Selasa, 29 Juni 2010

KINI WUPPIGE


Mbuku Kini Wuppiige Wone mbanak yi, pekkaga’lek logonet, aa’nduk pekkoorak nogo yi o.

Mbuku Kini Wuppiige Wone yi, nineenik logonet, obeelom mban eerit nogo logorak wone kuwak aago liiru mbanak wonage o. Wone yi mbanak abok aret ti, inaruk wakwi wone inom, wone eegu nobat yogo nogogwaarak wone inom, nit ko’lu-kii’me ninobaabut ee’ninabit wundi wage menggerak wone inom, liiru mbanak wonage o.

Kini Wuppiige Wone yi paga inaruk wako logorak inom, wone yorogwe iniki aberak logorak inom, yi wone ndi wone ineenu eekkoloorak inom, inagaloinogoba inayuk wuko logorak inom, Ala ayuk wuko logorak inom, nineenik obeelom logonet eerit nogo logorak inom, niniki obeelom mban koonggo logorak inom, niniki tebenak logonet eerit nogo logorak inom, abok aret Kini Wuppiige Wone mbanak yi paga liiru mbanak wonage o.

Ndi, wone eegu nobat yogo nogogwaarak wone nogo ti, it Iterali aa’nduk nen yi wone ndi wone ambik aret ineenu logonet, aakumi inobaabut nonggop logorak inom, iniki warak logonet eeko logorak inom, mamuninako nogogwaarak. Kini Wuppiige Wone mbanak yi ti, inaruk wakwi wone aret me, alom ambik aret wonage. Inakuwi-inapuri inom eeko logorak inom, yi mendek ndi mendek kunggo logorak mbakwi kenok eeko logorak inom, aap alik ambi ninom kunggologwe kenok eeko logorak inom, abu liippunuk eeko logorak inom, abok aret mbuku yi paga mbanak wonage o. Inobaabut obeelom logonet, iniki tebenak nugwi, wone yuurak kagak iniki yungguppunuk puk wonogwe, aap ineenggi lek iinok liippiigwi, inoreewi inom iniki kunik wonogwe, eeko logowak nduk, Kini Wuppiige Wone yi paga mbanak wonage o.


KINI WUPPIIGE WONE
Alom ngge nduk, kini wuppiige wone yi liiru mbaneegerak.

1 Aap Ndawut aput Iterali inowe endagembogut Talomo nen wone alom eenu paga kini wuppiige nagagerak yi aret o.

2 Iniki warak logorak wone inom, inaruk wariyak wone inom, ineenu ogwe, Yi wone ndi wone alom kin kogwe,
3 Iniki liippunuk eerit nugwi, iniki penenak paga eekwi, a’me nggelok eekwi, wi-wi aganaka’- lek koonak mban eekwi, Eeko logowak nduk, Nonggoti eerogo mamunggologwe,

4 Aap iniki yuundurak nogo iniki ngget paga wone koonggwi, Aap tawe nogo yi wone ndi wone ineenu ogwe, Iniki liippunuk eekwi,

5-6 Wone yogo nogogwaarak alom inom, Eegu nobat wone inom, Wone it aap iniki warak nen yogwe inom, Iniki warak nen eegu laarogo yogwe inom, Nogo yelok kogwe, Eeko logowak nduk, Wone alom eenu paga kini wuppiige nagagerak nogo ti aret. It aap iniki warak nogo inaruk konembunuk Wone ambinom ineenu ogwe, Ndi, it aap wone mbet-mbet yelok kaga nogo Wone yi paga panggombunuk koonggwi, Eeko logowak o.

7 It aap iniki warak mamunggolaawok nduk eekwi ti, Aliku ALA inagabiti mbakwi ti aret kwe, Aap iniki lek wi nen perak, iniki warak ogwe, inaruk wakwi, eekwi ti, miyuk-meya eerogo pogo menggaarak o.

Aap tawe inaruk wareegerak wone

8 Naput yi wae. Kogoba nen karuk wake nogo karuk konengga’lek taganogo pege, Ndi, kagalo nen wone mamunggege nogo, “We aret agan nege a,” yinuk, mbo pege, Eeriyak mage o.
9 Karuk liirogon konengge kenok, iri’ngga anggen laambu mendaarak abu abe kanobak me yirik kwak, Iinggen amini mbanak kenggaanok me yirik kwak, aret logogin o.

10 Naput yi wae. It aap maluk eeka nen kinikime manabi wogwe iinok, “E o,” yinuk, muguren noorak mage o.

11 It nen yokkogo logonet, “Aap ambi kok pippunuk, waruwok nduk, enaari nogwe, Aap ambi maluk eeka’lek ugun nage me, amendek ndinggologwe,

12 Kambunuk nogo menggam nen aap yonggorinake menggi kwak, ineebe ineenik ngge-ngge ninambe me yonggorinakwi, Kanggaatak mbuun ambena wanggo mengga kwak, ineebe inaani aret yonggorinakwi,

13 Inamendek onggo nggwok mendek nogo inagugun waganggo logomonggoorik, Niname yi mendek ndi mendek kugun wogo nogo mban yagabit eerogo pakwi, Eeruwok nduk, mok o.

14 Kiniki nggaruk togon ninom noorak koongge keenok, Kolamonggoorak nogo ndak-ndak tumbukkologo logogun o,” yinuk, yokkugwi iinok,


15 Naput yi wae. Kinom noorak mage o. Ata, kiyok awiirak logomunggun o. 16 It aap ti, “A puk-puk,” yaga’lek perak togon maluk eerit nogwe, Aap inamiya mbet-mbet wunabit nogwe, Eeko menggaarak o.

17 Yirowe-ndirowe abok inigen iigak, yilunnaruwak nduk, Yum mbiganogo nappugwi iinok, mbaganggwi iigak, We aanom warogo nappugu age menggerak kwe,

18 It aap ti perak, inalik en aret wakkolaawok nduk, enaakkologwe, It inamendek aret lek eerogo pakwi, Eeko menggaarak o.

19 Aakumi maluk eeppiigo logonet inamendek nabenogo kolaawok nduk eekwi onggo irip paga eeginaburak ti aret. Inamendek waganggwi ti nen it ineebe aret nggelenogo piige menggerak.

Iniki warak nen ari mbo pukwak yoragagerak wone

20 Iniki warak ti nen tu nggwok paga oone nggwok agan nege, Kota oore’nggam aakumi konenuwak nduk, oone tiyarogon ari,

21 At yugum pak wurik paga nen oone ari, Tu kota unggwi wogo menggam wone mbanit nage, Eeke yi aret.

22 Iniki warak nen ari logonet, “Aap kiniki yuundurak yi wae. Kiniki koongga’lek ugun wonogwe, Kit meek eerogo piiga nen aakumi meek eerogo piyoorak kinikilom mbakwi, Kit kiniki lek wi negen nen wone nineenu ariyak, Nineebi o, mbakwi, Eekwi kiigak, Ne mande ari nagin o.

23 An kinaruk wakirak nogo liirogon konenenetak en niniki ee’nake nogo kilikkirage, Ndi, niniki koonit nage nogo kineenu eeppinagage, Ee’netak kwe,

24 An nen wiigiragarak kwe, Ninaruk koneniyak nineebi o, yinuk, yogwe, Yeenggwa kiraakit nduk, neenggi ndek yagarak kwe, kit nen an liippanulik, mbo panugwi,

25 An nen kinaruk wakirak kwe, kinaruk logu negen eeppunuk wonogwe, Yogop eeko logonip o, yokkiragarak kwe, Nineebi, mbakwi, Eekotak me,

26 Aaninggin kinoba age kenok, kinagi’ndok kangge, Maluk mendek kinoba kwi’nage kenok, meek eerogo pinagage, Eeke logogin o.

27 O wiya nabuninuk wage menggi kwak, kinagabolo ne agan nawak nduk eeppinagi wage, O wiya oone pu warit wage menggi kwak, aaninggin-paaninggin kinoba ari wage, Nonggop eekkolaawi, yubagip nduk, eeppinagi wage, Kiniki lek-lek arumunggup nduk, eekkinabi wage, Eeke kenok, An nen miyuk-meya eerogo pinagage logogin o.

28 Ne ti eyom paga it aap ti nen an yo’neremenggaarak kwe, an wone onggo yoraga’lek puk age, An kwaa’nabit namenggaarak kwe, kwaa’neega’lek aret wonogwe, Eerugun o.

___________________
1:20-21 Kini 8:1-3
29 It nogo nen yi wone ndi wone ineenu ariyak nogo ineebi mbakwi, Aliku ALA ayuk wuriyak uugwe mbaka’lek wonogwe,
30 Inena kooninake nogo mbo pugwi, Inaruk wake nogo ineebi mbakwi, Eerugun me,

31 It eekwi onggo ti, inambi negen ti aret nunggwi, It eeriyak koonggwi ti paga inikime yagabit eerogo pakwi, Eeko logogun o.

32 It aap iniki yuundurak nogo nen tu abe mbo punuk nomo agan nogwe paga it aret ineebe wakkologwe, Ndi, aap iniki wi nen eeriyak kagak eeka’lek paga it ineebe aret lek eerogo pakwi, Eeko menggaarak kwe,

33 It aap an yorage liirogon konengga nogo perak, wone ambi inoba aga’lek inale’nggen aret wonogwe, Maluk ndogop eeppinanigin o, mbaka’lek iniki ugun tayenak wonogwe, Eeko logogun o,” yinuk, ari agaarik o.

2 Iniki warak logonet, eekkoloorak wone

1 Naput yi wae. Noone yokkege yi, liirogon wagangge, Wone, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yokkege yi, waganogo kiniki paga lombok pake,

2 Kiniki warak ariyak wone yogwe nogo, karuk liirogon konengge, Yi wone ndi wone alom keenu ariyak kiniki liippit nage, 3 Wone alom kin kaakit nduk, “Yo’ninip o,” agan nage, Neenu arikit nen, “Yo’ninip o,” yinuk, kin wonet nege,

4 Mbuti perak kwaarit nogo mengga kwak keenu ariyak mendek kwaakkolage, Inamendek iniki kundugu wanggetak kwaarit-mberaarit nogo mengga kwak, kwaarit nage, Eeke keenok,

5-8 Aliku ALA nen aret iniki warak lombok eerogo piige, At oone paga nen yi wone ndi wone ineenu eeppiige, Wone alom ineenu eerogo piige, Aap iniki abe koonak nen wone kobak ogwe iyo, wone koleewak wone yorage, Aap inoba maluk lenggengga’lek logonet, eerit nugwi nogo inanggeemu kwak age, It aap a’me nggelok eerit nugwi nogo inarum wake, At wone liippunuk eerit nugwi nogo, inili eerogo piige, Eeke menggerak me, Nonggoti eerogo Aliku ALA inagabiti mbako logorak nogo liippege, Ndi, at Ala ineenu ariyak nogo mamunggolage, Eerumunggun o.

9 Togop eeke keenok, Abe koonak eeko logorak mendek inom, A’me nggelok eeko logorak wone inom, Wi-wi aganaka’lek ndak-ndak mban ko’net nogo logorak inom, Eerit nogo logorak wone ti abok aret liippumunggun o. 10 Kiniki warak lombok eekkake, Yi wone ndi wone keenu age keenok, wone ti nen kinikilom eerogo pagage,

11 Yi wone ndi wone kin kage keenok, wone ti nen kili eerogo pagage, Wone alom keenu age keenok, at nen unde wakkake, Eeke logogin o.

12-15 Aap aakumi inambokan laganiyak nduk, agan nugwi nen Tu o apit aago paga nogo logowok nduk tu koonak mbo punuk, tu alik paga nogwe, Maluk eerit noorak inikilom mbakwi, Eeriyak lek mendek kagak maluk aret eerit nogo logorak inale’- nggen mban mbarit nogwe, Tu yelok-nggolok nogwe, Inobaabut nggolawe me, ugunugun eerit nugwi, Eerit nugu menggaarak ti, Abok aret it wonogwe me nen wone alom keenu logonet, kiniki warak paga kagap ndarogo pagage logogin o.

16-17 Kwe ambi lambumbugwi me, “Kat nore lombok aret o,” yinuk, Ala enggaanom paga ore yoremenggerak nogo mbo pege, Tawe paga ogonggelo imbirak lambunik iniki kunik nogo tayoppege, Eeppunuk, Mbabi eerit nege logonet, oone amburu ndik-ndik yokkege kenok, kiniki warak nogo nen, Kwe ti, ogole nen mbaganenok nduk, eeppagage logogin o.

18 Kwe ti ame nage keenok, kambunuk nogo menggam aret nage, Kambeegwaarak inogoma wonogwe me iya nage, Eeriyak me,

19 It abok aret at ka nogo nagaatik, iniyokan wogwe, Tu ineenik ogo menggam nogome nogwe, Eekulik aret menggaarak o.

20 Togop aret me, naput yi wae. It aap abe eerit nogo mengga kwak eerit nage, Aap iniki abe tu nogo menggaarak paga mban nage, Eeke logot o.

21 Aap iniki koonak nen o nggween yi paga wonogwe, Ndi, aap maluk inoba lenggenggulik nogo O yime ye mbambatinuk wonogwe, Eeko logogun kwe,

22 Aap maluk mendek perak, O nggween yi paga nen ineebe lek eerogo wumbiige, It aap Ala liirogon mugurok nogolik nogo iri’ngga kinogo wumbogo mengga kwak, eerogo nappiige, -Eerigin o.

3 Iniki warak logonet, ambinom eekkologo logorak wone

1 Naput wae. Kogoba an nen wone mamunggege nogo mari eerogo mbo puurak mage o. Ata, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” wone yokkege nogo kinikime liirogon porogo logot o.

2 Wone ti paga nen kat ndarak eyom nggorek eerogo pagage, Aakelo li a’nuk, kambuurak eeppagage, Kiniki ugun tayenak lombok logonok nduk eeppagage, Eeke kaamunggun o.

3 Kat Ala kiniki kunik eeke, At oone yugu nogo liirogon mugurok nage, Eeke nogo Kat nen mbo puurak mage o. Ata, kagiinggen kwak kenggaanok me yikkolage, Kinikime liiru negen mbanogo pake, Eeke logot o.

4 Togop eeke keenok, Ala enegen keege, aakumi inigen keegwi, eeko logonet, Inale’nggen koba pagagwi, “Aap yi obeelom o,” yinuk, yogwe, Eeko logogun o.

5 Yi wone ndi wone keenu agagindak paga kiniki panggombunuk logorak mage o. Ata, kiniki ambit eeppunuk, at Aliku ALA oba panggombunuk logot o.

6 Ala nen eeriyak kombake nogo, “Eerikit o,” yinuk, yi eekak ndi eekak eerit nage keenok, At nen eeriyak abok aret karu koonogo pagage logogin o.

7 “An wone abok neenu aret o,” mbake ti mage o. Ata, Aliku ALA kagabiti mbake, maluk kenok ogole nen mbagangge, Eeke logot o.
8 Ti eeremenggendak paga obat kwak kat keebe andi lek eekkake, Kowak omaawi eerogo pagage, Eerigin o.

9 Kat kamendek kiniki kundugu paga, Kamendek iyaalok yugu anggen mbanak paga, Aliku ALA endage tiyappege logot o.

10 Ti eeke keenok, anggen mbanak pege menggenom yagabit age, Anggur amburu aambiranogo toologo pege menggenom kilukilu wungge, Eeke kaamunggun o.

11-12 Naput yi wae. Aap ambi aput iniki kunik nen iniki koonnaruwak nduk mberege menggi kwak, Aliku ALA nen it aap iniki kunik nogo iniki koonnaruwak nduk, eeppiige menggerak me, At Aliku ALA nen kiniki koonnaruwak nduk, eeppagage kenok, “Neebi o,” yinuk, mbo pege, Karuk wake kenok, “Koneniyak anggon o,” yinuk, teppege, Eeriyak mage o.

13-14 Mbuti perak onggo kunggologwe paga ambinom iya negen nabenogo kologo menggaarak kwe, Iniki warak logonet eerit nugwi ti perak, iya lombok eekkologwe, Ndi, mbuti emas paga yelokmalok eerogo iya lombok nabenggologo menggaarak kwe, Iniki warak nen eerit nugwi ti perak, iya lombok eekkologwe, Eeko menggaarak.

15 Yugum etenggen kere’li-kere’lo eerak ti, onggo iya negen kwe, Iniki warak perak, iya lombok wonage, Kat nen yi mendek ndi mendek abe kenok, koloorak uugwe mbake nogo ti, iya negen kwe, Iniki warak koloorak uugwe mbake ti perak, iya lombok wonage, Eeke menggerak o.

16 Iniki warak ti nen eenggi abe paga aap nda’nagagerak eyom nggorek eerogo punuk wonage, Eenggi kwaarek paga nen aap ineenggi warak eeppiiga inom, Inayuk warak inom, piirogo wonage, Eeke menggerak o.

17 Iniki warak nen yorage eerit nogwe iinok, inale’nggen ambik aret kogwe, At nen tu titik irage abok aret mugurok nogwe iinok, iniki ugun obeelom aret wonogwe, Eeko menggaarak.

18 Aakumi nen iniki warak ti waganggwi iinok, eyo ki pogom ineenik aret kologwe, Aap nen iniki warak nu’lek pipporogo wonogwe iinok, inale’- nggen aret kogwe, Eeko logogun o.

19 Iniki warak paga Aliku ALA nen o nggween yi, alom ndoonogo pege, Wone alom eenu paga nen mbogut ti koonogo nappege,

20 Yi wone ndi wone eenu paga nen niyo agi-ogu mogonogo pege, Ndugwi nen konaananggen luurogo pit wambi woraawak nduk koonogo pege, Eereegerak o.

21 Togop me, naput yi wae. Iniki warak nen koonit nega inom, yi wone ndi wone yelok kaga inom, ti, kenegen lambek kaagun o. Ata, mondok nggirik-nggerok porogo logot o.

22 Pipporogo wonage paga keebe kili eerogo pagage, Keebe amuni mbanak keyaawak nduk, Kagiinggen kenggaanok me yirik kwak eeppagage, Eeremenggerak me,

23 Kat tu kuuri’me aret nage, Kiyok paga iri’ngga ambi yiluk yaga’lek nage,

24 Kogut naga’lek kagak ugun winnage, Nogo nggaruk lek yippunuk, kale’nggen paga keenik age, Eeke logomunggun o.

25-26 Aliku ALA nen kat pikkeren nage, Kiyok nggerok yukwak, “Keele pugu yi o,” yokkege, Eerigin me, Kagabolo ne agan noorak mendek yini-panip koba ari wage, Aap maluk eeka lek eerogo piyoorak mendek kat kunduk koba kwi’nari wage, Eeke kenok, Kat kagabiti mbariyak mage o.

27 Aakumi eeppiyaanok nduk unde eeppagamenggerak logonet, Op eerit nugwi iinok, non mbanogo piiga’lek obeelom eeppiige logomunggun o.

28 At wogoriyak wonage kagak, koreeluk yoge logonet, “Ko’lu wokkirikit nen yogondak we aret kame nak o,” yinuk, wogoga’lek porogo wonage,

29 Aap kore ambi nen, “At op aret nimbirak wonage,” kombake kagak, maluk eeppuurak koonogo pege,

30 Alom lek kagak aap ambi kimbirak ndugwi pege, Maluk eeppagulik kagak, koone omaawi yoge, Eeriyak ti mage o.

31-32 It aap ineraambe nggolawe iinok, Aliku ALA eebi lombok inombake, Ndi, it aap iniki koonak iinok perak, at iniki kunik lombok eeginake, Eeke menggerak me, Aap inogogun worokot logonet, inamendek abe kenok, “An ambi kolaakit lak it mban kologwe yi, ao,” yinuk, keebi inombake, It eerit nugwi nogo, “Eeke logokit o,” yinuk, miike, Eeriyak mage o.

33 Aap maluk mendek iname ti, Aliku ALA nen pulunogo piige menggerak kwe, Aap abe iniki koonak menggam ti perak, ale’nggen eerogo piige menggerak o.

34 It miyuk-meya eerogo piiga ti, Aliku ALA nen it aret miyukmeya eerogo piige menggerak kwe, Aap iniki tebenak wonogwe iinok perak, inabuwa nen obeelom eeppiige menggerak o.

35 Aap iniki warak kenok, yate kwak inendage tiyanak logowak nduk eeppiige menggerak kwe, Aap iniki lek wi negen kenok perak, inenggali mbakak nugwi iyaawak nduk, eeppiige menggerak o.

4 Iniki warak ariyak ti, mondok iya aret

1 Napuri wae. An kinogoba nen wone mamunggirage yi, kinaruk konenggwi, Kit wone kineenu arumunggup nduk, an yokkirage yi, liippugwi, Eeko logonip o.

2 An nen wone kole wone mamunggirage me, Wone mamunggirage yi, mbo puurak mondok mage o.
3 Nagalo nen ambolom lombok nda’nake nagagerik, nabuwa ambik nombake kagak, Wulaga mbuuluk paga nogoba nimbirak aret wonagagirak.

4 Wonage neegak, nogoba nen wone mamunnege logonet, “An nen yokkege yi, kinikime liirogon woppunuk porogo wonage, Yogop ee’nu ndogop ee’nu, wone yokkege yi, liirogon aret eerit nage, Eeke keenok, Keenik mondok aret logomunggun o.

5 Kiniki warak lombok mamunggolage, Yi wone ndi wone alom keenu eekkolage, Eeke logot o. An wone yokkege yi, mari eerogo pege, Mbo punuk nomo agan nage,
_______________
3:34 Yak. 4:6, 1Pet. 5:5

6 Kiniki warak logorak mamunggolage ti, kolaga abe kwak me, eraangge mbo pege, Eeriyak ti mage o. Mbo pega’lek porogo wonage keenok, wone ti nen liirogon unde wakkake, Kiniki kundugu eeke keenok, at nen enegen wokkeren nage, Eeke logogin o.

7 Iniki warak eekkologo logorak nogo ti, iya lombok aa’nduk eeriyak mendek aret me, mbetmbet aret kolage, Yi wone ndi wone alom keenu ariyak nduk, eekko’net nage logonet, kawu abok aret tigippatemenggendak kwe kagak wagangge, Eeke logot o.

8 Iniki warak wone ti, tiyappege keenok, at nen kat tiyappagage, Liirogon wagangge keenok, at nen kayuk wuke,

9 Keebe amuni mbanak keyaawak nduk, iri’ngga anggen laambu kanobak paga yirik kwak at nen eeppagage, Nggare-nggare abu abe lombok kwak eeppagage, Eerigin o,” Yinuk, yo’nereegerak me yokkiragi o.

10 Naput wae. Noone yokkege yi, Kat karuk konengge, liirogon wagangge, Eeke keenok, Ndarak keegak nggorek aret ari nagin o.

11 Iniki warak nen eeko menggaarak an mamunggege, Tu abe koonak paga wokkeren nage, eeke agarik o.
12 An yokkege yi, eerit nage keenok, tu paga kiyok pit nage keegak, kiyok yiluk ari, Kat tu nggare agan nage keegak, kiyogobit lik togon yigeebu wangge, Eerumunggun lek o.

13 An wone mamunggege yi, mbo puurak mage o. Ata, nggirik-nggerok porogo wonage, Wone yi eeke paga keenik logorak me, liirogon unde wake, Eeke logot o.

14 It aap maluk mendek nen eerit nugwi nogo time luk ambi kinom eerit nage, It aap maluk eeka kinom a’nuk eerit nage, Eeriyak mage o.

15-16 It aap ti, maluk eeka’lek logonet nogo yugwi, Aakumi yigeebu wuppiiga’lek logonet, nogo teberogon yugwi, Eekulik me, It eerit nugwi ti, mbo pege, It eerit nogo menggam tu ti paga naga’lek teppege, It eerit nogo menggam kagak nomoninuk tu alik paga nage, Eeke logot o.
17 It maluk lombok eekwi ti, inambi kwak aret nunggwi, Ndi, inogogun worokot nen eerit nugwi ti, anggur amburu kwak aret nunggwi, Eeko menggaarak o.

18 It aap iniki abe koonak eerit nugwi nogo perak, Oonegen kemeninuk lagi woraakit nduk, eya mbuuluk eeke nagaatik, ti’nuk, Eerit-eerit o liingge paga eya ndak warogo pege kwak aret menggaarak kwe,

19 It aap maluk mendek nen eerit nugwi ti perak, O apit lombok aago kwak wonogwe me, Iniyogobit lik togon yigeebu wanggwi nogo, “Yi nano nen ee’ninake,” mbaka’- lek ugun kobak aret wonogo menggaarak o.

20 Naput yi wae. An noone yokkege yi, liippege, Noone wundi wage yi, karuk liirogon konengge, Eeke logot o.
21-22 It aakumi wone ti, liippugwi iinok inili ari, It ineebe abok aret obeelom eerogo piige, Eeke menggerak me, An yokkege yi, abok aret kenegen lambek kaagun o. Ata, kinikime lombok patogo logot o.

23 Ndi, keenik logonet, eerit nage logorak ti, Niyo eneeri kwak kiniki aret me, Wone ti unde wake logonet, kiniki inom mondok-mondok unde wakkolage logot o.

24 Koone pilit-pilit yuurak eekkake kenok mbo pege, Kambe paga wone maluk mendek wumbuurak eekkake kenok tebenogo wuppege, Eeke logomenggendik,

25 Kenegen mondok kenaame mban looge, Kenegen nda na’naga’lek kabu’me mban looge, Eeke logot o.

26 Kiyok tu kenaarak paga pit nage keenok, Eeriyak mbaremenggendak nogo a’me nggelok mban arit nage kaamunggun o.

27 Kena agigan agak, ogugan agak, eeke logorak mage o. Ata, maluk eeko menggam kiyok pi noorak eekkake kero, mbo pege logot o.

5 Kumi ugun-ugun eeginakwi iyo, inaruk wareegerak wone

1-2 Naput yi wae. Kat yi wone ndi wone kin kage nogo liirogon porogo wonage, Yi wone ndi wone keenu nogo koone liippunuk agan nege, Eeke logonok nduk, An niniki warak nen wone yokkege yi, liippege, Wone alom abok aret yokkege yi, liirogon konengge, Eeke logot o.

3 Nggiin amburu ombat abe pubu wangge menggi kwak kwe mbabilu oone amburu ndikndik agan nege, Wam amburu anen pera ari ti mbuuluk negen kwe, kwe ti, oone amburu iya tit agan nege, Eeke menggerak kwe,

4 Irip paga wam ambiki ale negen age, Paloowi abeenok-abeenok ngget maarak pogom wonage, Eeke menggerak o.

5 Kwe ti, kanggo menggam iyok pi wangge, Kambunuk nogo menggam iyok pit nage, eeke logonet,

6 “Neenik logokit nen nonggop eeri?” mbaka’lek ugun wonage, Tu yelok-nggolok nage kwe, eenu aga’lek wonage, Eeke menggerak o.

7 Togop me, napuri yi wae. Wone yokkirage yi, kinaruk konenggwi, Noone yokkirage yi, mbo punuk nomo agan nogwe, Eeriyak mage o.

8-10 Kit tawe kinamburu waganogo it ambi paga pugwi, Kit nda’nogogutak nogo it inanini warak mendek wogorogwe, Kit kinamendek nogo aap inambik nen lek eerogo nawak nduk, wogorogwe, Ta’liila eerumonggotak nogo wonok it aap inalik unde eekkolaawak nduk, iname pi nogwe, Eekwi kiyo, Kwe togop eeke menggerak ti, mbo punuk, arungga’nggi paga panggo yi naga’lek tu tayorogon nogo logonip o.

11 Kumi ti mendek muguren nogwe kiinok, andi kolamonggotak paga kineebe-kinowak nenet unggwage kagak, Kambuurak eyom panggoni wage kenok, “Ao,” yinuk, kiniki wakkologo logomunggup o.

12 Kiniki wakkologo logonet, “Niniki koonnaruwak nduk mamunnirage nogo, Nineebi, lombok mbakwi, Ninaruk wake wone nogo meek mbakwi, Eereegurak nogo Ninela nen eereegurak me, ao,” yogwe,
_________
4:26 Ibr. 12:13

13 “It mamunniraga nen mamunnirogwe nogo liippunuk eekwi, Ninaruk waka nen yo’nirogwe nogo ninaruk liirogon konenggwi, Eerulik me,

14 Aakumi ambik lombok kuwak eerak inigen iigak, Ninenggali nen yigeebu abu wambuurak eekwi me, ao,” yogo logomunggup o.

15 Togop eerukwak me, Kit kinanggween lombok kabunik me nen niyo nunggwi, Kinaniyo eneeri tookkologo monggo’nom mban tookkologwe, Eeko logonip o.

16 Ndi, kit kinaniyo eneeri kila-kila tu nggwok paga wundi wage, Kinaniyo elaganggen mbininik nage nogo it inambik inawoore’nggam unggwi nage, Eeke kenok, Ti paga maluk ariyak me,

17 Niyo ti, aakumi inambik inamendek lek kit kinamendek aret me, kinale’nggen paga nonggo logonip o.

18 Kinaniyo eneeri kila-kila lagangge ti, inale’nggen aret wonogwe, Kit kunduk tawe logonet, kinakuwi wogonabumonggotak nogo paga kinale’nggen mbakwi, Eeko logomunggup o.

19 Kit kinakuwi ti, Rusa eebe amuni mbanak kwak, kinom abe wonogwe, Rusa kwak kijang amuni mbanak nege kwak kinom nugwi, Eeko logomunggup me, Kinakuwi inelak paga kiniki kwippinagagwi, Kinabuwa lombok kinombakwi paga yilunogo pinagagwi, Eeko logowak o.

20 Togop me, naput yi wae. Kwe mbabilu nen yilunogo pagarak ti paga nano eekkolage, Ndi, aap alik akwe kogome lamookkoloorak ti paga nonggop eekkolage, Eeriyak mbaken? Lek aret o!
21 Aap eerit nugwi abok aret Aliku ALA enegen iige, Yi tu ndi tu nugwi nogo abok aret enegen wogoren nege, Eeke menggerak o.

22 Aap maluk mendek nen maluk eerit nugwi ti, keele pugu kwak me, inenggaanok nggerenggologwe, Ndi, it inobaalombok inomaluk ti nen keele kwak maarogo pakwi, Eeko menggaarak o.

23 Iniki koonnaruwak nduk wone inaruk wakwi nogo liirogon wagangga’lek me, it ineebe aret kanggwi, Iniki lek wi negen eerit nugwi nogo paga naga’nuk kobak nugwi, Eeko menggaarak o.

6 Iniki lek negen eerit nookwak aruk wareegerak wone

1 Naput yi wae. Kat nen kore ambi, “Kanomat mbanak an nen teenikit o,” yinuk, yoge, At kimbirak menggendak nogo, “Togop aret eeruwok o,” yinuk wone koonogo pege,

2 Koone yemenggendak paga kat keele pugu kwak eekkolage, Koone perak togon wundemenggerak paga yilunogo pake, Eeke keenok,
3 Kat kore eenggime arumunggun me, wondet eerogo patenok nduk, eeriyak nogo yi o, naput. Kat kore wonageme nage logomenggendik, abu’me tebe yinuk, koone nabek togon yorumunggun o.

4 Kenegen kubumbunuk nogo yege, nogo lomok ari, Eeka’lek

5 Nggwiya pigaganggaatak ineenggime nen perak togon mbagangge, Towe pigaganggaatak ineenggime nen perak togon wungge, Eeke menggi kwak Wone ti paga yilinik logukwak perak togon wungge logot o.

6 Aap eenggi tanep yi wae. Muri’malo wonogwe me pegiya nage, It eeko menggaarak nogo liippiige, Eeke logomenggendik, Kiniki warak eekkolet o.

7 Muri’malo inoweewi nen wone lengganogo inawuri yorogwe, It eeko logorak koonogo piigwi, inarum wonogwe, Eeka’lek iigak kwe,

8 It nen o kibi paga inambi pipuk eerogo pakwi, Inambi noorak mendek anggen mbanggwi eyom paga anggen kuwak eerogo pakwi, Eeko menggaarak o.

9 Aap eenggi tanep yi wae. Kat windak mban wonage, mi’naga’lek nogo mban yege, Eeke keegak, Ne mande ari nagin o?

10 “Nogo mbuuluk yege, nogo lomok mbuuluk ari, Ne ambiriluk neenggi awiirak wonage, Eerikit,” mbake keegak,

11 Aap yogoot kumaaka wage menggi kwak keenggi lek eerogo pagarak koba ari wage, Aap eegin warak amendek wonok negeelik kwak kamendek lek ariyak koba ari wage, Eerigin o.

12 Aap ambi eeppiyoorak lek kagak inoone mban agan nega nen, aap maluk eeka nen, inoone pilit mban agan nugwi,

13 Inigen nimik agan nugwi, Iniyok paga nomok yogwe, ineenggi melak yogwe, Eeko logonet,

14 Pilit wone mban inikime yagabit eerak wonage me, maluk eeriyak mban koonit nugwi, Wone waruwak nduk, inikime mambiinet nugwi, Eeko menggaarak o.

15 Togop me, ineebe lek eerogo piyoorak nduk, yini-panip aret maluk inoba ari wage, Yeenggwaaraga’lek iigak, ne ambit liingge inenggaawak lek aganake, Eerigin o.

16 Wone alom aa’nduk nen nok, 6 paga Aliku ALA nen eebi mbake, Alom iyaalok nen nok, tujuh paga at ogole lombok mbake, Eeke menggerak nogo yi o.

17 Wogoppatit inigen mbogut paga nugwi, Pilit wone pugunit nugwi, Maluk eeka’lek iigak inooremenggaarak inamiya ineenggi paga wonogwe,

18 Iniki paga nen maluk eeriyak mban koonit nugwi, Iniyok tekkagaatak maluk eeko menggam ari nogwe,

19 Pilit wone agan nugu logonet, abet mbaruwak agan nugwi, Inoreewi inom wone waruwak nduk, inikime mambiinet nugwi, Eeko menggaarak ti aret.
______________________________
6:10-11 Kini 24:33-34

Kumi ugun eeginabit nage kero aruk wareegerak wone

20 Naput yi wae. Kogoba nen, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yokkege nogo liirogon unde wonage, Kagalo nen wone mamunggege nogo kobak eerogo pega’lek porogo wonage, Eeke logot o.

21 Kinikime mondok-mondok nggirik-nggerok eerogo pake, Kagiinggen negen kenggaanok me yirikkolage, Eeke logot o.

22 Ti eeke keenok, wone ti nen nage keegak, tu nikkeren nage, Nogo yege keegak, karum wonage, Keenik age keenok, “Ndogop eeriyak,” yokkege, Eeke logogin o.

23 “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yokkege yi ti, kandi wuninik kwak wonage, Wone mamunik yi ti, kandi eya kwak wonage, Ndi, eerit nege logorak kiniki kooniyak wone wonage, Eeke menggerak me, Mugurok nage keenok,

24 Kumi inobaabut maluk nen yilunogo pagagwi, Kumi inogonggelomini warak nen inoone amburu ndik-ndik yokkugwi, Eerugun lek o.

25-26 Kambi noorak ake kawu ambiriluk wonage kwe, kumi mbabilu nogo nen aret nunggwi, Keenik logorak iya kwe, kumi inogonggelomini warak nen kenggaawak lek eerogo pagarak nduk eekwi, Eeko menggaarak me, “Kumi kigirikwe me,” yinuk, kiniki nengge, Yilunogo pagawok nduk inigen nimik yokkugwi iinok, muguren nege, Eeriyak mage o.

27 Aap ambi nen ayum kani nengga’lek kagak, kani kunik ogome palu-palu wonok nage, 28 Aap ambi iyok kani nengga’lek kagak, yugum yugu paga iyok pit nage, Eeriyak op mbaken?

29 Aap ambi aap alik ambi akwe imbirak nogo yege ti, Ti ndak-ndak aret o. Aap ambi nen aap alik akwe nogo pigagangge kenok, At aaninggin oba arigin lek ti lek, oba arigin aret o.

30 Aap ambi mbi abu nen mbi abu lek aruwak nduk kumaake kenok, aakumi inoone yiwu yogulik we mbet mban yogo menggaarak kwe,

31 Kumaake kagak pigaganggwi kenok perak, Kiraaremenggerak obaane’me ne 7 kuli, “Wogoru,” yoremenggaarak wogoge logonet, Amendek ame wonage abok aret pup eerogo pemenggerak kwe,

32 Aap ambi aap alik akwe pigagangge kenok perak, Iniki lek negen eeremenggerak me eebe aret lek eerogo pake menggerak o.

33 Aap eeremenggerak nogo ti, yawi warogo pugwi, endage meek eerogo pugwi, Eeremenggaarak paga enggali aremenggerak nogo lek arigin lek mondok-mondok aret logogin o.

34 Aap akwe wuremenggerak nogo nen anini lombok aremenggerak me, “Onggo eeppikit,” mba’nuk, abuwa mbaka’lek logonet, eeppege logogin o.

35 Eeremenggerak onggo wu wogoriyak eeremenggerak kwe, wagangge, Iniki yanggo yuwak nduk, yi mendek ndi mendek kuwak eerogo wogoriyak koonemenggerak kwe, “An woorak mondok neebi aret o,” yinuk ari, Eeke logogin o.

7 Kwe oone amburu ndik-ndik ari nogo konengge kero, aruk wareegerak wone

1 Naput yi wae. Noone ari yi, liirogon wagangge, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yokkege nogo kinikime nggiriknggerok porogo wonage, Eeke logot o.

2 “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” an yokkege nogo mugurok nage kenok, keenik aret logomunggun o. An nen wone mamunggege yi, kenegen awuluk unde wakkolage menggendak kwak unde wakkolage,

3 Mberaarenggen negen keenggi paga yarogo pake, Yugum tabak paga liiru mbanggo mengga kwak kiniki paga mbanogo pake, Eeke logot o.

4-5 Kwe mbabilu nen abu’me pagage, Kwe ogonggelo warak nen oone amburu ndik-ndik yokkege paga nomonggake, Eerukwak, Iniki warak eeppiiga nogo, “Kat niriluk aret o,” yoge, Ndi, yi wone ndi wone ineenu ariyak nogo, “Kit niri wologwe aret o,” yinuk, yorage, eeru o.

6 Ne ambi paga an nawi wurik me logonet, pugagi ambe mbanak me nen nena wunnage, Awe eyo karo-karo mbaro-karo aago me nen nenegen wunnage, Eeke nagarik,

7 It wologwe iniki yuundurak negen inenggela’me wulaga ambi nenegen kage, Yi wologwe ndi wologwe inenggela’me wulaga ti, iniki awo kole aga’lek wonage liippege, Eekirak o.

8-9 Eeke nagarik, oonegen kilu yi nage, o ndonggo agan nage, Eeke logonet, O apit eerogo pege kagak, wulaga ti, kwe ambi ame tu nage menggim nanuk kwe nogo awoore’nggam ari nage kagarak o.

10 Kage neegak, kwe ambi at ka wundi wage, Ayum kumi mbabilu yikkologo mengga kwak yippunuk, mbagaya negen at ka wage, Eeke kagarak o.

11 Kumi ti mendek ti, inoone ambik, iniki worokot, Iname teberogon wonaga’lek

12 tu nggwok paga wonogwe, Aakumi kuwak eeko menggam wonogwe, Tu andogon-andogon me mi’ndak mban wonogwe, Eeko menggaarak nogo o.

13 Kwe wundi wage kagarak ti nen wulaga at ka nage nogo lamooppunuk, Agandin eyak mbambunuk, enggali lek aret yoge logonet,

14 “Ala nimbirak lambunik logorak ake name warogo lake, Wokkirigin o, yinuk, wone kumbuk mbaneegirak nogo ne yi paga ndak-ndak aret eeke, Eeke nagarik,

15 Wage keyo, nimbirak lambunikit nduk wundi wage, Tokkeege me, nimbirak lambungge, Eekoorak o.

16 Eekoorak me, an nogo yege minggim paga nogo yum abe yabenggek-ndabenggek aago o Metit mendek ndoonogo pege,
17 Winnaruwam obari abe aruwak nduk, eyo yibinggami inom, eyo ni inom, nggo’nggop inom, yigirogo pit nage, Eekirak o.

18-20 Ndi, an nogonggelo nogo ti, oome wonage lek ayum awina awu yagabit aago kagak o nda nagaarak ame waga’lek kagak tut ambi penenigin me, Ninoba yanggo yuwak nduk, yine ndonggorogon kunit nogwe, Niniki ale’nggen aruwak nduk ninondogowak nik-nik yogwe, Eekwi niigak, O aret weeruwak nen nimbirak aret nawi o,” yinuk, yoge kagarak o.

21 Kwe nogo nen oone yorit unggwage paga wulaga nogo iniki nomongge, Oone amburu ndik-ndik yorit unggwi nage paga iniki lek-lek eeke, Eeke kenok,

22 Lembu wariyak ugun kagak wonok nogo mengga kwak, Nggwiya yilunnaburak mbaka’lek keele pugume nonggonnari unggunuk wonage me, maale paga iniki polok yi unggwage kenok, eenu age menggi kwak,

23 Towe keele pugume nggelok yi nage menggi kwak, Wulaga ti, “Eerit nage paga kambigin,” mbaka’lek yini-panip kwe ti mugurok nage kagarak o.

24 Togop me, napuri yi wae. Noone ari yi, kinaruk konenggwi, An wone yokkirage yi, liippugwi, Eeko logonip o.

25-26 Kwe ti nen aap yigeebu wuppiigetak ineebe ambik aret wonogwe, Inoorogo piigetak ti, ineenggi lingginiyak meek apit lombok wonogwe, Eerak wonogwe me, Kit ndak-ndak eekkinabukwak, nomo agan at eerit nage menggim nogwe, At eerit nage tu ti paga nogwe, Eeriyak mage o.

27 Aakumi kambunuk nogo menggam tu nggwok paga nogwe, Kambunuk nogo menggam ogoorik- ogoorak aago me unggwi nogwe, Eekwi nogo ti, Kwe ti, ame unggwi nanuk, eekwi paga nen aret o.

8 Iniki warak nen oone ari wone


1 Iniki warak nogo nen oone nggwok ari, Yi wone ndi wone eenu nen oone tiyarogon ari, Eekeelik mbakop?

2 Puut-puut tu nggwok ambet paga, Tu andogon-andogon lombok paga, At taati mi’narit nage,
3 O kota unggwi wogo menggam paga, Tu unggwogo menggam ambe mbanak paga, At oone nggwok ari, Eeke logonet,

4 Kit aap yi wae. An noone nggwok yokkirage, Kit aakumi abok aret noone tiyarogon yokkirage, Eeke logonet,

5 Kit kiniki yuundurak yi wae. Kiniki penenak eekkinabuwak nduk mamunggologwe, Kit kiniki lek wi negen yi wae. Yi wone ndi wone alom liippakwi, Eeko logonip o.

6 An wone yokkirage yi, kit koneniyak op aret me, kinaruk konenggwi, An wone yokkirage yi, kit woorak aret me liippugwi, Eeko logonip o.

7 An noone paga nen maluk wone yuurak neebi mbake minggirak me, noone paga nen ari ti, abet mban aret yokkirage,
________________________
8:1-3 Kini 1:20-21

8 Wone nomok-komok ari, wone yuurak lek mendek ari, eekeelik noone nambe paga wundi wage nogo ti, abet mban aret ari, Eeke minggirak o.

9 It aap wone yelok kaga nen noone ari ti, abe koonak aret ari neegwi, It aap yi wone ndi wone ineenu aga nen noone ari ti, maluk lek abe mban ari neegwi, Eeko menggaarak me,

10 Mbuti perak kolookwak an mamunggirage yi, waganggwi, Mbuti emas abe lombok kolookwak, yi wone ndi wone lippakwi, Eeko logonip o.

11 Yugum etenggen kere’li-kere’ lo eerak ti, iya negen kwe, Iniki warak nogo ti, mondok iya lombok me, yi mendek ndi mendek uugwe mba’nuk kolamenggaarak nogo Iniki warak ti kwak lek me, imbirak ndak-ndak wakkoorak meek aret o.

12 Niniki warak lombok ti, an neebe aret me, niniki penenak paga eeka nimbirak aret wonage, Yi wone ndi wone eenu aga inom, wone yelok kaga alom inom, porogo wonage, Eeke minggirak o.

13 Aliku ALA inagabiti mbakwi ti, “Maluk nineebi o,” mbakwi ti aret. Iniki wogoppakwi, Nit iya, mbakwi, Ineraambe maluk lombok eerit nogwe, Inambokan laganuwak nduk agan nugwi, Eekwi ti, An neebi lombok mbake minggirak o.

14 Inaruk waka, iniki liippunuk koongga, ti, an aret unde wonage, Wone alom ineenu aga, omaawi eeppiiga, ti, an noba mban wonage, Eerak aret agarik o.

15 An ari neenok, it aap inendagembogut wone lengganogo yorogwe, Aap inoweewi nagawan-nagawan nen eekaatak a’me nggelok eeppiigo logorak wone koonogo pugwi,

16 An yorage neenok, aap inendagembogut inawuri yi o ndi o unde wonogwe, Yi aap ndi aap abok aret o nggween paga yime aakumi inowak loonogo piigwi, Eeko menggaarak o.

17 It aakumi iniki kunik ee’nakwi nogo an nen niniki kunik eeginake, It an kwaa’nabit nugwi nogo kwaa’neyaawak nduk, neebe nigiige, Eeke minggirak o.

18 Ineenggi warak inom, inayuk warak inom, an nen aret eeppiige, Yi mendek ndi mendek mondok logorak mendek inom, abe koonak mban eerit nugwi inom, ti, an unde wonage, Eeke minggirak o.

19 Mbuti emas at mendek mban ti, iya negen kwe, An paga nen woorak perak, iya lombok wonage, Mbuti perak abu abe ti, onggo iya tit kwe, An eerit nage paga koloorak ti perak, mondok iya lombok wonage, Eeke menggerak o.

20 Abe koonak mban eerit nogo menggam ti paga an nage, A’me nggelok eeko menggam tu ti paga an nage, Eeke logonet,

21 It an iniki kunik ee’nakwi ti, ineenggi warak eeppiige, Inamendek pogo menggam yagabit eerogo pege, Eeke minggirak.
22 Aliku ALA nen o maan togon yi mendek ndi mendek awo ogobakkigika’lek kagak at nimbirak aret wonagagirak.

23 Mbogut-nggween wakkaga’lek kagak o maan aa’nduk an aret mippangge,

24 Niyo kole laut eebe wonage lek kagak, neebe kin eerogo panege, Yi niyo ndi niyo eneeri wundit naga’lek kagak,

25-26 Yi puut ndi puut alom yarit naga’lek kagak, Puut lunik-lunik awo kin aga’lek kagak, O nggween yi inom, o endekem pit nagagim inom, ogobakkigika’lek kagak, Nggween ameneno awo pega’lek kagak, An kin eerogo panege, Eereegerak o.

27 An wonage neegak, yi mbogut ndi mbogut wiganogo nappit nage, Yi kole yenggenak mbogut inete imbirak kunogo pege,

28 Ndugwi mbogut paga pit nage, Niyo kole yenggenak kiiniki paga nen niyo eneeri wumbit woraawak nduk, eeppege,

29 “Kuli yi o,” yoreegerak kagak niyo kole laut ugun-ugun nage logokwak, non mbanogo pege, Nggween alom ndoonogo pit nage, Eereegerak.

30-31 Ti eerit wage kagak, aap eenggi amburu eeka iyaalok an aret nimbirak wonagagirak me, At enggaanom paga nale’nggen mban wonage, At o ogobakkigirogo pit nagagerak kenok niniki ale’nggen mbake, Aakumi ogobakkigirogo piinet nagagerak nogo ninikilom mbarit nage, Eeke neenok, Ko’lu-kii’me inikilom lombok nombake nagagerak.

32 Togop me, napuri yi wae. An eerit nage nogo mugurok nogwe iinok, inale’nggen mbako menggaarak me, An yokkirage yi, kinaruk konenggo logonip o.

33 An mamunggirage yi, mbo puurak ti mage o. Ata, Kinaruk liirogon konenggwi, kiniki warak eekkologwe, Eeko logonip o.

34 Aap ambi an noone konenikit nduk eeke logonet, Name nen wundi nage neyo, ko’lu-kii’me to’nake, Naru ngga’nggi paga narum wonage, Eeke kenok ti, Iniki ale’nggen aret logogin o.

35 It aap an wo’nakwi iinok, ineenik logorak aret kologwe me, Aliku ALA nen ale’nggen inoba piyaagin kwe,

36 It aap an wo’naka’lek mbo panugwi iinok perak, It inobaalombok aret maluk eekkologo menggaarak o. It aakumi an ineebi nombakwi abok aret kambunuk mondokmondok Ala inom ogoorak logorak inikilom mbako menggaarak o, Yinuk, iniki warak nen yereegerak nogo ti aret o.

9 Iniki warak iniki lek imbirak nen eeriyak wone

1 Iniki warak nen awi wukkolage logonet, eyo 7 loonak paga o eyak mippunuk wureegerak.

2 Wuke nagagerik, wam warogo lake, Anggur amburu ombat abe inom nenggelak-kenggelak eerogo pege, Eeppunuk, Mbi noorak pipuk eerogo pereegerak.

3 Pipuk eerogo punuk, ayeloman komologwe nogo O kota tiyarogon nen inoone nggwok paga It aakumi wiiraawak nduk, nappiyareegerak. 8:22 Wayu 3:14

4 Nappiyareegerak nogo nogogwaarik, inoone nggwok paga yorogo logonet, “Kit aap yuundurak yi, woraanip o,” yorogwe, Ndi, iniki awo kole aga’lek nogo yorogo logonet,

5 “Mbi larogo pigirak nunggwi, Anggur amburu ombat abe inom nenggelak-kenggelak eerogo pigirak nunggwi, Eeriyak woraawak yegerak me, yokkirogo o.

6 Kinale’nggen logonet, kineenik logomunggup nduk, Kiniki lek wi negen eerit nugwi ti, mbo punuk, Yi wone ndi wone ineenu nen eeko menggam mugurok nogo logonip o.

7 Kit nen aap miyuk-meya eerogo piiga nogo aruk wakwi kiinok, at nen, Ha! yinuk, kinagi’ndok kangge, Ndi, aap maluk eeka mberugwi kiinok, at nen aret maluk eerogo pinagage, Eerugun me,

8 Aap meek eerogo piiga ti nen eebi lombok kinombarukwak, aruk wariyak mage o. Aap iniki warak aruk wakwi kiinok perak, iniki kunik eekkinabigin me, aruk wariyak op aret o.

9 Aap iniki warak aruk wakwi kiinok, abunuk iniki warak age, Aap iniki abe koonak mamunugwi kiinok, ambinom eenu age, Eeke logogin o.

10 It aap iniki warak mamunggolaawok nduk eekwi ti, Aliku ALA inagabiti mbakwi ti aret. Ndi, at kikak nakeelik alik leenak liippugwi ti, kineenu ariyak alom ti aret.

11 Iniki warak nogo mugurok wogwe kiinok, nda’nogogutak ne ambik eerogo pinagage, Kineenik kiigak, yi tahun ndi tahun ambinom eerumunggup nduk, eeppinagage, Eeke logogin o.
12 Kit kiniki warak wonogwe kiinok, kiniki warak ti nen obeelom eeppinagage, Ndi, kit miyuk-meya eerogo piigwi kiinok, kinalik nen aret maluk eerogo pakwi, Eerumunggup, yegerak o,” yinuk, yorogogwaarak.

13 Kwe iniki lek yuundurak nen oone ambik ari menggerak. Eeriyak kobak aret wonage, enggali mbaka’lek eerit nage, Eeke menggerak.

14 At awi tungga’nggi paga kwi’- nage, Eyo ndoonak tiyarogon kwi’ndak menggam kota paga kwi’nage, Eeke logonet,

15 It yi aap ndi aap tu ti paga nogwe, It aap inobaalombok iniki ugun nugwi, Eekwi nogo Oone nggwok paga yorage logonet,

16-18 “Aap iniki yuundurak kenok yime woraanip o. Niyo kumaarak ti, ombat abe kogwe, Mbi kumaat-kumaat nunggwi kenok, ombat abe kogwe, Eeko menggaarak o,” yinuk, It iniki lek wiiragaatak nogo nen ineenggo’lek kagak, “Yi abet yigi,” yinuk, mugurok namenggaarak kwe, Nomok togon aakumi kambit nogogwaarak wonogwe me, iya unggwogwe, Ndi, aakumi kanggo menggam aret unggwogwe, Eeko menggaarak o.
__________________________________
9:10 Ayup 28:28, Nda. 111:10, Kini 1:7

10 Talomo nen kini wuppiyareegerak wone

1 Aap Talomo nen wone alom eenu paga kini wuppiige nagagerak wone nogo yi o. Wulaga iniki warak wonage paga ogoba iniki ale’nggen eeppege menggerak kwe, Iniki lek wi negen eerit nage paga agalo iniki puru eerogo pege menggerak o.

2 Aap wi-wi aganako logonet inamendek waganggwi ti paga ambi eekkoloorak lek kagak kologo menggaarak kwe, Ndak-ndak eeppiinet nugwi paga nen perak, kanggo menggam nen inagap ndakkologo menggaarak.

3 Aap iniki abe koonak mbi abu wonogwe iinok, Aliku ALA nen mbo piigeelik wogorage menggerak kwe, It aap maluk mendek uugwe mbakwi iinok perak, wogoraga’lek mbo piige menggerak o.

4 Aap ineenggi tanep wonogwe paga mbi abu wu’no lu yogwe wonogo menggaarak kwe, Aap ineenggi omaawi kenok perak, inambi ndiinik kagak nonggo menggaarak o.

5 Aap ambi aput nen anggen put age eyom paga amendek kuwak eerogo pake nogo ti, iniki warak kogo menggaarak kwe, Anggen mbanggwi eyom paga nogo mban yege kenok perak, enggali aago wonage kogo menggaarak.

6 Aap iniki abe koonak kenok, inale’nggen mbaruwak nduk, inenggare-nggare inanobak paga yippiigo mengga kwak, inamendek abe mban wonage menggerak kwe, It maluk mendek iinok perak, aakumi maluk eeppiyoorak inikime kumaarak kagak inoone paga mban abe-abe agan nugu menggaarak.

7 Aap iniki abe koonak inoba abekwi iinok, inale’nggen mbako menggaarak kwe, It maluk mendek perak, inendage yogolik aret menggaarak.

8 “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” wone yorogwe nogo aap iniki warak nen liippogo menggaarak kwe, Aap wi wone mbangga ti, inoone lek aret ogo menggaarak.

9 Aap wi-wi aganakulik kenok ti, tu kuuri’me aret nugu menggaarak kwe, Aap wi-wi aganaka perak, at eeke nogo aakumi ineenu ogo menggaarak.

10 It aap inigen nimik agan nugwi paga maluk eerogo piinet nugu menggaarak kwe, Inagabiti mbaka’lek aakumi inaruk wakwi iinok perak, iniki kwippiinet nogo menggaarak o.

11 Aap iniki abe koonak inoone agan nugwi ti, aakumi ineenik logorak alom it aret menggaarak kwe, It aap maluk mendek kenok perak, aakumi maluk eeppiyoorak inikime kumaarak kagak inoone paga mban abe-abe agan nugu menggaarak o.

12 Neebi-keebi mbarit nogwe paga nen wone warit nogo menggaarak kwe, Nabuwa-kabuwa mbarit nogwe paga perak, wone yugu taganogo pugwi nogo obeelom eerogo pogo menggaarak.
13 It aap iniki warak nen yogwe nogo ti, yi wone ndi wone yelok kaga nen inoone yogwe aret iigo menggaarak kwe, Muun yawi pipuk aago wonage ti, iniki kole aga’lek inomarip ake punik aret menggerak.
_____________________
10:12 Yak. 5:20, 1Pet. 4:8

14 Aap iniki warak nogo nen yi wone ndi wone ineenu a’nuk porogo menggaarak kwe, Aap iniki lek wi inoone agan nugwi paga perak, it aret maluk eerogo pako menggaarak o.

15 Aap ineenggi warak inamendek nogo ti, inawi pak wurik kwak wonage menggerak kwe, It aap tebenak ineebe lek eerogo pakwi nogo ti, ineenggi lek paga nen aret lek eerogo pako menggaarak.

16 Aap iniki abe koonak nen yabu eekwi onggo kologwe ti paga ineebe ineenik aret wonogo menggaarak kwe, It aap maluk eeka inawu kologwe paga nen maluk ambinom eerit nogo logonet, ineebe maluk aret eekkologo menggaarak.

17 It aap wone mamunirogwe nogo liirogon konenggwi paga tu ineenik aganake menggim nogwe iigo menggaarak kwe, It aap inaruk wakwi nogo liippugulik kenok perak, tu nomo agan nogwe iigo menggaarak.

18 Aakumi nen inoreewi ineebi lombok inombako logonet, “Togop mbakulik o,” yogwe iinok ti, pilit aret pugunggo menggaarak kwe, It aap inoreewi inabok mbanit nugwi iinok perak, aap wi negen aret agan nugu menggaarak o.

19 Wone ambik agan nugu logonet enggela’me wone maluk inom wundi wage menggerak kwe, It wone yuurak aganake tebenogo wuppugwi nogo ti, iniki warak aret wonogo menggaarak o.

20 It aap iniki abe koonak inoone ti, mbuti perak at mendek mban kwak iya lombok wonogwe kwe, Aap maluk eeka iniki ti perak, iya lek aret wonogo menggaarak o.

21 Aap iniki abe koonak inoone paga nen aakumi ambik iniki kole eerogo piigo menggaarak kwe, Aap iniki lek wi nogo perak, iniki lek me, we aret kanggo menggaarak.

22 Aliku ALA ale’nggen inoba piige paga it aakumi ineenggi warak ogo menggaarak o. Ndi, eeppiige logonet, aaningginpaaninggin kaawak nduk, inom eeppiigeelik o.

23 Aap iniki lek wi nen maluk eeriyak inikilom mbako menggaarak kwe, Aap iniki ngget nen perak, iniki warak logorak inikilom mbako menggaarak.

24 It aap maluk mendek nen, “Ninamineeri ne agan nage,” mbakwi nogo aret inoba age menggerak kwe, It aap iniki abe koonak nogo nen perak, uugwe mbakwi nogo aret kologo menggaarak o.

25 O wiya warit wage nagaatik, nage kagak, aap maluk eeka ineebe lek aret iigo menggaarak kwe, It aap iniki abe koonak nogo perak, mondok nu’lek wonogwe iigo menggaarak.

26 Aakumi nen aap eenggi tanep mendek ambi eeruwak nduk nappegaatak kwe, eekeelik nogo ti, Anggur amburu ale mendek nunggwi iinok, ineyak ne agan nage, ka’luk inigen me unggwage kenok andi age, Eeke menggi kwak aret o.

27 It aap Aliku ALA inagabiti mbakwi paga it ndarak nggorek logorak eerogo pako menggaarak kwe, It aap maluk mendek perak, yi tahun ndi tahun eeriyak kwe, Ineenik logorak kuwagaluk eerogo pako menggaarak o.

28 Aap iniki abe koonak iniki lunik wonogwe paga inale’nggen aret mbako menggaarak kwe, Aap maluk mendek iniki lunik wonogwe ti perak, we aanom warogo aret iniki lunik menggaarak.

29 Aliku ALA eerit nage menggerak nogo it iniki abe koonak nen ndak-ndak eerit nugwi paga ineebe op wonogo menggaarak kwe, Aap maluk eeka nogo perak, eeka’lek paga ineebe lek eerogo pako menggaarak o.

30 It aap iniki abe koonak nogo ineebe mondok nu’lek wonogwe iigak kwe, It maluk eeka perak, o yime wonogo logogun lek aret o.

31 It aap iniki abe koonak nen wone yogwe ti, iniki warak ariyak wone wumbi wogo menggaarak kwe, Aakumi inambokan laganuwok nduk agan nugwi ti perak, inoone lek aret ogo menggaarak.

32 Aap iniki abe koonak nen aakumi inale’nggen mbariyak wone ineenu logonet, agan nogo menggaarak kwe, It aap maluk mendek perak, pilit wone yuurak mban ineenu logonet, agan nogo menggaarak o.

Pasal 11
1 Aaninggin wakkaga maluk kenok, Aliku ALA eebi lombok mbake menggerak kwe, Aaninggin wakkaga abe kenok perak, inikilom mbake menggerak.

2 It aap iniki tiyappakwi iinok, yini-panip inenggali aret ogo menggaarak kwe, It iniki tebenak wonogwe iinok perak, iniki warak aret eekkologo menggaarak.

3 It aap iniki koonak nogo ti, iniki koonak ti nen unde wogonake menggerak kwe, It iniki nggolawe ti, pilit wone agan nugwi paga ineebe aret lek eerogo pako menggaarak.

4 Inowak looniyak eyom ari wage kenok, “Ninamendek we aanom warogo porogo wonogoorak,” mbarugun kwe, Obeelom eerit nogwe iinok perak, kambunuk nogo menggam nogwe iyo, inili eerogo piyaagin o.

5 It aap maluk inoba lenggenggulik obeelom mban eerit nugwi kenok, Tu koonak paga nogo menggaarak kwe, it aap maluk mendek nogo perak, maluk eekwi ti nen yigeebu wuppiige menggerak.

6 Aap iniki koonak nen obeelom eerit nugwi paga inagap ndakkologo menggaarak kwe, It aap iniki nggolawe perak, iniki nengge logonet maluk eerit nugwi ti paga nen inenggaanok yilunggologo menggaarak.

7 It aap maluk mendek kanggo logonet, iniki lunik wonogwe nogo lek aret age, Ndi, “Nomaawi paga ndogop eerigin o,” yinuk, iniki koonggwi nogo lek aret age, Eeke menggerak o.
8 It aap iniki abe koonak nogo aaninggin inoba wonogwe me nen inagap ndake kagak, Inobaane’me aap maluk mendek inoba kwi’nage menggerak.

9 It Ala ineebi mbaka inoone paga it inom menggaarak ineebe nggelenogo piigo menggaarak kwe, It aap iniki abe koonak nogo perak, wone liippugwi paga inagap ndakkologo menggaarak.

10 It iniki abe koonak obeelom mban wonogwe paga o kota wonogwe abok aret inale’nggen mbakwi kwe, Aap maluk mendek kanggwi iinok, “Op kangga,” yinuk, inale’nggen nen keekok yogo menggaarak.

11 Aap iniki koonak obeelom eerit nugwi paga o kota endage tiyak ari menggerak kwe, Aap maluk mendek inoone agan nugwi paga nen perak, o kota maluk aret age menggerak.

12 Aap iniki awo kole aga’lek nogo nen inoreewi meek eerogo piinet nugu menggaarak kwe, Aap iniki koleewak kenok perak, inoone yuurak aganake kenok, tebenogo pogo menggaarak.

13 “Wone kote me, yugup o,” yoragaatak kagak, aap inamili irip paga agan nega nen ugun paganogo pit nogo menggaarak kwe, Aap wone yugu tebenogo pit nega nogo perak, kote wone tebenogo punuk wonogo menggaarak.

14 Aap ambi awuri inarum wonage lek kenok, at mendek lek aret ogo menggaarak kwe, Inaruk waka ineebe ambik nen yorogwe paga ineebe ndegenak obeelom aret wonogo menggaarak.

15 Aap ambi nen, “Kanomat an aret teenikit o,” yoge nogo Aaninggin aret oba age menggerak kwe, Aap ambi nen, “An togop eeriyak neebi,” ari kenok ti, at aaninggin oba ageelik o.

16 Kumi nggaganin inayuk warak ogo menggaarak kwe, Aap iniki worokot kenok perak, it inamendek mban ambik ogo menggaarak.

17 It aap iniki ndoobu nogo inobaalombok aret obeelom eekko’net nogo menggaarak kwe, Aap inanini ambik nogo perak, ineebe aret maluk eekkologo menggaarak.

18 It aap maluk mendek eerit nogwe onggo kologwe ti, lek ariyak mendek kologo menggaarak kwe, It aap awi yumbunit nogo mengga kwak, obeelom mban eerit nogwe onggo ti perak, mondok logorak mendek aret kologo menggaarak.

19 Aap ambi iniki koonak abet aret wonage kenok, eenik nggorek aret wonage menggerak kwe, Aap ambi maluk eeriyak mban mugurok nage kenok perak, at mbet-mbet aret kangge menggerak.

20 It aap iniki nggolawe iinok, Aliku ALA nen eebi lombok inombake menggerak kwe, It aap maluk inoba lenggenggulik kenok perak, inikilom inombake menggerak.

21 It aap maluk mendek ti, maluk onggo inoba arigin lek ti lek, arigin aret kwe, It iniki abe nogo perak, maluk onggo inoba arigin lek inagap ndarak aret logogin abet aret mbako logonip o.

22 Wam ogobak me mbuti emas pelenogo pugulik kagak pugu menggi kwak, Kwe kigirikwe kwe, iniki lek nogo togop aret menggerak.

23 It iniki abe koonak nen iniki uugwe mbakwi nogo irip paga obeelom aret ari nage menggerak kwe, Aap maluk mendek iniki lunik wonogwe ti, irip paga inanini eeppiyoorak mban inoba ari wage menggerak.
24 Aap ambi amendek yumbukyumbuk eeke menggerak kwe, amendek ambik aret age, Ndi, aap alik ambi amendek ambik wonage kwe, wogoraga’lek nggilimi kenok, eenggi lek arit unggwage, eeke menggerak.

25 Aap ambi aakumi inale’nggen mbaruwak nduk, wogorage paga amendek ambik aret wagangge, Aap ambi niyo toologo wogorage kenok, at nen niyo ndonggorogon aret nengge, Eeke menggerak.

26 Aap ambi nen mbi kungga’lek teppake kenok, aakumi nen at kugi pulunogo pogo menggaarak kwe, Kungge kenok perak, aakumi inale’nggen at oba pogo menggaarak.

27 Aap ambi obeelom eeriyak mugurok nage kenok, aakumi nen at inikilom mbako menggaarak kwe, Maluk eeriyak mugurok nage kenok perak, maluk ti nen melak togon at oba kwi’nage menggerak.

28 Aap ineenggi warak paga iniki panggonak wonogwe ti, Eyo engga mono-mono wangge menggi kwak, Yigeebu wanggo menggaarak kwe, It aap iniki abe koonak ti perak, eyo anggup awo lake menggi kwak aret logogun o.

29 Aap ambi aaganapuri naalopkaalop eerogo piige kenok, yate kwak, at o wiya ti aret kolage, Ndi, aap iniki lek wi nen aap iniki warak nogo Ayeloman ari unggwage, Eerugun o.

30 Aakumi iniki abe koonak eekwi onggo ti, eyo ki menggi kwak it mondok ineenik aret wonogwe, It aap Ala apuri aruwak nduk, eeginabit nogwe iinok, iniki warak aret wonogwe, Eeko menggaarak.

31 Aap iniki abe koonak awo nggween paga wonogo logonet, obeelom eekwi onggo eeppiyaagin lek ti lek, eeppiyaagin aret kwe, It aap Ala ineebi mbaka inom, aap maluk eeka inom, ti perak, maluk eekwi onggo abunuk aret eeppiige logogin o.

Pasal 12
1 Aap ambi nen aruk wakwi inikilom mbake kenok, yi wone ndi wone eenu ariyak inikilom mbake menggerak kwe, Aap ambi nen aruk wakwi eebi mbake kenok perak, aap ti, iniki lek wi negen aret menggerak.

2 Aap iniki obeelom nogo Aliku ALA nen ale’nggen ombake menggerak kwe, Aap inambokan lagangga nogo perak, maluk eeppege menggerak.

3 It aap maluk eerit nugwi paga iniki nu’lek eerogo pakulik kwe, It aap iniki abe koonak nogo perak, eyo omanggen kiniyak meek nu’lek menggi kwak, it togop nu’lek aret menggaarak.

4 Kwe ambi obaabut abu obeelom nogo ti, ogonggelo enggare- nggare kwak aret menggerak kwe, Kwe ambi ogonggelo enggali eerogo pit nage kenok perak, ogonggelo owa’na nenet unggwage menggi kwak aret menggerak.

5 Aap iniki abe koonak nen a’me nggelok mban eeppiinet nawok nduk, wone koonogo pogo menggaarak kwe, It aap maluk mendek perak, aakumi inambokan laganiyak koonogo punuk, eeppiinet nogo menggaarak.
________________
11:31 1Pet. 4:18
6 Aap inooruwok nduk enaako mengga kwak, aap maluk eeka inoone ti, togop aret eeppiinet nugu menggaarak kwe, It aap iniki koonak inoone yogwe paga perak, aakumi inagap ndarogo piigo menggaarak.

7 Aap maluk mendek tebenogo piigwi iinok, ineebe abu lek aret ogo menggaarak kwe, It aap iniki abe koonak awi wiganak perak, mondok nu’lek aret wonogo menggaarak.

8 Aap iniki warak ti ndak-ndak “Wi!” irogo menggaarak kwe, It aap maluk iniki nggolawe kenok perak, meek lombok eerogo piigo menggaarak.

9 Aap endage lek logonet, ayeloman wonage ti, iya aret mbako menggaarak kwe, Endage warak negen eekkolage logonet, mbi abu wonage kenok perak, meek aret mbako menggaarak.

10 Aap iniki abe koonak nen aanggumi abe logowak nduk ndegeninake menggerak kwe, Aap maluk mendek nen inaanggumi inabuwa mbakwi ti, inanini eeppiigwi ti aret.

11 Aap ambi anggween mban eebi-eeba eerit nega ti, ambi ndonggorogon nengge menggerak kwe, Aap ambi, “Yogop kwak kolaane,” mbake nogo mban mugurok nage kenok, aap ti, iniki lek yuundurak aret wonage menggerak.

12 It aap maluk mendek nen, “It maluk eeka nonggop eeppiinok inawu kologwe nogo, nit togop eeruwok lak, ao,” mbako menggaarak kwe, It aap iniki abe koonak nogo ti, eyo omanggen abe yarak logonet, anggen yege menggi kwak wonogo menggaarak.

13 It aap maluk eeka inoone maluk agan nugwi paga ineebe nggelenggologo menggaarak kwe, Aap iniki abe koonak nogo perak, aaninggin inoba arukwak nduk woppako menggaarak.

14 Aap inoone abe agan nugwi paga aakumi inale’nggen mbakwi iinok, it aret iniki ndonggo ari, Ndi, ineenggi eeppiinet nogwe paga onggo it aret inoba ari wage, Eeke menggerak.

15 Aap iniki lek wi nen, “An eerit nage ti, op aret eerit nage,” mbake kagak kwe, Aap iniki warak nen perak, aruk wakwi nogo liirogon konengge menggerak.

16 Aap iniki lek wi nogo, yogwi eebi mbake kenok, iniki mbetmbet mi’nage menggerak kwe, Aap iniki penenak nen perak, “Meek eeppanugwi yi, iya lek o,” yinuk, yaga-taga eerogo pege menggerak.

17 Aap oone abet mban ari menggerak nogo nen at enegen kegetak ndak-ndak ari menggerak kwe, Aap oone pilit pugunit nege menggerak nogo nen perak, kegetak kagak alik pugunogo ari menggerak.

18 Aap ambi oone perak togon ari menggerak nogo ti, wooluwak ndanuk togon inooko mengga kwak aret ari menggerak kwe, Aap iniki warak nen oone agan nege paga aakumi obeelom eeppiinet nage menggerak.

19 Inoone abet mban agan nugwi ti, mondok aret wonage menggerak kwe, Inoone pilit agan nugwi perak, ne ambiriluk wonagaatik, lek age menggerak.

20 It aap maluk eeriyak koonogo pugwi nogo nen aakumi inambokan laganiyak mban inikime menggerak kwe, Aakumi iniki ugun tayenak logowak nduk yoranet nugwi ti perak, inikime inale’nggen mban wonage menggerak.

21 Aap iniki abe koonak kenok, aaninggin inoba aga’lek wonogwe iigak kwe, Aap maluk eeka perak, aaninggin inoba agak eeke menggerak.

22 Inoone pilit agan nugwi ti, Aliku ALA eebi lombok inombake menggerak kwe, Inoone abet mban agan nugwi iinok perak, inikilom inombake menggerak.

23 Aap iniki penenak nen yi wone ndi wone ineenu nogo inikime tebembunuk menggaarak kwe, It iniki lek nogo nen aap wi yogo mengga kwak ugun-ugun agan nugu menggaarak.

24 Aap ineenggi omaawi nogo ti, aap nggwok ogwe iigak kwe, Aap ineenggi tanep nogo perak, aakumi inayeloman aret ogo menggaarak.

25 Aap iniki piirik logonet, aaninggin ndugu eerogo patit unggwage menggerak kwe, Aap alik ambi nen abuwa mba’nuk, wone ambiriluk ambi yoge paga ale’nggen eerogo pege menggerak.

26 Aap iniki abe koonak nogo nen oreewi tu obeelom paga wogoren nage menggerak kwe, Aap maluk mendek nogo nen perak, oreewi tu alik paga nomoneren nage menggerak.

27 Aap eenggi tanep nogo nen wari naakit mbaketak nogo wari naga’lek we aret menggerak kwe, Aap eenggi omaawi kenok perak, eerit nage paga amendek abe mban kolage menggerak.

28 Obeelom mban eerit nugwi ti paga ineenik aret kologwe, Tu abe ti paga nugwi iinok, kanggulik nabelan-kabelan aret kologwe, Eeko menggaarak.

Pasal 13
1 Wulaga ambi iniki warak kenok, ogoba nen aruk wake liippege menggerak kwe, Wulaga ambi meek eerogo piiga ti perak, aruk wakwi nogo aruk konenggeelik o.

2 Anggen abe mbanogo nunggwi kwak, aap oone abe agan nege paga obeelom eerogo patit nage menggerak kwe, Aakumi wi-wi eeginaka perak, anini nen aakumi maluk eeppiyoorak mban mbake menggerak.

3 Aap ambi ambe liirogon unde wake paga iniki liirogon aret unde wake menggerak kwe, Aap ambi oone ugun-ugun agan nege paga perak, at eebe aret lek eerogo pake menggerak.

4 Aap eenggi tanep nen uugwe mban mbarit nege menggerak kwe, enegen me lek aret age kagak, Aap yabu eeka nogo perak, iniki, “Ao,” mbaketak ndak-ndak aret kolage menggerak.

5 Aap iniki abe koonak nen pilit wone ineebi mbako menggaarak kwe, Aap maluk eeka nogo perak, inowe-inawot inenggali eerogo piinet nugwi, inendage maluk eerogo pakwi, Eeko menggaarak.

6 Aap ambi iniki abe koonak nen obeelom mban eerit nage paga eebe aret unde wakkolage menggerak kwe, Aap maluk eeka nogo nen perak, maluk eerit nage paga eebe aret maluk eekkolage menggerak.

7 Aap ambi eenggi warak yuwak nege kwe, amendek ambiriluk ambi lek aret wonage, Ndi, aap ambi nen amendek wonage kagak, lek mbaruwak eenggi melaarak nege kwe, amendek ambik aret wonage, Eeko menggaarak.

8 Aap ambi eenggi warak nen, “Neebe ili o. Neenggi wonage o,” yinuk, amendek wogorage menggerak kwe, Aap ambi eenggi lek nogo perak, “Namendek lek me, nano waagun?” yinuk, iniki ugun menggerak.

9 It aap iniki abe koonak ti, eya abinak kwindagala aago kwak menggaarak kwe, It aap maluk mendek perak, ndi nogonik kwak wonogo menggaarak.

10 Aap iniki tiyappakwi paga nen ndugwi ineenggime piigo menggaarak kwe, Inaruk wakwi konenggo menggaarak nogo perak, iniki warak aret iigo menggaarak.

11 It mbet-mbet ineenggi warak eekkologwe nogo inamendek mbet-mbet lek aret age menggerak kwe, Aap ambi nen amendek ambit nabek eekko’net unggwage ti, amendek ambi nabek nggwok aret arit lagangge menggerak.

12 It iniki lunik nogo ya langgok arit nage kenok, iniki wakkologo menggaarak kwe, Iniki uugwe mbakwi nogo aret kologwe iinok perak, eyo abe mili kwit agan lagangge menggi kwak, iniki togop aret wonogo menggaarak.

13 Aap ambi nen Ala wone mamunik meek eerogo pege paga at obaalombok aret maluk eekkolaagin kwe, Aap ambi wone yugu nogo mondok porogo wonage kenok perak, onggo abe mendek aret kolaagin o.

14 Aap iniki warak wone mamunik mugurok nogwe ti, ineenik logorak alom aret me, Kanggwi keele pugume kagak nomoninuk inili eekko’nok mbaganggo menggaarak.

15 Aap iniki warak abe ti, aakumi inikilom mbako menggaarak kwe, Aap wone yugu liippugulik kenok perak, aakumi inoone maluk inoba piigo menggaarak.

16 It aap iniki penenak nogo wone ineenu paga nen eeko menggaarak kwe, It aap wi negen perak, eerit nugwi paga iniki lek iigo menggaarak.

17 It wone yugu ndak-ndak yogolik yonggo nappiigwi iinok, aap a’nggan waganogo piinet nugu menggaarak kwe, Wone yugu ndak-ndak yaga yonggo nappiigwi iinok perak, aakumi iniki kwippiinet nogo menggaarak.

18 Aap ambi nen aruk wakwi nogo mbo pege paga eenggi lek age, enggali age, eeke menggerak kwe, Aap ambi nen aruk wakwi nogo liippege kenok perak, at ayuk wuko menggaarak.

19 It aap iniki uugwe mbakwi nogo ndak-ndak arit nage kenok, iniki ale’nggen mbako menggaarak kwe, It aap iniki lek wi nogo nen perak, maluk mbo puurak ineebi lombok mbako menggaarak.
20 Aap ambi nen aap iniki warak imbirak kunggolage kenok, at iniki warak aret age, Ndi, aap ambi nen aap wi negen imbirak kunggolage kenok perak, at eebe aret maluk eekkolage, Eeko menggaarak.

21 Aaninggin-paaninggin nogo nen it aap maluk eeka mugurenmagaren nege menggerak kwe, Iniki ale’nggen obeelom logorak nogo nen aap iniki abe koonak inoba arikit nduk muguren nege menggerak.

22 Aap abe nogo nen eyate ombowologwe inake piinok nage menggerak kwe, Aap maluk eeka amendek nogo perak, aap iniki abe koonak inake teppiinok nage menggerak.

23 Aap ineenggi lek inanggween we wonage ti, mbi-mbiingga kunik aret logorak kwe, It aap a’me nggelok eeppiigulik nen, “Yabu eerugup o,” yogwe paga yarak lek aret wonage menggerak.
24 Aap ambi nen apuluk yawi waka’lek paga apuluk eebi lombok mbake menggerak. Aap ambi apuluk abuwa lombok mbake kenok perak, apuluk iniki koonnaruwak nduk, yawi liirogon aret wake menggerak.

25 Aap iniki abe koonak nogo nen inambi ndinggik-ndonggok nunggo menggaarak kwe, Aap maluk eeka nogo perak, mbi abu nen wo’no lu agan nugu menggaarak.

Pasal 14
1 Kwe iniki warak nen at awi wurik nogo liirogon ndegenggolage menggerak kwe, Kwe iniki lek wi negen kenok perak, at lombok nen at awi wurik nogo minogo pake menggerak.

2 Aap koonak eeka nen Aliku ALA agabiti mbake menggerak kwe, Aap eeriyak kagak nggolawe eeka nogo nen perak, Ala meek mbake menggerak.

3 Aap iniki lek wi inoone agan nugwi ti, inamborowak paga wakkoloorak inake muun yawi kwak wonage menggerak kwe, Aap iniki warak nen perak, inoone abe agan nugwi paga nen inagap ndakkologo menggaarak.

4 Lembu lek kenok anggen mbanogo nunggulik aret kwe, Lembu inomaawi eekwi paga nen anggen ambik mbanogo nunggo menggaarak.

5 Aap enegen abet kenok yaga nen ari ti, pilit ariilik lek kwe, Enegen abet kegetak kwe, pilit pugungga nen ari ti perak, pilit aret pugunit nage menggerak.

6 Aap wone yelok kaga nen yi wone ndi wone mbet-mbet aret ineenu ogo menggaarak kwe, Aap meek eerogo piiga nen perak, “Niniki warak eekkolaawok,” mbarit nugwi kwe iniki warak eekkolaga’lek aret menggaarak.

7 Aap iniki lek wi nogo agan nege paga wone ambi kineenu ariyak lek me, mbo punuk mbaganggo logonip o.

8 Aap iniki warak nen iniki penenak logonet eeke ti, at eerit nage nogo liippege menggerak aret kwe, Aap iniki lek wi negen eerit nage ti, aakumi inambokan laganikit nduk, pilit agan nege menggerak.

9 Aap iniki lek wi nogo nen inomaluk lek eerogo piyoorak inake warogo wogoriyak i’ndok kanggo menggaarak kwe, It aap iniki koonak nen perak, “Ninomaluk lek eerogo pinanuwak lak ao,” mbako menggaarak.

10 Aap iniki wakko’net unggwage alom nogo inalitak lombok liippakwi, Ndi, iniki ale’nggen kogwe nogo kunduk, aap alik ambi inom kogolik inalik mban aret kogwe, Eeko menggaarak.

11 Aap maluk mendek inawi wurik nogo ti, mi-mi wambigin kwe, It aap iniki koonak inawooliya wurik perak, mondok aret logogin o.

12 Aakumi nen, “Tu yi abe me op aret nogo ogoorik o,” mba’nuk nogwe kwe, Nogo logonet, irip paga kanggo menggam aret ari nogo menggaarak.

13 Inikime nen andi kogo logonet, inambe paga i’ndok kanggwi, Ndi, inale’nggen mbakwi iigak, irip paga iniki puru ari, Eeko menggaarak.

14 It wone yugu mbo pega nen anggen maluk mendek aret mbanggologwe, Ndi, it aap abe mendek nen anggen abe mendek aret mbanggologwe, Eeko menggaarak.

15 Aap iniki yuundurak nogo nen yi wone ndi wone ugun aret wagangge menggerak kwe, Aap iniki penenak nen perak, liippunuk eerit nage menggerak.

16 Aap iniki warak nogo nen, “Maluk eeriyak neebi o,” yinuk, ogole mbagangge menggerak kwe, Aap iniki lek wi nogo nen perak, anini mbet-mbet mi’na’nuk ugun eerit nage nagaatik, “Op eeki,” yinuk, puk aret age menggerak.

17 Aap inanini mbet-mbet wungga nogo nen aap wi negen aret eerit nogwe, Ndi, aakumi maluk eeppiyoorak kote koonogo pugwi iinok, aakumi nen ineebi lombok inombakwi, Eeko menggaarak.

18 Aap iniki yuundurak ti, it wi negen eekwi ti aret yate kwak kologo menggaarak kwe, Aap iniki perenak perak, nggarenggare yippiigo mengga kwak, yi wone ndi wone ineenu ogo menggaarak.
19 Aap maluk mendek nen aap abe inabu’me tebe yi unggwogwe, Aap maluk eeka nen aap iniki abe koonak inaru ngga’nggi paga ari nanuk nggino yorogwe, Eeko logogun o.

20 Aap ineenggi lek nogo aakumi abok nen ineebi inombako logonet, inom menggaarak nen kunduk, ineebi lombok inombako menggaarak kwe, Aap ineenggi warak nogo perak, inoreewi ambik aret wonogo menggaarak.

21 Aap ambi nen ore meek mbake ti, maluk aret eeke menggerak kwe, Aap ambi nen it aap tebenak mendek inabuwa mbake nogo perak, at ale’nggen nggwok aret mbake menggerak.

22 It aap maluk eeppiyoorak kote koongga ti, tu kobak ari nogolik mbakop? Tu kobak ari nogo menggaarak aret kwe, It aap obeelom eeppiyoorak mban koongga perak, aakumi nen it inabuwa mbakwi, yoragaatak liirogon eekwi, Eeko menggaarak.
_________________________________________
14:12 Kini 16:25

23 Anggon-panggon kagak eekwi paga ambi eekkologo menggaarak kwe, Inoone paga mban agan nugwi kenok perak, ineenggi lek aret eerogo pako menggaarak.

24 Aap iniki warak nen iniki warak logonet eekwi paga inendage tiyappiigo menggaarak kwe, Aap iniki lek wi nen perak, wi negen eerit nugwi paga wi aret inombako menggaarak.

25 Aap enegen kenok abet mban ari paga aakumi inagap ndake menggerak kwe, Aap enegen kenok pilit pugungga nen pilit pugunit nage paga aakumi inagap mbugunogo piinet nage menggerak.

26 Aap ambi Aliku ALA ayuk wuke ti, pak wurogo pereegi kwak aret me, At apuri ineebe op logowok nduk, time aret ari unggwogo menggaarak o.

27 Aliku ALA ayuk wukwi ti, aakumi ineenik eeginaka alom aret me, Mugurok nogwe iinok, kanggwi ageele nen yilunogo piyaagin lek.

28 Aakumi ambik aap endagembogut abu’me wonogwe iinok, at endage tiyak ari menggerak kwe, Aakumi at abu’me wonogwe lek iinok perak, endage lek aret age menggerak.

29 Aap ambi anini mbet-mbet wungga’lek tebenogo punuk wonage kenok, at iniki warak aret menggerak kwe, Aap ambi mbet-mbet anini wungge kenok perak, iniki lek wi negen aret kin eerogo patit nage menggerak.

30 Aap iniki ugun tayenak wonage paga eebe omaawi aret eerogo pege menggerak kwe, Aap ambi eeke paga, “An togon eerikit lak, at mban eeke, ao,” mbarit unggwage paga perak, owa’na nenet unggwage menggerak.

31 Aap ambi nen aap ineenggi lek nogo tebenogo piige kenok, at ogobakkigirogo piyareegerak nogo aret meek eerogo pege menggerak kwe, Aap ambi nen it aap eekkoloorak meek nogo inabuwa mbake kenok perak, Ala aret ayuk wuke menggerak.

32 It aap maluk eeka nen maluk eerit nugwi paga it ineebe aret nggelenggologo menggaarak kwe, Aap iniki abe koonak nogo perak, kambemenggaarak kwe, obeelom eerit nugu logomenggaarak me, ineebe obeelom aret logogun o.

33 Iniki warak nogo aap wone mbet-mbet yelok kaga inikime puk ari unggunuk wonage menggerak kwe, Aap iniki lek wi negen kenok perak, iniki warak nogo inikime wonageelik o.

34 Aakumi ambi mendek nen obeelom mban eerit nugwi paga it mendek inendage tiyak ari menggerak kwe, Maluk eerit nugwi paga perak, inendage maluk aret age menggerak.

35 Aap endagembogut nen awot ambi iniki warak wonage kenok, iniki ale’nggen mbake menggerak kwe, Eerit nage paga enggali eerogo pege kenok perak, anini oba pege menggerak.

Pasal 15
1 Wone onggo yanggorogon ari paga at anini wungge nogo tebenogo pege menggerak kwe, Oone omaawi paga wone onggo ari kenok perak, anini nogo abunuk mi’nage menggerak.

2 Aap iniki warak oone nogo ti, ineenu ariyak mendek wundi wage menggerak kwe, Aap wi negen oone nogo ti, iniki kobak eerogo piyoorak mendek mban wundi wage menggerak.

3 Aliku ALA enegen yi o ndi o abok aret wonage logonet, Aap maluk mendek inom, aap obeelom mendek inom, enegen liippiige menggerak o.

4 Inoone yanggonak yogwe paga eyo ki lagangge menggi kwak, aakumi obeelom eerogo piigo menggaarak kwe, Inambokan laganuwak nduk agan nugwi paga perak, aakumi iniki andi eerogo piigo menggaarak.

5 Aap iniki lek wi nen ogoba aruk wake nogo, eebi lombok mbake menggerak kwe, Ogoba nen aruk wake nogo liippege kenok perak, iniki warak aret kogo menggaarak. Amsal 1245

6 Aap iniki abe koonak ame yi mendek ndi mendek ambik wonage menggerak kwe, Aap maluk eeka nen perak, inawu kologwe nogo paga maluk aret inoba kwippako menggaarak.

7 Aap iniki warak nen agan nugwi paga yi wone ndi wone ineenu eeppiinet nugu menggaarak kwe, Aap iniki lek wi kenok perak, togop eekulik o.

8 Aap maluk mendek nen ake warogo Aliku ALA wogogwi nogo, at eebi lombok mbake menggerak kwe, Aap iniki koonak nen tamban eekwi iinok perak, koneniyak inikilom mbake menggerak.

9 It aap maluk mendek nen eerit nogwe nogo Aliku ALA eebi lombok mbake menggerak kwe, It aap obeelom eeriyak mugurok nogwe iinok perak, iniki kunik lombok aganake menggerak.

10 It tu abe kagak nomoninuk alik paga mugurok nogwe iinok, iniki koonnaruwak nduk aaninggin lombok inoba kwi’nage, Ndi, it aap inaruk wakwi nogo ineebi mbakwi iinok, aret kanggwi, Eeko menggaarak o.

11 Aakumi kambunuk nogo menggam inom, ineebe lek ogo menggam inom, tu paarak mban wonage kenok, Aliku ALA nen liippiige menggerak me, Aakumi iniki mbakwi ti, abunuk liippiige menggerak o.

12 Aap meek eerogo piiga ti, aap nen aruk wakwi koneniyak eebi mbake menggerak me, At nen aap iniki warak wonogwe me, inom wone mbani noorak eebi mbake menggerak.

13 Aap iniki ale’nggen wonage paga etenggen eya eerak wonage menggerak kwe, Iniki andi wonage paga perak, lambi-lambe aago menggerak o.

14 Aap wone yelok kaga nogo nen yi wone ndi wone eenu eekkoloorak mbake menggerak kwe, Aap iniki lek wi nen perak, iniki kobak eerogo piyoorak wone mban at ambi kwak nenet nage menggerak.

15 Aap tebenak wonogwe nogo ko’lu-kii’me aaninggin inoba luurik mban wonage menggerak kwe, Aap iniki ale’nggen wonage paga ko’lu-kii’me i’ndok nggi ari mban wonage menggerak.

16 Aap ambi amendek mbuura’- luk wonage kagak, Aliku ALA agabiti mbake menggerak ti, obeelom aret kwe, Aap amendek ambik wonage logonet kwe, “Nonggop aremenggi?” yinuk, iniki piirik mban wonage ti perak, maluk aret o.

17 It aap niniki-kiniki kunik logonet, mbi-mbiingga mban nunggo logorak ti obeelom aret kwe, Neebi-keebi yogo logonet, inaanggo amok warak wappunuk larogo nugwi ti perak, maluk aret o.

18 Aap anini mbet-mbet wungga nogo nen ndugwi puwak nduk eerogo piinet nage menggerak kwe, Aap anini mbet-mbet wunggeelik yanggonak nogo nen wone wakwi nogo lek eerogo piige menggerak.

19 Aap eenggi tanep nen eerit nage nogo ti, tu alok nombanak kwak wonage menggerak kwe, Aap iniki koonak nen eerit nage nogo perak, tu abe yarak kwak wonage menggerak.

20 Apuluk iniki warak wonage paga ogoba iniki ale’nggen eeppege menggerak kwe, Wulaga iniki yuundurak wonage paga agalo meek eerogo pege menggerak.

21 Aap iniki yuundurak nogo nen wone kobak eeriyak mendek mban koneniyak inikilom mbake menggerak kwe, Aap iniki warak nen perak, tu koonak paga nage menggerak.

22 Aap ambi aakumi inom wone liirogon koombunuk eekeelik kenok, at eeriyak mbaketak nogo lek aret age menggerak kwe, “Yogop eeruwok o,” yinuk, inom koombunuk eeke kenok perak, a’me aret nggelok ari menggerak.

23 Aap ambi wone onggo lik togon yorage nagaatik, iniki ale’nggen mbake menggerak me, Wone yuurak age kenok, ndakndak yoroorak ti mondok obeelom aret o.

24 Aap iniki warak ineenik aganaburak tu ti, ogu paga aakumi kambunuk nogo menggam lek o. Ata, tu agi paga wonage menggerak o.

25 Aap iniki tiyappake awi wurik ti, Aliku ALA nen minogo pege menggerak kwe, Kwe nanu anggween mbanak kuli ogoorak nogo ya langgok eerogo pukwak, arum menggerak.

26 It aap maluk mendek nen eeriyak koonogo pugwi ti, Aliku ALA eebi lombok mbake menggerak kwe, Aap iniki kikak naka’lek nen eeriyak koonogo pugwi perak, Ala inikilom mbake menggerak.

27 Aap ambi, “An mban kolaakit,” mba’nuk, ko’net nage paga akwe-apuri maluk eerogo piige menggerak kwe, Aap ambi, “Mage yugume eeriyak wu wo’niriyak neebi,” mbaka nogo perak, eenik aret logogin o.

28 Aap iniki abe koonak nen wone onggo yuurak kenok, oone yungguppunuk ari menggerak kwe, Aap maluk mendek nen perak, oone maluk ugun-ugun kilirogo wumbit nage menggerak.

29 Aap maluk mendek ti, Aliku ALA imbirak lambunik lek ndarogon menggerak kwe, Aap iniki abe koonak nen tamban eeke kenok perak, at aruk liirogon aret konengge menggerak.

30 Inetenggen eya aago wonogwe iinok, inale’nggen age, Obeelom wone konenggwi paga inoba tayik-tayok nage, Eeke menggerak.

31 Aap ambi eebe op logowak nduk, aruk wakwi nogo liirogon konengge kenok, Iniki warak me, aap iniki warak inenggela’me logorak op aret o.

32 Aap ambi iniki koonnaruwak nduk wone yogwi kwe, “Ti iya lek o,” yinuk, mbo pege kenok, at eebe aret eebi mba’nuk mbo pake menggerak kwe, Aap ambi nen aruk wake nogo liippege kenok perak, wone ambinom eenu eekkolage menggerak.

33 It aap Aliku ALA inagabiti mbakwi paga iniki warak logorak mamunggologwe, Ndi, iniki tebeppatiyak aa’nduk mamunggo’nok, inayuk wuriyak mendek mamunggologwe, Eeko menggaarak o.

Pasal 16
1 Aakumi nen eeriyak inikime koonogo pogo menggaarak kwe, Eebe eeriyak perak, Aliku ALA nen aret, “Eeriyak op o,” yinuk, yorage menggerak.

2 Aakumi nen, “Nit eekwi abok aret op eerit nogo ogoorik o,” mbako menggaarak kwe, Aliku ALA perak, alom ngge eeruwok nduk koonggwi nogo abok aret liippiige menggerak.

3 Kit eeriyak koonggwi nogo abok aret Aliku ALA wogo’nuk wonogwe kiinok, Kit koonggwi nogo abok aret a’me aret age kaamunggup o.

4 Yi mendek ndi mendek eeriyak koonggwi nogo abok aret aakumi nen, “Ti yogop nduk eeruwok o,” mba’nuk eerit nogwe nogo Aliku ALA nen waganogo at eeriyak mbaketak mban eerit nage, Ndi, it aap maluk mendek kunduk, aakumi aaninggin inoba eeppiyoorak eyom paga, it maluk mendek ti inake eeppiyoorak nduk, pipuk eerogo piige, eeke menggerak.

5 Aap iniki tiyappakwi abok aret Aliku ALA nen eebi lombok mbake menggerak me, Aap ti, maluk onggo eeppiyaagin lek ti lek, eeppiyaagin abet aret mbako logonip o.

6 It aakumi nen Aliku ALA iniki kunik eekwi, Yegetak liirogon mban eerit nugwi, Eekwi paga Aliku ALA nen inomaluk lek eerogo pege menggerak. Ndi, Aliku ALA inagabiti mbakwi paga maluk ogole nen mbaganggo menggaarak.

7 Aap ambi eerit nage nogo Aliku ALA inikilom mbake kenok, Aap ti, awim kunduk at imbirak lambunik obeelom logowak nduk eeppege menggerak.

8 Aap a’me nggelok eeppiinet nage logonet, amendek mbuuluk kuwak eekkologwe ti, op aret kwe, Aap wi-wi eeginabit nage logonet, amendek ambik kuwak eerogo pake kenok ti perak, maluk aret o.

9 Aakumi inikime nen, “Yogop eerikit, ndogop eerikit,” mbako menggaarak kwe, Aliku ALA nen perak, “Ti eeppunuk ti ee’nip o. Ti eeppunuk ti ee’nip o,” yinuk, koonogo yorage menggerak.

10 Aap endagembogut nen Ala kwak wone lengganogo yorage menggerak me, Eekaatak liippunuk, aakumi inowak loongge logowak o.
11 Aaninggin abe wakkaga inom, kuli a’me ari naga inom, nogo ti, Aliku ALA unde wonage, Ndi, ndak-ndak age lek kenok, yugum mbuulogwe ambi pegak eekwi yonggolak menggerak abok aret nogo ti, at nen mban ogobakkigirogo pege, Eereegerak.

12 Aakumi obeelom mban eerit nugwi paga aap inendagembogut wone lengganogo yorogo menggam omaawi menggaarak me, It aap inendagembogut nen aap maluk eerit nugwi nogo ineebi lombok mbako menggaarak.

13 Aakumi inoone abet mban yogwe iinok ti, it aap inendagembogut inale’nggen mbakwi, It aap wone ndak-ndak yogwe iinok ti, iniki kunik eeginakwi, Eeko menggaarak.

14 Aap endagembogut nen aap ambi anini mbake ti, at wariyak ari kenok, yonggo wage menggi kwak aret kwe, Aap iniki warak nogo nen at anini mbake nogo lek eerogo pege menggerak o.

15 Aap endagembogut enete eya aago wonage kenok, “Nili yigin, kagi,” mbakwi, O kibi wonagaatik, ndugwi ogom eeke kenok, inale’nggen mbakwi kwak, aap endagembogut inabuwa nen obeelom eeppiige kenok, inale’nggen mbakwi, Eeko menggaarak.

16 Mbuti perak waganggwi ti, op negen kwe, yi wone ndi wone alom ineenu ariyak ti perak, iya o. Mbuti emas waganggwi ti, op negen kwe, iniki warak ariyak ti, iya lombok o!

17 It aap iniki koonak nogo eerit nogo logonet, maluk kenok, ogole nen mbaganggwi, Ndi, it aap liippunuk eerit nogwe nogo ti, iniki aret liirogon unde wakkologwe, Eeko menggaarak.

18 Aa’nduk iniki tiyappatit nogo nagaatik, irip paga eebe aret lek eerogo pakwi, Aa’nduk, “Wi!” niraawak nugu nagaatik, irip paga yigeebu aret wambi nogwe, Eeko menggaarak.

19 Aap iniki tebenak logonet, aap tebenak mendek inenggela’me logorak ti, op aret kwe, Aap iniki tiyanak inom logonet, kugun wogo tumburogo nunggwi ti perak, maluk aret o.

20 Aap ambi nen wone at mamunege nogo liippege kenok, obeelom aret eekkolage, Ndi, aap ambi iniki Aliku ALA oba panggombege kenok, ale’- nggen aret mbake, Eeke menggerak.

21 Aap iniki warak kenok, “Wone mbet-mbet yelok kaga o,” yinuk, yogwe, Ndi, aap wone kigirikwe ari paga nen, “Aap ti, abet aret ari,” mbakwi, Eeko menggaarak.

22 Aap iniki warak wonage kenok ti, ineenik logorak alom porogo wonage me, at ale’nggen paga nege menggerak kwe, Aap wi nen iniki lek negen eerit nage paga onggo maluk aret oba pake menggerak.

23 Iniki warak nen aap oone liippunuk yuwak nduk eeppege, Ndi, oone nabek togon mamunirage paga wone mbet-mbet waawak nduk, eeppege, Eeke menggerak.

24 Wone abe agan nugwi ti, nggiin amburu nggi agan wangge menggi kwak aret me, Konenggwi kenok, iniki eya arit nage, obat kwak inowak enoona obeelom arit nage, Eeke menggerak.

25 Aakumi nen, “Tu yi paga op aret nogo ogoorik o,” mbakwi kwe, Nogo logonet, kanggo menggam aret ari nogo menggaarak.

26 Mbi abu age kenok yabu eeriyak aganake menggerak me, Aap yabu eeka nogo mbi nunggo logowok nduk, yabu eeko menggaarak.

27 Aap maluk mendek nen ore ambi maluk eeppikit nduk wakkenet unggwage, Kani omoonuk nen nenet nage menggi kwak, at oone togop aret agan nage, Eeke menggerak.

28 Aap iniki worokot nen ndugwi puwak nduk eerogo piige, Oreewi inom kunik nogo inabok mbanit nage paga mbugunogo mappiige, Eeke menggerak.

29 Aap ogogumbuk nogo nen oreeluk ambokan lagangge nagaatik, At eebe wonok tu maluk me pi nage menggerak.

30 Aap ambi nen enegen nimik ari kenok, at maluk eeriyak koongge yelok kogwe, Ndi, aap ambi nen ambe kamuk ari kenok, iniki alik ambi koombunuk ari mbakwi, Eeko menggaarak.

31 Ineeruwak kenen wonage kenok ti, obeelom mban eerit nugwi iigak, wundeegerak me, Nggare-nggare abu kigirikwe yirik kwak aret wonage menggerak.

32 Aap wakaa’ngget ti iya negen kwe, aap anini mbet-mbet wunggeelik yanggo yinuk wonage ti perak, abu iya o. Ndi, aap ambi omaawi ambik nen o kota ambi tebenggola unggwage kenok ti, iya aret kwe, Aap ambi anini mi’nage kenok tebenogo pege ti perak, mondok iya lombok o!

33 Ta mippuurak kin kaawok nduk iri’ngga mbanak waganggo menggaarak kwe, “Ti aret wamen o,” yinuk, yorage menggerak nogo ti, Aliku ALA nen aret o.

Pasal 17
1 Kiniki ugun tayenak logonet mbi abuk mban nunggo logorak ti op aret kwe, Wone-wone yogo logonet, laago nggwok larak nunggo logorak ti perak, maluk aret o.

2 Aap ayeloman iniki warak ambi nen wulaga ambi ogoba enggali eerogo pit nage nogo liirogon arum wonage kenok, Ogoba nen eyate apuri tumburirage logonet, at inom aret wogorigin o.

3 Kani eyak paga mbuti perak abut mbanggwi, Kani aganggen paga mbuti emas abut mbanggwi, Eeko menggaarak kwe, Aliku ALA nen perak, Aakumi iniki abut mbangge menggerak.

4 Aap maluk mendek nen inoone maluk yogwe nogo inaruk konenggwi, Aap pilit pugungga nen aakumi maluk eeppiyoorak yogwe nogo liippugwi, Eeko menggaarak.

5 Aap ambi nen aap ineenggi lek mendek nogo miyuk-meya eerogo piige kenok, at ogobakkigirogo piyareegerak nogo aret meek eerogo pege menggerak. Aap ambi nen aakumi maluk inoba aremenggerak me, “Op togon eeki,” yinuk, ale’nggen mbake kenok, at yemenggerak onggo oba arigin lek ti lek, oba arigin aret o.

6 Aap inanggok inenggare-nggare mendaarak ti, inombowologwe aret. Ndi, wologwe nen iya inombakwi nogo ti, inogobamini aret.

7 Aap wi nen inoone abe mendek yogolik me, Aap inayuk warak nen inoone pilit ti nonggop togon yuurak mbakop? Meek aret o.

______________
16:25 Kini 14:12
8 Mage yugu kagak eeruwok nduk, wu wogorogwe nogo ti, Inili eeka aret mbakwi me, Wogorogwe iinok, eerit nugwi abok aret A’me mban arit nage menggerak.

9 Aap ambi nen at maluk eeppege kwe, “Op aret o,” yinuk, puk age kenok, at nabuwakabuwa mbakwi nogo aret mugurok nage menggerak kwe, Aap maluk eeppege nogo nen ambinom mban eeppit nage kenok perak, at ore nogo aret ogoorogo pege menggerak.

10 Aap iniki warak kenok, wone ne ambit paga aruk waremenggaarak aret liippege menggerak kwe, Aap iniki lek wi kenok perak, ne 100 kuli yawi waremenggaarak kwe, liippegeelik aret o.

11 Aap iniki maluk kenok, wone yugu eeriyak eebi mba’nuk, maluk eeriyak mban mugurok nage menggerak me, Iniki koonnaruwak nduk, aap inanini ambik at owagam nappiya wogo menggaarak.

12 Nggwiya aagalogwe piginakwi iinok, inagalo ngguk agan aap inom lambunggwi iinok ti, aaninggin negen aret kwe, Aap wi nen iniki lek nogo mendek eerit nage kagak aruk wariyak perak, aaninggin mondok iya aret o.

13 Aap ambi nen at obeelom eeppege kagak onggo maluk aret eeppege kenok, At ame maluk mban aret wonage logogin o.

14 Ndugwi puwok nduk, eekwi nogo ti, niyo narak paarogo pugwi kwak aret me, Wone-wone yogwe nogo ndugwi puurak awo aga’lek kagak, mbo pogo logonip o.

15 Aap maluk eekerak kagak, “Eerulik o,” yogwi, Maluk eerulik aap abe kagak, “Maluk eekendak o,” yogwi, Eekwi ti, Imbirak Aliku ALA nen eebi lombok mbake menggerak.

16 Aap wi nogo nen Iniki warak ariyak uugwe mbaka’lek logonet, Wu eenggime porogo wonage nogo ti, Aanom warogo aret porogo wonage menggerak.

17 Aap ambi aaninggin at oreeluk oba age nogo, imbirak ndakndak kaawak nduk nda’nagagerak me, Nano mendek oreeluk oba agak eeke kenok, “Nawuluk kwak me,” yinuk, at mbo pegeelik iniki kunik mban aret eeke menggerak o.

18 Aap ambi at ore yoge logonet, “Ndogop eeruwok o,” yinuk, wone perak togon koonogo pege, “Kat koba wonage nogo an aret teenikit o,” yoge, Eeke kenok, Aap ti iniki kole aga’lek aret wonage menggerak.

19 Aap ambi nen wone wariyak inikilom mbake kenok, at maluk eerit noorak nogo inikilom mbake, Aap ambi nen eenggi warak tiyappege kenok, aap kiraaka wiirage kwak aret eeke, Eeko menggaarak.

20 Aap ambi iniki nggolawe kenok, at obeelom eekkolaga’- lek aret wonage, Ndi, aap ambi oone mbere ari kenok, at nen aret maluk oba kwippake, eeko menggaarak.

21 Aap ambi aput wi negen eerit nage paga ogoba iniki puru eerogo pege, Ndi, wulaga iniki lek wi ogoba nogo ti, iniki ale’nggen lek aret wonage, eeke menggerak.

22 Aap iniki ale’nggen mbakwi ti, obat nunggwi paga obeelom mengga kwak aret wonage menggerak kwe, Ale’nggen lek iniki puru aago wonage kenok perak, eebe wono eerogo patit unggwage menggerak o.

23 Aap ambi eekerak onggo oba puurak yugu nogo eeppukwak wu kumaarogo wogogwi nogo Aap maluk mendek nen kolage menggerak.

24 Aap wone yelok kaga nogo nen iniki warak ariyak nogo mban koonit nege menggerak kwe, Aap iniki lek wi negen nogo perak, “O nggween irip me time ndogop kwak pit nane,” yinuk, iniki koonogo nappit nege menggerak.

25 Wulaga iniki lek wi negen eerit nege paga ogoba iniki andi eerogo pege, Ndi, eerit nege paga agalo nen, “Naagaluk abe ndareegibok, ao,” yinuk, iniki warogo pake, Eeko menggaarak.

26 Aap maluk eeka’lek obeelom wonage kagak, maluk onggo eeppugwi, Aakumi inoweewi koonak eeppiigwi iigak, yawi inookwi, Eeriyak ti, maluk aret o.

27 Aap yi wone ndi wone alom eenu nogo nen oone liippunuk ari, Aap iniki warak nogo nen iniki yungguppegak ari, Eeko menggaarak.

28 Aap iniki lek wi aret kwe, puk wonage kenok, iniki warak ombakwi, Ndi, oone lek wonage kenok, iniki ngget ombakwi, Eeko menggaarak.

Pasal 18
1 Aap ambi oreewi inom ogoorak logonet, at eeriyak uugwe mbake nogo mban eerit nage, Aakumi iniki koleewak nen eeriyak op mbakwi nogo yogwi iinok, anini mi’nage, Eeke menggerak.

2 Aap iniki lek wi nogo nen yi wone ndi wone eenu ariyak nogo eebi mbake logonet, At iniki koongge nogo mban tiyappit noorak inikilom mbake menggerak.

3 Aap maluk eeriyak inikilom mbakwi nogo nen aakumi meek eerogo piyoorak kunduk inikilom aret mbakwi, Ndi, aap endage maluk age kenok, kunume-oome at abok mban agan nugwi, Eeko menggaarak.

4 Aakumi inoone yogwe ti, niyo aloboguk kwak wonage menggerak me, Aap iniki warak nen agan nugwi nogo ti, niyo eneeri mili kilakila wundi wage menggi kwak aret wonage menggerak.

5 Aap maluk mendek inom a’nuk, inaana’le mbanggwi, Ndi, aap maluk eeka’lek ugun wonogwe iigak, “Maluk eekotak o,” yinuk, yorogwe, Eekwi ti, maluk aret o.

6 Aap iniki lek wi oone paga nen, “Kinoone yi-wu yo’ninip o,” agan nege, Oone agan nage paga yawi nukko’net nege, Eeke menggerak.

7 Aap iniki lek wi nogo oone paga nen at eebe aret lek eerogo pake, Oone ari paga nen keele pugu kwak yilunggolage, Eeke menggerak.

8 Aap ambe irip paga wonok nege ti, ombat tele kwak aret wonage me, Aap ambi wone ti konengge kenok, inikime mondok ya’nari wangge menggerak.

9 Aap yogaatak liirogon eekeelik awuluk kwak ti, yi mendek ndi mendek pup eerogo pega ti aret.

10 Aliku ALA endage ti, o nggorek omaawi wurik kwak aret wonage me, Aap iniki abe koonak nogo nen mbe agan time unggwi na’nuk, ineebe obeelom aret wonogo menggaarak o.

11 Aap ineenggi warak nogo nen inamendek ambik wonage ti, O kota yugum pak tiyarogon wurik kwak wonage mbako menggaarak.

12 Aap ambi aa’nduk iniki tiyappatit nege kenok, peebi endage maluk age menggerak kwe, Ndi, aap ambi aa’nduk iniki tebeppake kenok perak, peebi ayuk wuko menggaarak.

13 Aap ambi wone awo aruk liirogon konengga’lek logonet wone onggo mbet-mbet ari ti, Aakumi nen, “Wi negen agan nege kenggali o,” yinuk, yogo menggaarak o.

14 Aap ambi kugi andi eeremenggerak kwe, iniki nen, “An kambuurak neebi,” mbake kenok, obeelom aret age menggerak kwe, Aap ambi, “Kambuurak kugi aret kunggirak kagi,” mbake kenok perak, ta nen obeelom eerogo pigin mbakop? Lek aret o.

15 Aap wone yelok kaga nogo nen yi wone ndi wone alom ineenu eekkologwe, Aap iniki warak nogo nen yi wone ndi wone ineenu aruwak nduk, inaruk konenit nugwi, Eeko menggaarak.

16 Aap ambi nen aap nggwok ambi yori ungguurak uugwe mbake nogo, amendek wogoremenggerak paga tu mbininogo pege, Wogoremenggerak paga at nen wonok aap nggwok nogo owagam pi unggwage, Eeke menggerak.

17 Aap ambi owak loonggo logonet, peebi yoriyak awo kagak, aa’nduk yogwi inoone nogo ti abet aret mbake menggerak.

18 Wone wakwi iinok, “Alom ta eekerak?” kin kaawak nduk mbere mbanggwi, Mbere mbanggaatak inoba age kenok, wone wakwi nogo lek aret age, Eeke menggerak.

19 O kota ambi omaawi ambik tebenogo puurak ti op negen kwe, Aap ambi ore nen iniki warogo pegetak nogo iniki yanggonogo puurak ti perak, meek lombok aret o. Wone wakwi nogo ti, aap nggwok owa’nagat tu unggwogo menggam nowa’mbit-kowa’mbit eerak menggi kwak aret o.

20 Mbi ndonggorogon nenok, “Abu aret nonggo o,” yogo mengga kwak, wone yorogwe paga, “Op togon yorogo o,” yinuk, yogo menggaarak. Ndi, wone yoragaatak ndak-ndak eekwi iinok, iniki tayok ari menggerak.

21 Inoone agan nugwi ti nen aakumi ineenik eerogo piige, inoorogo piige, eeke menggerak me, It aap inoone agan nugwi inikilom mbakwi ti, irip paga inoone yemenggaarak onggo ndakndak aret kologo logogun o.

22 Aap ambi nen akwe kolage kenok, abe mendek aret kolamenggerak me, Aliku ALA nen ale’nggen eeppege logogin o.

23 Aap eenggi lek nogo nen, “Nabuwa ket o,” yinuk, yoranet nege menggerak kwe, It aap ineenggi warak nogo nen perak, wone onggo panggok togon yorogo menggaarak.

24 Aap ambi oreewi ambik wonogwe kwe, ambi oba age kenok perak, mbo punuk mbaganggo menggaarak. Ndi, aap ambi owe-awot iniki mbuuluk kunik eeginake menggerak kwe, At ambi perak, oreewi iniki mondok kundugu lombok aganake menggerak.

Pasal 19
1 Aap ambi eenggi lek obaabut obeelom ti, op aret kwe, Aap iniki lek wi negen nen aakumi inambokan laganikit nduk oone agan nage ti, maluk aret o.

2 Iniki liippega’lek logonet, oone aganggen kereembu agan nage, Mbet-mbet eerit nage logonet, irip paga ninggin aret ari nage, Eeke nogo ti, maluk aret o.

3 Aap ambi iniki lek wi negen eerit nage paga maluk aret eekkolage nagaatik, anini wuk togon Aliku ALA mberege menggerak.

4 Aap eenggi warak wonage paga oreewi ambik ogo menggaarak kwe, Aap eenggi lek wonage paga perak, oreewi mbo punuk mbaganggo menggaarak.

5 Aap ambi eeke enegen kegetak kwe, piliret, “Eeke koolik o,” ari nogo ti, onggo oba arigin lek ti lek, oba aret age, Ndi, aap ambi oone pilit mban pugunit nege kenok kunduk, onggo eeppigin lek lek, aret eeppege, Eerigin o.

6 Aap nggwok ale’nggen inombaruwak nduk, aakumi apit aret at mban eeppit nugwi, Aap ambi we wogorage kenok, at mban inik-inik irit nugwi, Eeko menggaarak.

7 Aap eenggi lek nogo owe-awot abok aret ineebi ombako menggaarak me, Oreewi kunduk, abunuk mbo punuk mbaganggo menggaarak. At nen, “Yeenggwa ni’nip ubi!” yinuk, muguren nage menggerak kwe, Ineenggi-iniyok lek aret iige menggerak.

8 Aap ambi nen iniki warak eekkolage paga at aret iniki kunik eekkolage, Aap ambi nen, “Yi wone ndi wone neenu arikit lak, ao,” mbake paga at aret obeelom eekkolage, Eeko menggaarak.

9 Aap ambi eeke enegen kegetak kwe, piliret, “Eeke koolik o,” ari nogo ti, onggo oba arigin lek ti lek, oba aret age, Ndi, aap ambi oone pilit mban pugunit nege kenok, at eebe aret lek eerogo pake, Eeko menggaarak.

10 Aap iniki lek wi negen ti, abu kigirikwe logorak ndak-ndak lek aret me, Aap ayeloman ambi nen nonggoti ogobamini nagawan-nagawan wone lengganogo yoroorak mbakop? Abunuk meek aret o.

11 It aap iniki warak nogo paga nen inanini wungge nogo tebenogo wurakwi, Maluk eeppiigwi iigak, “Op aret o,” yinuk, puk wonogwe paga, “Wi,” irogwe, Eeko menggaarak.

12 Aap endagembogut anini wungge ti, singa anini nen oone kole ari menggi kwak aret kwe, Ale’nggen mbake nogo perak, konaananggen iri’ngga oba luurogo pege menggi kwak aret menggerak.

13 Wulaga iniki lek wi eeke paga ogoba aaninggin eerogo pege, Ndi, aap ambi akwe nen wone wariyak mban eeke nogo ti, terap puk wanggak eeke menggi kwak aret ari, Eeko menggaarak.

14 O wurik inom, yi mendek ndi mendek inom, ti, inogobamini nen inapuri ineyate wogorogo menggaarak kwe, Kwe iniki penenak nogo aap kolaawak nduk, Aliku ALA nen aret wogorage menggerak.

15 Aap yabu eeka’lek puk wonogwe paga nogo yuurak mban eeginabi wage, Ndi, yabu eeriyak ineebi mbakwi paga mbi abu aganake, Eeke menggerak.

16 Aap ambi nen, “Yogop ee’nu ndogop ee’nu,” yoge nogo liirogon eeke paga eebe aret ili eerogo pake menggerak kwe, Aap ambi nen Ala wone yugu meek eerogo pege paga eebe aret kangge menggerak.

17 Aap ambi nen aap ineenggi lek inabuwa nen wogorage ti, Aliku ALA wogorukwak wogorage me, Aliku ALA nen onggo aap ti wogorigin o.

18 Kaput awo tawe age kagak iniki koonogo puurak op me, koonogo pege logot o. Ugun eerit nage paga wakkolamenggerak kangge kenok, “At nen aret wakkolaawak nduk, ogoba nen aruk waka’lek teppigi,” kombarukwak, togop eeriyak mage o.

19 Aap ambi anini mbet-mbet wungge paga aakumi nen maluk eeppugwi ti, obaalombok aret o. Ili ari keenok, “Peebi togop mban nili ari logogin,” yinuk, eerit nage logokwak, obaalombok eenu eekkolaawak nduk, mbo piyet o.

20 Kat karuk wakwi nogo liippege, wone mamunggugwi nogo liippunuk wagangge, eeke keenok, Amsal 1255 Kini Wuppiige 19 Irip paga kiniki warak lombok eekkake kaamunggun o.

21 Aakumi nen yi eeriyak ndi eeriyak ambik iniki koonggo menggaarak kwe, Aliku ALA nen eeriyak mbake perak, aret age menggerak.

22 Aap iniki, “Ao,” mbakwi nogo ti, “It ninom monggoorak ninabuwa nen ninendage obeelom eerogo pinanit nogo logowak,” mbako menggaarak. Aap eenggi lek logorak ti op aret kwe, Aap pilit pugungga logorak ti perak, maluk aret o.

23 Aliku ALA inagabiti mbakwi paga ineenik logonet, inale’- nggen wonogwe, Ndi, “Aaninggin ambi ninoba arigin,” mbaka’lek iniki tayenak logonet, nogo yugwi, Eeko menggaarak o.

24 Aap eenggi tanep nogo nen mbi yuma yonggolak eenggi pigamenggerak kwe, Kilirogo ambeme mambega’lek aret wonage menggerak.

25 It aap meek eerogo piiga yawi wakwi iinok, aap iniki yuundurak nogo kwe, iniki warak mamunggologwe, Ndi, it aap wone yelok kaga nogo inaruk wakwi iinok, yi wone ndi wone ambinom ineenu eekkologwe, Eeko menggaarak.

26 Wulaga ambi nen ogoba alepale eerogo pege, agalo mugogo wumbege, eeke paga Wulaga ti, enggali eekkolage, endage maluk aret eerogo pake, eeke menggerak.

27 Togop aret me, naput yi wae. Karuk wakwi nogo konengga’- lek mbo pege keenok, Yi wone ndi wone mamunggolagandak nogo nomonogo mbo punuk, tu alik paga nage logomunggun o.

28 Aap ambi eeke enegen kegetak kwe, piliret, “Eeke koolik o,” ari nogo nen a’me nggelok eeppiiga oone yugu nogo meek eerogo pege, Ndi, aap maluk mendek nen pilit wone mban nenet nege logonet inikilom mbake, Eeko menggaarak.

29 Aap miyuk-meya eerogo piiga eeppiyoorak onggo inake pipuk aago wonage, Ndi, aap iniki lek wi inamborowak paga yawi inooriyak inake eerak wonage, Eeke menggerak.

Pasal 20
1 Anggur amburu nunggwi paga aakumi miyuk-meya eerogo piyoorak aganake, Ndi, amburu kumili aganaka nenggaatak paga ndugwi puurak eeginake, Eeke menggerak me, Aap ambi nengge nagaatik, tu alik nomo agan nage kenok, iniki lek aret mbako menggaarak.

2 Aap endagembogut anini wungge nogo ti, singa anini nen oone kole ari menggi kwak aret me, Aap ambi nen at anini wunduwak nduk eeppege kenok, at eebe aret ogut punggolage menggerak.

3 Aap ambi wone wariyak eebi mba’nuk mbo pege kenok, aakumi nen at ayuk wuko menggaarak kwe, It aap iniki lek wi kenok perak, wone wariyak inikilom me, wone mbet-mbet wako menggaarak.

4 It aap ineenggi tanep nogo nen o ena koonak paga yabu eeka’- lek logomenggaarik, Anggen mbanggwi eyom paga anggen kwaaremenggaarak mendek eebe lek aret kogo menggaarak.

5 Aakumi inikime eeriyak koonggwi nogo ti, niyo aloboguk ambik kwak aret wonage menggerak kwe, Aap iniki warak nogo nen yi toologo nippi wogo mengga kwak, iniki koongge nogo pilanogo nippi wage menggerak.

6 Aakumi apit nen, “Nit mbo pinagagun lek o. Niniki mondok kunik eekkinako logogun o,” yogo menggaarak kwe, Aap ambiriluk ambi nen oreeluk mbo pegeelik iniki kundugu lombok eeke menggerak kenok ti, iya aret me, aap ti mendek ta nen kwaakkoorak op mbakop?

7 Aap iniki abe koonak nogo nen maluk eeka’lek abe mban eerit nage logomenggerak paga Obaane’me apuri wiganak nogo inale’nggen aret mbako logogun o.

8 Aap endagembogut nen aakumi inowak looninake menggim kwi’nari lagangge nagaatik, Aap maluk eekaatak abok aret yelok iinet nage menggerak.

9 “An niniki abu kikak naka’lek wonage. An noba mbeenogo pakirak me, maluk eeka’lek wonage,” yinuk, Aap ta nen yuurak op mbakop?

10 Aaninggin abe wakkaga kagak alik ambi paga wakkogwe, Togolowak abe yonggoka kagak alik ambi paga yonggokwi, Eekwi ti, Imbirak Aliku ALA nen eebi lombok mbake menggerak.

11 Wologwe inobaabut abu obeelom koonak ilik, mbakaatak kwe, It eerit nugwi paga inobaabut ineenu ogo menggaarak.

12 Ninaruk paga konenggwi, ninigen paga kogwe, eeko logowok nduk, Aliku ALA nen imbirak ogobakkigireegerak.
13 Kat mbi abu eekkabi worookwak, nogo yuurak mban uugwe mbariyak ti mage o. Ata, kambi ambik nengge logonok nduk, nogo yega’lek yabu mban eeke logot o.

14 Aap kunggolage nogo nen, “Yi maluk o. Yi abu maluk aret o,” ari nagaatik, Abu kunggo’nok, “Ndogop kunggirak yi kaanip o,” yinuk, wogoppatit ame nage menggerak.

15 Mbuti emas inom, yugum kere’li-kere’lo ambik eerak inom, ti, wonage menggerak aret kwe, Aap ambi eenu nen oone liirogon ari kenok perak, iya lombok me, aap ti mendek kwaakkoorak meek aret o.

16 Aap ambi nen, “Aap nggiru anomat ti, an nen aret teenikit o,” ari kenok, at ayum waamunggun o. Woppunuk porogo wonage me, aap onggo wogorulik nogo nen, “Onggo wo’nirulik o,” yokkiri wage kenok, ayum ti aret wogorumunggun o.

17 Aap wi-wi aganako logonet, mbi kologwe nogo ti, ombat obeelom aret kogo menggaarak kwe, Abu nunggo nagaatik, yugum anggen mban inambeme yebet aago kogo menggaarak.

18 Eeriyak mbaremenggendak nogo koreewi kinom koonogo pege, Wim namburiyak mbake keenok, “Nonggop eeruwok o,” yinuk, koreewi yoranet nege, Eeke logot o.

19 “Wone kote me, yugup o,” yoragaatak kagak inamili irip paga wonok nega nen ugun paganogo pit nugwi me, Aap inoone ugun agan nega ti, kinom lambuniyak mage o.

20 Aap ambi nen agalo ilik, ogoba a, kugi pulunogo pege kenok, O iniki apit aago paga andi wuninik wonage nogo noguk yigin o.

21 Aap tawe wonage paga yate mbet-mbet unde eekkolage kenok, lek aremenggerak me, Irip paga ale’nggen kaagin lek aret o.

22 “Maluk eeppanggendak onggo eeppagagin aret o,” yinuk, yuurak ti mage o. Ata, Aliku ALA nen onggo eeppuwak nduk, tokkage logot o.

23 Aaninggin wakkogo logonet, yugum wakkaga abe kagak alik paga wakkogwe iinok, Aliku ALA eebi lombok mbake, Ndi, aaninggin wakkagak irip abe ari nage kagak, alik paga pi wogwe iinok, inikilom lek eebi mbake, Eeke menggerak o.

24 Aakumi iniyok pit nogo logorak nogo ti, Aliku ALA nen aret koonogo piinet nage menggerak me, Aakumi iniki mba’nuk iniyok pit noorak ti, nonggop togon liippuurak mbakop? Meek aret o.

25 Aap ambi nen iniki koongga’lek kagak perak togon, “Yi Ala ake o,” yinuk, nggomoorogo punuk, ti’nuk peebi, “Nonggop eekibok eekirak?” mbake nogo ti, Keele pugu inenggaanok yilunggoloorak kwak aret o.

26 Aakumi nen gandum leennaruwak nduk piyak-piyak eeko nagaatik, yugum aambirangga kole nogo paga yigiko mengga kwak, Aap endagembogut iniki warak nen it aap maluk mendek togop aret eerogo piige menggerak o.

27 Aakumi iniki nogo ti, Aliku ALA andi wuninik kwak aret me, Inikime koonggwi nogo liippiinet nage menggerak.

28 Aap endagembogut nen aakumi at abu’me wonogwe nogo inabuwa mbake, liirogon aret kooninake, eeke paga At eebe kuuri’me aret nege, It at abu’me menggaarak inabuwa mbake paga at wone lengganogo yorage menggim mondok omaawi aret wonage, Eeke menggerak.

29 Aap tawe inobaanggi-inobaangge eerak kwak ti, inomaawi aret. Ndi, aap inanggok inayuk warak iigwi nogo ti, ineeruwak kenen ti aret.

30 Inamiya timbo eerogo piigwi paga maluk ambinom eeriyak inagabiti eerogo piigwi, Ndi, yawi inookwi paga inikime lombok koonggwi nogo kinogo wumbiigwi, Eeko menggaarak.

Pasal 21
1 Aap endagembogut iniki nogo ti, Aliku ALA eenggi paga wonage me, “Niyo time aret nage logowak o,” yinuk, koonogo pegetak nage menggi kwak, “Aap endagembogut iniki ndogop koonuwak o,” yinuk, eeppege menggerak.

2 Aakumi nen, “Nit eekwi abok aret op eerit nogo ogoorik o,” mbako menggaarak kwe, Aliku ALA perak, alom ngge eeruwok nduk, iniki koonggwi nogo liippiige menggerak.

3 Aliku ALA ake warogo wogogwi ti, mbuuluk inikilom mbake menggerak kwe, Abe koonak mban eerit nugwi, eekaatak a’me nggelok eeppiinet nugwi, eekwi iinok perak, inikilom nggwok aret mbake menggerak.

4 Iya nombaruwak enegen mbogut paga nege, iniki tiyappatit nege, eeke ti, Aap maluk mendek andi wuninik kwak aret me, maluk aret menggerak.

5 Aap iniki koongga’lek perak togon eerit nage paga amendek lek eekko’net unggwage menggerak kwe, Aap iniki liirogon koombunuk eerit nage paga perak, amendek ambik eekkolage menggerak.

6 Aap ambi aakumi wi-wi eerogo piinet nage logonet, eenggi warak lombok eekkolamenggerak nogo ti, Aap kambuurak mugurok nega nen amendek kuwak eerogo pegetak kwe, laago aagi ne ambit lek age menggi kwak aret lek age menggerak o.

7 It aap maluk mendek nen obeelom eerit nugu logorak ineebi mbako menggaarak me, Maluk eeppiinet nugwi paga inenggaawak lek eerogo pako menggaarak.

8 It aap maluk eekwi inaru ti, yelok-nggolok nugu menggaarak kwe, It maluk eeka’lek obeelom mban eerit nugwi nogo perak, inaru koonak paga aret nogo menggaarak.

9 Aap ambi akwe wone waka imbirak oome logorak ti aaninggin aret kwe, Ooliya wurik me ari noorak ti perak op aret o.

10 Aap maluk mendek nen maluk eeriyak mban uugwe mbarit nage logonet, Oreewi inabuwa mbaka’lek aret wonage menggerak.

11 Aap meek eerogo piiga nogo eekerak onggo aaninggin oba pugwi iinok, it eeriyak kobak mendek nogo nen iniki warak mamunggologwe, Ndi, it aap iniki warak nogo inaruk wakwi iinok, abunuk ineenu aret eekkologwe, Eeko menggaarak.

12 At Iniki Abe Koonak nogo nen it aap maluk mendek iname liippiige, It aap maluk mendek nen eeriyak mbakwi nogo lek eerogo piige, Eeke menggerak.

13 It aap ineenggi lek nen inoone nggwok paga, “Yeenggwa niret o,” aap ambi yogwi nogo aruk nappatinuk wonage kenok, At kunduk oone yemenggerak kwe, onggo yorugun lek aret o.

14 Aap anini mbake nogo inamendek kumaat-kumaat wogogwi paga iniki yanggo ari, Ndi, aap anini alik negen wungge nen eeppiyoorak mbake nogo eeppiige kero, wam ambeme wuppugwi paga anini tebe agan wangge, Eeke menggerak.

15 Eekaatak a’me nggelok eeke paga it aap iniki abe koonak nogo inale’nggen mbako menggaarak kwe, It aap maluk eeka perak, inamineeri ne agan nage menggerak.

16 Aap ambi nen it ineenu logonet eeko menggaarak inaru nogo mbo punuk nomo agan Aakumi kambunuk nogo menggam kuwak eerak wonogwe me, nggelok yi nage menggerak.

17 Aap ambi iniki ale’nggen logorak mban uugwe mbake kenok, amendek lek aret arit unggwage, Ndi, aap ambi anggur amburu inom, wam amburu inom, mban inikilom mbake kenok, amendek ambik aga’lek aret wonage, Eeke menggerak.

18 It aap iniki abe mendek nogo inake aap maluk mendek nogo aret ogwe, Ndi, it aap iniki koonak nogo inake iniki nggolawe aret ogwe, Eeko menggaarak.

19 Aap ambi akwe anini mban wungge, wone wake, eeke nogo imbirak logorak aaninggin kwe, Eyonggaame time alik ari nanuk logorak perak, op aret o.

20 Mbi ombat abe mendek inom, wam amburu inom, ti, aap iniki warak ame lek ageelik wonage mban menggerak kwe, Aap iniki lek wi nen perak, amendek mbet-mbet lek eerogo pake menggerak.

21 Aap ambi nen obeelom mban eeppiinet nage, aakumi inabuwa mban mbarit nage, eerit nage paga At eenik wonage logonet ale’- nggen kage, obeelom mban wonage, ayuk warak wonage, Eeke menggerak o.

22 Aap iniki warak nen aap wim kalu-kalu o kota wonogo menggam nogome obaga kwi’- nari unggwage, Yugum pak wurik it nen iya mbakwi nogo aret langgunogo pege, Eeke menggerak.

23 Aap ambi nen maluk oba age kero, ambe inom, oone agan nage inom, liippunuk arum wonage paga At eebe aret ili yikkolage menggerak.

24 Aap iniki tiyappatit nugwi, “An iya,” mbarit nugwi, eekwi inendage ti, Aap Meek Eeppiiga, aret me, It nogo nen, “An mban, Wi, niruwak,” mba’nuk wogoppatit nugu menggaarak.

25 Aap eenggi tanep nogo yabu eeriyak eebi mbake me, Iniki uugwe mbake paga nen at eebe aret wakkolage menggerak.

26 At iniki nen nenet nage kagak, o kubondendok nen nok, oonikiya ari nage menggerak kwe, Aap iniki abe koonak nogo perak, wogogwi nogo kuli pega’lek kuluk aret wogorit wundi wogo menggaarak.

27 It aap maluk mendek nen Aliku ALA ake warogo wogogwi iinok, eebi lombok mbake menggerak me, Iniki maluk ambi koombunuk ake warogo pit wogwe iinok perak, abunuk eebi lombok mbake menggerak o.

28 Aap ambi eeke enegen kegetak kwe, piliret, “Eeke koolik o,” ari nogo nen ari kenok, oone taganogo pogo menggaarak kwe, Aap ambi wone liirogon konembunuk yaga nen ari kenok perak, ari logowak nduk, teppogo menggaarak.

29 Aap maluk mendek eenu mbaruwak etenggen ogom eerak wonage menggerak kwe, Aap iniki koonak nen perak, eerit noorak abu liirogon koombunuk, eerit nage menggerak.

30 “Aliku ALA tebenogo puwok o,” yinuk, aap iniki warak nogo nen at yogwi, Aap yelok kaga nen, Wone ndogop yogwi niinok, “E o,” yuurak yelok kagarak me yogwi, Aap wone koongga nen iniki liirogon koombunuk yogwi, Eeremenggaarak kwe, meek aret kaagun o.

31 Wim eeriyak age kero, kuda paga panggombunuk pipuk eerogo pogo menggaarak kwe, Ineegin tiyappege menggerak nogo ti, Aliku ALA nen aret o.

Pasal 22
1 Kineenggi warak eekkoloorak ti, op aret kwe, kinendage obeelom logowak nduk eeko logorak ti perak iya o. Mbuti perak inom, mbuti emas inom, kiniki kundugu eekkoloorak ti op aret kwe, aakumi nen iniki kundugu eekkinaburak ti perak, mondok iya o.

2 Aap ineenggi lek ineenggi warak imbirak Aliku ALA nen mban ogobakkigirinabeegerak me, imbirak ndak-ndak aret o.

3 Aap iniki penenak nen maluk at oba ariyak mbet-mbet yelok kage nagaatik, eebe op logokit nduk, kumaa’nage menggerak kwe, Aap iniki yuundurak kenok perak, ugun eerit nage me, aaninggin oba kwippake menggerak.

4 Aap ambi iniki tebeppake, Aliku ALA agabiti mbake, eeke paga Eenggi warak age, ayuk warak age, eebe op mban wonage logonet, ale’nggen wonage, Eeke menggerak.

5 Aap maluk mendek inaru nogo menggam alok-palok inom, keele pugu inom, wonage kenok, Aap ambi iniki tum wakkolaga nen tu ti paga naga’lek mbagangge menggerak.

6 Aap ambi apuluk tu koonak paga nage logowak nduk aruk wake menggerak kenok, Wulaga ti, anggok a’nuk, tu ti mbo punuk, nomo agan alik paga nage logogin lek o.

7 Aakumi ineenggi warak nen aakumi ineenggi lek inabu’me piigwi, Ndi, aap inanomat mbanak nen aap inanomat porogo wonage nogo inayeloman eerogo piigwi, Eeko menggaarak.

8 Aap ambi nen maluk mendek awi yumbunit nage kenok, maluk mendek anggen aret mbanggolage me, At anini eeppiinet nage paga ayuk warak eekkolage nogo lek aret eerogo pake menggerak.

9 Aap iniki ndoobu nen aap ineenggi lek ambi tumburirage menggerak me, ale’nggen kage logogin o.
10 Aap miyuk-meya eeppiiga mugogo wumbiigwi iinok, Wone wakwi nogo nggobok ari, ndugwi pugwi ti lek age, ndi, inenggali wappiinet nage nogo lek aret age, Eeke menggerak.

11 Aap ambi iniki kikak naka’lek logorak, “Ao,” mbake, oone yanggonak mban ari, eeke menggerak nogo ti, Aap endagembogut nen aap ti, iniki kunik aret eeke menggerak.

12 It aap yi wone ndi wone alom liippunuk yorogwe iigak, Aliku ALA nen enegen wogonake menggerak kwe, Aap wone abe kagak alik agan nugwi iinok perak, inoone lek eerogo piige menggerak.

13 Aap eenggi tanep nogo nen, “Singa endekem wonage,” Ndi, “Wundi nage neenok, nibininake, eeke kero,” yinuk, oome mban menggerak.

14 Kwe mbabilu oone ari ti, nggween kiiniki paga kabunik kwak aret wonage me, It aap Aliku ALA anini inombake nogo yigeebu time aret wanggo menggaarak.

15 Elege-aabologwe iniki koonggwi tabarak wonage nogo ti, aap iniki lek eerit nege menggi kwak aret wonogwe me, Yawi paga inookwi iinok, it koonggwi tabarak wonage nogo nggigik togon wungge menggerak.

16 Aap ambi eenggi warak eekkolaakit nduk, it aap ineenggi lek nogo tebenogo piige logonet, inamendek wagangge inom, Aap ambi nen it ineenggi warak onggo lek we wogorage inom, imbirak ndak-ndak ineenggi lek aret eekkologo menggaarak.

It aap iniki warak nen yogo menggaarak wone

17-18 It aap iniki warak nen wone yogo menggaarak nogo kat kinikime porogo wonage, Wone ti abok aret yuurak kambe paga lunik wonage, eeke keenok, kale’nggen eekkake logogin me, Wone ti liippege, it wone yogwe nogo karuk konengge, ndi, an wone mamunggege yi, “Mamunggola,” mbake, eeke logot o.

19 Kiniki Aliku ALA oba panggombunuk logonok nduk, o yogondak yi paga an nen kat aret mamunggege agarik o.

20-21 Kat nen wone abe mendek nogo mondok abet aret mbake, At ambi nen, “Wone eebe yu o,” yokkege kenok, lik togon yoge, Eeke logonok nduk, An nen karuk wariyak wone inom, yi wone ndi wone keenu ariyak inom, wone abe yogo menggaarak alom 30 kuli liiru mbanogo wokkereegirak nogo lek a?

22-23 It aap tebenak wonogwe nogo ti, Aliku ALA nen inawone mbangge, Inamendek ndinggwi iinok, inamendek ndinemenggaarak nogo wagangge, Eerigin me, “Aap ti, eenggi lek o,” yinuk, amendek wagangge, It aakumi ambi eekkoloorak meek wonogwe nogo wone mbanggo menggam tebenogo piige, Eeriyak mage o.

24-25 Aap anini mbet-mbet wungga nen eerit nage nogo kat mamunggolage, Keele pugu paga kenggaanok nggerenggolage, Eerukwak, Aap anini mbet-mbet wungga nogo kore eekkolage, Aap anini wulo kimbirak kunggolage, Eeriyak mage o.

26-27 “Aap anomat mbanak an nen teenikit o,” ari logomenggendik, anomat teeniyak kamendek lek kenok, nogo yege keegak kat nogo yege menggendak eyo ndoonak waganggwi iyo, “Wone yogop eeruwok o,” yogwe nogo koone perak togon ari, “Aap anomat mbanak an nen teenikit o,” yinuk, mbet-mbet ari, eeriyak mage o.

28 Aa’nduk togon kombomini nen, “Kanggween yi kuli o,” yinuk, yugum mippereegwaarak kagak, ya langgok eerogo puurak mage o.

29 Aap ambi eenggi amburu paga yabu eerit nage kenok, waganggwi nogo kenegen kage menggendak ilik lek a? At aap ti, aap inendage lek mendek inake eerit nage logogin lek o. Ata, aap inendagembogut inake eerit nage logogin aret o.

Pasal 23
1 Kat aap nggwok ambi kimbirak kwi’na’nuk mbi nengge logonet kenok, Yi mendek ndi mendek larak kowagam wonage ti liippunuk nengge,

2 Ndonggok togon noorak eekkake kenok, ando pegak nengge, Eeke logot o.

3 At aap ti, ambi larak namenggendak paga yilunggake kero, Ombat abe larogo pit namenggerak nogo kiniki nen nenet ungguurak mage o.

4 Keenggi warak eekkolaakit nduk, wakkenet ungguurak ti mage o. Ata, kiniki warak kenok, eekkake ti kagak tebenogo wuppege logot o.

5 Towe pen ware oo’nu enaabit wungge nagaatik, wiga agan ogona time iyok lek lek ari nage menggi kwak, Kamendek wonage ti, kenegen awo pekkage keegak, aret lek arigin o.

6-7 Aap nggilimi mendek nen, “Mbi inom, niyo inom, ambinom nengge logot o,” yinuk, Oone abe lek onggo kunemenggerak inikime linggingge logonet, yokkirigin me, At ambi nengge, mbi ombat abe laremenggerak nogo kiniki nengge, eeriyak mage o.

8 At togop mbake kagak at ambi lunggunogo wurabemenggendak nogo peyak wurogo pege, “Kambi ombat abe ninggirak me, wa,” yoremenggendak nogo we aanom warogo aret yoge, Eerumunggun o.

9 Kat kiniki warak nen koone yoremenggendak paga aap iniki lek wi nogo nen meek eerogo pagarak me, Aap iniki lek wi negen ti, wone yoriyak mage o.

10 Nggween o maan mbanak kagak ya longgok eerogo pege, Ndi, elege-aabologwe moono inanggween yabu eekkologo menggam wa nage, Eeriyak mage o.

11 Eeke keenok, It Inaana’le Mbangga ti, omaawi ambik wonage me, Inawone mbangge logonet, koone lek eerogo pagagin o.

12 Wone mamunggakwi nogo ti, liirogon wagangge, Ndi, yi wone ndi wone ineenu nen yokkugwi ti, karuk liirogon konengge, Eeke logot o.

13 Kapuluk aruk waka’lek mbo puurak ti mage o. Yawi paga wake keenok, at kambigin lek me, Wake logomunggun o.

14 Kapuluk ti, aakumi kambunuk nogo menggam nage kero, agap ndarogo yawi paga wake logomunggun o.
15 Napuluk yi wae. Kat kiniki warak lombok wonage keenok, an niniki ale’nggen aret ee’nake,
16 Ndi, koone paga kunduk, abet mban ari keenok, an ninikilom mbake, Eerigin o.

17-18 Kat ko’lu eeppagarak ti, abet aret wonage, ndi, kiniki lunik wonage nogo ti, lek arigin lek mondok wonage, Eeke logogin me, “It aap maluk eekwi ti, an togon eerikit lak, it mban eekwi, ao,” yinuk, mbake ti mage o. Ata, Aliku ALA kagabiti mbake ti mban mugurok-magarok nage logot o.

19 Napuluk yi wae. Wone yi, karuk liirogon konengge logomenggendik, kiniki warak eekkolage, Tu abe koonak paga nage logonok nduk, kiniki liirogon arum wakkolage, Eeke logot o.

20-21 It amburu kumili aganaka nengga inom, wam kiinduwak linik inom, ineenggi lek age, Ndi, we nogo mban yugwi iinok, inayum nibinik-ndelenak age, Eeke menggerak me, Aap anggur amburu ndonggok togon nunggwi, wam kiinduwak me, ndonggok togon nunggwi, eekwi iinok, kinom noorak mage o.

22 At ndakkabeegerak kogoba nogo oone liirogon konengge, Ndi, kagalo abu kweegelo age kenok, at keebi mbake, Eeriyak ti mage o.

23 Wone pilit lek abet yogwe nogo kunggolage logomenggendik, aap ambi inoba kuniyak mage o. Iniki warak ariyak wone inom, inaruk wariyak wone inom, ineenu ariyak wone inom, mugurok nage logot o.

24 Aap ambi iniki abe koonak wonage kenok, ogoba ale’- nggen ambik aret mbake, Ndi, aap ambi apuluk iniki warak nen eerit nage paga at inikilom aret mbake, Eeko menggaarak.

25 Kat kogoba inom, kagalo inom, inale’nggen aret wonogwe, Ndi, kwe kat ndakkabeegerak nogo kunduk, ale’nggen aret wonage, Eeko logowak o.

26 Napuluk yi wae. Kiniki an paga panggombege, An eerit nage nogo kenegen liippaninuk eeke, Eeke logot o.

27 Kwe ya wukak nogo ti, nggween kiiniki paga kabunik kwak wonage, Ndi, kwe mbabilu nogo ti, nggween ambe mbuuluk kabunik kwak wonage, Eeko menggaarak me,

28 Aap kumaaka kwak it nen aap kok lebeninabuwok nduk, enaarak wonogwe, It kumi nogo ti, aakumi inenggela’me nen aap inakuwi warak iigak, kumi it mban muguren nawak nduk, eeppiinet nogwe, Eeko menggaarak o.

29 Aap ta nen aaninggin oba wonage? Ta nen iniki wakkolage? Ta nen ndugwi pit nage? Ta nen iniki aagi eekkolage Ta nen alom lek kagak amiya timbo eerogo pake? Ta nen enegen amiya eerogo pake? Eeke menggerak mbaken? Lek o!

30 It aap anggur amburu nunggo menggam elaambirik kwi’ndak mban wonogwe, Anggur amburu ombat alitik-alitak nanggelak-kanggelak toolak nogo ombat wakkanet nogwe, Eeko menggaarak ti nen aret o.

31 Togop aret me, Anggur amburu laambu maa’- ngga kunik kwak kenok, Anggur amburu ligit-ligit eeke kenok, Amburu abe me iniki paga yo agan wangga kenok, Kawooringgen nookwak, kenegen pekkoorak mage o.

32 Nengge kenok, waalo eyak inooke menggi kwak kooke, Waalo aakumi inooka eyak inooketak andi kogo mengga kwak eekkake, Eerak logonet,

33 Kenegen mbini-mbani eerogo pagage, Kiniki lek age logomenggendik, kiniki yi koonggak ndi koonggak eerit nage,

34 Aap niyo laut kilaarak-mogonik eeke paga nage menggi kwak, Aap yiiro paga nage menggi kwak, Keebe ambime nonggombagagak, ambime nonggombagagak eekkake,

35 Koone yi puguninuk ndi puguninuk ari, eeke logonet, “Nookaarak kwe, andi ee’naka’- lek wonage, Yawi paga nookaarak kwe, andi ee’nake kaga’lek wonage,” Ari logomenggendik, “Amburu ambi naakit nduk, mbet-mbet neenik arikit lak ao,” ari, Eeke logomunggun o.

Pasal 24

1-2 It aap maluk mendek ti, aakumi inanini paga eeppiinet noorak mban iniki koonggwi, Ndi, aap aaninggin eeppiyoorak mban inoone agan nugwi, Eeko menggaarak me, “Aap maluk mendek eerit nugwi ti, an togon ambi eerikit lak, it mban eekwi, ao,” yinuk, kanini inombake, Ndi, “It ninom kunggolaakit lak ao,” mbake, Eeriyak mage o.

3 Aap iniki warak nen o ambi wuke, Aap iniki ngget nen o wuke logonet, nu’lek eerogo pit nage,

4 Aap abu eenu ti nen o wuppunuk, ogoorogo pemenggim time, yi mendek ndi mendek etenggen alitak lombok onggo nggwok mendek yagabit eerogo pi unggwage, Eeko menggaarak.

5 Aap omaawi ambik ti, iya aret wonage kwe, iniki warak kenok perak, iya lombok wonage, Ndi, aap eebe obogom paga eeke ti iya kwe, aap eenu nen eerit nage kenok perak, mondok iya tit wonage, Eeko menggaarak.

6 Eeriyak abu koonogo punuk, wim nambuke, Ineebe ambik nen wim lengganinakwi paga ineegin tiyak ari, Eeke menggerak.

7 Aap iniki warak nen wone yogo menggaarak nogo ti, iya lombok me, aap iniki lek nen liippuurak meek aret o. Tu unggwogo menggam aap kuwak eerak inenggela’me aap iniki lek wi nen wone yuurak meek aret o.

8 Aap ambi nen maluk eeriyak mban koongge menggerak kenok, “Maluk Iyagalo o,” yogo logogun o.

9 Aap iniki lek wi eerit nugu mengga kwak eeriyak koonggwi paga maluk aret eekwi, Aap miyuk-meya eerogo piiga ti, aakumi nen ineebi lombok mbakwi, Eeko menggaarak.

10 Aaninggin koba age paga kiniki yungguppegak eeke keenok, komaawi mbuuluk mban wonage keyaagun o.

11 Maluk eeka’lek iigak inoorogo piyaawok nduk, wogoren nogwe nogo ti, wondet eerogo piige, Inenggaawak lek eerogo piyoorak eekwi ti, inagap ndake, Eeke logot o.

12 Kat nen ari logonet, “Eekwi ti, neenggo’lek me mbo piigo,” yemenggendak kwe, At aakumi iniki liippiige menggerak nogo kat togon kiniki mbake liippagage, At kiniki unde wakkake nogo nen wone keenu menggendak nogo eenu age, Eekeelik mbaken? At nen aakumi eekwi onggo ndak-ndak eeppiige menggerak me, Kat keenu kagak, “Neenggo’lek,” yemenggerak onggo eeppagagin lek mbaken?

13 Napuluk yi wae. Nggiin amburu ti, obeelom aret me, nengge logot o. Nggiin tap mbanak me amburu wonage nogo ti, ombat abe kage menggendak kwak,

14 Kiniki warak eekkaburak ti obeelom togop aret kaamunggun o. Kiniki warak eekkake kenok, ko’lu obeelom eekkaburak kage, Ndi, kiniki lunik wonage nogo lek arigin lek, aret kolage, Eerumunggun o.

15 Aap maluk mendek nen aap iniki abe koonak ame ungguurak enaake menggi kwak, At wonage menggim minogo punuk, amindik-amendek kabekko’nok wungge menggi kwak, Eeriyak mage o.

16 Aap iniki abe koonak nogo ne 7 kuli maluk oba aremenggerak kwe, obaane’me op age kagak, It aap maluk mendek perak, aaninggin inoba aremenggerak nogo obeelom aga’lek itok aret wonage menggerak.

17 Kawim maluk oba age kenok, “Kayik a!” yinuk, kale’nggen mbake, Iyogobit lik togon yigeebu wangge kenok, “Op togon wanggi,” yinuk, kiniki tayok ari, Eeriyak mage o.

18 Togop aret ari keenok, Aliku ALA nen kat ari keraaket nen maluk eeppuurak mbake nogo eeppigin lek mbo pigin aret o.

19-20 O age yobok paga aap maluk mendek ambi koloorak iniki lunik lek andi wuninik nogo nogonogo pigin me, It aap maluk eekwi iinok, kanini inombake, It maluk eerit nugwi ti, “An togon eerikit lak ao,” yinuk, kiniki laakot inombake, Eeriyak mage o.

21-22 Napuluk yi wae. Yorogwe ineebi mbakwi iinok, it imbirak nen aaninggin mendek yini-panip inoba nappi woraagun me, Ndi, nano mendek nappi woraagun nogo aap ta nen eenu wonage mbaken? Lek aret me, Aliku ALA inom, aap endagembogut inom, yorogwe iinok, “Eeriyak nineebi o,” yogo menggaarak nogo kinom ariyak mage o Ata, it imbirak nogo ti, inayuk wuppunuk, inoone konengge logot o. Aap iniki warak nen wone yogo menggaarak ambinom yi o.

23 Aap iniki warak nen yogo menggaarak wone ando yi o. Aap inowak loonggo logonet, inetenggen maloppunuk eekwi ti, maluk aret o.

24 Aap maluk eekerak kagak, aap ambi nen, “Maluk eerulik o,” ari kenok, Yi aakumi ndi aakumi nen at pulunogo pugwi, It aakumi inanebunu lombok nen at miyuk-kayuk yogwi, Eerugun kwe,

25 Maluk eekerak kenok, “Maluk eekendak o,” yorogwe iinok perak, ineebe obeelom aret wonogwe, Ndi, inale’nggen nggwok lombok mbakwi, Eeko logogun o.

26 Aap ambi nen wone yogwi onggo a’me lik togon yorage ti, Aap ambi ore linggik-kambuk eeke menggi kwak aret menggerak.

27 Yabu endekem aa’nduk lek eerogo pege, Keyabume aa’nduk waganogo pege, Eeke logomenggendik, Ti’nuk, kawi wurogo pake logot o.

28 Alom lek kagak kore abet-abet paga wone oba pege, Kat koone paga pilit-pilit yoge, Eeriyak mage o.

29 “At eeppanegerak ndak-ndak eeppege, ndi, at ee’nakerak onggo ndak-ndak eeppege, eerikit o,” Yinuk, kat togop yuurak mage o.

30 An nen aap eenggi tanep eyabume kagak nage, Aap iniki kole aga’lek ageyo anggur yarak me kagak nage, Eeke logonet,

31 Alok-palok mban laganggerak wonage, Yabu eeko menggam iri’ngga mban kunogo pegerak wonage, Yugum yagat wurik langgu-langgu aago wonage, Eerak nenegen kagarak o.

32 Ndi, nenegen kagarak nogo abu liippege, Liippege logonet, niniki koonit nage, Niniki koonit nage logonet, mamunggolage, Eekirak nogo an yokkiri o.

33 Nogo mbuuluk yege, nogo lomok mbuuluk ari, Ne ambiriluk keenggi awiirak wonage, Eerikit mbake keegak,

34 Aap yogoot kumaaka wage menggi kwak, keenggi lek eerogo pagarak koba ari wage, Aap eegin warak amendek wonok negeelik kwak, kamendek lek ariyak koba ari wage, Eeke kaamunggun o.

25 Talomo nen wone alom eenu paga ambinom kini wuppiyareegerak wone

1 Aap Talomo nen wone alom eenu paga ambinom kini wuppiyareegerak wone it aakumi Yekura inowe endagembogut Kitikiya awuri liiru mbangga nen liiru mbaneegwaarak nogo yi o.

2 At Ala nen wone kumaarogo pege kenok, ayuk wukwi, Aap inendagembogut nen wone kin paga agan nogwe iinok, inayuk wukwi, Eeko menggaarak o.

3 Mbogut agi tiyarogon wonage, ndi, nggween yi, ogu teberogon wonage, eerak menggi kwak, Aap inendagembogut iniki ti, togop aret me, iniki mbakwi kwaakkoorak meek aret o.

4 Mbuti perak nggween inom wonage nogo leenogo nappege kenok, mbuti perak mban agaatak me, aap mbuti perak paga ogobakkigika inake age menggerak.

5 Aap maluk mendek aap endagembogut owagam nen leenogo wumbiige kenok, a’me nggelok eerit namenggerak paga at wone lengganogo yorage menggim nogome omaawi aret age menggerak.

6 Aap endagembogut enggaanom paga wogoppake, Ndi, aap nggwok kwi’nogo menggam, “An kunduk ninom kwi’narikit,” mbake, Eeriyak mage o.
_____________________________________
24:33-34 Kini 6:10-11. 25:6-7 Luk. 14:8-10

7 Aap ambi nen, “Lagi mok,” yokkege kenok, kwi’nari lagarak ti op aret kwe, Aap endage warak enggaanom paga, “Kat yime lek,” yokkege kenok, kenggali mbakak wambi woroorak ti perak, aaninggin aret o.

8 Aap kimbirak menggendak ambi eeke kenegen abe nen kage kenok, mbet-mbet wone owak loonggo menggam pi woramenggendak alom kwaako logomenggaarik, Wone lek ari nage kenok, kat kenggali arukwak, mbet-mbet owak loonggo menggam pi woroorak mage o.

9 Kat kawone kore kimbirak menggendak nogo kimbirak yuurak op kwe, yogo logonet perak, Aap alik awone kumaarak wonage nogo paganogo at yoriyak mage o.

10 Aap awone kumaarak nogo paganogo yoremenggendak konengge logomenggerik, Kat kenggali wappagage kenok, kendage maluk aremenggerak mondok-mondok logokwak, togop yuurak mage o.

11 Wone ambi mondok liirogon a’me aret yorogwe nogo ti, ye wanggo’me anggun enona nggelok togon mambogo mengga kwak aret o.

12 Aap iniki warak nen, “Naruk wakwi nogo liirogon konenikit,” mbake nogo ti, Mbuti emas paga inamberaarenggen yarak yiko mengga kwak, Emas at mendek paga inobaanggi- inobaangge eeko mengga kwak, Aret wonage menggerak.

13 Aap ambi yonggo nappegetak ogoba yemenggerak abu ndakndak yora nage nogo ti, O kibi paga anggen mbanggo logonet, niyo miin toologo nunggwi paga iniki yawek ari menggi kwak aret wonage menggerak me, At ogobamini inale’nggen eerogo piige logogin o.

14 Aap ambi iniki tiyappake logonet, “Yogop wokkiriaagin o,” yinuk, yorage nagaatik, wogorageelik nogo ti, Ndugwi wage, o wiya wage, eeke kogwe kwe, mayu wageelik menggi kwak aret wonage menggerak.

15 Aap iniki aan aganggenggwi lek logonet, yorage paga aap nggwok iniki amok mbanogo piige, Oone yanggonak ari paga inowak enoona ndik-ndik eerogo piige, Eeke menggerak.

16 Kat nggiin amburu wagangge kenok, ambik namenggendak paga pe wurukwak me, we mbuuluk mban nenggak eeke logot o.

17 Kat kore ame nabenak mban wage paga kore eebi komba’- nuk, anini wundukwak, Nabenak mban wagak eeriyak mage o.

18 Aap ambi ore imbirak menggerak nogo eerulik kagak, pilit-pilit, “Eekendak o,” yoge nogo ti, Eyo obate mbanak kwak, wooluwak kwak, maale ngget ambik kwak, aret wonage menggerak.

19 Aap ambi aaninggin oba age eyom paga at iniki aap iniki kwi’ndak lek oba panggombege nogo ti, Ineyak langguk ari, iyok tiyo’luk nage, eeke menggi kwak aret wonage menggerak.

20 Aap ambi iniki puru aago me, ake ndawi wakwi nogo ti, Togwi ambik eeke kagak, ayum nggoorogo waganggwi, Awin kunik paga mayu yumbunogo pugwi, Eeko mengga kwak aret wonage menggerak.

21 Kinawim nogo mbi abu kenok, mbi nawak nduk, wogogwi, Niyo abu ari kenok, niyo nawak nduk, wogogwi, eeko logonip o.

22 Ti eekwi kiinok, mo kik-kik negen kaawak nduk eeppumonggotak me, Aliku ALA nen onggo kit wokkiraagin o.

23 Aakumi inamili irip paga agan nogwe iinok, aakumi inete aagi ogwe nogo ti, O omarip paga nen wiya warit wage logonet, mayu wonok wage menggi kwak aret wonage menggerak.

24 Aap ambi akwe wone waka imbirak oome logorak ti, aaninggin aret kwe, Ooliya wurik me ari noorak ti perak, op aret o.

25 Aap ambi wone abe wone o nda nen wage aruk konengge ti, Aap iniki woongge kenok, yi miin nengge menggi kwak aret menggerak.

26 Aap ambi iniki abe koonak nen aap maluk mendek eeriyak koongge nogo, “E o,” yinuk, imbirak eerit nage nogo ti, Niyo eneeri nggut wungge kwak, Niyo nggween kambunik me obari age menggi kwak, Aret menggerak.

27 Nggiin amburu ambik nenggak yuurak ti maluk aret o. Ndi, aap ambi endage tiyappuwak nduk, oone ambik agan nage ti kunduk, maluk aret o.

28 Aap ambi iniki nengge nogo tebenogo pegak eekeelik ti, O kota yugum yagat wurik ndengga-ndengga wangge menggi kwak aret wonage menggerak.

Pasal 26
1 “O kibi eeke eyom paga aworak kani pit wage, ndi, anggen mbanggwi eyom paga o mayu wage, Eeke kero, iya!” yogo mengga kwak, “Aap iniki lek wi negen kenok, inayuk wukulik o,” yinuk, yogo menggaarak.

2 Towe yiluwe wiga agan mban nage, towe wuni’nuk wiganinuk mban nege, Eeke menggi kwak Wone alom lek kagak kugi pulunogo piigwi kwe, abe inoba ageelik mbeyok ari menggerak.

3 Yawi ena koongga ti, kuda ake wonage, ndi, keele anobak paga pugungga ti, keledai ake wonage, Eerak menggi kwak, Muun yawi mbanak ti, aap iniki lek wi negen inamborowak paga inooriyak inake aret wonage menggerak.

4 Aap iniki lek wi negen nen oone yokkege kenok, Kimbirak ndak-ndak kombarukwak, at ari menggi kwak onggo yoriyak mage o.

5 Aap iniki lek wi negen wone yokkege onggo at ari menggi kwak yoge keenok, Iniki nen, “Nimbirak niniki warak aret kagi,” mbarukwak, oone yokkege onggo kiniki warak nen yoge logot o.
6 Aap ambi nen aap iniki lek wi negen yaga nogo wone eerogo nappi wage ti, Iyok kalenogo pake, aakumi inooka amburu nunggwi kwak aaninggin oba kwippake, Eeke menggi kwak aret wonage menggerak.
7 Aap iniki lek wi negen nen wone eegu laarogo ari ti, Aap arowak langgonak me, arowak langgok nege menggi kwak aret wonage menggerak.
________________
25:21-22 Oro. 12:20

8 Aap iniki lek wi negen inayuk wukwi nogo ti, Yugum nggelenogo nappegak nogo paga yugum keele maappunuk namburogo nappuurak eekaatak kwe, nageelik nogo kwak aret wonage menggerak.

9 Aap iniki lek wi negen nen wone eegu laarogo ari nogo ti, Aap niyo kumili aganaka nenok alok eenggime ngguurik nonggop kinggoloobok menggi kwak aret wonage menggerak.

10 Aap ambi nen aap iniki lek wi negen ilik, it aap tu paga nogwe ambi a, “Neyabu eeru o,” yoge nogo ti, Aap ambi nen omaale ugun namburugo nappegetak aap eebe paga kundugu age menggi kwak aret wonage menggerak.

11 Aap iniki lek nen wi eeko mengga kwak nogo mban eerit nage nogo ti, Nggeewo peyak wurogo pege nagaatik, iyokan na wage menggi kwak aret wonage menggerak.

12 Aap ambi iniki lek kagak iniki warak ombaruwak nduk wogoppake nogo kage menggendak ilik, lek a? Aap iniki abe wi nen iniki warak eekkoloorak ti, op negen kwe, aap ti perak, iniki warak eekkoloorak abu meek aret o.

13 Aap eenggi tanep oome mban logorak mbake logonet, “Singa tu nggwok paga wonage. Ndi, singa anini warak tu mbuuluk paga wonage,” ari menggerak.

14 Aap eenggi tanep nogo nen at nogo yege menggim paga windak ndennagak-wennagak ari nogo ti, Tu nggele’mbuk eerak paga nappegak-wappegak eeke menggi kwak aret wonage menggerak.
15 Aap eenggi tanep nogo nen mbi yuma yonggolak pigamenggerak kwe, Kilirogo ambeme mambuurak meek aret age menggerak.

16 Aap eenggi tanep nogo nen, “An niniki warak aret,” mbake, Ndi, aap ineebe 7 iniki warak nen wone onggo at yogwi nogo meek aret mbake, Eeke menggerak.

17 Aap wone wakwi me, aap ugun ambi inom nggelenna’- nuk wone wakwi nogo ti, Aap nggeewo aruk pigagangge menggi kwak aret menggerak.

18-19 Aap ambi nen ore ambokan lagangge logonet, “An ti, we noonewak aret yagarak o,” yinuk, yoge nogo ti, Aap kumili nen kani kunik maale paga nggelembunuk namburogo nappege, maale irip paga mbeeli perenak nambuke, Eeke menggi kwak aret wonage menggerak.

20 Kani lek kenok kani nogok ari menggi kwak, Aap ambi oone ugun-ugun agan nage lek kenok, wone wakwi nogo inoone nggobo agan nage menggerak.

21 Aap wone wakwi inikilom nen ndugwi puwak nduk, inikime manabit nage nogo ti, Kani anggen wonage kenok kani kere ari, kani kunggwi kenok kani wunuk ari, eeke menggi kwak aret wonage menggerak.

22 Aap ambe irip paga wonok nege ti, ombat tele kwak aret wonage me, Aap ambi wone ti konengge kenok, inikime mondok ya’nari wangge menggerak.
_________________________
26:11 2Pet. 2:22. 27:1 Yak. 4:13-16
23 Aap inikime maluk koongge logonet, oone amburu ndikndik agan nage nogo ti, Togolowak nggween paga ogobakkigirik agabolo paga amburu warak abinak lan ari menggi kwak aret wonage menggerak.

24 Aap aakumi maluk eeppiiga nen abet ari mbaruwak nduk oone abe agan nege menggerak kwe, Inikime perak, aakumi inambokan laganiyak mban kumaarak wonage menggerak.

25 Aap ti, anini nen aakumi eeppiyoorak mbake 7 kuli aret inikime wonage me, Oone aberogon agan nage nogo ti, karuk koneniyak mage o.

26 Anini nen aap eeppiyoorak mbake nogo ti, kumaarak kagak oone abe agan nage menggerak kwe, Maluk eebe eerit nage paga perak, aakumi abok inigen kogo menggaarak.

27 Aap ambi nen aap alik ambi yigeebu wambuwak nduk nggween kabunogo pemenggerak kwe, at aret wangge, Ndi, yugum paga aap alik aan lebenuwak nduk, wogonogo pemenggerak kwe, melak togon at aret aan lebeni wage, Eeke menggerak.

28 Aap pilit pugungga nen ore iniki andi kaawak nduk, eerogo pege paga at ore nogo eebi lombok mbake, Oone amburu ndik-ndik agan nage paga aaninggin oba pake, Eeke kogo menggaarak.

Pasal 27
1 Ko’lu ariyak keenggo’lek me, “An ko’lu ndogop eerikit o,” yinuk, wogoppatiyak ti mage o.

2 Kat nen aret kendage tiyappatiyak ti mage o. Ata, aap alik nen kendage tiyappagawak o. Aap kat keenggo’lek mendek kunduk, wogoppagarak ti op aret kwe, kat koone agan nege logonet, wogoppatiyak ti mage o.

3 Yugum inom, mbini inom, imbirak ti, aaninggin aret kwe, Iniki lek wi nen aakumi iniki andi eerogo piinet nage perak, aaninggin ambik lombok aret wonage menggerak.

4 Aap anini ambik nogo nen op neebi, maluk neebi, eerit nage, Anini wungge nogo ti, niyo wurik nage logonet, yi mendek ndi mendek yigirit nage menggi kwak, eerogo pit nage, eeke nogo ti, iya negen kwe, Aap ambi nen ore ambi eeke paga, “An togon eerikit lak at mban eeke yi, ao,” yinuk, anini lombok ombake ti perak, mondok iya lombok menggerak.

5 Kin paga inaruk wako logorak ti op aret kwe, Inabuwa mbakwi nogo tebembunuk logorak perak, maluk o.

6 Kimbirak ogoorak nogo nen oone yanggok-yanggok yokkirit nage menggerak kwe, Kore kiniki kunik nen perak, op logonok nduk, yawi paga kooke menggerak.

7 Aap mbi ndonggok togon nenggetak me, nggiin amburu noorak eebi mbake menggerak kwe, Aap mbi abu wonage kenok perak, ale mendek kagak, “Ombat abe o,” yinuk, nengge menggerak.

8 Aap ambi ame nen wundi nanuk, ambime agak nege nogo ti, Towe awi mbanak me nen wundi nanuk wiganinuk nege menggi kwak aret wonage menggerak.

9 Amburu inagabolo paga obari abe eeka inom, kani kunggwi obari abe kaga inom, obari kogo logonet, inikime eya eerogo piige menggi kwak, Aap ambi nen oone yanggorogon oreeluk kini wuppege paga iniki ale’nggen eerogo pege menggerak.

10 Kat kore ilik, kogoba ore a, mari eerogo mbo pege, Ndi, aaninggin koba kwi’nage kenok, koreeluk ame nage, Eeriyak mage o. Kore nda wonage me, ka noorak ti meek aret kwe, at kimbirak koorok menggendak ka ungguurak perak op o.

11 Napuluk yi wae. Niniki ale’- nggen eeppanenok nduk, kiniki warak a’nuk eerit nage logot o. Ti eeke keenok, aakumi nen wone maluk yo’nugwi iinok, wone onggo abe yorage logogin o.

12 Aap iniki perenak nen maluk inoba ariyak mbet-mbet yelok kogo nagaatik, ineebe op logowok nduk kumaa’nogo menggaarak kwe, It aap iniki yuundurak kenok perak, ugun eerit nogwe me, aaninggin inoba kwippako menggaarak.

13 Aap ambi nen, “Aap nggiru anomat ti, an nen aret teenikit o,” ari kenok, at ayum waamunggun o. Woppunuk porogo wonage me, kwe onggo wogorulik nogo nen, “Onggo wo’nirulik o,” yokkiri wage kenok, ayum ti aret wogorumunggun o.

14 Aap ambi nen o kuubondendok oone nggwok paga at ore, “Wa,” yoge kenok, “Yi kugi pulunogo panigi ilik?” mbake menggerak.

15 Aap ambi akwe wone wakak mban ari menggerak nogo ti, O tit kunik eeke logonet, terap puk-puk wanggak mban eeke menggi kwak aret wonage menggerak.

16 Ndi, at oone mbannaruwak nduk eeke nogo ti, O wiya ko wapporogo wonogwe, ineenggi paga wam amburu pipporogo wonogwe, eekulik mengga kwak aret wonage menggerak.

17 Mbuti owak ambi mbanak paga nen mbuti ambi paga eyak maako mengga kwak, Aap ambi nen ore eeriyak eyak maarogo pege menggerak.

18 Aap ambi eyo wuli liirogon unde wonage paga anggen yege nogo mbanogo nengge, Ndi, aap ambi nen ogoba liirogon ndegengge paga at endage tiyappugwi, Eeko menggaarak.

19 Yi yenggenak paga inete maluk-abe kin kogo mengga kwak, Aap ineraambe eekwi paga nen iniki ineenu ogo menggaarak.

20 Kambunuk nogo menggam inom, ineebe lek ogo menggam inom, unggwi nagaatak kwe, “Yi kuli o,” yaga’lek ambe pan aago menggi kwak, Aap inigen pekkoorak, “Ao,” mbakwi nogo ti, kuli pega’lek pekket-pekket mban aganake menggerak.

21 Kani eyak paga mbuti perak abut mbanggwi, Kani aganggen paga mbuti emas abut mbanggwi, Eeko menggaarak kwe, Aakumi nen aap ambi endage tiyappugwi paga at abut mbanggwi ti aret.

22 Gandum yugum paga yigiko mengga kwak, aap iniki lek wi negen togop aret aan lebe eerogo pemenggendak kwe, Wi negen eerit nage nogo lek arigin lek itok aret logogin o.

23-24 Kamendek ti, mondokmondok wonage, ndi, kendage tiyanak kenok kenggare-nggare yirik kwak kombowologwe nda’narit wundi wogwe iigak, kat unde wonage, Eeke logomunggun lek me, Kambin-ndomba ineebe keenu age, kaanggumi lembu-tapi liippege, eeke logot o.

25 Nunggwaangga kobappaga mbanogo pugwi iigak, obaane’- me agarip lagangge kage, Iri’ngga-kale’ngga puut paga nen kuwak eerogo pugwi iige, Eeke logomenggendik, Wonage logonet,

26 Kandomba ineeruwak paga kayum penggaarogo yikkolage, Kagambin kumbunuk, wu ti paga kanggween kunggolage, Eeke logomenggendik,

27 Kambin elak amburu ti, kat inom, kaaganapuri inom, kinambi nunggo logomunggup nduk koonogo pege, Ndi, kayeloman mini kumi ineebe op logowak nduk, wogorage, Eeke logomunggun o.

Pasal 28
1 It aap maluk mendek nen aap muguren naga’lek iigak, mbaganit nogo menggaarak kwe, It aap iniki abe koonak nogo nen perak, singa agabiti mbaka’lek nege menggi kwak, nugu menggaarak.

2 Aakumi o ambime nen wone yugu nogo, “Eeriyak nineebi,” mbakwi iinok, aap inarum menggaarak ambi mi’nagak eeko menggaarak kwe, Aap inarum menggerak iniki warak logonet, eenu nen eeppiinet nage kenok perak, at unde menggim mondok nu’lek menggerak.

3 Aap eenggi lek ambi nen it aap eekkoloorak meek mendek tebenogo piige nogo ti, O mayu oonebu wage logonet, yi mendek ndi mendek yarak nogo yigirogo pit wage menggi kwak aret wonage menggerak.

4 It aap wone yugu mbo pugwi nogo nen it aap maluk mendek tiyappiigo menggaarak kwe, It aap wone yugu liirogon porogo wonogwe nogo nen aap maluk mendek inoone lek eerogo piigo menggaarak.

5 It aap maluk mendek nen a’me nggelok eekwi nogo liippugulik kwe, It aap Aliku ALA mugurok nugu menggaarak kenok perak, wone ti abok aret liippogo menggaarak.

6 Aap eenggi warak tu yeloknggolok nage ti maluk aret kwe, Aap eenggi lek tu koonak nage ti perak, abu abe o.

7 Aap wone yugu liirogon unde wonage ti, aap aput iniki warak aret mbako menggaarak kwe, Aap inaanoguma’le andi lek nengga inom nege kenok perak, at ogoba enggali eerogo pege menggerak.

8 Aap ambi at awu paga yowaarogo amendek ambik kuwak eekkolage nogo ti, It aap alik nen aap ineenggi lek inabuwa mba’nuk wogorogo logowak nduk, inake aret kuwak eeke menggerak.

9 Aap ambi nen wone yugu nogo, “Naruk koneniyak neebi o,” yinuk, aruk nakkolage kenok, At tamban eeke nogo Ala nen, “Koneniyak mondok neebi,” ari logogin o.

10 Aap ambi nen aap iniki abe koonak nogo maluk eeppiyaakit nduk, wogoren nage kenok, at talok pakim nogome aret yaru’nari wangge menggerak kwe, It aap maluk inoba lenggenggulik nogo perak, yate kwak abe mendek mban kologo logogun o.
11 Aap eenggi warak nen, “An niniki warak aret kagi,” mbake menggerak kwe, Aap eenggi lek wone yelok kaga nogo nen, “Aap ti, iniki lek,” yelok kage menggerak.

12 Aap ambi iniki abe koonak nen eegin tiyak ari kenok, aakumi apit inale’nggen nen at tiyappogo menggaarak kwe, Aap maluk mendek nen aakumi inarum logokit nduk mi’nage kenok perak, aakumi ogole nen kumaa’narit nogo menggaarak.

13 Aap ambi nen omaluk kumaappatogo wonage paga at obeelom eekkolaga’lek aret wonage menggerak kwe, Aap ambi, “Maluk neebi o,” yinuk, paganogo mbo pege kenok perak, Ala abuwa nen teppege menggerak.

14 Aap ambi nen Aliku ALA agabiti mbake menggerak nogo ti, ale’nggen aret wonage menggerak kwe, Aap ambi iniki ogogumbuk eekkolage kenok perak, aaniggin oba kwippatit nage menggerak.

15 Aap maluk eeka ambi nen aakumi it eekkoloorak meek nogo mendek inarum wonage nogo ti, Singa anini nen oone kole ari, beruang kok wundi wage, eeko mengga kwak aret wonage menggerak.

16 Aap aakumi inarum wonaga ambi nen iniki kole aga’lek awo wonage logonet, apuri tebenogo piinet nage menggerak kwe, Aap ambi it wi-wi aganako logonet, waganggwi eebi mbake nogo perak, li a’nuk kangge menggerak.

17 Aap ambi nen aap alik ambi warogo pege logomenggerik, “Eekirak paga noorukwak,” mba’nuk, Ambime nagak ambime nagak eerit-eerit eebe aret kambi nagin me, ili yuurak mage o.

18 Aap ambi maluk oba lenggenak lek kagak eerit nage ti, eebe kuuri’me aret nage menggerak kwe, Aap ambi tu yelawe-nggolawe nage kenok perak, eebe aret nggelenggolage menggerak.

19 Aap ambi anggween mban eebi-eeba eerit nega nogo ti, ambi ndonggorogon nengge menggerak kwe, Aap ambi, “Yogop kwak kolaane,” mbake nogo mban mugurok nage kenok, eenggi lek wo’no lu aago mban wonage menggerak.

20 Aap ambi li’lak mban eeke kenok, aakumi inale’nggen nen obeelom mban eeppit nugu menggaarak kwe, Aap ambi nen, “An mbet-mbet neenggi warak eekkolaakit,” mbake kenok perak, aaninggin oba arigin lek lek oba arigin aret o.

21 Aap inete maloppunuk inowak looninaburak ti maluk aret kwe, Inambi noorak paga maluk eeko menggaarak ti kunduk, maluk aret o.

22 Aap iniki nggilimi nen peebi amendek lek ariyak liippega’- lek logonet, “Namendek mbet-mbet ambik aruwak o,” yinuk, mugurok nage menggerak.

23 Aap ambi nen ore aruk wake kenok, at aruk waremenggerak nogo nen aruk wakerak nogo peebi ale’nggen nggwok ombarigin kwe, Iniki laakot paga yoge kenok perak, ale’nggen mbuuluk ombake logogin o.

24 Aap ambi nen ogoba ilik, agalo a, inamendek kiraakkolage logomenggerik, “Yi maluk lek o,” ari ti, Aap ambi aakumi inambik iname tu paappunuk inamendek yogoot kumaari unggwage kwak aret wonage menggerak.

25 Aap, “An mban kolaakit,” mbaka nen wone wariyak eerogo piinet nage menggerak kwe, Aap ambi iniki Aliku ALA oba panggombunuk wonage kenok perak, amendek ambik aret age menggerak.

26 Aap ambi nen at iniki mbake mban panggombunuk wonage kenok, iniki lek wi negen aret wonage menggerak kwe, Aap ambi iniki warak logonet eerit nage kenok perak, tu kuuri’me aret nege menggerak.

27 Aap ambi nen it aap ineenggi lek nogo amendek wogorage kenok, amendek lek arigin lek wonage mban menggerak kwe, Aap ambi nen aap ineenggi lek nogo enegen iige kwe, wogoroorak eebi mbake kenok perak, pulunik aret wonage menggerak.

28 Aakumi inarum logokit nduk aap maluk mendek ambi mi’nage kenok, aakumi ogole nen kumaa’narit nogo menggaarak kwe, It aap maluk mendek lek ogwe iinok perak, it aap iniki abe koonak nogo nggwok aret wigannogo menggaarak.

Pasal 29
1 Aap ambi aruk waketak kwe, konengga’lek ogogumbuk mban wonage kenok, Yinip-panip at eebe aret lek eerogo patigin me, aap ambi nen at obeelom eeppuurak meek aret o.

2 Aap iniki abe koonak nen aakumi inarum wonage paga aakumi inale’nggen mbako menggaarak kwe, Aap maluk mendek nen inarum wonage kenok perak, iniki wakko’net unggwogo logonet, neebi-keebi yogo menggaarak.

3 Aap ambi nen iniki warak eekkoloorak inikilom mbake paga ogoba ale’nggen mbake menggerak kwe, Aap ambi nen kumi mbabilu inom kunggo’net nage kenok perak, awu lek eerogo pake menggerak.

4 Aap endagembogut ambi nen a’me nggelok eeppiinet nage paga o at unde menggim omaawi eerogo pit nage menggerak kwe, Aap endagembogut ambi nen, “Kinamendek wo’ninip o,” mban yorage menggerak kenok perak, o at unde menggim naalop-kaalop eerogo pege menggerak.

5 Aap ambi nen ore iniki laakot ombake logonet, oone paga mban yoge ti, at iyok aret nggelok yuwak nduk keele kwak eerogo pake menggerak.

6 Aap maluk mendek ambi nen maluk eerit nage paga keele pugu kwak eebe aret nggerenggolage menggerak kwe, Aap iniki abe koonak nogo perak, iniki ale’nggen nen ndawi warit nage menggerak.

7 It aap iniki abe koonak nen aap ineenggi lek inawone op mbanuwak nduk, liippiigo menggaarak kwe, It aap maluk mendek nen perak, “Inobaalombok o,” yinuk, mbo piigo menggaarak.

8 It aap miyuk-meya eerogo piiga nogo nen o kota naalop-kaalop eerogo piinet nogo menggaarak kwe, Aap iniki warak nogo nen perak, inanini mi’nage nogo yanggonogo piigo menggaarak.

9 Aap iniki warak aap iniki lek imbirak wone wako logonet, aap iniki lek nogo nen mbelappege logonet, agi’ndok kangge, anini wungge, eeke menggerak me, It imbirak inawone lek eerogo puurak meek aret o.

10 Aap aakumi inamiya nengga nogo nen aap iniki abe nogo ineebi lombok mbako menggaarak kwe, It iniki abe koonak nogo nen aap abe ti, ineebe inili yogo menggaarak.

11 Aap iniki lek wi negen nogo nen anini mbake nogo kuli pegeelik anini wunggak mban eeke menggerak kwe, Aap iniki warak nogo nen perak, anini wungge nogo tebenogo punuk wonage menggerak.

12 Aap aakumi inarum menggerak nen inoone pilit agan nugwi nogo liippege kenok, awuri inom eeko menggaarak abok aret ineraambe maluk ogo menggaarak.

13 Aap eenggi lek inom, aap tebenogo piiga inom, Aliku ALA nen it imbirak ndak-ndak inigen awuluk warak eerogo piige menggerak.

14 Aap endagembogut ambi nen it aap ineenggi lek mendek liirogon inowak loongge menggerak paga At wone lengganogo yorage menggim mondok nu’lek aret logogin o.

15 Wologwe yawi inookwi, inaruk wakwi, eekwi paga iniki warak eerogo piigo menggaarak kwe, Wologwe we enaani mbo piigwi iinok perak, inagalomini inenggali eerogo piigo menggaarak.

16 Aap maluk mendek nen inendage nggwok arit lagangge kenok, maluk wigak ari menggerak kwe, Aap iniki abe koonak nogo nen it aap maluk inendage lek arit wangge nogo inigen iigo logogun o.

17 At kapuluk nen kat kiniki ugun obeelom logonok nduk, eeppagage, Ndi, kiniki ale’nggen eeppagage, eeke logowak nduk, at aruk wake logot o.

18 Ala nen wone yorage kagak yoraga inenggela’me lek iinok, aakumi mak eerak logonet, ugun-ugun eerit nugu menggaarak kwe, Eeko logorak wone yugu yoragaatak liirogon porogo wonogwe iinok perak, inale’nggen aret wonogo menggaarak.

19 Aap ambi ayeloman iniki koonnaruwak nduk, we inoone paga mban aruk wakwi ti, meek aret o. Yoremenggaarak nogo liippemenggerak kwe, eebe eeka’lek aret logogin o.

20 Aap ambi oone perak togon ari kage menggendak ilik, lek a? Aap iniki lek wi negen oone liippunuk yuurak mamunggoloorak op negen kwe, Aap ti perak, mamunggoloorak meek aret o.

21 Aap kayeloman awo logonet, nggino ari kenok, eeppegak mban eeremenggendak paga peebi irip paga kamendek abok aret at mban tebenggolage logogin o.

22 Aap anini ambik nen wone wako logowak nduk, eerogo piinet nage, Aap amiya maluk nen wone yugu nogo taganogo maluk ambik eeke, Eeke menggerak.
23 Aap iniki tiyappatit nage nogo aap nen tebenogo pogo menggaarak kwe, Aap iniki tebenak wonage kenok perak, endage tiyappogo menggaarak.

24 Aap ambi nen aap kumaaka inom kumbunuk, eerit nage logomenggerik, Maluk eeremenggerak pagangge kenok, owak loongga nen maluk onggo oba pege, Ndi, maluk pagangga’lek wonage kenok, Ala nen aret pulunogo pege, Eerugun me, “Nela nen eeki ao,” yinuk, at eebe aret eebi lombok mbake menggerak.

25 Aakumi paga inagabiti mbarit nugwi ti, keele pugu kwak inenggaanok nggerenggologo menggaarak kwe, Iniki Aliku ALA oba panggombugwi nogo perak, tu kuuri’me aret nugu menggaarak.

26 Aakumi ambik nen, “Aap ninarum menggerak nogo ninom wone mbanuwok lak, Ao,” mbako menggaarak kwe, At Aliku ALA nen mban eekaatak a’me nggelok eeppiige menggerak o.

27 Aap maluk mendek nen aap obeelom mendek ineebi lombok inombakwi, Ndi, aap iniki koonak nogo nen aap iniki nggolawe nogo ineebi lombok inombakwi, Eeko menggaarak.

30 Aap Agut nen ari nagagerak wone

1 Aap Mata mendek Yake aput Agut nen wone ari nagagerak me, aap Itiyen yoge, aap Ukan yoge, eereegerak nogo yi o.

2 Yi aap ndi aap ineenu wonogwe iigak, eenggo’lek wonage, Aakumi yi wone ndi wone liippugwi iigak, wone liippega’lek wonage,

3 Iniki warak nen yogwe nogo mamunggolaga’lek wonage, At Kikak Nakeelik Alik Leenak Menggerak nogo kobak aret wonage, Eeke menggerak nogo ti, An lombok aret o.

4 Ta nen mbogut paga lagi nanuk, wambi wage, Ta nen o wiya eenggime kuwak eerogo porogo wonage, Ta nen ayum irip paga yi kole laut nogo nggeremborogo wonage, Ta nen o nggween yi irip-irip kuli mbanogo pege, Eeke menggerak mbakop? At ti endage ta o? Ndi, apuluk kunduk, endage ngge o? Kit kineenu me, yo’ninip nda!

5 Ala yegetak ambiriluk ambi alik ageelik a’me aret age menggerak. It at abu’me ari unggwogwe iinok, inanggeemu kwak mulunogo piige menggerak.

6 Mbekkirage logonet, pilit pugunggwi kiyokwak At wone ari menggerak kagak ambi inom nabenogo puurak mage o.

7 Kaliku ALA wae. An awo kangga’lek logonet, wone alom mbere nggino yokkege yi, mbo pega’lek liirogon wagangge logot o.

8 Ambi, niniki mbere logonet ari, noone pilit ari, eeke nogo mbo pege, Ndi ambi, neenggi lek eeppanege, neenggi warak eeppanege, eeka’lek we nambi ko’lu-kii’me nengge logorak punik nogo mban wo’nege, Eeke logot o.

9 Neenggi warak logonet, mbi abe ndonggok togon naminggirak paga an nen mbo pagage logonet, “Aliku ALA ti, ta o?” ari, Ndi, neenggi lek logonet aakumi inamendek kiraariminggirak paga kat nogoba Ala kendage maluk eerogo pagage, Eerukwak nduk, Yokkege agarik o.

10 Kugi pulunogo pinagage logonet, maluk yumonggotak onggo puurak yokkirage kero, Kini Aap ambi ayeloman nen eekerak nogo meek ombako logonet, ogoba mbininogo yoriyak ti mage o.

11 It aap ando inapuri nen inogobamini pulunogo piigo logonet inagalomini inale’nggen inoba piiga’lek mbo piigwi,

12 It aap ando inapuri nen, “Nit abu kikak naka’lek aret wonogwe,” mbakwi kwe, maluk inoba lenggenak kagak yogwe,

13 It aap ando inapuri nen, “Nit iya,” mba’nuk inigen tiyanak nugu logonet, aakumi laakot inombarit nugwi,

14 Ndi, it aap o nggween paga tebenak wonogwe nogo lek eerogo piinet nogwe, It eekkoloorak meek mendek aakumi inenggela’me wonogwe nogo lek eerogo piinet nogwe, eeruwok nduk, It aap ando inapuri nogo ineyak kirin ti, wooluwak ngget nggabenak kwak, ineyak alom ti, ndut kwak, wonogwe, Eeko menggaarak.

15 Mili yanambok nogo aagalogwe komologwe mbere wonogwe me, “Yi an noorak, yi an noorak,” yinuk, nili-kili yogo menggaarak. Alom kenagan nen, “Abu ndonggoppanegi o,” yogwe, Alom ambit inom 4 nen, “Abu aret o,” yogwe, Eekulik nogo ti,

16 Kambunuk nogo menggam nen, “Abu aret waga,” mbake, Kwe wubili nen, “Abu aret ndaki o,” ari, Nggween nen, “Abu miin eerogo panegi o,” ari, Ndi, kani nen, “Abu aret nenggi o,” ari, Eekulik Uugwe mban mbako menggaarak ti aret.

17 Wulaga ambi nen ogoba eeke paga enggali nen enegen laambok andiigwi wake, Ndi, agalo yoge nogo, “Eeriyak neebi,” mba’nuk, meek eerogo pege, Eeke nogo ti, Towe ya’ngge-ya’ngge o kobappaga nugwi nogo nen at enegen ti, kilirogo nunggwi, Ndi, towe pen ware nen at eebe warak nibik togon nenggak eekwi, Eeko logogun o.

18 Wone alom kenagan an nen iya lombok mbake, Wone alom ambit inom 4 an liippega’lek mban wonage, Eeke nogo ti,

19 Towe pen ware wuga agan o oolo ya’i nege, Waalo yugum paga tu agan nege, Yiiro niyo kole laut oolome nage, Aap ambi kwe tawe imbirak ndegen-ndegen aago nugwi, Eerit nugu menggaarak ti aret.

20 Kwe mbabilu eerit nage nogo ti, yi aret. At nen abu aret nengge nagaatik, ayum age nabekko’nok ari logonet, “An maluk abu eerulik o,” yinuk, ari menggerak.

21 Wone alom kenagan paga it aakumi nggween paga wonogwe nogo inaganak wake, Wone alom ambi inom 4 paga aakumi iniki a’nggan ngginuk ari, eeke nogo ti,

22 Aap ambi ayeloman nen endagembogut age, Aap iniki lek wi negen nen amendek ambik age,

23 Kwe ambi ogonggelo nen at eebi mbake, Ndi, aap ambi ayeloman kwe nen, “Nagalo obaane’me an aret arikit o,” yinuk, age, Eeko menggaarak ti aret.

24 O nggween paga nugu menggaarak mbuulogwe mendek 4 wonogwe kwe, iniki warak lombok wonogo menggaarak

25 Ambi ti, muri’malo aret. It ti mendek inomaawi lek aret kwe, o kibi paga inambi pipuk eerogo pakwi,

26 Ambi ti, pagi mbandi aret. It ineebe ndeyak wonogwe kwe, inawi yugum lunik tiyarogon paga mbanggologwe,

27 Ambi ti, wurin aret. Inowe inendagembogut lek kwe, ineebe ndegen-ndegen aago nogwe,

28 Ndi, ambi ti, kole’na aret. Aakumi ineenggi paga pigoorak op aret kwe, Aap endagembogut awi nggwok abe wurik paga wonogwe, Eeko menggaarak.

29 It nugu menggaarak mendek nogwe iigak, inayuk wukwi ineebe kenagan wonogwe, It nugu menggaarak mendek nogwe iinok, aakumi iya mbakwi ineebe ambit inom 4 wonogwe, eeko menggaarak

30 Ambi, nggweewo-wam inanini warak iigak inirimbaga lombok nonggonak nega singa aret.

31 Ambi, wi niruwak nega ayam ngguunok aret. Ambi, kambin ngguunok aret. Ndi ambi, awuri ninggi’nuk nega aap endagembogut aret.

32-33 Yilak amburu toolak nombok-kombok eekwi iinok, linogo pege, Inogobak nombonggogwe iinok, inamiya wundi wage, Eeke menggi kwak, Aap inanini mi’nogwe iinok, ndugwi aret wo’nage menggerak me, Kit kiniki lek wi negen logonet wogoppatit nogwe, Maluk eeriyak ambi koonogo pugwi, Eekwi kiinok, Mbiningga’lek kinoone puk aret ogonip o.

31 Aap endagembogut Lemuwen nen ari nagagerak wone

1 Aap o Mata mendek inowe endagembogut Lemuwen wone ari nagagerak at agalo nen mamunereegerak nogo yi o.

2 Naagaluk wae. Naagaluk ninikime mendek yi wae. Naagaluk tamban eereegirak paga ndarak yi wae.

3 Kumi muguren nege logonet komaawi lek eerogo pake, It aap inendagembogut inendage maluk eerogo pugwi kumi nogo mban eeginabit nage, Eeriyak mage o.

4-5 Naagaluk Lemuwen yi wae. Anggur amburu nenok, Wone lengganak nogo kobak eerogo pugwi, Aap tebenak mendek eeppiyoorak kagak eeppiiga’lek mbo piigwi, Eeko menggaarak me, It aap inendagembogut anggur amburu nunggwi, It aap nagawan amburu kumili aganaka noorak uugwe mbakwi, Eekwi ti, Aap inendagembogut noorak ndak-ndak lek me, kat noorak mage o.

6-7 It aakumi ineebe andi kogwe nogo mari aago logonet kambuwak nduk, amburu kumili aganaka mendek wogorage, It aakumi iniki aaninggin ndugu aago wonogwe nogo teeluk aruwak nduk, anggur amburu wogorage, Eeke logot o.

8 It aap inalik nen inawone mbanggoloorak meek nogo inawone mbanogo piige, It aap eekkoloorak meek nogo mendek eeppiyoorak yugu ndak-ndak obeelom eeppiige,

9 Eeppiige logonet, eekaatak a’me nggelok mban inowak looninake, Aap ineenggi lek inom, aap tebenak wonogwe inom, tebenogo piyookwak, inaana’le mbanogo piige, Eeke logot o.

Aap ambi akwe obaabut obeelom logonet, eeke menggerak wone

10 Kwe ambi obaabut abu abe nggeeme wonage mbakop? Kwe ambi obaabut abu abe nogo ti, Yugum kere’li-kere’lo aago onggo nggwok aret kwe, kwe ti nogo abu iya lombok wonage,

11 Ogonggelo nen at akwe ti paga iniki panggonak wonage me, amendek ambi lek ti lek, abok aret wonage,

12 Ogonggelo maluk eeppega’lek obeelom mban eeppit wundi wage kagak, kambuurak kuli aret ari nage,

13 Ndomba eeruwak inom, ligi awut inom, kwaarit nege nagaatik, eenggi omaawi paga yum penggaarogo pit nage,

14 Aap yi mendek ndi mendek wonok kunit nega inayiiro kwak, kwe ti nen mbi o nda nen ee’nuk wonok wage,

15 O awo kilim nagake kagak, eenik age nagaatik, ogonggeloaagalogwe inake inambi larogo piige, At ayeloman mini kumi yabu eeko logorak punogo piige,

16 Nggween kwaarit nege nagaatik, kage kenok, onggo kunggolage, At awu paga nen anggur awi kunogo yakko’net nage,

17 At yabu nggwiirit-nggwaarit eerit nage, Eenggi omaawi lombok paga eeriyak mbaketak nogo aret eeke,

18 Eerit nage paga awu kwaakkolage eenu me, andi wuninik tit kagak o nogo iniki paga ari nage,
19 At eenggi paga ligi laangge, keneben paga yum yege,

20 Iniki ndoobu me, aap tebenak wonogwe nogo wogorage, Aap ineenggi lek nogo yenggwaarage,

21 At ogonggelo-aagalogwe inom yum togwi yum yirik wonogwe me, ndugu-ndugu miin tu eerogo pit wage kenok, at agabiti mbaka’lek wonage,

22 At anogo yum yabenggekndabenggek penggaarogo pake, Ayum ligi yawenak maa’ngga kunik paga penggaarogo pake,

23 Ogonggelo o kota tu unggwi wogo menggam it aap o time mendek inoweewi kwi’nogo menggam inom kwi’nage kenok, “Aap yi nogo aret o,” yinuk, ayuk wuruwak nduk, eeppege,

24 Ligi yawenak paga yum penggaarogo awu kunggolage, Kobee’le waganogo aap kunggo menggaarak wogorage,
25 At ayum kwak ti, omaawi inom, ayuk warak inom, wonage, “Ko’lu nano namun?” yinuk, agabiti mbaka’lek agi’ndok kangge,

26 Iniki warak lombok logonet, wone kenaarogo mbangge, Oone liippunuk, yanggorogon mamunirage,
27 At ogonggelo-aagalogwe eerit nugwi abok aret liirogon enegen wogonake, It aap ineenggi tanep nen larakworarak mban nunggo mengga kwak, at togop noorak eebi mbake, Eeke menggerak.
28 Aagalogwe nogo nen inagalo ti eerit nage kenok, inale’nggen at oba pugwi, Ndi, at ogonggelo kunduk, at tiyappege logonet,

29 “Kumi apit ti, obeelom negen eerit nugwi kwe, kat nakwe yi perak, it ndak-ndak lek kat abu abe alik lombok eerit nage menggendak keegi o,” yinuk, yoge, Eeko menggaarak.

30 Kumi abe mbaruwak inoone yanggik-yanggok agan nugwi ti, pilit aret yogwe, Ndi, inete kigirikwe ti, maluk ariyak kagak wonogwe, Eeko menggaarak kwe, Kwe ambi nen Aliku ALA agabiti mbake kenok perak, tiyappogo logowok o.

31 At eenggi omaawi paga ee’nuk wage kenok, onggo wogogwi, Ndi, o kota tu unggwogo menggam nen at eerit nage paga endage tiyak yuwak nduk, teppugwi, Eeko logonip o.

1 komentar:

Dawut nen Aput Talomo Aruk wareegeerak wone yi o.

DAWUT NEN APUT TALOMO KINI WUPPEREEGERAK WONE YI-O.     1 Mbininegwaarak 28:9  9 Yorage nagagerik, aput Talomo yoge logonet, “Ndi, kat na...