeka o wiya nabuninuk naga inom,
9 Puut tiyanak inom, puut teberogon inom, Eyo anggen yi’nage menggerak inom, Eyo nggabina abok inom,
10 Eyonggaame mendek inigen mbolokwi inom, Oome mendek inigen waanggo inom, Yi mendek ndi mendek nggween paga tu agan nega inom, Towe wiga agan nega inom,
11 Aap inendagembogut o nggween paga wonogwe inom, Aakumi inanebunu lombok abok aret inom, Aap nagawan-nagawan inom, Nggween paga wone lengganogo yoraga abok inom, 12 Wologwe tawe komologwe tawe inom, Aap inanggok inom, elege-aabologwe inom, Kit abok aret Aliku ALA tiyappogo logonip o.

13 At mban endage tiyanak lombok wonage, At endage abu tiyanak, “Wi!” ugwi nogo ti, O nggween inom, mbogut inom, abu’me kagak Irimbaga lombok tiyanak wonage, Eeke menggerak me, Kit abok aret Aliku ALA endage tiyappogo logonip o.
14 Aakumi at apuri ake leenogo piyareegerak iniki kunik Iterali abok aret at endage tiyappugwi nogo, Inarum logowak nduk, pak wurik kwak, Aap ambi endage abu tiyanak lombok mippereegerak me, Aliku ALA endage tiyappogo logowak o. At Aliku ALA tiyappogo logowok o.

149 Ndawi wako logonet, Aliku ALA tiyappogo logorak wone

1 Aliku ALA tiyappogo logowok o. Aliku ALA ale’nggen kaawak nduk, Ndawi ngget pugu wakwi, Apuri ake leenak kuwak eerak inenggela’me nen at tiyappugwi, Eeko logowak o.
2 At ogobakkigirogo piyareegerak kenok, It Iterali nen inale’nggen mbakwi, It inowe endagembogut kenok, It Tiyon mendek inale’nggen nen keekok yogwe, Eeko logowak o.

3-4 Aliku ALA nen at apuri inikilom mbake, Aap iniki tebenak, “Wi!” yogo logowak nen Nggare-nggare yippiigo mengga kwak Ineegin tiyak yuwak nduk, eeppiige, Eeke menggerak me, At endage tiyappogo logonet, kwirabik-kwirabok yogwe, Ale’nggen kaawak nduk, lobale inom, nggitat inom, Oone eeko logonet ndawi wakwi, Eeko logowak o.

5 Aliku ALA nen at apuri kenok,Togop aret tiyappiige menggerak me, Aap at ake leenogo piyareegerak nogo inale’nggen mbakwi, It wu nogo yega’lek inale’nggen nen ndawi mban wakwi, Eeko logowak o.
6-9 Maluk eekwi onggo eeppiigo logorak koonak Liiru mbanak ndak-ndak eeppiinet nogo logonet, Inamee’nggo kolaawok nduk, Yi aakumi ndi aakumi inoorit nogwe, Eeppiyareegwaarak onggo aakumi inanebunu lombok Maluk eeppiinet nogwe, It inoweewi inendagembogut keele maarogo piigwi, Inoweewi nagawan mbutigeele paga maarogo piigwi, Eeko logowak nduk, It Aliku ALA apuri nogo nen ndawi paga Ala tiyappuurak mban inambe paga wonage kagak, Paloowi ngget peenok-peenok maarak ineenggime nutik logowak o. Ti eeppiinet nogo logorak nogo ti, It aakumi at ake leenak menggaarak abok aret inendage tiyak yuwak nduk, eeriyak nogo ti aret o. Aliku ALA tiyappogo logowok o.

150 Aliku ALA tiyappogo logorak wone

1 At Aliku ALA tiyappogo logowok o. Ala alik leenak menggim wonage me tiyappugwi, O mbogut eraanu at omaawi eerit nage menggim wonage me tiyappugwi,
2 At omaawi paga eerubok eerit nage menggerak me, tiyappugwi, At abu nggwok endage tiyanak lombok me, tiyappugwi, Eeko logonip o.
3 Oone nggwok eeka trompet nogo oone pu eeko logonet, at tiyappugwi, Nggitat nggwok inom, mbuuluk inom, eeko logonet, at tiyappugwi,
4 Oone lobale eekwi, kwirabikkwirabok yogwe, Nggitat inom, nggawiwak inom, Eeko logonet, at endage tiyappugwi,
5 Togolowak tabak oone eeko logonet, at tiyappugwi, Togolowak tabak pu ndale eeko logonet, at tiyappugwi, Eeko logonip o.
6 Yi mendek ndi mendek inambe aagi warak abok aret Aliku ALA tiyappogo logowak o. At

Aliku ALA tiyappogo logowok o.

1 komentar:

Dawut nen Aput Talomo Aruk wareegeerak wone yi o.

DAWUT NEN APUT TALOMO KINI WUPPEREEGERAK WONE YI-O.     1 Mbininegwaarak 28:9  9 Yorage nagagerik, aput Talomo yoge logonet, “Ndi, kat na...